فقه

در مطالب قبلی به این موضوع اشاره کردم که یک نفر عامّی؛ جاهل، و کسی که قدرت درک و فهم و استنباط و استخراج احکام شرعی را با توجه به(ادله‌های شرعی ندارد) شرعاً به او اجازه داده می‌شود که از کسی که نسبت به علم و دین او اعتماد و اطمینان کامل دارد، تقلید کند، و همانا او مکلف به …

در همین جا خواننده گرامی را مجدداً به توجه کردن درمعنی و مفهوم تقلید، بر می‌گردانیم و می‌گوئیم: علماء اتفاق دارند بر اینکه تقلید یعنی پیروی کردن از گفته دیگری است بدون شناخت دلیل، و این بدان معناست که مقلّد جاهل است، حتی می‌توان گفت که مقلد کور است، همانطور که از عبارت و جمله الشاطبی – رحمه الله – …

مجدداً در مورد اثبات درجه اتباع می‌توان به این مورد نیز اشاره کرد که البوطی در فایده شماره ۴۸ از ابن القیم نقل می‌کند. در مورد شخصی که کتاب صحیحی از کتاب‌های حدیثی نزد او است یا به عبارت دیگر بر کتابی از کتاب‌های صحیح حدیث اطلاع و آگاهی کامل دارد، در این حالت او می‌تواند طبق آن کتاب عمل …

از موارد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، آنچه را که البوطی درفایده چهل و هشتم از ابن القیم نقل می‌کند: هرگاه شخصی صحیح بخاری و صحیح مسلم یا یکی از دوصحیحین را نزد خود داشته باشد یا کتابی شامل سنت‌های رسول اللهص که به آنچه در آن است بتوان اعتماد و اطمینان کرد، در نزد او باشد، می‌تواند …

ما قول بعضی از علماء که درجه اتباع را ثابت کرده‌اند، نقل می‌کنیم. ابوعبدالله بن خویر مندادالبصری المالکی: می‌گوید: تقلید در شرع به معنای مراجعه به قولی است که هیچ گونه دلیل و برهانی از طرف گوینده آن برای او یعنی (عمل کننده به آن قول) نیست و در شریعت از این کار منع شده است ولی اتباع مراجعه و …

پس درست نیست که اینان و کسانی را که حجت و دلیل بر قول مجتهد را نمی‌داند در یک درجه و میزان قرار دهیم همانطور که درست نیست آنان را محتهد بنامیم زیرا خود به تنهایی به استنباط و استخراج احکام از ادله‌های شرعی، نمی‌پردازند. لذا ضرورت اقتضا می‌کند که علماء اصطلاح خاصی برای این دسته قرار دهند، در نتیجه …

همانا البوطی مردم را به دو قسم تقسیم کرده است: ۱- مجتهدین ۲- مقلدین. او معتقد به قسم دیگری در بین این دو قسم بالا نیست، اواین موضوع را در صفحات(۵۲، ۵۴، ۸۴، ۸۵) بیان کرده است ما هم در همین ارتباط دیدگاه و نظر ایشان را مورد توجه قرار داده و از جهت علمی با نظر ایشان بحث و …

به حقیقت مدت زمان زیادی نیست که عهده دار این دو مسئولیت هستند: اجتهاد نیز همینگونه است، ضمن اینکه مدعیان ومغرضان اجتهاد به حرفهای شما گوش نمی‌دهند، ممکن است بسیاری از کسانی که اهلیت و استعداد اجتهاد را دارند بنابر گفته شما، به حرفهای شما گوش فرا دهند و دست از اجتهاد بردارند، و در نتیجه گفته شما در این …

اعلان بسته بودن باب اجتهاد، مدعیّن اجتهاد را منع نمی‌کند: می خواهیم در دنباله مطالبی که گذشت، به مقلدان متعصب فکر بسته بگوئیم: آیا شما به مجرد اینکه بگویید باب اجتهاد بسته شده است، می‌توانید مانع کسانی که اهلیت و شایستگی اجتهاد را ندارند و همچنین با غرض و کینه وپیروی ازهوی و هوس در دایره اجتهاد داخل می‌شوند، می‌توانید …

ای کسانی که موافق نظریه بستن باب اجتهاد و تعطیل کردن آن هستید، هیچگونه خوف و ترسی به نسبت دین نداشته باشید، همانا دین، از جانب خداوند- تبارک و تعالی- بواسطه بندگانی از خود که امانت دار کتاب او (قرآن) و سنت رسول او هستند، و درتاریکیهای شدید بوسیله نورو روشنایی این دو راه را می‌یابند و لشکر تاریکی و …

. بحقیقت فقط علما می‌توانند از دین در مقابل مکر و فریب دشمنان و گمراهیهای آنان، حمایت نمایند، آدم کور و نابینا چطور می‌تواند در برابر انسان‌های بینا ایستادگی و مقاومت کرده و با آنان دست و پنجه نرم کند؟ یا با آنان درافتد؟همانا تنها ضمانت و مدافع برای بقای دین و صلاح و مصلحت آن و همچنین دفع خطرات …

هرگاه کسی پیدا شود که ادعای اجتهاد داشته باشد و او از زمرۀ افرادی باشد که شایستگی این کار را ندارد، همانا الله –تبارک و تعالی – خود سعی و تلاش آنان را باطل کرده است و حجت و دلیل آنان را بی‌اعتبار و بی‌اساس می‌گرداند، و بوسیله مجتهدین لایق و شایسته و علما متقی و پرهیزگار آنان را خاموش …

اگر شما معتقد هستید به اینکه اجتهاد در سه قرن اول هجری مصدر و منبع خیر و نیکی بوده است، زیرا آن زمان مردم صالح و نیکوکارو متقی و پرهیزگار بودند. سپس بعد از گذشت این سه قرن آنان فاسد و بدکار شدند، در جواب به شما می‌گوئیم: اگر چنین می‌بود، خداوند جل جلاله ما را از این کار منع …

عقل و درک و فهم انسان مسلمان چگونه ممکن است تصور کند که خداوند می‌داند همانا خطر بزرگ و شری همگیر و قریب الوقوع مسلمانان را فرا می‌گیرد ولی آنان را از این خطر بزرگ، آگاه نمی‌سازد، در نتیجه بظاهر ادعا کنندگان علم چندین قرن آمده‌اند تا‌آنچه را که خداوند العیاذ بالله – نازل نکرده است، جبران کنند و شریعت …

از کسانی که اجتهاد از قرن چهارم به بعد را منع می‌کند می‌پرسیم که: دلیل شرعی که شما در رابطه با تعطیل بودن باب اجتهاد یا بسته بودن آن دارید چیست؟ آنگونه که ما به کتاب‌ها و مقالات نوشته شده آنان مانند کتاب «الاجتهاد و المجتهدون» وکتاب «لزوم اتباع مذاهب الائمه» نگاه کرده‌ایم هیچ دلیل شرعی از کتاب (قرآن) و …

سوماً: بحقیقت اجتهاد برای بقای شریعت اسلامی و وجود آن و استمرار و دوام بر آن، ضروری و لازم است، بخاطر اینکه اتفاقات و حوادث جدید نامحدود بوده امّا نصوص شرعی (آیات و احادیث) محدود و محصور هستند، و نمی‌توان نصوص محصور و محدود شرعی را با اتفاقات و حوادث نامحدود و غیر محصور، پیوند و ارتباط داد. لذا یکی …

دوماً: همانا بستن باب اجتهاد و یا تعطیل کردن آن، منع و یا تحریم وسعت و عظمت رحمت خداوند تبارک و تعالی بر امت اسلامی بوده و دلیلی است بر اینکه با اینکار ادّعای آگاهی بر غیب را دارند بدین شکل می‌خواهند بگویند: بعد از قرن چهارم هیچ کسی یافت نمی‌شود که صلاحیت اجتهاد را داشته باشد، آنان از کجا …

ما معتقدیم که منع اجتهاد بعد از قرن چهارم هجری بنابر دلایل زیادی، در اصل فکری باطل و ریشه ای فاسد دارد. اولاً: اجتهاد امری است که خداوند عز و جل ـ آن را تشریع کرد و امت اسلامی را به آن رهنمود کرده است وآن را در مرتبه چهارم از مصادر و منابع و مراجع شریعت اسلامی قرار داده …

در بین فقهاء متأخر این ادّعای متعصب و خطرناک که زمان اجتهاد تمام شده است، شایع است و باب اجتهاد بعد از قرن چهارم تا روز قیامت، مسدود شده است، سلسله طلایی و با ارزش مجتهدان امت اسلامی قطع شده و از بین رفته است، تا روز قیامت هیچ کس را نمی‌توان یافت که بتواند به درجه اجتهاد برسد، و …

از شرایط مفتی این نیست که به تمامی مسائل جواب دهد، از امام مالک ـ رحمه الله ـ در مورد چهل مساله سئوال شد. در جواب سی و شش تا از آن‌ها گفت: نمی‌دانم و چقدر امام شافعی ـ رحمه الله ـ حتی صحابه کرامش در جواب مسائل به بن بست رسیده‌اند. پس مجهتد باید در مورد مسأله‌ای که می‌خواهد، …

این علوم چهارگانه همان مدارک و اسناد بدست آورنده یا استخراج کنندۀ احکام شرعی هستند، اما طریقه و روش بهره گیری و استفاده از این مدارک و اسناد برای بدست آوردن و استخراج احکام شرعی، بوسیله علوم چهارگانه دیگر حاصل می‌شود. ` که ابتدا این علوم، اصول فقه است. بدین شکل که مجتهد باید اقسام ادله شرعی و شرایط آن‌ها …

اعتقاد و نظر ما در رابطه با آسانی و راحتی اجتهاد برای کسی که آشنا به لغات و توانایی و استعداد درک و فهم کتاب و قرآن و سنت را دارد، چیزی تازه و جدیدی از جانب ما نیست، بلکه بسیاری از فقها به این موضوع اذعان دارند، که پیشرو آنان، امام ابوحامد غزالی ـ رحمه الله ـ است که …

علماء در ارتباط با شرایط مجتهدین دو دسته‌اند، گروهی خیلی سخت گیر، جدی و تعصّب هستند و گروهی دیگر نرم، سهل گیر و آسان می‌باشند، علماء متأخر جزو گروه اول یعنی سخت گیر، جدی، متعصب و تند بوده و حتی اظهار داشتند که کسی نمی‌تواند اجتهاد کند و آنان به اجتهاد به عنوان مسأله‌ای غریب و نا آشنا و ترسناک …

اجتهاد به لحاظ حکم شرعی، چند نوع است، در بعض مواقع اجتهاد فرض عین است، و این هنگامی است که کسی می‌تواند در مورد اتفاقی جدید که حکم شرعی آن را نمی‌توان مشخص کرد، اجتهاد کند یا هنگامی که درمورد اتفاقی جدید که افتاده است از او سئوال می‌شود و ترس از ترک اجتهاد و حکم شرعی آن بشود و …

اجتهاد در اصطلاح بکارگیری نهایت سعی و تلاش در رابطه با شناخت احکام و استخراج و استنباط آن‌ها از ادّله‌های شرعی است آنگونه که مجتهد خود احساس کند دیگر توانایی اضافه کردن مطلبی را بر استنباط و شناخت خود ندارد. و مامعتقدیم که اجتهاد یکی از مصادر مهم شریعت اسلام برای اصلاح و تقویت و زنده نگه داشتن شرایع و …

و نوع دوم را اصطلاحاً مجتهد می‌نامند. و نوع سوم را متبعیّن (کسانی که تبعیت می‌کند) می‌نامند.بر گروه اول واجب است که از هر عالمی که به کتاب و سنّت آگاه است و در ارتباط با دین وعلم مورد اعتماد و اطمینان آنان است، تقلید کنند. و اما بر گروه دوم واجب است که در ارتباط با شناخت آنچه که …

معتقدیم که تبعیت از آنچه که خداوند سبحانه و تعالی ـ در کتاب خود(قرآن) و سنّت رسول خودص به آن امر کرده واجب است و این همان عزم، تصمیم واراده اسلام و حقیقت ایمان است و هرکس به تبعیت آنچه که از طرف خداوند و رسول او آمده است، راضی و خشنود نباشد، مسلمان نیست همانطور که خداوند سبحانه و …

در این فصل می‌خواهیم آشکارا و صراحتاً نظر و دیدگاه خود را برای مردم بیان کنیم، بطوریکه برای کسی بهانه وعذری در ارتباط با نفهمیدن و یا بدفهمی و نظر ودیدگاه ما و آن چرا که در مورد ما شایعه پراکنی می‌کنند، باقی نماند، چند سالی است که از سوءتفاهم بیشتر مردم نسبت به نظر و فکرمان گله مند بوده …

عده‌ای از مردم در بیان حکمت بعضی از حوادث و وقایع قضاوت زود هنگام کرده و می‌گویند: الله تعالی بلاهایی را که در دنیا می‌فرستد از آن چنین و چنان مقاصدی دارد، می‌گویند الله تعالی باران را به علت کثرت گناهان، از بندگانش دریغ داشته و فلان زلزله بخاطر آزمایش و تأدیب فلان قوم و قبیله به وقوع پیوسته است. …

وقتیکه زلزله میشود یک شهر خراب میشود و هزاران پیر و جوان و کودک کشته میشود این بی گناهان که کشته میشوند از نظر شرعی چه حکم دارد بطور کلی حکمت در این کار چیست؟   الحمدلله، گاهی الله تعالی چنین مقرر می فرماید تا بندگان عاصی را در دنیا عذاب دهد.زلزله یکی از این عذابها است.و کسانیکه در بین …

  آیا به هنگام وقوع زلزله خواندن نماز آیات سنت است؟ چون در حدیث است – نظر مذاهب چیست؟ و چرا شما هنگام بحث نماز آیات اشاره ای به خواندن آن هنگام زلزله نکردید؟ الحمدلله، هیچ حدیثی از شخص پیامبر صلی الله علیه وسلم وارد نشده که ایشان – بجز برای کسوف – نمازی تحت عنوان نماز آیات خوانده باشند، …

حمایت از محدودۀ اسلام و دفاع از آن، ترور نیست محدودۀ اسلام یعنی مرز شهرها و نواحی آن، چون محلّ سلطه و قلمرو دین اسلام به شمار می‌رود. و دفاع از این قلمرو باعث حفاظت و نجات مسلمانان از تجاوز و ستم دشمنان می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین اهداف اسلام، این است که امّت اسلامی دارای شکوه و محترم و از …

اسلام تجاوز و ستم فرد بر خودش را نیز حرام کرده است از دیدگاه دین اسلام، فقط ستم بر دیگران ممنوع نیست، بلکه ستم بر خود نیز که خاص‌ترین دارایی انسان به شمار می‌رود، ممنوع است. اسلام اجازه نمی‌دهد که کسی عقلش را فاسد نماید یا سلامتی‌اش را به خطر اندازد، چه رسد به اینکه خواسته باشد خود را بکشد! …

اسلام به دنبال حفظ جان‎هاست (۲) نفسی که الله تعالی کشتن آن را به ناحق، حرام گردانیده، عام و فراگیر بوده و شامل کشتن انسان مؤمن می‌شود، چنانکه الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَمَن یَقۡتُلۡ مُؤۡمِنٗا مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآؤُهُۥ جَهَنَّمُ خَٰلِدٗا فِیهَا وَغَضِبَ ٱللَّهُ عَلَیۡهِ وَلَعَنَهُۥ وَأَعَدَّ لَهُۥ عَذَابًا عَظِیمٗا﴾ [النّساء: ۹۳] «و هرکس مؤمنی را از روی عمد به قتل رساند، کیفرش …

اسلام به دنبال حفظ جان‎هاست (۱) بر این اساس، کشتن انسان را به ناحق حرام و ممنوع اعلام کرده و قصاص قاتل را لازم گردانیده و به همین سبب، در کشورهای اسلامی که احکام شریعت اجرا می‌شود، کشت و کشتار کم اتّفاق می‌افتد. اگر انسان بفهمد و یقین کند که در صورت کشتن فردی به ناحق، کشته خواهد شد، قطعاً …

اسلام به دنبال حفظ اموال است این کار سبب اشاعه و انتشار صلح و آرامش و امنیّت می‌شود و به همین علّت، دین اسلام مردم را تشویق به امانتداری نموده و امانتداران را ستوده و آنان را به حیاتی خوش و ورود به بهشت وعده داده است. همچنین دزدی را ممنوع و حرام گردانیده و فرد دزد را تهدید به …

تشویق اسلام بر نظافت عمومی متون فراوانی دربارۀ نظافت خانه‌ها، راه‌ها، لباس‌ها و امثال آن بیان شده است؛ از جمله: ۱- دورکردن اسباب آزار و اذیّت مردم از میان راه‌ها، شاخه‌ای از شاخه‌های ایمان است. ابوهریره روایت می‌کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «الْإِیمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ -أَوْ بِضْعٌ وَسِتُّونَ – شُعْبَهً، فَأَفْضَلُهَا قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَأَدْنَاهَا …

مشروعیّت غسل غسل یعنی شستن تمامی بدن به‎وسیلۀ آب. الله ـ می‌فرماید: ﴿وَإِن کُنتُمۡ جُنُبٗا فَٱطَّهَّرُواْۚ﴾ [المائده: ۶] «و اگر جنب [ناپاک] بودید، پس خود را پاک سازید [و غسل کنید].» ﴿وَیَسۡ‍َٔلُونَکَ عَنِ ٱلۡمَحِیضِۖ قُلۡ هُوَ أَذٗى فَٱعۡتَزِلُواْ ٱلنِّسَآءَ فِی ٱلۡمَحِیضِ وَلَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ یَطۡهُرۡنَۖ فَإِذَا تَطَهَّرۡنَ فَأۡتُوهُنَّ مِنۡ حَیۡثُ أَمَرَکُمُ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِینَ وَیُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِینَ﴾ [البقره: ۲۲۲] «و …

درباره وضو گرفتن شایسته است که موارد زیر را یادآور شویم: ۱- وضو فقط به معنای شستن اعضای ظاهری و پاک‌کردن بدن چندین مرتبه در شبانه‌روز نیست. بلکه اثر معنوی و روانی که انسان مسلمان پس از وضو آن را احساس می‌کند، بسیار عمیق و غیر قابل توصیف است؛ به‎ویژه زمانی که وضو به طور صحیح و کامل و با …

مشروعیّت وضو وضو نوعی طهارت و پاکی به‎وسیلۀ آب و مربوط به صورت، دو دست و پاهاست. شستن این اعضا [علاوه بر مسح سر] فرایض وضو به شمار می‌روند. وضو سنّت‌هایی نیز دارد؛ مانند گفتن «بسم الله» در ابتدای وضو، مسواک‌زدن قبل از آن، شستن دست‌ها [تا مچ] سه مرتبه در آغاز وضو، سه بار مضمضه‌کردن، سه مرتبه بینی‌افشاندن؛ یعنی …

مضمضه یعنی حرکت‌دادن و چرخاندن آب در دهان به هنگام وضو تا دهان پاک و تمیز شود. دانش معاصر به این نتیجه رسیده که مضمضه دهان و حلق را در برابر عفونت‌ها حفاظت می‌کند و ترشّحات لثه را از بین می‌برد و نیز دندان‎ها را سالم نگه‌ می‌دارد و آن‎ها را از زواید غذایی باقی‌مانده در لابلای دندان‎ها، تمیز می‌نماید. …

استنجاء یا همان «انتقاص الماء» یعنی پاکسازی آنچه از جلو یا عقب خارج شود به‎وسیلۀ آب یا سنگ. این کار لازم و از شروط طهارت است.[۱] الله ﻷ در توصیف اهل قبا می‌فرماید: ﴿فِیهِ رِجَالٞ یُحِبُّونَ أَن یَتَطَهَّرُواْۚ وَٱللَّهُ یُحِبُّ ٱلۡمُطَّهِّرِینَ﴾ [التّوبه: ۱۰۸] «در آن مردانی هستند که دوست دارند پاکیزه شوند، و الله پاکیزگان را دوست دارد.» ابن جوزی می‌گوید: …

تراشیدن موی زیر ناف مراد از «عانه» موهایی است که بالای آلت تناسلی مرد و در اطراف آن رشد می‌کند و نیز موهایی که در اطراف فرج زن وجود دارد. موهایی که پیرامون مقعد بیرون می‌آید هم همین حکم را دارد.[۱] نووی می‌گوید: «نتیجه آنکه تراشیدن موهای آلت تناسلی و پشت و اطراف آن مستحب و پسندیده است. دربارۀ زمان …

کندن موی زیر بغل یعنی پاکسازی موهایی که در زیر بغل می‌روید. نووی می‌گوید: «کندن موی زیر بغل قطعاً و به اتّفاق همه، سنّت به شمار می‌رود و بهتر است کسی که می‌تواند، آن‎ها را بکَند و تراشیدن نیز جایز است.»[۱] [۱]– صحیح مسلم بشرح النّووی، ج ۳، ص ۱۴۹٫

شستن بندها و لابلای انگشتان «براجم» جمع «بُرجُمه» است. نووی می‌گوید: «براجم یعنی بند و مفاصل تمامی انگشتان. عالمان چنین گفته‌اند: چرک لابلای گوش‌ها و میان سوراخ گوش نیز حکم کثافتی بند انگشتان را دارد که باید به‎وسیلۀ مسح پاک شود و بسا اوقات، زیادشدن آن‎ها به شنوایی انسان ضرر می‌رساند. همچنین آنچه داخل بینی جمع می‌شود و نیز تمامی …