گوناگون

 اکنون که به اینجا رسیدیم و اثبات شد که این قرآن (از جانب چه کسی و) دارای چه خصوصیاتی است، پاسخ سوالاتی که می‌گویند «دلیل منطقی برای اثبات وجود آخرت چیست؟» را با کمک و راهنمائی قرآن می‌گیریم. قرآن در دو زمینه برای آخرت استدلال می‌آورد. یکی در زمینه‌ی بیان امکان آن[۱] و دیگری در اینکه واجب است. اولی در …

حتی خود لفظ‌ها نیز نمایان می‌کند که در این نمونه پس از اتمام حجت، خطر در حال نزدیک شدن است و شخص با عجله می‌دود تا به دیگران خبر دهد. حتی کلمه‌ی «الآزِفَهُ» یعنی خطری که زمان زیادی (برای رهایی از آن) باقی نمانده است و وقت تنگ است و نزدیک است که دیگر گرفتار شوند. زمانی که این‌ها را …

معلوم است که پس از آن (برهه از زمان) دیگر کمالی باقی نمانده است که لغت عربی بدان نائل شود. اما اینکه دیگر سیر نزولی پیدا کند، تقصیری است که مسلمانان داشته‌اند و علما به دلیل آنکه بیشتر مشغول علومی چون فلسفه و کلام و… شدند می‌بایست در آن حد، (لغت عربی) را فرا می‌گرفتند البته می‌دانیم که از آن …

هم چنین در زمینه‌ی فن و هنر نیز (باید توجه داشت که) در آن عصری که قرآن نازل شد، قوی‌ترین فنی که آن مردمان داشتند «فصاحت و بلاغت»[۱] بود. در آن زمان عرب به اوج فصاحت و بلاغت رسیده بود و زمانی که قرآن نازل شد، بازار آن نیز تعطیل گشت، (چون) شاعران از شرم قرآن، دیگر شعر نمی‌گفتند و …

پس انسان در این زمینه هیچ چیزی ندارد. نیرویی ندارد تا حکمی صادر کرده و «باید و نبایدی» کسب کند و – به تعبیر دیگر – نمی‌تواند با این معلوماتی (که در اختیار دارد) به این موجوداتی که در برابر دیدگانش وجود دارند استدلال کند. چون­که استدلال کردن می‌بایست بر اساس علیّت باشد یعنی چیزی برای دیگری، علت است و …

عجیب‌تر آنکه اگر این انسان با آن خصوصیات، می‌گفت که این کتاب متعلق به خودم است مردم متعجب می‌شدند. اما چون او راستگو بود و گفت که این کتاب متعلق به خودم نیست و من در این زمینه چیزی به حساب نمی‌آیم، مشرکان مکه سخنان او را باور نمی‌کنند. در بخش علوم تجربی با پاره‌ای احتیاط[۱] می‌بینیم که قرآن به …

۲- حس دوم، حس خیرخواهی است که نتیجه‌ی این نیز در طول تاریخ بشر این بوده است که مکاتب اخلاقی مجموعه‌ای از «احکام» و «بایدها و نبایدها» را به وجود آورند که برای مثال می‌بینیم که یک سوم فلسفه‌ی فلاسفه مربوط به ارزش­های اخلاقی یعنی بایدها و نبایدها بوده است که چه چیزی خوب است و باید انجام شود و …

اگر معجزه‌ی هر پیامبری از آن موارد نمی‌بود که در آن زمان، بالاترین نیرو و توان در آن به کار رفته باشد مردم از اینگونه سخن‌ها به زبان می‌آوردند. پس (معجزه) از آن مواردی که مردم هر عصری نهایت نیرو و توان خویش را در آن به کار برده باشند انتخاب می­شد. در مقابل معجزه‌ی موسی تمام نیروی بشر به …

یکی دیگر از (براهین اثبات وجود خدا) دلیل وحی است که به صورت بسیار مختصر بدان اشاره می‌کنیم چون جای بحث در آن نیست و آن هم این است که زمانی که انسان در قرآن به صورت دقیق بررسی می‌کند نهایتا به آن می‌رسد که این قرآن نمی‌تواند از مبدأیی که مخلوق است ایجاد شده باشد. برای راهنمایی در بررسی …

دو دهه از ماه مبارک رمضان گذشت و حال کم کم وارد دهه ی سوم ماه مبارک رمضان می شویم. دهه ای که در آن شبی قرار گرفته که از هزار ماه بهتر است و شبی که در آن قرآن بر رسول الله صلی الله علیه و سلم نازل شد و آن “شب قدر” است. در دهه ی سوم عبادت …

در اینجا شاید برخی از این عالم وجود بی‌نظمی را متصور باشند و این مسئله را مطرح کنند که اگر خداوند وجود داشته باشد می‌بایست یک نظمی در عالم وجود داشته باشد در حالی که می‌بینیم در جائی باران می‌بارد و در جائی دیگر قحطی است! در جائی آتشفشان است و در جائی دیگر سیل! و الخ. مطرح‌کنندگان اینگونه سوال‌ها …

می‌بینیم با وجود این‌ها نیز، وسائل محافظت از خود به او داده شده است. (برای مثال) چشم‌هایش بر خلاف چشم‌های الاغ و قاطر و… دارای دو پرده است. یکی از آن‌ها را که بر روی چشمانش می‌کشد باز هم توانایی دیدن را دارد که تو گویی عینک دارد و گرد و خاک بدان وارد نمی‌شود، توانایی دیدن را دارد و …

پس (این گفته که) «به طور تصادفی برخی خاک و خاشاک جمع شده و این عالم با تمام این موجودات و با این همه خصوصیات و پیچیدگی­ها از آن به وجود آمد»[۱]، دیگر نمایان است که دارای چه وضعی است. پس در اینجا چاره‌ای نیست غیر از آنکه گفته شود: «صاحب علم و اراده و قدرتی وجود دارد که برنامه …

اول در اینجا می‌بینیم که به اندازه­ای معین، به او از ماده داده شده است نه سنگین­تر از آن­که به داخل آب سقوط کند و نه کم­تر از آن­که چون کاهی بر سر آب قرار گیرد. چون می‌بایست مستقر شده تا بتواند در آنجا بر روی آب حرکت کند. اما کیفیت و حتی شکل ظاهری آن نیز هم چون مرغ …

یعنی این شلوار در عین اینکه وظیفه‌ی خود – که پوشاندن است – را انجام می‌دهد باید حرکتش برای تحققِ هدف خود با حرکات چیزهایی که با آن‌ها در ارتباط است، هماهنگ باشد. اولین آن‌ها که قوّه و استعدادش است و در قرآن «تقدیر[۱]» برایش به کار برده می‌شود و دومین آن‌ها «هدایت» است. (یعنی) حرکت آن را با حرکت …

برای تقریر دلیل و برهان نظم باید معنای «نظم» توضیح داده شود. نظم آن است که «مخلوقی با کمیت و کیفیتی معین و با نیرو و استعدادی معین در جهتی مخصوص و ویژه برای هدفی مشخص حرکت کند.» این تعریف نظم است. نظم در بعضی از کتب نیز تعریف شده است اما مقداری نامنظم و نامفهوم است. آن تعریفی که …

قبل از اینکه حتی بگوییم که «چرا آشکار می‌شود و چرا آشکار نمی‌شود؟!»، ما با اصولی عقلی – که راه گریز و گزیری از آن نیست – به این رسیدیم که خدایی وجود دارد. خدایی که باید باشد و همیشه بوده است و این خدا خالق این چیزهایی است که حادث‌اند و لازم نیست همیشه وجود داشته باشند و او …

این را هم اضافه می‌کنیم که کسی بگوید به صورت تصادفی (این تغیُّرات) انجام شده است. این هم از همان سخنانی است که می‌بایست تحلیل شود. می‌گوییم (در جمله) «با تصادف به وجود آمده است» همه چیز روشن است اما تصادف یعنی چه؟ این را تحلیل کنیم تا ببینیم به چه معناست. تصادف یعنی ناگهان خود به خود ضربه‌ای آمد …

 پس اگر کسی بگوید «که (وجود و ساخت شهر کرمانشاه) مبدأیی نداشته است»، تا تو بخواهی فکر کنی که «همین آسمان و زمینی که شهر کرمانشاه نیز جزئی از آن است همیشه بوده است و نمی‌توانی مبدأیی برایش تصور کنی که از اولین خانه شروع شده باشد اما تا کنون به اینجا رسیده است»، دیگر این قابل تصور نیست و …

چرا؟ مگر مسأله چیست؟ مسأله این است که مسافتی معین وجود دارد و حرکتی خاص نیز برای این ماشین در نظر گرفته شده است. این ماشین مقطعی از مسافتش را حرکت کرده است. می‌بایست برای این حرکت مبدأیی وجود داشته باشد یعنی می‌بایست کمی پیش از آن (یعنی مبدأ) شروع به حرکت کرده باشد و برای همین است که این …

دلیل حدوث[۱] ما به این رسیدیم که این عالم در تغیُّر است. این تغیُّر و شدن از ابتدا با زمان در ارتباط است. برای مثال؛ فرض می‌کنیم ساعت دوازده ظهر یک نفر در همدان که در میان راه کرمانشاه به تهران است در یک قهوه‌خانه یا چلوکبابی نشسته است. به یک‌باره در آن زمان ماشینی با سرعت صد کیلومتر در …

اما کسی که می‌گوید اگر هر چیزی را خدا آفریده است پس چه کسی او را خلق کرده است؟! در اینجا برنامه و ضابطه‌ای وجود دارد که اگر انسان آن را در برابر هر سوالی که از او پرسیده می‌شود رعایت کند، از سوالات زیادی نجات می‌یابد. و آن هم این است که در کلمات دقت کند. (زمانی که) می‌گوید …

دلیل امکان پس نه «تسلسل» درست است[۱]؛ چون که این موجودات بالآخره چون حد و مرزی مشخص نیز وجود دارد منتهی می‌شوند و اگر فرض کنیم دو یا سه میلیارد عنصر هم وجود داشته باشد بالآخره پایانی دارد. و نه «دور» درست است[۲] که بگوئیم بدین صورت می‌رویم تا آخر و در آخر هم دوباره به اول باز می‌گردیم. مثلاً …

تسلسل فرض می‌کنیم، برای آنان که به هفت آسمان اعتقاد دارند و اهل دین هستند چنین بگوییم که مثلاً آسمان اولی را کسی که روی آن قرار دارد به وجود آورده است و او را نیز شخصی دیگر به وجود آورده است و الخ. اما برای آنان که معتقد به هفت آسمان نیستند بگوئیم که مثلاً این عنصر به وسیله‌ی …

فرض می‌کنیم تا امروز وجود داشته باشد و فردا وجود نداشته باشد و آسمان و زمین با هر آنچه که در آن است کاملا منهدم شده و آثاری از آن باقی نماند، در این صورت هیچ اشکالی روی نمی‌دهد. این است که می‌گوییم همانگونه که (این فرض) با «وجود» سازگار است با «عدم» نیز سازگار است. پس تصور «عدم» هیچ …

پس انسان زمانی که حوادث جزئی را مشاهده کرده و آن‌ها را به یکدیگر ربط می‌دهد متوجه می‌شود که این (تغییر و دگرگونی) بر همه‌ی کائنات یعنی آن‌هایی که مشاهده می‌کند حاکم است. پس زمانی که این‌گونه باشد تا اینجا بدان می‌رسد که تغَیّر و دگرگونی برای هر آنچه که مشاهده می‌کند صفتی عام است. تا اینجا کافی است که …

اکنون به آنجا باز می‌گردیم که گفتیم انسان به وسیله‌ای این‌ها از سایر حیوانات جدا می‌شود. یعنی انسان دارای نیروی سمع و بصر و قلب است. بنابراین با این نیروها به میدان استدلال و اقامه‌ی برهان و دلیل می‌رویم که بدانیم که چرا ما مجبور و ناچار می‌شویم به اینکه معتقد به وجود خدایی باشیم[۱]. اولین قدمی که در این …

پس آن‌هایی که به خدا ایمان دارند بدینگونه متوقف می‌شوند. (چون فرد به خودش) می‌گوید: این بصر و این قلب و این اراده‌ام و هیچ کدام برای آنکه من احکام -یا همان بایدها و نبایدها- را دریافت و درک کنم به کار نیامدند، پس چاره‌ام در این دو چیز است؛ یا با اتکا بر آن جهل و تاریکی هر آنچه …

ما انسان‌ها دارای این سه نیرو یعنی «بصر» و «قلب» و «سمع» هستیم که بصر برای کسب و دریافت معلومات از این عالم و همچنین این آیات و نشانه‌ها که در اطراف انسان و در خود وی وجود دارد می‌باشد. یا به تعبیری دیگر، نیروی بصر آن نیرویی است که نهایتا می‌رسد به درک این قوانین و سننی که بر …

نیروی دیگری در برابر نیروی علم وجود دارد که نیروی «اراده» نامیده می‌شود تا پس از آنکه انسان به وسیله‌ی این نیروها (یعنی قوّه‌ی علم) دو راه را از یکدیگر تشخیص داد او دیگر هر انتخابی که از این دو انجام دهد به وسیله‌ای این نیرو ممکن می‌باشد، که در بحث‌های آینده به آن اشاره خواهیم کرد.  منشأ نیروی اراده …

پس از این‌ها، نیرویی دیگر نیز در انسان وجود دارد که آن نیز عبارت است از زمینه‌ی آن معلوماتی که با بصر فهمیده نمی‌شوند یعنی این معلومات از آن‌هایی نیستند که به وسیله‌ی بصر درک شوند؛ چون که به حوادث جزئی که قابل تنظیم بوده و سنت‌هایش ورای آن حوادث قابل درک باشند، ربطی ندارند. همچنین از آن قبیل مواردی …

آیا کسی که نمازهای فوت شده دارد نمیتواند نماز سنت تروایح بخواند؟چون امام جماعت مسجد ما اینطور گفت که من فکر نکنم این قول صحیح باشد. آیا حدیثی وارد شده که چنین شخصی که نماز فوت شده دارد نباید نماز سنت بخواند؟ الحمدلله کسی که نماز فوت شده دارد، دیگر قضاء کردن آن نمازها نه جبران کننده هستند و نه …

الحمدلله، برقرار داشتن پیوند خویشاوندی واجب است و دارای فضیلت بزرگی است. الله تعالی تضمین نموده که هرکس صله رحم را برقرار سازد او را به خویش نزدیک نماید و هر کس آن را قطع نماید؛ او را از خود دور کند. بخاری ۷۵۰۲،۵۹۸۷،۴۸۳۰ و مسلم ۲۵۵۴ پیامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ می فرماید: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُوسَع لَهُ …

الحمدلله، شب قدر بر همه شبهای سال فضیلت و برتری دارد بخاطر اینکه قرآن کریم در آن شب نازل شده است. خداوند می فرماید : {إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ(۱)وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَهُ الْقَدْرِ(۲)لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ(۳)تَنَزَّلُ الْمَلاَئِکَهُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ(۴)سَلاَمٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ(۵)} [قدر]. و در جای دیگر خداوند می فرماید : …

روز نهم ماه ذی الحجه که روز عرفه است را روزه بودم ولی نیت قضای رمضان آوردم، آیا اگر در روز عرفه نیت قضا بیاورم کفایت می کند؟ الحمدلله، علمای هیئت دائمی افتاء در مورد این سوال جواب دادند: «جایز است بجای روزه روز عرفه قضای رمضان گرفت اگر نیت قضاء را داشته باشد». “فتاوی اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه والإفتاء” …

روز خودت رابانمازصبح(مردان باجماعت درمسجد) واذکارصبحگاهی شروع کن تاموفقیت وسعادت راحاصل کنی.  ۱-استغفار را بطور مستمروپیاپی ادامه بده تاشیطان به مرز خودکشی برسد. ۲- دعا را ترک نکن چون رشته کامیابی است. ۳-بیاد داشته باش که کلمات وسخنانت توسط ملایکه ضبط ونوشته میشود. ۴-خوشبین ومتفاؤل باش حتی اگر اوج گرفتاری و وسط طوفان باشی. ۵-زیبایی انگشتان درشمردن تسبیحات هست ۶-هرگاه …

یکی از کارهای خوب و زیبایی که در ماه مبارک رمضان وجود دارد، دادن افطاری به روزه دار است. شخصی که افطاری می دهد در اجر و ثواب مانند همان شخصی است که روزه گرفته است و این پاداشی است که بدون زحمت می توان در این ماه مبارک بدست آورد اگرچه که دادن افطاری چند لقمه و یا حتی …

امام ابن باز رحمه اللّٰه می فرماید: “این کار هیچ اصلی ندارد بلکه بدعت است و از جنس تمیمه و بازوبندهای است که برای دفع چشم زخم از آن استفاده می کنند.اما آنچه که وارد شده است این ذکر است: “أعوذ بکلمات الله التامات من شر ما خلق”. ترجمه: ” با توسل به کلمات کامل و بی نقص اللّٰه،به ایشان …

یاالحفیظ ای حفاظت کننده اعمال بندگان وهمه چیز یاالحفیظ: حفیظ ذاتی است که هرگاه اراده اش بر حفظ چیزی قرار گیرد، در بهترین صورت آن را حفظ خواهد کرد. ذاتی که از هر چیزی به نیکی محافظت می کند و آن را از تغییر، تحریف، تباهی، کاستن و نابودی حفظ می کند. خدا آسمان ها و زمین را از نابودشدن …

یقینا انسان تا مادامی که راز خود را پوشیده نگه دارد، حاکم خویشتن است، اما بعد از آنکه راز خود را افشا نماید،کنترل اوضاع از دستش خارج مـی شـود و عواقـب آن بـه خـودش بـرمیگردد. قال عمر بن الخطاب رضی الله عنه: «هر کس راز خود را بپوشاند، زمام خیر به دست اوست ». انسان قبل از دیگران مسئول خویشتن …

سپاس و ستایش از آن یگانه معبود گیتی، الله است و درود و سلام می فرستم بر پیامبرمان محمد و خاندان و اصحاب بزرگوارش و بر همه کسانی که تا روز قیامت از سنت ایشان به شیوه شایسته پیروی کنند؛ اما بعد: روزه، یکی از ارکان اسلام و از برنامه های مهم و باشکوه آن می باشد که خداوند متعال …

۱٫ در هر کاری از شوهر اطاعت کند به شرط این که آن کار گناه و معصیت نباشد. ۲٫ نان و نفقه خود را باید مطابق قدرت و توان شوهر از او بخواهد. ۳٫ بدون اجازه شوهر به کسی اجازه ورود به خانه را ندهد. ۴٫ بدون اجازه شوهر از خانه خارج نشود. ۵٫ بدون اجازه شوهر از مال او …

ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎﯼ ﭘﺎﮎ ﺣﺠﺎﺏ ﺩﺧﺘﺮﺍﻧﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻭ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺮﯾﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻭ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﺍ ﻭ ﺻﺎﻟﺤﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺩﻫﻨﺪ، ﻭﻟﯿﮑﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ؟؟ ﺩﻩ ﮔﺎﻡ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎ ﺣﺠﺎﺏ ﮐﺮﺩﻥ ﺩﺧﺘﺮﺕ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﻠﻮﺑﻬﺎ، ﭼﯿﺰﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺗﻮﺑﯿﺦ، ﮐﺘﮏ ﺯﺩﻥ، ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﯽ ﺩﺍﺩ ﮐﺮﺩﻥ …

داروی شیاف ؟روزه را باطل نمیکند. (ابن عثیمین) قطره چشمی ؟ روزه را باطل نمیکند. (ابن تیمیه و ابن باز و ابن عثیمین) کحل و سرمه زدن ؟ روزه را باطل نمیکند . (ابن تیمیه و ابن باز و ابن عثیمین) قطره گوش ؟ روزه را باطل نمیکند. (ابن تیمیه و ابن باز و ابن عثیمین) قطره بینی ؟ اگر …

البته تنها نیت پاک و خالص شرط کافی نیست، بلکه عملی که انجام میدهیم باید آنگونه باشد که خدا و رسولش بدان امر داده اند، بعبارتی عمـل انجـام شـده بایـد موافـق شـریعت وسنت باشد و هرگاه چنین عملی با اخلاص صورت گیرد، امید است که مشمول رحمت الهی قرار بگیریم. فضیل بن عیاض رحمه الله فرمود: «هرگاه عمل خالصانه برای …