شیرخوارگی پیامبر صلی الله علیه وسلم در میان بنی­ سعد: قوم عرب عادت و رسم داشتند که فرزندان‎شان را به زنان شیرده بادیه­نشین می­سپردند، زیرا در بادیه، اسباب رشد و پرورش سالم جسمی وجود داشت.[۱] بدون تردید حلیمۀ سعدیه امور عجیبی را از این شیرخوار مشاهده نمود؛ از جمله اینکه وی با همسرش به‎وسیلۀ ماده­الاغی لاغر و بسیار کُند رفتار، به …

تولّد پیامبر صلی الله علیه وسلم: در سال ۵۷۱ م موافق با عام الفیل، رسول الله صلی الله علیه وسلم با آفرینشی کامل، چهره­ای زیبا و جسمی سالم به دنیا آمدند.[۱] هنوز به دنیا نیامده بودند که پدر ایشان وفات کرد و از این رو، پدربزرگ‎شان؛ عبدالمطّلب سرپرستی پیامبر را بر عهده گرفت و مادرشان، سه روز ایشان را شیر داد …

نسب پیامبر صلی الله علیه وسلم: محمّد بن عبدالله بن عبدالمطّلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی بن کلاب بن مره بن کعب بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک بن نضر بن کنانه بن خزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان، که عدنان از قوم عرب و عرب از اولاد اسماعیل بن …

پرورش رسول الله صلی الله علیه وسلم در مکّۀ مکرّمه: شهر پاکی که الله  آن را برای ساخت نخستین خانۀ توحید و عبادتِ خالصانه و عبادات سالم برگزید. الله متعال می­فرماید: ﴿إِنَّ أَوَّلَ بَیۡتٖ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبَارَکٗا وَهُدٗى لِّلۡعَٰلَمِینَ﴾ [آل­عمران: ۹۶] «همانا نخستین خانه‎ای که برای [عبادت] مردم قرار داده شده، همان است که در مکّه وجود دارد، در …

امّی­ بودن پیامبر صلی الله علیه وسلم که خواندن و نوشتن نمی‎دانستند: این مورد، یکی از بزرگ­ترین مقدّمات و دلایل بر صداقت نبوّت ایشان است؛ مردی که هرگز کتابی نخوانده و خطّی ننوشته و شعر و نثری بر زبان نیاورده و در میان آن امّت امّی رشد نموده است، دعوتی بزرگ و شریعتی آسمانی و عادلانه می‌آورد که هرج و …

دستیابی پیامبر به والاترین درجۀ اخلاقی: الله تعالی ایشان را بر صفاتی نیکو و ویژگی­هایی پسندیده آفریده بود؛ پیامبرr پیش از نبوّت، برترین فرد قوم خویش و بلکه بهترین انسان‎ها از لحاظ زیرکی، داشتن فطرتی پاک و اخلاقی نیکو بودند. همچنین مشهور به صداقت، امانتداری و آداب و رفتار عالی و زیبا بوده و به همین سبب، پیش از نبوّت …

شرافت نسب پیامبر نسب ایشان از بهترین و اصیل­ترین نسب­ها بود، چنانکه الله تعالی می‌فرماید: ﴿۞إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰٓ ءَادَمَ وَنُوحٗا وَءَالَ إِبۡرَٰهِیمَ وَءَالَ عِمۡرَٰنَ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِینَ﴾ [آل­عمران: ۳۳] «بدون تردید الله متعال آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برگزید». در صحیح مسلم، از واثله بن أسقع روایت شده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: …

بعثت پیامبر صلی الله علیه وسلم در میان قوم عرب: در آن زمان، با وجود امّی­بودن، بت­پرستی و غلبۀ ویژگی­های بادیه­نشینی همچون تفرقه و قیبله­گرایی؛ این قوم بر سایر اقوام برتری داده شدند و برای این اصلاح عام معنوی و مدنی که دین اسلام مشتمل بر آن بود، انتخاب گشتند. علاوه بر این، قوم عرب مشهور و ممتاز به استقلال فکری …

مقدّمات نبوّت بدون تردید الله تعالی مقدّمات فراوانی را برای پیامبرr که بیانگر بعثت و نبوّت ایشان بود، آماده ساخت؛ از جمله: دعای ابراهیم، بشارت عیسی  و خواب مادر پیامبر، آمنه: رسول الله صلی الله علیه وسلم در معرّفی خویش می­فرمایند: «إِنِّی عَبْدُ اللهِ لَخَاتَمُ النَّبِیِّینَ، وَإِنَّ آدَمَ – عَلَیْهِ السَّلَامُ- لَمُنْجَدِلٌ فِی طِینَتِهِ، وَسَأُنَبِّئُکُمْ بِأَوَّلِ ذَلِکَ: دَعْوَهُ أَبِی إِبْرَاهِیمَ، وَبِشَارَهُ …

موضوع هدایت و گمراهی این مسأله، موضوعی بسیار مهم است و سخن در این باره به درازا می­کشد. به طور خلاصه، می­توان گفت: هدایت، گمراهی، اطاعت و نافرمانی مربوط به ارادۀ الله متعال بوده و انسان سبب وقوع آن‎هاست و در این زمینه، مسؤول است. این مطلب یکی از اصول قطعی و یقینی، از دیدگاه اهل سنّت به شمار می­رود، …

انسان در میان تسییر و تخییر (۲) بنابراین پاسخ سؤال مذکور چیست؟ و راه خروج از این ایرادات چگونه است؟ پاسخ سؤال: حقیقت در میان دو دیدگاه فوق و هدایت در بین این دو گمراهی است. به توفیق الهی، می‌گوییم که انسان از یک لحاظ، مخیّر و از جنبه­ای دیگر، مسیّر است؛ یعنی از این نظر که دارای اراده بوده …

انسان در میان تسییر و تخییر (۱) این سؤال بسیار تکرار می­شود که آیا انسان مسیّر [از قبل، آماده ­شده برای انجام کارهایی که در اختیارش نیست] یا مخیّر است؟ سؤال فوق به طور فراوان بیان می­شود و افرادی در پاسخ به آن گفته­اند که انسان مسیّر و نه مخیّر است و برخی نیز بر عکس این، جواب داده­اند. در …

روش جایز و صحیح استدلال به قدر احتجاج به تقدیر زمانی که مصیبتی؛ همچون نداری، بیماری، از دست­دادن خویشاوند، نابودی کشتزار، زیان مالی، قتل خطایی و امثال آن، به انسان می­رسد، جایز است، زیرا این یعنی اینکه انسان به طور کامل، الله را به عنوان ربّ خویش پذیرفته و استدلال به قضا و قدر بر مصیبت­ها و نه بر عیوب …

استدلال به قدر برای انجام محرّمات و ترک واجبات ایمان به قدر باعث نمی­شود که انسان گنهکار برای انجام امور حرام و ترک واجبات، دلیلی داشته باشد. شیخ الإسلام ابن تیمیّه می­گوید: «به اجماع مسلمانان و سایر ملّت­ها و عاقلان، کسی نمی­تواند تقدیر را به عنوان دلیل برای گناه خویش قلمداد کند، زیرا اگر چنین عملی صحیح می­بود، هر کس …

 تأثیر اسباب و ایمان به قدر تأثیر و به کارگیری اسباب منافاتی با ایمان به قضا و قدر ندارد، بلکه استفادۀ از آن‎ها نشانۀ باور صحیح به تقدیر است. به همین سبب، بر انسان لازم است که علاوه بر ایمان به قدر، تلاش نماید و اسباب نجات را به کار گیرد و از الله  بخواهد که عوامل سعادت را برایش …

 ایمان به قدر و ارادۀ بنده ایمان به تقدیر – چنانکه بیان شد- منافاتی با این ندارد که بنده در افعال اختیاری خویش، اراده و حقّ انتخاب و قدرت داشته باشد، زیرا شریعت و واقعیّت بیانگر این موضوع‌اند: دلالت شریعت: ادلّۀ فراوانی در این باره وجود دارد؛ از جمله: ﴿فَمَن شَاءَ اتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِ مَآبًا﴾ [النّبأ: ۳۹] «پس هر کس …

نتایج ایمان به قدر (شجاعت و دلیری و دوری از سستی و ترس) ۶- شجاعت و دلیری و دوری از سستی و ترس: ایمان به قضا و قدر، دل صاحبش را پُر از شجاعت و شهامت نموده و آن را از ضعف و ترس، خالی می­سازد، زیرا ایماندار به تقدیر یقین دارد که پیش از فرارسیدن اجلش، نخواهد مُرد و …

نتایج ایمان به قدر (جوانمردی و بخشش) ۵- جوانمردی و بخشش: کسی که ایمان به قدر دارد، به علم یقین می­داند که تنها الله Uروزی­رسان است و او ارزاق مخلوقات را تقسیم نموده و به هر کس، سهمش می­رسد و هر شخصی پس از اتمام روزی و اجلش می­میرد و هر انسانی فقط بر اساس تقدیر، فقیر و ندار می­گردد. …

نتایج ایمان به قدر (مبارزه با ناامیدی) ۴- مبارزه با ناامیدی: کسی که ایمان به قضا و قدر ندارد، مأیوس شده و ناامیدی به دلش نفوذ می­کند؛ اگر مصیبتی به او رسد، گمان می­کند که این مصیبت کمرش را خواهد شکست و اگر به سختی و مشکلی برخورد، فکر می­کند که مصیبت همیشه خواهد بود و از او دور نخواهد …

نتایج ایمان به قدر (صبر و قدرت تحمّل) ۳- صبر و قدرت تحمل: به همین سبب، می­بینیم که فرد ایماندار به قضا و قدر، صبور و دلیر است و سختی­ها را به دوش می­کشد و مشکلات را تحمّل می­کند. امّا کسانی که تقدیر را انکار می­کنند، با کمترین مشکلی مضطرب و پریشان می­شوند و بسا اوقات، این اضطراب باعث دیوانگی، …

نتایج ایمان به قدر (تقویت امید و گمان نیک به الله تعالی): ۲- تقویت امید و گمان نیک به الله تعالی: کسی که ایمان به قدر داشته باشد، نسبت به الله متعال خوش­گمان است و امید زیادی به او دارد، زیرا مطمئن است که الله بر اساس عدالت، رحمت و حکمت کامل خویش، کاری را اراده می­کند.[۱] [۱]– نک: مدارج …

نتایج ایمان به قدر (توکل) ایمان به قضا و قدر – اگر به روشی صحیح باشد- نتایجی مهم، اخلاق و رفتاری زیبا و عباداتی متنوّع در پی دارد که تأثیراتش در دنیا و آخرت، بر فرد و جامعه برمی­گردد؛ بخشی از آن نتایج عبارتند از: ۱- توکّل: اعتماد بر الله مغز عبادت به شمار می­رود و توکّلِ فردی مقبول و …

تکلیف انسان در مسئلۀ قدر بر انسان واجب است که به قضا و قدر، شریعت و امر و نهی الهی ایمان آورد و اخبار آسمانی را تصدیق نماید و دستورات شرعی را اطاعت کند.[۱] وقتی به وی خوبی و نعمتی رسد، الله متعال را سپاس گوید و زمانی که مصیبتی به او رسد، از الله  آمرزش بخواهد و بداند که …

دلایل ایمان به قدر (۲) علاوه بر ادلّۀ فوق، از دیرباز تا کنون، تقدیر امری مشخّص و معلوم برای فطرت بوده و تنها تعداد اندکی از مشرکان آن را انکار نموده و اشتباهشان در نفی و انکار قدر نبوده، بلکه در فهم آن به روشی صحیح بوده است. به همین سبب، الله دربارۀ مشرکان می­فرماید: ﴿سَیَقُولُ ٱلَّذِینَ أَشۡرَکُواْ لَوۡ شَآءَ …

دلایل ایمان به قدر (۱) قرآن کریم، سنّت نبوی، اجماع، فطرت، عقل و حس بیانگر این رکن مهم از ارکان ایمان هستند. آیات زیادی از قرآن دلالت بر این موضوع دارند که قبلاً برخی از آن‎ها بیان گردید و اکنون نیز چند آیۀ دیگر ذکر می­گردد: ﴿وَکَانَ أَمۡرُ ٱللَّهِ قَدَرٗا مَّقۡدُورًا﴾ [الأحزاب: ۳۸] «و فرمان الله حساب­شده و دقیق است». …

انواع تقدیر (تقدیر روزانه) تقدیر روزانه: الله تعالی می­فرماید: ﴿کُلَّ یَوۡمٍ هُوَ فِی شَأۡنٖ﴾ [الرّحمن: ۲۹] «و او هر روز در کاری است». در تفسیر آیۀ مذکور گفته شده که کار الله متعال این است که عزّت یا ذلّت می­دهد، برخی را بالا و برخی را پایین می­برد، می­دهد یا منع می­نماید، بی­نیاز یا فقیر می­کند، می­خنداند یا می­گریاند، می­میراند …

انواغ تقدیر (تقدیر سالانه) ۳- تقدیر سالانه: این کار در شب قدر هر سال صورت می­گیرد. آیات زیر دلالت بر همین موضوع دارند: ﴿فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ﴾ [الدّخان: ۴] «در آن شب هر امر با حکمت [و استواری] فیصله [و تدبیر] می‌شود». ﴿تَنَزَّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِکَهُ وَٱلرُّوحُ فِیهَا بِإِذۡنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمۡرٖ۴ سَلَٰمٌ هِیَ حَتَّىٰ مَطۡلَعِ ٱلۡفَجۡرِ﴾ [القدر: ۴-۵] «فرشتگان …

انواع تقدیر (تقدیر یک عمر) ۲- تقدیر یک عمر: یعنی تمامی اتّفاقاتی که در زندگی بنده تا فرا رسیدن مرگش به وقوع می­پیوندد و نیز نوشتن شقاوت یا سعادت او. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِنَّ أَحَدَکُمْ یُجْمَعُ خَلْقُهُ فی بَطْن أُمِّهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً نُطْفَهً، ثُمَّ یَکُونُ عَلَقَهً مِثْلَ ذلِک، ثُمَّ یَکُونُ مُضْغَهً مثْلَ ذلِک، ثُمَّ یُرْسَلُ المَلَکُ، …

انواع تقدیر (تقدیر عام) تقدیر الهی با توجّه به عام یا خاص­بودنش بر ۴ نوع است: ۱- تقدیر عام: تقدیر پروردگار برای تمامی موجودات؛ یعنی آگاهی از آن‎ها و ثبت و نگارش تقدیرشان. دلایل زیادی بیانگر این موضوع هستند؛ از جمله: ﴿أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ یَعۡلَمُ مَا فِی ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّ ذَٰلِکَ فِی کِتَٰبٍۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٞ﴾ [الحج: …

حکم سخن گفتن از قدر سخن در این زمینه، به طور مطلق ممنوع نشده، همان گونه که به طور مطلق، جایز نیست، بلکه شروطی دارد؛ اگر سخن­گفتن دربارۀ تقدیر با روشی علمی و صحیح و بر اساس قرآن و سنّت صورت گیرد و هدف از آن، رسیدن به حقیقت باشد، ایرادی ندارد و جایز و بلکه واجب است. امّا اگر …

اهمّیت ایمان به قدر ایمان به قدر از مهم­ترین مباحث عقیدتی و رکنی از ارکان ایمان به شمار می­رود و ایمان به آن تکمیل­کننده و لازمۀ توحید است. کتاب­های سلف صالح به این موضوع توجّه فراوانی نموده و مطالب زیادی را در توضیح آن بیان کرده­اند. مردم با وجود تفاوت در مراتب و مقام، به این مسأله پرداخته­اند، زیرا مرتبط …

 مراتب و ارکان قدر (مرتبۀ چهارم: خلقت) یعنی ایمان به اینکه همۀ موجودات با ویژگی­ها و صفات و حرکات و افعال خویش، مخلوقند و به عبارتی دیگر، غیر از الله متعال، تمامی موجودات مخلوق هستند و از نیستی به وجود آمده و پس از اینکه نبودند، آفریده شده­اند. بر این مطلب نیز دلایل فراوانی وجود دارد، از جمله اینکه الله …

مراتب و ارکان قدر مرتبۀ سوم: اراده و مشیّت الهی: این مرحله مقتضی ایمان به خواست و اراده و قدرت فراگیر الله تعالی است؛ آنچه الله بخواهد، می­شود و آنچه او نخواهد، صورت نمی­گیرد. هر نوع حرکت، توقّف، هدایت و گمراهی بر اساس ارادۀ الهی است.[۱] الله می­فرماید: ﴿وَرَبُّکَ یَخۡلُقُ مَا یَشَآءُ وَیَخۡتَارُۗ﴾ [القصص: ۶۸] «و پروردگار تو هر چه …

مراتب و ارکان قدر مرتبۀ دوم: کتابت؛ یعنی ایمان به اینکه الله متعال بر اساس آگاهی ازلی خویش، تقدیر و سرنوشت مخلوق را در لوح محفوظ نوشته و ثبت کرده است. الله در این زمینه فرموده است: ﴿أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ۗ إِنَّ ذَٰلِکَ فِی کِتَابٍ ۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ﴾ [الحج: ۷۰] «آیا …

مراتب و ارکان قدر (مرتبۀ اول: علم) با توجّه به آنچه بیان شد، دانستیم قدر چهار مرحله دارد که ارکان یا مراتب قدر نامیده می­شوند. این ارکان مقدّمۀ شناخت قضا و قدر بوده و فقط با اثبات هر چهار تا، ایمان به تقدیر صحیح می­گردد: مرتبۀ اول: علم: یعنی باور به اینکه الله تعالی دانا به هر چیز است؛ از …

مفهوم ایمان به قدر ایمان به قدر یعنی باور و یقین به علم فراگیر الهی و کتابت و اراده و آفرینش او برای تمامی اشیاء.[۱] [۱]– نک: التّعریفات، جرجانی، ص ۱۷۷؛ لوامع الأنوار، سفارینی، ج ۱، ص ۳۴۸؛ رسائل فی العقیده، محمّد بن عثیمین، ص ۳۷؛ الإیمان بالقضاء والقدر، محمّد حمد، صص ۳۵- ۳۶٫

مفهوم ایمان به بهشت و دوزخ: یعنی ایمان و باور قطعی به وجود آن‎ها و اینکه آن دو مخلوقند و همچون الله متعال ابدی هستند و هرگز فنا و نابود نمی­شوند. همچنین ایمان به تمامی نعمت­های بهشتی و عذاب­های دردناک دوزخ.[۱] موارد قبلی، بخشی از مطالب مطرح دربارۀ روز قیامت بود و در ادامه، توضیحات و سخنان بیشتری در مورد …

محلّ دوزخ: در پایین­ترین مکان، چون الله می­فرماید: ﴿کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الْفُجَّارِ لَفِی سِجِّینٍ﴾ [المطفّفین: ۷] «هرگز چنین نیست [که کافران پنداشته‌اند] حقا که نامۀ [اعمال] بدکاران در سجین است». و نیز در آن روایت مذکور آمده است که: «اکتُبُوا کتابَ عبدِی فی سجّین فی الأرضِ السّفلی»[۱]؛ «نامۀ اعمال بنده­ام [تقدیرش] را در سجّین؛ در زمین [و طبقۀ] پایین بنویسید …

محلّ بهشت: در بالاترین مکان است، زیرا الله تعالی می­فرماید: ﴿کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِی عِلِّیِّینَ﴾ [المطفّفین: ۱۸] «هرگز چنین نیست [که آنان می‌پندارند]، قطعاً نامۀ [اعمال] نیکوکاران در علیّین [بالاترین مکان] است». همچنین در حدیثی مشهور از براء بن عازب دربارۀ فتنۀ قبر روایت شده که الله متعال می­فرماید: «اکتُبُوا کتابَ عبدِی فی علّیّین، وأعیدُوهُ إلی الأرضِ» «نامۀ اعمال …

بهشت و دوزخ ابدی هستند: الله  می­فرماید: ﴿جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا ۖ﴾ [البیّنه: ۸] «پاداش آنان نزد پروردگار‌شان باغ‌های [بهشت] جاویدان است که نهر‌ها از زیر [درختان] آن جاری است؛ همیشه در آن خواهند ماند». آیات فراوانی نشان از جاودانه­بودن بهشت دارد، امّا ابدی­بودن دوزخ در سه مورد بیان شده است: در …

بهشت و دوزخ اکنون آفریده شده و وجود دارند: الله در مورد بهشت فرمود: ﴿أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِینَ﴾ [آل­عمران: ۱۳۳]؛ «برای پرهیزگاران آماده شده ‌است.» و دربارۀ دوزخ فرمود: ﴿أُعِدَّتۡ لِلۡکَٰفِرِینَ﴾ [البقره: ۲۴]؛ «برای کافران آماده شده است». إعداد به معنای آماده­کردن است. پیامبر صلی الله علیه وسلم پس از خواندن نماز کسوف فرمودند: «إِنِّی رَأَیْتُ الْجَنَّهَ، فَتَنَاوَلْتُ مِنْهَا عُنْقُودًا، وَلَوْ أَخَذْتُهُ …

بهشتیان و دوزخیان: اهل بهشت، تمامی مؤمنان پرهیزگار، و اهل دوزخ، همۀ کافران بدبخت هستند. الله تعالی در توصیف بهشت فرموده است: ﴿أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِینَ﴾ [آل­عمران: ۱۳۳] «برای پرهیزگاران آماده شده ‌است». ﴿أُعِدَّتۡ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۚ﴾ [الحدید: ۲۱] «برای کسانی ‌که به الله و پیامبرانش ایمان آورده‌اند، آماده شده است». امّا دربارۀ دوزخ می­فرماید: ﴿أُعِدَّتۡ لِلۡکَٰفِرِینَ﴾ [البقره: ۲۴] «برای کافران …

بهشت، درجاتی دارد و دوزخ، درکاتی: درجات بهشتیان بر حسب اعمال نیک‌شان، متفاوت است. درکات دوزخیان نیز بر اساس اعمال بدشان، متفاوت است.[۱] [۱]– : لمعه الإعتقاد، ص ۱۳۱٫؛ الجنّه والنّار، عمر أشقر، ص ۲۵؛ برای جزئیّات بیشتر، نک: التّذکره، صص ۴۲۵- ۶۰۲٫

معرّفی آتش: مفهوم لغوی آتش: این واژه به معنای شعله­ای که برای حواسّ انسان آشکار می­شود، حرارت محض، آتش جهنّم و آتش جنگ است.[۱] مفهوم شرعی آتش دوزخ: یعنی سرای عذابی که الله متعال در آخرت، آن را برای کافرانی که الله را تکذیب و پیامبرانش را نافرمانی کردند، آماده نموده است.[۲] [۱]– نک: لمعه الإعتقاد، ص ۱۳۱٫ [۲]– همان؛ …

وجه تسمیۀ بهشت: راغب اصفهانی در این زمینه می­گوید: «بهشت نام گرفته است، چون شبیه باغ­های روی زمین است هر چند تفاوت بسیاری با هم دارند و یا بدین سبب که نعمت­هایش از دید ما پنهان بوده و در آیۀ زیر به این مطلب اشاره شده است: ﴿فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِیَ لَهُم مِّن قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ﴾ …