منهج سلف صالح

چهارم : اجماع: اهل سنت و جماعت اتفاق نظر دارند که بهترین افراد این امت از نظر کردار  و گفتار و باورها و دیگر فضیلت‌ها ، قرن اول می‌باشند سپس کسانی که پس از آنها آمدند و سپس کسانی که پس از آنها آمدند. این اتفاق نظر را ابن تیمیه ذکر نموده و گفته است: «یکی از چیزهایی که حتماً …

سوم: از گفتار صحابه و پیشوایان نخستین که به پایبندی بر انچه سلف ـ رحمهم الله ـ بر آن بوده‌اند تشویق می‌کند: روایت‌ها و نصوص بسیاری، از صحابه و تابعین و پیشوایان دین وارد شده که به الگو پذیری و پیروی از سلف صالح و پیمودن راه آنها در فهم و دانش و کردار و باور تشویق می‌کند. پیش از …

مطلب اول: دلیل‌های حجت بودن فهم سلف پس از اینکه در فصل گذشته دربارهٔ اهمیت فهم سلف سخن گفتیم  و پس از بیان دلیل‌هایی که مقدم دانستن آن را بر ما واجب می‌نمود، خوب است در این فصل دلیل‌های شرعی که بیانگر ضرورت مقدم دانستن فهم سلف و مراجعه به آن هنگام اختلاف و درگیری و داور قرار دادن آن …

ابن تیمیه ـ رحمه الله ـ می‌گوید: «هر کس زبان صحابه، که با آن سخن گفته و رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ نیز از طریق آن، آنها را مورد خطاب قرار می‌داد، و طبیعت کلامی آنها را، نداند ، سخن را تحریف می‌کند زیرا بسیاری از افراد با اصطلاح و عادت قوم خویش در به کار …

ابن تیمیه ـ رحمه الله ـ‌ می‌گوید: «صحابه فهمی نسبت به قرآن داشتند که بر بیشتر متأخرین پنهان مانده است، همچنین صحابه نسبت به امور سنت و وضعیت و حالت‌های پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فهمی داشته‌اند که بیشتر متأخرین نسبت به آن شناختی ندارند. آنها پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و نازل شدن …

– ۲ اشتیاق آنها در فراگیری علم و فهم نصوص و پرسش دربارهٔ مسائلی که در فهم آن دچار مشکل می‌شدند: می‌دانیم که پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ که پدر و مادرم فدایش باد ـ پس از رساندن پیام آشکار الهی وفات یافت، وی آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده بود را توضیح داد و هیچ …

شامل دو مطلب است: مطلب اول: اهمیت فهم سلف صالح. مطلب دوم: توجه علما به گرد آوری آن. مطلب اول اهمیت فهم سلف صالح: می‌دانیم که الله ـ متعال ـ  قرآن کریم را نازل نمود ﴿تِبۡیَٰنٗا لِّکُلِّ شَیۡءٖ﴾ [النحل: ٨٩] «بیان هر امر است» و ﴿تَصۡدِیقَ ٱلَّذِی بَیۡنَ یَدَیۡهِ وَتَفۡصِیلَ کُلِّ شَیۡءٖ﴾ [یوسف: ١١١] «تصدیق کتاب‌هاى پیش از خود و …

اول: آن مسائل علمی که سلف فهم خود را از طریق گفتار یا کردار یا اقرار بیان کرده‌اند چه از مسائلی باشد که بر آن اجماع داشته‌اند یا اینکه در مورد آن اختلاف نظر کرده‌اند. و احکام آن بر اساس حالت‌های مختلف، متفاوت است چنانکه بیان شد. دوم: اقتدا به سلف در مسیر پیمودن و به دست آوردن علم ، …

۱- فهم آنها از اصول کلی در مورد اصول یا فروع دین که پیش از این بیان شد. ۲- فهم آنها از نص شرعی. این فهم از طریق گفتن صریح آن با بیان معنی یا تفسیر، یا عمل به آن اگر از مسائل عملی باشد یا دلیل آوردن از آن، در رد آنچه مخالف با مفهوم این نص می‌باشد، آشکار …

پس از اینکه معنای «فهم» برایمان آشکار گشت و دانستیم که شامل فحوایی است که الفاظ وارد شده بیان می‌کنند، و شامل استنباط احکام و انواع رهنمون‌ها می‌باشد، و از طرفی دیگر شامل برداشت‌ها و مفهوم‌های استنباط شده از اشاره‌هایی است که در نص وجود دارد، و پس از اینکه معنای «سلف» را دانستیم و اینکه منظور ما در اینجا …

قائلان به بازنگری در قرائت نصوص، بر نحله‌ها و مکاتب فکری گوناگونی هستند که این مذاهب به اندازهٔ فسادِ عقیدهٔ صاحب خود یا گمراهی‌اش، از فهم صحیح نصوص، دور، یا به آن نزدیک هستند. به همین سبب ممکن است برخی از کسانی که نیت نیکی دارند کمی از تاویل آنان تاثیر گیرند یا به پی‌گیری نوشته‌های اصحاب قرائت جدید بپردازند؛ …

اسلام قواعدی واضح را برای فهم نصوص شرعی قرار داده تا کسی دچار لغزش نشود و فهم هیچکس به گمراهی نرود. این قواعد، تکیه‌گاهی اساسی برای صحت استدلال است و کسی نمی‌تواند به شناخت منظور خداوند و پیامبرش ـ صلی الله علیه وسلم ـ دست یابد مگر پس آنکه فهمش از ادلهٔ کتاب و سنت، درست باشد، و آرا و …

مخالفان سلف بر دو دسته‌اند: نخست: منکران نصوص شرعی کتاب و سنت که این‌ها خود بر سه دسته‌اند: دسته‌ای که نص شرعی را از اساس رد می‌کنند، و دسته‌ای دیگر نصوصی را که مخالف عقل آن‌هاست نمی‌پذیرند، و گروهِ سوم نصوصی را که به زعمشان با برخی از علوم و تجارب جدید در تضاد است، رد می‌کنند. و اگر نتوانستند …

ابن قیم ـ رحمه الله ـ می‌گوید: «سلف ـ رحمهم الله ـ مخالفت با نصوص در برابر آرای رجال را بسیار بد می‌داشتند و آن را هرگز نمی‌پذیرفتند».[۱] ابوقتاده می‌گوید: همراه با گروهی نزد عمران بن حصین ـ رضی الله عنه ـ بودیم و بشیر بن کعب نیز با ما بود. عمران گفت: رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم …

صحابه ـ رضی الله عنهم ـ زیباترین نمونه‌های تسلیم در برابر نصوص شرعی و بزرگداشت آن بودند. نمونه‌های بسیاری از تسلیمِ آنان موجود است که از حد و حصر خارج است از جمله: هنگامی که تحریم خمر نازل شد و پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ آیاتِ آن را بر اصحاب قرائت کرد و به این سخن پروردگار متعال …

الله تبارک و تعالی مى فرماید: ﴿مَا ضَلَّ صَاحِبُکُمۡ وَمَا غَوَىٰ* وَمَا یَنطِقُ عَنِ ٱلۡهَوَىٰٓ * إِنۡ هُوَ إِلَّا وَحۡیٞ یُوحَىٰ﴾ [نجم: ۲-۴] (یار شما گمراه نشده و به کژراهه نرفته است (۲) و از سر هوا و هوس سخن نمی‌گوید (۳) این سخن به جز وحیی که وحی می‌شود نیست). او ـ صلی الله علیه وسلم ـ هدایتگر است …

یکی از بزرگترین نعمت‌های الله متعال بر بندگان مومنش این است که راه رسیدن به خودش را برای آنان مبهم نساخته،‌ بلکه آن را به کامل‌ترین روش و شیواترین بیان، برایشان آشکار نموده است: ﴿لَقَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِینَ إِذۡ بَعَثَ فِیهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡ أَنفُسِهِمۡ یَتۡلُواْ عَلَیۡهِمۡ ءَایَٰتِهِۦ وَیُزَکِّیهِمۡ وَیُعَلِّمُهُمُ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡحِکۡمَهَ وَإِن کَانُواْ مِن قَبۡلُ لَفِی ضَلَٰلٖ مُّبِینٍ﴾  [آل …

  گفتارشان در این زمینه بسیار مشهور است. امام مالک رحمه الله می­ گوید: هر کس کلامش قبول و ردّ می­گردد به جز رسول الله صلی الله علیه و سلم.   از امام ابوحنیفه رحمه الله نقل است: شایسته نیست کسی که دلیلم را نمی ­داند، فتوای مرا به دیگران تجویز کند. امام شافعی رحمه الله گفته است: هر گاه …

این دروغی است که بیشتر به تهمت می ماند. سلفی ها تقلید را رد کرده و دلیل را برمی گزینند و در هر حکمی خواهان دلیل اند. اگر حکم یک امام را ترک و حکم امامی دیگر را بر آن مقدم می دارند، بر اساس دلیل و برهان است. و این به معنای طعنه به آن امام مجتهد و عالم …

سلفی ها به کتاب های سودمند علوم شرعی بی توجهی نمی کنند. هدف آنان طلب حق و تحصیل علم برای عمل کردن است. همگان به این جریان اذعان دارند که طلابِ سلفی از همه کوشاترند و در این راستا یَدِ طولایی دارند.   ابن تیمیه رحمه الله علامه ی بی همتاست. بر علوم شرعی احاطه ای بس بزرگ دارد. شاخه …

  تمام علما اتفاق دارند که از همان ابتدای امر امامتِ کافر و فاسق، منعقد نمی گردد. حال اگر امامی عادل و دادگستر امامت را عهده دار شد و در پی آن به فسق مبتلا گشت، تمام اهل سنت بر این عقیده اند که نباید علیه وی شورید. لیکن باید او را نصیحت و امر به معروف و نهی از …

  جهاد یعنی نبرد و کارزار با کفار. وقتی لفظ جهاد به صورت مطلق می آید، منظور رویارویی با کفار است؛ آن-هم برای بلند نمودن کلمه ی الله؛ و همیشه برای جنگ با کفار اطلاق می شود مگر این که بنا بر دلیلی به معنای دیگری هم به کار رود. جهاد بر دو نوع است: ۱-           جهادِ طلب(تهاجمی): یعنی به …

  گفتار علمای سلفی معاصر در این باره بسیار واضح و صریح است. علامه آلبانی رحمه الله در توضیح یکی از احادیث می­گوید: بنا بر تمام این دلالت­ها نمی­توانیم این گروه از مسلمین را تکفیر کنیم. چرا که به آنان اقامه­ی حجت نشده است و به قدر کافی دعوتگرانی وجود ندارند که دعوتِ توحید را به صورت خالص و عاری …

سؤالی با این مضمون از کمیته ی دائم پژوهش های علمی و فتوا پرسیده شد: آیا علما حق دارند شخص معینی را کافر خوانده یا او را متهم به کفر نمایند؟ چنین جواب آمد که: شخص معین اگر یکی از ضرورات دینی مانند نماز، زکات و روزه را بعد از ابلاغ به وی انکار کرد، تکفیرش واجب است. باید او …

عبدالله بن عمر رضی الله عنه می گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «أَیُّما رَجُلٍ قالَ َلأخیهِ یا کافِرُ فَقَدْ باءَ بِها أَحَدَهُما»: (هر کس به برادر خود بگوید: اى کافر! این حکم به یکى از آن دو برمى گردد ) [۱]. در روایتی دیگر هم گفته است: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده اند: «إِذَا قَالَ …

  آری بدون شک برای پایبندی به اصالتِ دعوت با استفاده و بکارگیری وسایل معاصر، بر اساسِ روش سلف صالح در تبلیغ دعوت و روبرو شدن با واقعیتی که در آن زندگی می کنیم، دارای ضوابظ و قوانینی است که باید مراعاتش نمود. مهمترین آن ها عبارتند از: ۱-            پایبندی به اصول شریعت به صورت تامّ و تمام، تمسّک به …

    محافظت و پایبندی بر جوهر و ریشه ی دعوت و تمسّک به اصولِ ریشه ای آن، همان محافظت بر اصالتِ دعوت است. همسو بودن دعوت با عصر کنونی، واقعیتِ عصر را بررسی و آنالیز کرده و به خواسته هایش پاسخ گو است. این رویکرد یعنی هم زیستی در عصری که در آن زندگی می کند. لذا در آن واحد …

از ویژگی های آشکار دعوت سلفیت این است که فهم اسلام را برای مردم آسان می گرداند. دروازه های تحصیل و فهم قرآن و سنت را بدون هیچ محدودیت و سختی، باز می نماید. فراگیریِ علم، حقّی محفوظ برای تمام اقشار جامعه است. یادگیریِ برخی از موارد علمی بر مسلمانان واجب است. ارتباط و پیوند با قرآن چه در تدبر …

  نوسازی در مفهومِ سلفی یعنی پالایش و پاک کردن دین از هر شائبه و شبهه ای که در اذهان و رفتار مردم بوجود آمده است. تا دین در زندگی مردم دوباره به حالت زلال و روشنی روز اولش برگردد.   و منظور از تلاش دینی عملیاتی است که با آن زندگیِ جدیدِ انسان ها به کمک احکام شرعی، پوشش …

تمام این گفته ها نادرست و گمان هایی بی پایه و اساس است. سلفیت هرگز با پیشرفت در تعارض نیست. باید گفت: سلفیت که در پاکی و صفایش همان تعبیرِ دیگرِ اسلام است، با نگاه خاص خود به پیشرفت و تمدن می نگرد.   دشمنان سلفیت وقتی خواستند با این دعوت رودررو شوند و آن را زشت جلوه دهند، با …

عامل اختلافات مسلمین سه چیز است: ۱- برخی اختلافات، اختلاف تنوع و گوناگونی است. این مسئله را باید بارور کرد و در این مورد همکاری و تعاون نمود. نباید برای برداشتنِ اختلافِ سلیقه کوشید. چرا که با رشد و تکامل در تنوعِ سلیقه نه هدف محقِّق می گردد. ۲- بعضی اختلافات هم از نوعِ تضاد هستند. ولی گنجایش چنین اختلافاتی …

  سلفی ها هرگز از روشن نمودن سنت ها و بیان فرایض متروک خسته و دلتنگ نمی شوند. انجام سنّت ها در کنارِ واجبات، نشان دادنِ تصویر کامل و دقیقی از اسلام خواهد بود. پایبندی جامعه ی مسلمان به تمام سنّت ها و واجبات و اجرایی کردن آن ها باعث می شود دین به صورت کامل محفوظ بماند و بدون …

  بدعت حقیقی و محض، آن است که تمام جنبه­ هایش نوآوری شده باشد. و هیچ بخشِ آن از شریعت اسلامی نیست. از این رو بدان بدعت حقیقی گویند. زیرا به تمام معنا با سنت همخوانی و سنخیت ندارد؛ هر چند مرتکب بدعت شبهه­ هایی داشته باشد که بدعتش را دلیل شرعی تصور کند. مانند: طواف قبرها، ایستادن در غیر …

۱-            تقسیم دین به پوسته و مغز:  این نوع تقسیم بندی جدید و خود ساخته است. چنین چیزی از سلف صالح ثابت نشده است. به مقتضای چنین ایده ای برخی افراد به بخش هایی از دین توجه کرده اند که آن را مغز و لب دین می دانند و بخشی دیگر را به گمان این که پوسته و ظاهر دین …

منظور از شمولیت درعرضه ی دین اسلام و دعوت به سوی آن وعمل به آن، دعوتی کلی است که تمام جوانب دین اسلام را دربرگیرد. همچنین باید به ارتباط دادن اجزاء با یکدیگر توجه خاص نمود و هیچ موضوعی را به حسابِ موضوعی دیگر کنار نگذاشت. نباید امری مهم را بر مهم تر مقدّم کرد. البته باید مراعات شک و …

    شریعت ساختنِ مسجد بر قبور صالحین را حرام دانسته است. احادیث متعددی بر تحریم و هشدار در این مورد آمده است؛ از جمله:   در حدیثی مرفوع ابوهریره رضی الله عنه می  گوید: «قَاتَلَ اللَّهُ الْیَهُودَ اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِیَائِهِمْ مَسَاجِدَ»: (الله یهود را نابود کند، زیرا قبور پیامبرانشان را مسجد کردند) [۱].   رسول صل الله علیه و سلم …

فرا خواندن غیر الله شرک و حرام است. گر چه صاحبش بر آن اسمِ تبرّک، شفاعت و یا بزرگداشتِ صالحین بگذارد. الله متعال می فرماید: * وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّن یَدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَن لَّا یَسْتَجِیبُ لَهُ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ وَهُمْ عَن دُعَائِهِمْ غَافِلُون* وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ کَانُوا لَهُمْ أَعْدَاءً وَکَانُوا بِعِبَادَتِهِمْ کَافِرِینَ *: (و کیست گمراه‌تر از آن کس …

  توحید و یکتاپرستی حق الله متعال بر بندگان است. چنان که رسول الله صل الله علیه وسلم  به معاذ بن جَبَل می فرماید: «حقُّ اللهِ علَی العِبادِ أَن یَعبُدوهُ و لا یُشرِکوا بهِ شیئاً»: (حق الله بر بندگانش این است که او را بپرستند و هیچ گونه شرکی به او نکنند). هر کس مرتکب شرک شود، تمام اعمالش نابود …

روش دعوت سلفیت در امور زیر خلاصه می شود:   نخست: دعوت به ایمان با تمام معانی و ارکانش: از شناخت الله متعال  با اسماء و صفاتش گرفته تا عبادتِ الله با این نام و صفتها ، توحید ربوبیت و الوهیت، کفر به طاغوت، جنگ با تمام صورت های قدیم و جدیدِ شرک، از قبیل شرک قبور و خرافات، شرکِ …

 روش سلفی برپا دارنده­ ی قرآن و سنت بر مبنای فهم صحابه رضی الله عنهم،  تابعین، تبع تابعین و کسانی که به نیکی از ایشان پیروی کرده اند، می ­باشند. سلفی­ها فهم و برداشت این افراد از قرآن و سنت را بر فهم و برداشتِ هر کس دیگر مقدم می­ دارند. خصوصاً در بحث عقاید و آن­چه بر آن اجماع …

  کیفیت یعنی حقیت و کُنهِ یک چیز. عرب ها گویند: کیّف الشیءَ، یعنی برای آن چیز کیفیت مشخصی بیان داشت.   فرق میان کیفیت و تمثیل این است که کیفیت یعنی معتقد باشد صفت الله متعال داری فلان کیفیت و چگونگی است، ولی تمثیل، یعنی صفات باری تعالی همانند صفات مخلوقات است.   منظور سلف از نفی کیفیّت نه …

خدای‌ رحمان‌ بر عرش‌ استواء یافت‌» یعنی‌: استقرار دارد، استواء و استقرارى که برای‌ آن‌ مثل‌ و مانندی‌ نیست‌. گفتنی‌ است‌ که‌ ما به‌ استوای‌ حق‌ تعالی‌ بر عرش‌ ـ بنا بر عقیده‌ سلف‌ صالح‌ که‌ ائمه‌ چهارگانه‌ اهل‌ سنت‌ نیز از آن‌ جمله‌اند ایمان‌ داریم‌. سلف‌ صالح‌ به‌ صفات‌ حق‌ تعالی‌ چنان‌که‌ در قرآن‌ آمده ‌است‌ بی‌ هیچ‌ تحریف‌، …

در قرآن و سنت و اقوال سلفِ صالح ادلّه­ ی فراوانی در این زمینه موجود است: آیه­ ی: *فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنتُم بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوا*: (پس اگر آنان به آن­چه شما بدان ایمان آورده‌اید، ایمان آوردند، قطعاً هدایت شده‌اند)[۱]. *کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ*: (شما بهترین امتى هستید که براى مردم پدیدار شده‌اید)[۲]. *وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّهً وَسَطًا لِّتَکُونُوا شُهَدَاءَ …

کیفیت یعنی حقیت و کُنهِ یک چیز. عرب ها گویند: کیّف الشیءَ، یعنی برای آن چیز کیفیت مشخصی بیان داشت.   فرق میان کیفیت و تمثیل این است که کیفیت یعنی معتقد باشد صفت الله متعال داری فلان کیفیت و چگونگی است، ولی تمثیل، یعنی صفات باری تعالی همانند صفات مخلوقات است.   منظور سلف از نفی کیفیّت نه بدین …

 بعد از این  که میان گروه های مختلف کلامی نزاع و درگیری هایی پیرامون مسایل عقیده زیاد شد، اصطلاح سلفی و سلفیت پدیدار شد و شهرت یافت. و برای تشخیص روش سلفی از دیگر مذاهب نوپیدا و مبتدع که هر کدام مدعی بودند بر حق هستند، حتما باید رویکرد سلفی با قواعد و نشانه های منحصر به خود، متبلور می …