عقيده

 الله فرمودند: {وَوَصَّى بِهَا إِبْرَاهِیمُ بَنِیهِ وَیَعْقُوبُ یَا بَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى لَکُمُ الدِّینَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ}: (و ابراهیم و یعقوب، پسران خود را به همان [آیین‌] سفارش کردند؛ « اى پسران من، الله براى شما این دین را برگزید؛ پس، البته نباید جز مسلمان بمیرید»)[۱]. الله  در داستان یعقوب می­ گوید: {أَمْ کُنتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ …

*توحید حق الله بر بندگان است. چنان ­که رسول الله صلی الله علیه وسلم به معاذ بن جبل فرمود: «حقُ الله علی العباد أن یعبدوه و لا یُشرکوا بهِ شَیئاً»: (حق الله بر بندگان این است که او را بپرستند و هیچ چیز را با او شریک و همتا ندانند).   *هر کس توحید را اجرایی نمود گناهانش آمرزیده می …

اگر گفته شود: آیا پیروی از رسالت دینی در هر عصر و زمانی واجب و ضروری است؟ در حالی که بیش از چهارده قرن که از عمر آن می­گذرد و جنبه­ های زندگی بشری در زمینه­ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی تغییر کرده و بشریت متحول شده است؟ جواب: بدون استثنا اسلام رسالتی جهان شمول است؛ و محمد از زمان …

  پیشتر گفتیم که سلفیت به معنای رهنمودِ علمی و عملی رسول الله و صحابه؛ نه غیر. و این به معنای ترکِ عقل و نقش آن نیست. قبلاً هم بیان شد که علوم عقلی بر دو بخش است: علوم ضروری یا بدیهی که اصل است. و علوم کسبی که مبتنی بر علوم ضروری است؛ یا واجب است که چنین باشد. …

در ابتدا لازم است بدانیم که علوم عقلی بر دو بخش است: علوم بدیهی(فطری غریزی): این علوم مطلقاً صحیح می­ باشند. و تمام مردم دارای این علم هستند. گر چه میزان وضوح و روشنی این علم در بین انسان­ها متفاوت است. علوم کسبی: که شامل معارفِ مختلف و قوانینِ حاصل از بحث و بررسی و پژوهش است.   انسان­ها در …

سلف صالح در قرآن کریم و سنت نبوی از نظر حفظ و درک و فهم، داناترین اشخاص هستند. عامل­ترین افراد به مضمون قرآن و حدیث­اند. هرگز از این دو منبع روی­گردانی نمی­ کنند. هدایت را فقط در آن دو می­ جویند. و بدون شک هدایتِ قرآن و سنت برای کسی که آن را به دست آورد وبدان عمل کند ما …

 این علل را می­توان چنین خلاصه کرد[۱]: برای شناخت عقایدِ دین اسلام، قرآن و سنت کافی است و نیازی به اسباب و وسایل دیگر نیست. با ختم نبوت دین کامل گشت و رسول الله هر آن­چه امت بدان نیازمند و محتاج بود را بیان داشت. ترس از بروز فتنه و نا آرامی­ ها. آن­ هم به دلیل به کارگیری اصطلاحات …

بیشترین انسان هایی که حرفشان را عوض کرده و ضد و نقیض حرف می زنند، می بینی اهل کلام هستند. به صورت قطع و یقین در جایی سخنی را می گویند و در جایی دیگر به صورت جزم و قطی ضد آن سخن را گفته و گوینده اش را تکفیر می کنند. این کار نشان گر عدم یقین به آن …

ابن تیمیه : در کتاب خود نقض المنطق بعضی از ویژگی ­ها و فاکتورهایی که معرِّف اهل حدیث است را بیان می ­کند. و آنان را در علم و دانش و فضل بر علمای متکلمین مقدَّم می­ دارد. نمونه ­هایی از این موارد: *شیخ الاسلام می ­گوید: واضح و روشن است که اهل حدیث با هر گروه، در صفات کمالی …

   سلف صالح رحمهم الله علم کلام را فرانگرفته­ اند. نشانه ­ها و آثار بسیار زیادی از ائمه در این زمینه موجود است. حکام و خلفایی مردم را به ترجمه ­ی کتاب ­های فلسفی و علم کلام تشویق می­ کردند که مذاهب اهل بدعت با آنان دوستی کرده و تمایل نشان می­ دادند. لیکن علما کاملاً از این امر روی­گردان …

صحابه با وجودی که دارای علم زیادی بودند، اما به عنوان یک انسان، معصوم نیستند. گرچه اجماعِ آنان عصمت را در پی دارد. و از آن جا که تمام امت دچار گمراهی و کج فهمی نمی شوند، سزاوارترین افراد امت در عدمِ گمراهی، صحابه هستند. اما یک صحابه به تنهایی از خطای اجتهادی معصوم نیست. اگر خطای اجتهادی وی ثابت …

  نظریات فقهی و احکام دینی و اجتهادات صحابه در نزد سلف صالح و پیروان ایشان، دارای جایگاه و منزلت خاصی است و دارای مراتب خاص:   تمام احکام فقهی که صحابه ش برآن اجماع نموده­ اند، دلیل و حجتی قطعی است. چرا که اجماع، خود حجت است. و بالاترین اجماع، اجماع صحابه است. لذا بر حجت بودن این امر …

صحابه  آگاه­ترین انسان­ها به قرآن کریم بوده­ اند. هیچ آیه ­ای را نه در فهم و نه در عمل از دست نداده ­اند و به درجه­ای رسیدند که از آیندگان، هیچ کس بدان دست نیافته است. لذا قانون سلف صالح و پیروانشان رحمهم الله بر این بوده است که فهم صحابه در برداشتِ از قرآن کریم را، بر فهم دیگران …

روش سلفی مبتنی بر فهم کتاب الله و سنت و عمل به آن دو طبق فهم صحابه است. لذا سلفی­ها به اقوالی که از صحابه ثابت شده است، اقتدا نموده ­اند. و معتقدند فهم و برداشت صحابه از قرآن و سنت بر استنباط و برداشت دیگران مقدم و شایسته­تر است. تمسک و پای­بندی به روش صحابه و عمل به آن، …

تمثیل و تشبیه، مثل هم اند. یعنی اعتقاد به تشابه میان خالق و مخلوق و همانندی صفات خالق به مخلوقات. تشبیه بر دو نوع است:   نخست: تشبیه مخلوق به خالق. مانند تشبیه عیسی علیه السلام به الله توسط مسیحیان، و تشبیه عُزَیر به الله  به اعتقاد یهودیان و تشبیه بت ها به الله از دیدِ مشرکین. الله تعالی بسی …

تعطیل از (العَطل) به معنای خالی بودن و متروک، مشتق شده است. الله متعال می  فرماید: *وبئرٌ مُعَطَّلَهٌ وقَصرٌ مَّشیدٌ*: (و چاه  هاى متروک و قصرهاى افراشته)  هم به همین معناست. در بحث مورد نظرِ ما، منظور از تعطیل، نفی صفات الاهی و عدم اثبات آن برای الله می باشد. تعطیل و متروک نمودن نام ها و صفات الهی، روش و …

  به تغییر و جابجا کردن، تحریف گویند. عرب­ها گویند: (حرَّفتُ الشیءَ عن وَجهِه حَرفاً): (آن چیز را تغییر دادم). تحریف در کلام یعنی تفسیر کردنِ کلام بر خلاف معنایی که به ذهن متبادر می­ شود. تحریف بر دو نوع است: تحریفِ لفظ و تحریف معنا. هر دو نوع در کتاب­های یهود و نصارا به وقوع پیوسته است. لذا کتاب­هایی …

آن لفظ در لغت، احتمالِ معنای مرجوح[۱] را داشته باشد. روایتی از پیامبر صل الله علیه وسلم موجود باشد تا بر اساس آن بتوان تأویلِ ظاهر نصوص را واجب نمود. چرا که برگرداندن نصوصِ کتاب الله و سنت از ظاهر آن­ بدون رهنمون، توضیح و ارشاد رسول الله صل الله علیه و سلم ممنوع می باشد. پیامبر صل الله علیه …

                      تأویل به معنای تفسیر و توضیح که غالباً در اصطلاح مفسرین قرآن کریم کاربرد دارد. مانند: ابن جریر طبری و دیگران رحمهم الله. تأویل به معنای حقیقتی که کلام یا سخن به سوی آن مُؤَوَّل می ­شود. چنان­که الله متعال می ­فرماید: {هَلْ یَنظُرُونَ إِلاَّ تَأْوِیلَهُ یَوْمَ یَأْتِی تَأْوِیلُهُ …

متکلمین می­ پندارند ادله ­ی عقلیِ آنان که از اصطلاحات کلامی ­شان گرفته شده است، ادله­ ای قطعی، و اصلی است که رجوع به آن واجب است. و هر گاه دلایل شرعی که از قرآن و سنت برگرفته شده است، با ادلّه­ ی آنان در تعارض بود، به گمان آنان واجب است نصوص شرعی به گونه­ ای تأویل شوند که …

اگر اعتراض شود که حمل کردن نصوص در بابِ صفات بر ظاهر آن، تشبیه خالق به مخلوق می ­شود؛ لذا باید ظاهر را ترک کرده و معنایی را اثبات نماییم که عقل آن را بپذیرد و از تشبیه دوری شود. جواب: این کلام از چندین منظر نادرست است. توّهمِ مشابهت و همانندی و سپس نفی کردنّ صفت، چند کار ممنوع …

آنان که معنای ظاهرِ نصوص را فاسد می­ دانند و در پی آن انکارش می ­کنند، از دو منظر به خطا رفته­ اند: اول: نص را به معنای اشتباه و باطل ترجمه می­ کنند و چون لفظ بر معنایی که آنان ترجمه نمودند دلالت ندارد، آن را انکار می­ کنند و می­ گویند: ظاهرِ نص، مورد نظر نیست. مثلاً: الله …

ترک و روی ­برتافتن از تفسیرِ نابجای کلامی در استدلال، از ویژگی­ های بارز منهج و روش سلفی است. و این یعنی پایبندی به ظاهر مسایل اعتقادی. ظاهرِ نصوص دارای معانی است که با الفاظ و فَحوای نصوص ، به ذهن متبادر می­ شود. بر ما واجب است نصوص را بدون تحریف، بر ظاهر آن عمل نماییم. الله  قرآن را …

                   برتر بودن محمد صلى الله علیه و سلم بر تمام پیامبران و رسولان دیگر علیهم الصلاه و السلام. اثبات شفاعت عظمی برای رسول الله در محشر و نیز شفاعت برای مسلمانانی از امت وی که مرتکب گناهان شده­ اند . معجزات مادی ایشان صلی الله علیه وسلم. البته نه قرآن کریم. …

 پیامبر صلی الله علیه وسلم می­ فرماید: «بلِّغوا عنّی»: (از طرف من تبلیغ کنید)[۱]. هر کس از طرف پیامبر صلی الله علیه وسلم ابلاغ کند، بر ابلاغ شونده اتمام حجت شده است و از این طریق ابلاغ شونده علم آموخته است. و اگر ادعا شود که با خبر دادنِ یک مبلِّغ، علم و اتمام حجتی حاصل نمی­ شود، این دستور …

شریعت دال بر یادگیری علم از افراد و گروه هایی است که روایت کننده­ ی شریعت هستند. الله می ­فرماید: {وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّهً فَلَوْلا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ}: (و مؤمنان را نسزد که همگی [به سوی جهاد] بیرون روند؛ چرا از هر جمیعتی گروهی [به سوی …

 از اسلوب متکلمین این است که در عقاید، حدیثِ آحاد را حجت نمی ­دانند و با آن خود را توجیح و تزکیه می­ کنند و این گونه قرآن و سنت را پشتِ گوش می ­اندازند. در برنامه­ ی خود برای اثبات مسایل عقیده و توحید، سنّت را ساقط می­ نمایند. چرا که اکثر احادیث رسول صلی الله علیه وسلم آحاد …

 از اسلوب قرآن در بیان صفات و افعالِ الهی، این است که فقط الله را سزاوار و شایسته­ ی صفات و افعال کامل و تامُّ تمام دانسته و از هر عیب و نقص و ویژگی مخلوقین پاک و مبرّا می ­داند. در قرآن آمده است: {وَیَجْعَلُونَ لِلَّهِ مَا یَکْرَهُونَ وَتَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْکَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى لا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ …

  ایمان به روز آخرت، عقیده ای غیبی است. پیامبران الهی علیهم السلام به این مهم خبر داده اند. مردمان زیادی هم این مسئله را دروغ پنداشته اند. در اثبات این مورد، آیات فراوان به روش های عقلی گوناگون در قرآن کریم موجود است. یک نمونه از آن، زنده شدنِ زمین بعد از ریزش باران توسط الله ﻷ می باشد: …

آیات بسیار متعددی در قرآن کریم آمده است که به دلالت عقل، بر صدق نبوت دیگر پیامبران به صورت عام و بر نبوت رسول الله ص به صورت خاص دلالت دارد. این ادلّه بسیار قوی و آشکار و واضح ­اند. چند آیه­ که تصدیق نبوت رسول الله صل الله علیه و سلم را در بر دارد و اثبات کننده ­ی …

سبک و روش قرآن در این زمینه متعدد و گوناگون است. یکی این که عقلاً ممکن نیست برای جهان هستی بیش از یک معبود یافت شود. چرا که وجود چند شریک در گردش آفرینش و رسیدگی به کارها و نیاز های آن، منجر به ویرانی و تباهی جهان هستی می شود. این شریک پذیری با کمال الوهیت و ربوبیت منافات …

آیات بس فراوانی در قرآن کریم آمده است که عبادات را فقط سزاور الله متعال می داند و عبادتِ غیرِ الله ﻷ را باطل می داند. به عنوان مثال: الله متعال می فرماید: *آَللَّهُ خَیْرٌ أَمَّا یُشْرِکُونَ. أَمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَأَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَهٍ مَا کَانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَهَا أَإِلهٌ مَعَ …

شگفتی ­های قرآن کریم پایان ناپذیر است. لازم است شخص تفکر و اندیشه ­ی خود را در آن به کار گیرد و با خلوص نیت و در پی طلب حق در آن بیندیشد؛ در نتیجه به حقایق آشکار، قواعد محکم و مثالهای به ­جا و درستش نایل خواهد آمد. با بهره­ وری از چنین هدایتی دیگر نیاز نیست در اندیشه­ …

سلف به نیکی دریافتند که میان عقل و خِرد و نقلِ صحیح تعارضی وجود ندارد. آنان شأن و منزلتِ عقل را در تأیید آن­چه شرع آورده است، دانسته­ اند. در نشانه ­های آفرینش هم بسیار اندیشیده­ اند. در مثال های عقلی که گواه بر صدق و راستی کتاب و سنت و دالّ بر صحتِ عقاید اسلامی باشد، به فراوانی نظر …

  گروهی از کمونیست­ها (یا همان دهریه) نزد امام ابوحنیفه: آمدند. امام به آنان گفت: سوالی دارم؟ گفتند: بفرما؟ امام گفت: اگر شخصی به شما بگوید: یک کشتی دیدم پر از اسباب و وسایلِ سنگین که در وسط دریای ­مواج و متلاطم، بادهای سهمگین آن را در بر گرفته ­اند و آن کشتی بدون ناخدا و ملوان به آرامی و …

  ابن تیمیه: می­ گوید: جای تعجب است که اهل کلام گمان می­ کنند اهل حدیث و سنت، مقلِّد هستند! و اهل نظر و استدلال نیستند و حجت بودنِ عقل را انکار می­ کنند. گاهاً دیده شده است که می­ گویند: برخی از ائمه ­ی سنت عقل و اندیشه را منکر­اند! حرفشان پذیرفته نیست و به ایشان باید گفت: این …

سلف صالح در اثبات عقاید و حقایق دینی، دلایل شرعی یعنی قرآن و سنت را بر همه چیز مقدم می ­داشتند. و با قاطعیتِ تمام روش علمای کلام در استدلال به ادلّه ­ی عقلی که از علم کلام و فلسفه برگرفته می­ شد را، ردّ کرده و نپذیرفتند. آنان در ابتدا برنامه و روش خویش را با قرآن و سنت …

بحث و مناظرات صحابه در سقیفه ­ی بنی ساعده در انتخاب جانشین و امامِ امت بعد از رسول الله . چرا که همه تسلیم این حدیث رسول شدند: «الأئمه من قریش»: (امام­ ها باید از میان قریشیان باشند). از این رو ابوبکر صدیق ا را به امامت برگزیدند. صحابه ابتدا برای جنگ با مانعینِ زکات با ابوبکر صدیق هم­ نظر …

امام مسلم در صحیحش روایت می ­کند، «أن النبیصلی الله علیه وسلمخرج على أصحابه وهم یختصمون فی القدر، فکأنما یفقأ فی وجهه حب الرمان من الغضب. فقال: (بهذا أمرتم أو لهذا خلقتم! تضربون القرآن بعضه ببعض بهذا هلک الأمم قبلکم. وفی روایه: (إنما أهلک من کان قبلکم باختلافهم فی الکتاب»: (رسول الله صلی الله علیه وسلم در حالی نزد اصحابش …

اصطلاح سلفی یا سلفیت بعد از درگیری و نزاع پیرامون مسایل اصول دین بین فرقه­ های کلامی، ظهور کرد و مشهور شد. هر کدام از این گروه ­ها ادعا می ­کردند که بر حق هستند. یا مدعی بودند که از مسیر سلف صالح خارج نشده ­اند. پس باید حتماً اساس وقواعدی که منهج سلف بر آن بنا شده بود و …

در منهج ابن تیمیه : رتبه­ ی اول به نصوص(قرآن و حدیث­) اختصاص داشت. با وجود این دو منبع، دیگر نیازی به غیر نبود. به این دلیل که رسول  تمام اصول دین را بیان داشته و از دنبال نمودن بدعت­ ها نهی فرموده­ اند. در این میان عقل به عنوان راهی که ما را به ایمان می ­رساند، از نقش …

 تلاش و کوشش ابن تیمیه: با وجود تنوع و گوناگونی، تعبیری از منهجِ وی شمرده می­ شود[۱]. دین را از تمام جوانب مورد بررسی قرار داده و در آثارش به کنکاش در این زمینه پرداخت. در این پژوهش علمی با به کارگیری منهج خویش که هرگز از آن سر بر نمی ­تافت، رأی و نظریه­ ی اهل سنت را آشکار …

  از معاویه رضی الله عنه روایت است که رسول الله صل الله علیه وسلم می ­فرماید: «ألا إنّ من قبلکم من أهل الکتاب افترقوا على ثنتین وسبعین مله، وان هذه المله ستفترق على ثلاث وسبعین، ثنتان وسبعون فی النار وواحده فی الجنه وهی الجماعه»: (هشدار بادا! اهل کتاب قبل از شما به هفتاد و دو ملّت تقسیم شدند و به­ …

اشاعره با روش سلف در امور اعتقادی اختلافات دارند. به عنوان مثال: ۱-اشاعره میان صفات ذاتی و فعلیِ الله سبحان فرق قایل شدند. و تمام صفات را فقط منحصر به هفت صفت نموده­ اند. صفات فعلی مانند: استواء (قرار گرفتن بر عرش)، شادی، غضب و رحمت را انکار کرده ­اند[۱]. در نفی و تأویلِ بعضی از صفات، با معتزله هم­ …

  میانِ اهل سنت که پیروانِ نقل (قرآن و سنت) بودند و میان معتزله که علم کلام و جدل می­ خواندند و متکی به عقل بوده و از قرآن و سنت دوری می­ جستند، اختلاف افتاد. آنان حدیث را رها کرده و محدّثین را دروغگو می­ خواندند. آیات متشابهِ قرآن کریم را به گونه­ای تأویل و تفسیر می­ کردند که …