حکم زنی که مرتد می‌گردد یا المرتده (۳)

ابن قدامه مقدسی می‌فرماید: «وَمَتَى ارْتَدَّ أَهْلُ بَلَدٍ، وَجَرَتْ فِیهِ أَحْکَامُهُمْ، صَارُوا دَارَ حَرْبٍ فِی اغْتِنَامِ أَمْوَالِهِمْ، وَسَبْیِ ذَرَارِیِّهِمْ الْحَادِثِینَ بَعْدَ الرِّدَّهِ، وَعَلَى الْإِمَامِ قِتَالُهُمْ، فَإِنَّ أَبَا بَکْرٍ الصِّدِّیقَ – رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ – قَاتَلَ أَهْلَ الرِّدَّهِ بِجَمَاعَهِ الصَّحَابَهِ، وَلِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ أَمَرَ بِقِتَالِ الْکُفَّارِ فِی مَوَاضِعَ مِنْ کِتَابِهِ، وَهَؤُلَاءِ أَحَقُّهُمْ بِالْقِتَالِ؛ لِأَنَّ تَرْکَهُمْ رُبَّمَا أَغْرَى أَمْثَالَهُمْ بِالتَّشَبُّهِ بِهِمْ وَالِارْتِدَادِ مَعَهُمْ، فَیَکْثُرُ الضَّرَرُ بِهِمْ. وَإِذَا قَاتَلَهُمْ، قَتَلَ مَنْ قَدَرَ عَلَیْهِ، وَیَتْبَعُ مُدْبِرَهُمْ، وَیُجْهِزُ عَلَى جَرِیحِهِمْ، وَتُغْنَمُ أَمْوَالُهُمْ. وَبِهَذَا قَالَ الشَّافِعِیُّ».[۱]

ترجمه: «هر زمان که اهل سرزمینی مرتد شدند و احکام خودشان را در آن سرزمین اجرا کردند، (در این صورت) به علت ارتدادشان، سرزمینشان سرزمین جنگ است در به غنیمت گرفتن اموالشان و سبی کردن فرزندانشان، و بر امام قتالشان واجب است. برای اینکه ابوبکر صدیق با اهل رده به همراه جماعت صحابه جنگید و بخاطر اینکه الله بلند مرتبه در جاهای مختلفی از کتابش امر به قتال کفار کرده است و آنها مستحق ترین افراد به قتال شدن هستند؛ زیرا ترکشان ممکن  است باعث شود آنهایی که مثل آنها هستند خود را شبیه آنها گرداندند و همراه آنها مرتد شوند و ضرر و زیان بخاطرشان زیاد ‌شود. پس هنگامی که با آنها جنگ شود کسی که به چنگ آورده اند کشته می شود و فراریان آنها را دنبال می‌شوند، و زخمی‌ شدگانشان کشته می‌شوند و اموالشان به غنیمت گرفته می‌شود و امام شافعی نیز چنین گفته است».

امام ابن تیمیه رحمه الله می‌فرماید: «فَإِنَّ الْنُصَیْرِیَّه مِنْ أَعْظَمِ النَّاسِ کُفْرًا…. وَهُمْ مُرْتَدُّونَ مِنْ أَسْوَأِ النَّاسِ رِدَّهً: تُقْتَلُ مُقَاتِلَتُهُمْ وَتَغْنَمُ أَمْوَالُهُمْ. وَسَبْیُ الذَّرِّیَّهِ فِیهِ نِزَاعٌ؛ لَکِنَّ أَکْثَرَ الْعُلَمَاءِ عَلَى أَنَّهُ تُسْبَى الصِّغَارُ مِنْ أَوْلَادِ الْمُرْتَدِّینَ وَهَذَا هُوَ الَّذِی دَلَّتْ عَلَیْهِ سِیرَهُ الصِّدِّیقِ فِی قِتَالِ الْمُرْتَدِّینَ»[۲]

ترجمه: «همانا نصیریه از بزرگترین مردم در کفر هستند… و آنها مرتدانی هستند از بدترین مردم مرتد شده: جنگجویانشان کشته می‌شوند و اموالشان به غنیمت برده می‌شود. بردن فرزندانشان در آن اختلاف است و اما اکثر علما بر این هستند که فرزندان کوچک از والدین مرتدین سبی می‌شود و این به دلیل سیرت ابوبکر صدیق در جنگیدن با مرتدین است».

باز شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می‌فرماید: «وَتُسْبَى نِسَاؤُهُمْ وَتُؤْخَذُ أَمْوَالُهُمْ. فَإِنَّهُمْ زَنَادِقَهٌ مُرْتَدُّونَ لَا تُقْبَلُ تَوْبَتُهُمْ؛ بَلْ یُقْتَلُونَ أَیْنَمَا ثُقِفُوا؛ وَیُلْعَنُونَ کَمَا وُصِفُوا».[۳]

ترجمه: «زنانشان به کنیزی برده می‌شوند و اموالشان گرفته می‌شود. پس آنان زندیقانی مرتد هستند که توبه شان قبول نمی‌شود بلکه کشته می‌شوند هرجا‌که گرفته شوند، و نفرین می‌شوند همچنانکه وصفشان شد».

می‌گویم: این صحیح است که صحابه‌ی کرام تفاوتی میان فرزندانی که به عنوان سبایا برده می‌شدند در قبل و بعد از ارتداد مادرانشان قائل نمی‌شدند.

بر این اساس ابوبکر صدیق نیز این کار را برای عبرت بقیه مردم انجام می‌داد و علی بن ابی طالب نیز زنان قبیله بنی ناجیه را به کنیزی گرفت و بیهقی و ابن ابی شیبه این مسئله را ذکر کرده اند.

[۱].المغنی ۹/۱۷

[۲]. مجموع الفتاوی ۲۸/۵۵۳

[۳]. مجموع الفتاوی ۳۵/۱۶۲