فقه

۵- فقط خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَشَاوِرۡهُمۡ فِی ٱلۡأَمۡرِۖ﴾ [آل عمران: ۱۵۹]، «در کارها با آنان مشورت کن». این آیه، با عبارتِ خود، دلالت بر این دارد که از دید اسلام، در حکومت اصل بر شوراست، و البته این معنی مستلزمِ وجوب ایجاد گروهی از امّت است که در کارها با آنان مشورت شود، زیرا نمی‌توان با هر فردی از افراد …

۴- خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَسۡ‍َٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّکۡرِ إِن کُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٧﴾ [الأنبیاء: ۷]، «اگر نمی‌دانید، از دانایان به کتاب‌های آسمانی بپرسید». این آیه، با عبارتِ خود از وجوبِ سؤال‌کردن از افراد آگاه و فرزانه دلالت دارد، زیرا همین معنی مقصودِ عبارت کلام است و بدیهی است که سؤال‌کردن از افراد آگاه مستلزم وجوبِ ایجادِ افراد آگاه و فرزانه است تا …

۳- خدای متعال می‌فرماید: ﴿لِلۡفُقَرَآءِ ٱلۡمُهَٰجِرِینَ ٱلَّذِینَ أُخۡرِجُواْ مِن دِیَٰرِهِمۡ وَأَمۡوَٰلِهِمۡ یَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗا﴾ [الحشر: ۸]، «همچنین غنایم از آنِ فقرای مهاجری است که از خانه و کاشانه و اموال خود رانده شده‌اند، آن کسانی که فضل خدا و خشنودی او را می‌خواهند». سیاق این آیه برای دلالت بر این امر پایه‌ریزی شده است که مهاجرین مستحق سهمی …

۲- خدای‌متعال می‌فرماید: ﴿أُحِلَّ لَکُمۡ لَیۡلَهَ ٱلصِّیَامِ ٱلرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَآئِکُمۡۚ﴾ [البقره: ۱۸۷]، «آمیزش و نزدیکی با همسرانتان در شب روزه‌داری بر شما حلال گردیده است». از عباره النصِ این آیه، مباح‌بودنِ آمیزش با همسر تا آخرین جزء از شب فهمیده می‌شود. اما چون این اباحه و امتداد آن تا این وقت مسلتزمِ آن است که فرد روزه‌دار گاهی در حالی …

۱- خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَعَلَى ٱلۡمَوۡلُودِ لَهُۥ رِزۡقُهُنَّ وَکِسۡوَتُهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ﴾ [البقره: ۲۳۳]، «بر آن کس که فرزند برای وی متولد شده است (یعنی پدرِ بچه) لازم است که خوراک و پوشاک مادران را به گونه‌ای شایسته بپردازد». این آیه، با عبارتِ خود، بر این دلالت دارد که نفقه‌ی مادرانی که به بچه‌ی خود شیر می‌دهند و نیز لباس آن‌ها بر …

دوم- اشاره النص[۱] ۳۲۶- اشاره النص به معنی دلالت لفظ بر معنایی است که مقصودِ اصلی یا تبعی لفظ نیست، بلکه برای معنای موردنظر از سیاق کلام لازم است و نص با صیغه و عبارت خود بر این معنی دلالت ندارد، بلکه فقط به طریق التزام به این معنی اشاره می‌کند، یعنی معنایی که نص با عبارت خود بر آن …

اول- عباره النص[۱] ۳۲۵- عباره النص، دلالتِ لفظ است بر معنایی که از نفسِ صیغه‌ی لفظ زود فهمیده می‌شود، خواه همین معنی هم مقصودِ اصلی سیاق کلام باشد و خواه مقصود تَبعیِ آن؛ پس: هر معنایی که از ذاتِ لفظ فهمیده می‌شود و سیاق لفظ هم برای افاده‌ی همان معنی به صورت اصلی یا تبعی پایه‌ریزی شده است، از جمله …

در مبحث سوم، در مورد تقسیماتِ لفظ از حیث وضوح یا خفای دلالت آن بر معنی بحث کردیم، و حال در این مبحث در مورد راه‌های دلالتِ لفظ بر معنی سخن به میان خواهد آمد. لفظ، به این اعتبار به چهار نوع تقسیم می‌شود که عبارتند از: عبارهُ النص، إشارهُ النص، دلالهُ النص، إقتضاءُ النص. علت این تقسیم هم آن …

چهارم- متشابه لفظی است که مراد از آن خفی است و صیغه‌اش بر مراد از آن دلالت نمی‌کند و راهی هم برای ادراک آن وجود ندارد، زیرا قرینه‌ای در دست نیست که این خفا را زایل سازد و دانستن آن را شارع تنها به خود اختصاص داده است. این آن چیزی است که علمای اصول در تعریف متشابه ذکر کرده‌اند …

توقف است در مورد تعیینِ مراد از این لفظ و بنابراین، عمل به آن جایز نیست، مگر این که بیان و تفسیری از جانب شارع بیاید که اجمال آن را برطرف سازد و معنایش را آشکار کند و در آن صورت، اگر این بیان کافی و شامل و قطعی بود، مجمل از قبیل مفسر می‌شود، مانند بیانی که رسول خدا ج …

سوم- مجمل مجمل، در لغت به معنای مبهم است و مأخوذ از این قول است که می‌گویند: «أجملَ الأمرَ» یعنی موضوع را مبهم کرد، و در اصطلاح -چنان که امام سرخسی می‌گوید- لفظی است که مراد از آن فقط با استفسار از گوینده‌ی مجمل فهمیده می‌شود و با بیانی از جانب او که با آن مراد لفظ شناخته شود. پس …

بنابراین، حکم مشکل آن است که: باید در قراین و دلایلِ دال بر معنای مورد نظر از لفظ مشکل بحث و بررسی بشود و به نتیجه‌ای که از این بحث و بررسی به دست می‌آید، عمل شود، به این شکل که ابتدا در همه‌ی مفهوم‌ها و معانیِ لفظ نظر شده، همه‌ی آن‌ها ضبط شوند و آنگاه، برای استخراجِ معنای مورد …

دوم- مشکل مشکل، مأخوذ از این قول است که فرد می‌گوید: «أَشکلَ علیَّ کذا»، یعنی فلان چیز با امثال و نمونه‌های خود درآمیخت و برای من مبهم و دو پلهو و پیچیده شد. مشکل، در اصطلاح اسم است برای چیزی که مراد از آن به دلیل اختلاط و آمیختگی‌اش با موارد مشابهِ خود، مشتبه شده است به نحوی که مراد …

در عارضه‌ای که سببِ خفا در انطباق لفظ بر برخی از افراد خود شده است، واجب است که نظر و تأمل شود و سپس، اگر مشاهده شد که لفظ شامل آن هم می‌شود، آن مورد عارض شده هم از افراد لفظ قرار داده شده، حکم آن لفظ را می‌گیرد؛ چنان که در مورد جیب‌بر ذکر شد. اما اگر مشاهده شد …

لفظی است که در دلالت آن بر معنایش خفا و ابهامی وجود دارد و بنفسه بر مراد خودش دلالت نمی‌کند، بلکه دلالت آن بر معنایش متوقف بر یک امر خارجی است. غیر واضح الدلاله، از نظر خفای معنا، چند مرتبه دارد که از آن میان، بیشترین خفا را «متشابه» و بعد از آن «مجمل» و سپس «مشکل» و بعد «خفی» …

پاسخ: این یک سخن باطلی است، چرا که کسی که با منهج اسلام و سنت و سپس نظرات علما آگاهی داشته باشد، هدف از جلوگیری از ماندن مرتد در بین مسلمین در یک جامعه و دولت اسلامی، ‌این است که صرفاً با این قانون از ارتداد عمومی‌ که فتنه و مصیبت بس بزرگتری است جلوگیری به عمل آید و مردم …

از اجماع بر کشتن مرتد دست می‌کشند و به قول های شاذی مانند قول امام ابراهیم که فرموده است: «یستتاب ابدا» یعنی همیشه طلب توبه می‌شود و قول امام ثوری در این مورد که فرموده است: «ما نیز آن را می‌پذیریم»[۱] استناد می‌کند. شما در این مورد چه پاسخی دارید؟ پاسخ: زمانی که اقوال اشخاص با آنچه در سنت ثابت …

شبهه: دلیلی از امام عمر می‌آورند که درباره‌ی چند شخص مرتد از قبلیه‌ی بکر بن وائل که به کفار ملحق شده بودند فرموده است: «کُنْتُ عَارِضًا عَلَیْهِمُ الْبَابَ الَّذِی خَرَجُوا مِنْهُ , أَنْ یَدْخُلُوا فِیهِ , فَإِنْ فَعَلُوا ذَلِکَ , قَبِلْتُ مِنْهُمْ , وَإِلَّا اسْتَوْدَعْتُهُمُ السِّجْنَ»[۱] پاسخ: این قول امام عمر درباره‌ی مرتد محارب است و مرتد محارب که در …

داستان آن اعرابی که نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم آمد و به او بیعت براسلام داد و سپس در مدینه دچار مریضی شد و نزد پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم آمد و گفت ای پیامبر خدا بیعت من را برگردان و پیامبر راضی نشد و سپس باز  نزد پیامبر آمد و این سخن را گفت و باز پیامبر …

می‌گویند پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم حد ارتداد را بر کسانی که الله در مورد آنها اینگونه سخن می‌گوید اجرا نکرده است: ﴿وَقَالَت طَّائِفَهٌ مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ آمِنُوا بِالَّذِی أُنزِلَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهَارِ وَاکْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ﴾ [آل عمران:۷۲] «و گروهی از اهل کتاب (به همدیگر) گفتند: به آنچه بر مؤمنان نازل شده در آغاز روز ایمان …

پاسخ: این شبهه نیز مانند شبهات قبلی باطل است، بلکه از سنت علمی ثابت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم عده ای از طایفه عُکل یا عُرینه را که شتر چران پیامبر خدا را هم کشته بودند و هر چه مال و شتر داشتند غارت کرده بودند و پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم نیز به همان شیوه این …

می‌گویند کشتن مخصوص مرتدی است که محارب با اسلام باشد به دلیل این فرموده: «التارک لدینه». پاسخ: ۱- این فرموده مخصوص فقط افراد محارب نیست بلکه محارب بودن تنها صفتی از صفات مرتدین است، و ممکن است شخصی مرتد شود اما محارب نباشد و یا شخصی مرتد باشد و محارب هم باشد. ۲- سپس باید بدانیم که دلیل بر کشتن …

اینگونه گمان می‌شود که ارتداد آن است که از همه‌ی دین اسلام دست بکشی و با بازگشت از قسمتی از اسلام مرتد نمی‌گردی. پاسخ: خیر. بلکه ارتداد از اسلام ممکن با انجام دادن تنها یک عمل یا گفتن یک سخن صورت گیرد، مانند آن کسانی که در غزوه‌ی تبوک تنها یک کلمه را گفتند و کافر شدند؛ هرچند تا آن …

خداوند می‌فرماید: ﴿لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ﴾ [کافرون:۶]. «آیین شما برای خودتان و آیین من برای خودم». بدین معناست که هر کس در دینش آزاد است و باید به دین کفار اعتراف کنیم و آزادی به آنها بدهیم. پاسخ: این آیه در سوره‌ی کافرون به معنای تبرا و بیزاری کردن انسان مسلمان از کافران است و معنی ﴿لَکُمْ دِینُکُمْ﴾ این نیست …

در دین اجباری نیست همانطور که در قرآن این آیات وجود دارد: ﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾ [بقره: ۲۵۶] «در (قبول) دین هیچ اجباری نیست». و ﴿أَفَأَنتَ تُکْرِهُ النَّاسَ حَتَّى یَکُونُواْ مُؤْمِنِینَ﴾ [یونس: ۹۹] «آیا تو می‌خواهی مردم را مجبور کنی تا که ایمان بیاورند». ﴿فَمَن شَاء فَلْیُؤْمِن وَمَن شَاء فَلْیَکْفُرْ﴾ [الکهف: ۲۹]. «پس هرکس می‌خواهد ایمان بیاورد و هرکس می‌خواهد …

۱- در حالتی که طلب توبه نمودن، مرتبط با کشتن باشد: این نوع طلب توبه نمودن، بعد از آنکه شخص تکفیر می‌شود و به مرتد قلمداد می‌شود، انجام می‌شود. آن مرتدی که در کفری آشکار واقع شده باشد، فوری تکفیر می‌گردد و سپس از او طلب توبه می‌شود و این در مورد شرک و عبادت انجام دادن برای غیر الله …

۱٫ همانطور که ذکر شد باید دانست آن نوع ارتدادی که از شخص مرتد طلب توبه نمی‌شود، ارتداد مغلظه است مانند کسی که به خدا و پیامبرش فحش و ناسزا بگوید و یا پشتیبانی کفار و یا فالگیری و پیش گوئی کردن برای مردم و یا زندیقی کردن. ۲٫ آن ارتدادی که در آن اقامه حجت وجود ندارد، ولی مرتکبش …

مرتد مغلظه است که بدون طلب توبه فوری باید کشته شود. سابقا این نوع ارتداد را بحث نمودیم که شامل چه کسانی می‌شود؛ مانند کسی که به خدا و پیامبرش فحش و ناسزا بگوید و یا پشتیبانی کفار و یا فالگیری و پیش گوئی کردن برای مردم و یا زندیقی کردن. این نوع کفرها و همانند آن به گونه ای …

لغت استتابه عبارت است از طلب توبه نمودن از کسی که در کفر واقع شده است و برایش روشن می‌گردد اگر از کفرش توبه نکند، کشته می‌شود. طلب توبه نمودن. جمهور علماء واجب می‌دانند که از مرتد طلب توبه شود، سپس اگر توبه نکرد باید کشته شود. اما جماعتی از علماء نیز بر این نظر هستند که استتابه سنت است. …

ابن قدامه مقدسی می‌فرماید: «وَمَتَى ارْتَدَّ أَهْلُ بَلَدٍ، وَجَرَتْ فِیهِ أَحْکَامُهُمْ، صَارُوا دَارَ حَرْبٍ فِی اغْتِنَامِ أَمْوَالِهِمْ، وَسَبْیِ ذَرَارِیِّهِمْ الْحَادِثِینَ بَعْدَ الرِّدَّهِ، وَعَلَى الْإِمَامِ قِتَالُهُمْ، فَإِنَّ أَبَا بَکْرٍ الصِّدِّیقَ – رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ – قَاتَلَ أَهْلَ الرِّدَّهِ بِجَمَاعَهِ الصَّحَابَهِ، وَلِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَمَرَ بِقِتَالِ الْکُفَّارِ فِی مَوَاضِعَ مِنْ کِتَابِهِ، وَهَؤُلَاءِ أَحَقُّهُمْ بِالْقِتَالِ؛ لِأَنَّ تَرْکَهُمْ رُبَّمَا أَغْرَى أَمْثَالَهُمْ بِالتَّشَبُّهِ بِهِمْ …

امام نووی رحمه الله می‌فرماید: «قَالَ الْقَاضِی عِیَاضٌ أَجْمَعَ الْعُلَمَاءُ عَلَى أَنَّ الْإِمَامَهَ لَا تَنْعَقِدُ لِکَافِرٍ وَعَلَى أَنَّهُ لَوْ طَرَأَ عَلَیْهِ الْکُفْرُ انْعَزَلَ قَالَ وَکَذَا لَوْ تَرَکَ إِقَامَهَ الصَّلَوَاتِ وَالدُّعَاءَ إِلَیْهَا قَالَ وَکَذَلِکَ عِنْدَ جُمْهُورِهِمُ الْبِدْعَهُ قَالَ وَقَالَ بَعْضُ الْبَصْرِیِّینَ تَنْعَقِدُ لَهُ وَتُسْتَدَامُ لَهُ لِأَنَّهُ مُتَأَوِّلٌ قَالَ الْقَاضِی فَلَوْ طَرَأَ عَلَیْهِ کُفْرٌ وَتَغْیِیرٌ لِلشَّرْعِ أَوْ بِدْعَهٌ خَرَجَ عَنْ حُکْمِ الْوِلَایَهِ …

ابن قدامه مقدسی رحمه الله می‌فرماید: «أَنَّ الرِّقَّ لَا یَجْرِی عَلَى الْمُرْتَدِّ، سَوَاءٌ کَانَ رَجُلًا أَوْ امْرَأَهً، وَسَوَاءٌ لَحِقَ بِدَارِ الْحَرْبِ أَوْ أَقَامَ بِدَارِ الْإِسْلَامِ. وَبِهَذَا قَالَ الشَّافِعِیِّ. وَقَالَ أَبُو حَنِیفَهَ: إذَا لَحِقَتْ الْمُرْتَدَّهُ بِدَارِ الْحَرْبِ، جَازَ اسْتِرْقَاقُهَا؛ لِأَنَّ أَبَا بَکْرٍ سَبَى بَنِی حَنِیفَهَ، وَاسْتَرَقَّ نِسَاءَهُمْ، وَأُمُّ مُحَمَّدِ ابْنِ الْحَنَفِیَّهِ مِنْ سَبْیِهِمْ. وَلَنَا، قَوْلُ النَّبِیِّ – صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ …

ابن قدامه مقدسی می‌فرماید: «وَمَتَى ارْتَدَّ أَهْلُ بَلَدٍ، وَجَرَتْ فِیهِ أَحْکَامُهُمْ، صَارُوا دَارَ حَرْبٍ فِی اغْتِنَامِ أَمْوَالِهِمْ، وَسَبْیِ ذَرَارِیِّهِمْ الْحَادِثِینَ بَعْدَ الرِّدَّهِ، وَعَلَى الْإِمَامِ قِتَالُهُمْ، فَإِنَّ أَبَا بَکْرٍ الصِّدِّیقَ – رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ – قَاتَلَ أَهْلَ الرِّدَّهِ بِجَمَاعَهِ الصَّحَابَهِ، وَلِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَمَرَ بِقِتَالِ الْکُفَّارِ فِی مَوَاضِعَ مِنْ کِتَابِهِ، وَهَؤُلَاءِ أَحَقُّهُمْ بِالْقِتَالِ؛ لِأَنَّ تَرْکَهُمْ رُبَّمَا أَغْرَى أَمْثَالَهُمْ بِالتَّشَبُّهِ بِهِمْ …

ابو یوسف در کتابش الخراج می‌آورد که: «وَلَوْ أَنَّ الْمُرْتَدِّینَ مَنَعُوا الدَّارَ وَحَارَبُوا سُبِیَ نِسَاؤُهُمْ وَذَرَارِیهِمْ وَأُجْبِرُوا عَلَى الإِسْلامِ کَمَا سَبَى أَبُو بَکْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ ذَرَارِیَّ مَنِ ارْتَدَّ مِنَ الْعَرَبِ مِنْ بَنِی حَنِیفَهَ وَغَیْرِهِمْ.وَکَمَا سَبَى عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ کَرَّمَ الله وَجه بنی نَاجِیه مُوَافَقَهً لأَبِی بَکْرٍ وَلا یُوضَعُ عَلَیْهِمُ الْخَرَاجَ.وَإِنْ أَسْلَمُوا قَبْلَ الْقِتَالِ وَقَبْلَ أَنْ یُظْهَرَ عَلَیْهِمْ حَقَنُوا …

زن نیز بعد از مرتد گشتنش کشته می‌شود، به دلیل عام بودن سخن رسول الله ع: «من بدل دینه فاقتلوه». اما نهی نمودن پیامبر ع در مورد کشتن زنان به زنانی بر می‌گردد که کافر اصلی باشند نه مرتد. دلیل بر کشتن زنان مرتده این است که امام بیهقی و امام دارالقطنی رحمهما آورده اند که: ابوبکر از زنی طلب …

دیوانه برایش ارتدادی وجود ندارد، همچنانکه اگر کفری از او صادر گردد بی شک حکم بر او اقامه نمی‌گردد. پیامبرمان ع می‌فرماید: «رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلَاثَهٍ: النَّائِمِ حَتَّى یَسْتَیْقِظَ، وَالصَّبِیِّ حَتَّى یَبْلُغَ، وَالْمَجْنُونِ حَتَّى یُفِیقَ»[۱]. ترجمه: «قلم تکلیف از سه طائفه برداشته شده: از خوابیده تا بیدار گردد. و طفل تا بالغ شود و دیوانه تا به عقل آید». [۱]. …

آثار ارتداد به دو دسته تقسیم می‌گردد. ۱٫ احکام و آثار آن در دنیا: عدم دوست داشتن او و اعلام برائت از او، عدم محافظت از خون و مال مرتدین، عدم امامت او برای مسلمین و عدم دادن زمام امور به دست او، عدم همسرگیری از او و دادن همسر به او، در مسئله میراث نه ارثی می‌برد و نه …

شخص مرتد، کافر است و باید کشته شود؛ اگر چنانچه توبه نکند. اگر بسوی اسلام باز نگردد، همه‌ی احکام کافران بر او جاری می‌گردد؛ مانند عدم دوست داشتن و پشتیبانی نکردن و میراث نگرفتن و میراث ندادنش به دیگران و عدم زن دادن و گرفتن از او. ذبائحش خورده نمی‌شود، امامت برای مردم نمی‌تواند انجام دهد و نماز پشت سرش …

۱- ارتداد مغلظه: شامل آن ارتدادی است که جنگ و کشتار و طعن و استهزاء بر ضد دین خدا صورت گیرد. هم چنین جنگیدن بر علیه اهل اسلام و استهزاء به اهل اسلام یا دعوت به کفر و انتشار آن یا دفاع از کفر و ممانعت از دین خدا یا زشت جلوه دادن دین خدا در انظار مردم یا اهانت …

خیر. در ارتداد این مسئله موجود نیست که ارتدادی کوچک باشد یا ارتدادی بزرگ باشد، بلکه همه‌ی آنها بزرگ هستند و صاحبش از اسلام خارج شده اند. ارتداد بر عکس کفر و شرک و نفاق است که در آنها بزرگ و کوچک وجود دارد اما در ارتداد همه اش کفر بزرگ است. اما در ارتداد این مسئله نیز موجود است …

۱- ارتداد کلی و اساسی: مانند کسی که به طور کلی از همه‌ی اسلام دست می‌کشد، مانند کسی که دست از دین اسلام می‌کشد و مسیحی می‌گردد. ۲- ارتداد جزئی: مانند انجام دادن ناقضی از نواقض اسلام یا ترک کردن یکی از پایه های اسلام. جاهلان آنگونه می‌پندارند که ارتداد فقط به حالت اول روی می‌دهد و با حالت دوم …

مرتد شدن یا به قول یا عمل یا به عقیده واقع می‌شود: ۱٫ نمونه‌ی ارتداد به وسیله‌ی عقیده: بیزاری و تنفر از چیزی از دین یا شک نمودن در آمدن قیامت، اعتقاد به دموکراسی و قومیت پرستی و سکولاریت، حکومت یاسا و غیر الهی و اعتقاد به هر منهج و حکم و برنامه ای غیر از اسلام. ۲٫ نمونه‌ی ارتداد …

درست است که به کافر امان داده شود و با او عهد و پیمان بسته شود و در این زمان حق کشتن کافر وجود ندارد و چند احکامی ‌هم مخصوص به اهل کتاب و اهل ذمه و گرفتن سرانه ( الجزیه) از آنان وجود دارد. اما شخص مرتد کشتنش واجب است و به هیچ شیوه‌ای هم با او عهد و …

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می‌فرماید: «قَدْ اسْتَقَرَّتْ السُّنَّهُ بِأَنَّ عُقُوبَهَ الْمُرْتَدِّ أَعْظَمُ مِنْ عُقُوبَهِ الْکَافِرِ الْأَصْلِیِّ».[۱] ترجمه: «سنت چنین مستقر گشته که مجازات مرتد بزرگتر از مجازات کافر اصلی است». [۱]. مجموع الفتاوی ۲۸/۵۳۴٫

۱٫ کافر اصلی و از ریشه. مانند صلیبی ها و یهودیان، یا کسانی که از پدر و مادری مرتد به دنیا می‌آیند کافر اصلی می‌شوند. ۲٫ کافر مرتدی که از ریشه کافر نبوده، بلکه بعداً با اعمال و اقوالش کافر شده است.