سلف صالح

سلفیت برای هر زمان و مکانی برنامه ­ی زندگی است. دشمنان اسلام به صورت عام و دشمنان سلفیت به صورتِ خاص می­ پندارند، سلفیت دعوتی عقب مانده است که برای بازگشت به عقب و گذشته فرا می ­خواند و پیشرفت فرهنگی و شهرنشینیِ معاصر را رد می ­کند. چنین پنداری از ریشه نادرست است. زیرا سلفیت با پیشرفت در تعارض …

 هشام بن عمرو می ­گوید: امروزه به مردم در مورد نوآوریِ آنان اعتراض نکنید، که جوابی برایش دارند. از سنت در مورد آنان بپرسید، زیرا سنت را نمی ­شناسند. حذیفه گوید: هر کاری را که صحابه  نکرده اند، شما هم انجامش ندهید. از ابن عباس  روایت است: منفورترین عمل نزد الله  بدعت است. سفیان ثوری : گوید: بدعت در نزد …

دعوت به تناسب جامعه به عنوان یک کُل، باید دعوتی عمومی باشد. تمام واجبات و مستحبات دینی را شامل، و نهی از تمامِ محرمات و مکروهاتِ دینی را دربرگیر باشد. بیان تمام این موارد از حقوق لاینفک جامعه است. تا با این رویکرد، دین به صورت کامل به مردم ابلاغ شده و کاملاً در جامعه اجرایی گردد. تبلیغ و رساندن …

  از قیاس­ های فاسدِ عقلی که با آن مردم را می­ فریبند، این سخن آنان است: مثال آنان که در مورد مسایل فرعی صحبت می­ کنند، در حالی که دشمنان ما را محاصره کرده ­اند، مثال شخصی است که بر ساحل ایستاده است و شخصی دیگر با امواج گلاویز است و دست و پنجه نرم می ­کند و هر …

آن  چه مخالفین گمان می کنند، چیزی جز نتیجه ی تخیل آنان نیست. می پندارند نسبتِ میانِ رو در رویی با دشمن و پیروزی بر آنان و میان آموزشِ مسایل فرعی و پای بندی به آن، هر چند هم که ریز باشند، تباین تقابُل  وجود دارد. مانند تباین دو چیز که نقیض هم اند: مثل عدم و وجود، نفی و …

واضح است که الله دینش را بر پیامبرش نازل کرد تا با آن انسان مسلمان را بسازد و او با دین، در دنیا و آخرت خوشبخت و سعادتمند شود. و بر هیچ خردمندی پوشیده نیست که امر و نهی دینی سهم بسزایی در ساختار انسان دارد. فرقی نمی­ کند این امر و نهی مربوط به مستحبات باشد یا واجبات. چرا …

  این تقسیم ­بندی در برداشت از قرآن و سنت و عمل به آن دو، نو پیدا و خودساخته است. هرگز از سلف صالحمان چنین چیزی اثبات نشده است. نه کسی چنین گفته و نه کسی بدان عمل نموده است. و به مقتضای چنین تقسیمی کارهایی به عنوان مغز دین معرفی می ­شود، که باید به آن توجه کرده و …

  برخی گمان می ­کنند گروه­های دعوت­گرِ معاصر که در این میدان تلاش می­ کنند؛ در زمره­ ی فرقه­ های جهنمی گم­راه هستند. و می­ پندارند فرموده­ ی نبی اکرم صل الله علیه وسلم که در ذیل خواهد آمد، بر این گروه­ها منطبق می­ آید؛ حال آن­که چنین قرائتی از روایت، نادرست است.   ایشان می ­فرمایند:« إن أهل الکتابین …

  اسلام میان مسلمانان رابطه ­ی بسیار قویِ برادری بر اساس ایمان را قرار داده است. الله می ­فرماید: {إنما المؤمنون إخوه}: (قطعاً مؤمنان برادر یکدیگر­اند)[۱]. و رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده­ اند: « لا یؤمن أحدکم حتی یُحِب لأخیه ما یحب لنفسه»: (ایمان هیچ­کدامتان کامل نمی ­شود مگر این­که آن­چه برای خود دوست می­ دارد برای برادر …

اگر گفته شود: آیا پیروی از رسالت دینی در هر عصر و زمانی واجب و ضروری است؟ در حالی که بیش از چهارده قرن که از عمر آن می­گذرد و جنبه­ های زندگی بشری در زمینه­ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی تغییر کرده و بشریت متحول شده است؟ جواب: بدون استثنا اسلام رسالتی جهان شمول است؛ و محمد از زمان …

شیخ الاسلام ابن تیمه : می­ گوید: مسایل شرعی گاهی سمعی و شنیداری و گاهاً عقلی هستند. وقتی می­گوییم این دلیل شرعی است، یعنی شرع آن را ثابت دانسته و بر آن دلالت دارد. یعنی شریعت به آن اجازه داده و آن را مشروع می­داند. پس اگر منظور از شرعی، چیزی باشد که شریعت آن را ثابت دانسته است، حال …

غرب زدگان و ملحدین قصد دارند از سرپرستی و توصیه ی دینی به آزادی دیدگاهِ عقلی، فرا خوانند. به گمان این که برپایی عقلانیت در گِرو نابودی مرجعیت و نصّ دینی است. هدفِ این نظریه تلاش برای اجرایی کردنِ جریانی است که در اروپا به قصد آسان کردن محیط زندگی و همکاری با پیشرفت های آن، در مقابل نصرانیتِ تحریف …

سلف صالح در قرآن کریم و سنت نبوی از نظر حفظ و درک و فهم، داناترین اشخاص هستند. عامل­ترین افراد به مضمون قرآن و حدیث­اند. هرگز از این دو منبع روی­گردانی نمی­ کنند. هدایت را فقط در آن دو می­ جویند. و بدون شک هدایتِ قرآن و سنت برای کسی که آن را به دست آورد وبدان عمل کند ما …

  متکلمین بنا بر خواسته­ های خویش و در راستای پشتیبانی و حمایت از مذهب و اندیشه­ ی خود، منهج و روش خویش را بر خط­ مشی و رویکرد سلف، مقدّم می­ دارند. لذا می­گویند: روش سلف، سالم­تر و به احتیاط نزدیک­تر است. در مقابل منهج و رویکرد متکلمین، پربارتر و محکم­تر است. در نتیجه متکلمینِ متأخر و معاصر را …

 این علل را می­توان چنین خلاصه کرد[۱]: برای شناخت عقایدِ دین اسلام، قرآن و سنت کافی است و نیازی به اسباب و وسایل دیگر نیست. با ختم نبوت دین کامل گشت و رسول الله هر آن­چه امت بدان نیازمند و محتاج بود را بیان داشت. ترس از بروز فتنه و نا آرامی­ ها. آن­ هم به دلیل به کارگیری اصطلاحات …

بیشترین انسان هایی که حرفشان را عوض کرده و ضد و نقیض حرف می زنند، می بینی اهل کلام هستند. به صورت قطع و یقین در جایی سخنی را می گویند و در جایی دیگر به صورت جزم و قطی ضد آن سخن را گفته و گوینده اش را تکفیر می کنند. این کار نشان گر عدم یقین به آن …

ابن تیمیه : در کتاب خود نقض المنطق بعضی از ویژگی ­ها و فاکتورهایی که معرِّف اهل حدیث است را بیان می ­کند. و آنان را در علم و دانش و فضل بر علمای متکلمین مقدَّم می­ دارد. نمونه ­هایی از این موارد: *شیخ الاسلام می ­گوید: واضح و روشن است که اهل حدیث با هر گروه، در صفات کمالی …

صحابه با وجودی که دارای علم زیادی بودند، اما به عنوان یک انسان، معصوم نیستند. گرچه اجماعِ آنان عصمت را در پی دارد. و از آن جا که تمام امت دچار گمراهی و کج فهمی نمی شوند، سزاوارترین افراد امت در عدمِ گمراهی، صحابه هستند. اما یک صحابه به تنهایی از خطای اجتهادی معصوم نیست. اگر خطای اجتهادی وی ثابت …

  نظریات فقهی و احکام دینی و اجتهادات صحابه در نزد سلف صالح و پیروان ایشان، دارای جایگاه و منزلت خاصی است و دارای مراتب خاص:   تمام احکام فقهی که صحابه ش برآن اجماع نموده­ اند، دلیل و حجتی قطعی است. چرا که اجماع، خود حجت است. و بالاترین اجماع، اجماع صحابه است. لذا بر حجت بودن این امر …

صحابه  آگاه­ترین انسان­ها به قرآن کریم بوده­ اند. هیچ آیه ­ای را نه در فهم و نه در عمل از دست نداده ­اند و به درجه­ای رسیدند که از آیندگان، هیچ کس بدان دست نیافته است. لذا قانون سلف صالح و پیروانشان رحمهم الله بر این بوده است که فهم صحابه در برداشتِ از قرآن کریم را، بر فهم دیگران …

روش سلفی مبتنی بر فهم کتاب الله و سنت و عمل به آن دو طبق فهم صحابه است. لذا سلفی­ها به اقوالی که از صحابه ثابت شده است، اقتدا نموده ­اند. و معتقدند فهم و برداشت صحابه از قرآن و سنت بر استنباط و برداشت دیگران مقدم و شایسته­تر است. تمسک و پای­بندی به روش صحابه و عمل به آن، …

تمثیل و تشبیه، مثل هم اند. یعنی اعتقاد به تشابه میان خالق و مخلوق و همانندی صفات خالق به مخلوقات. تشبیه بر دو نوع است:   نخست: تشبیه مخلوق به خالق. مانند تشبیه عیسی علیه السلام به الله توسط مسیحیان، و تشبیه عُزَیر به الله  به اعتقاد یهودیان و تشبیه بت ها به الله از دیدِ مشرکین. الله تعالی بسی …

تعطیل از (العَطل) به معنای خالی بودن و متروک، مشتق شده است. الله متعال می  فرماید: *وبئرٌ مُعَطَّلَهٌ وقَصرٌ مَّشیدٌ*: (و چاه  هاى متروک و قصرهاى افراشته)  هم به همین معناست. در بحث مورد نظرِ ما، منظور از تعطیل، نفی صفات الاهی و عدم اثبات آن برای الله می باشد. تعطیل و متروک نمودن نام ها و صفات الهی، روش و …

  به تغییر و جابجا کردن، تحریف گویند. عرب­ها گویند: (حرَّفتُ الشیءَ عن وَجهِه حَرفاً): (آن چیز را تغییر دادم). تحریف در کلام یعنی تفسیر کردنِ کلام بر خلاف معنایی که به ذهن متبادر می­ شود. تحریف بر دو نوع است: تحریفِ لفظ و تحریف معنا. هر دو نوع در کتاب­های یهود و نصارا به وقوع پیوسته است. لذا کتاب­هایی …

آن لفظ در لغت، احتمالِ معنای مرجوح[۱] را داشته باشد. روایتی از پیامبر صل الله علیه وسلم موجود باشد تا بر اساس آن بتوان تأویلِ ظاهر نصوص را واجب نمود. چرا که برگرداندن نصوصِ کتاب الله و سنت از ظاهر آن­ بدون رهنمون، توضیح و ارشاد رسول الله صل الله علیه و سلم ممنوع می باشد. پیامبر صل الله علیه …

 غیلان نزد عمر بن عبدالعزیز آمد و در مورد قضا و قدر سخن می­ راند؛ عمر بن عبدالعزیز: به وی گفت: وای بر تو ای غیلان! این چه خبری است که از تو به من رسیده است؟  گفت: ای امیر المؤمنین، گوش کن ببین چه می­ گویم. گفت: بگو. غیلان برای تأیید نظریه­ خود آیات ابتدای سوره ­ی انسان را، …

در منهج ابن تیمیه : رتبه­ ی اول به نصوص(قرآن و حدیث­) اختصاص داشت. با وجود این دو منبع، دیگر نیازی به غیر نبود. به این دلیل که رسول  تمام اصول دین را بیان داشته و از دنبال نمودن بدعت­ ها نهی فرموده­ اند. در این میان عقل به عنوان راهی که ما را به ایمان می ­رساند، از نقش …

{وَلا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ}: (از راه­های باطل پیروی نکنید که شما را از راه الله پراکنده می­ سازد)[۱]. {إِنَّ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَکَانُوا شِیَعًا لَسْتَ مِنْهُمْ فِی شَیْءٍ}: (بی­گمان کسانی که آیین خود را پراکنده می­دارند و دسته دسته و گروه گروه می­شوند، تو به هیچ وجه از آنان نیستی)[۲].   از دیدگاه سلف، امتِ نجات­ یافته …

  میانِ اهل سنت که پیروانِ نقل (قرآن و سنت) بودند و میان معتزله که علم کلام و جدل می­ خواندند و متکی به عقل بوده و از قرآن و سنت دوری می­ جستند، اختلاف افتاد. آنان حدیث را رها کرده و محدّثین را دروغگو می­ خواندند. آیات متشابهِ قرآن کریم را به گونه­ای تأویل و تفسیر می­ کردند که …

  مسلمانان صدر اول اسلام به دلیل دانشی که از صحابه آموخته بودند و نیز اطمینانی که به جمعیتِ فراوان خویش داشتند، به نظریات فکری که با اندیشه­ ی آنان منافات داشت، توجهی نکردند. اما آن گاه که خطر بزرگ و جدی شد، و فراگیری علوم فلسفی و کلامی ظهور کرد، و اهل بدعت که تننها با عقل و هوا …

  پیدایش اصطلاحِ سلفیت در پیِ تحولات متعددی بود که پس از رحلت رسول الله صلی الله علیه وسلم بر مسلمانان پدیدار گشت. این تغییرات باعث شد که اصطلاح سلفیت ظهور کند. تحولاتِ مذکور را می­ توان چنین خلاصه نمود:   پیامبر صلی الله علیه وسلم زمانی به دیار باقی شتافت که رسالتِ خویش را به پایان رساند و امانت …

نقد ابن تیمیه، سلاحی برای حمایت امت در برابر فرهنگ یونان و جلوگیری از نفوذ آن میان مسلمانان بود و این همان شیوه­ ی علمای سنت است و شایسته است که ادامه یابد و این نقش مهم و اساسی را علمای ما در جدال میان غرب اروپایی و شرق اسلامی با تمسک به دو منهج مهم و اصیل قرآن و …

بعد از پایان شرح عقیده­ ی اسلامی و بیان ویژگی­ها و مشخصه ­های آن، چه زیباست که روش عملی زندگی اسلامی را در مسلمانان زنده کنیم. و در پرتو آن با التزام به اوامر و نواهی پروردگار، با صدق و راستی با نفس روبرو شویم و تمام تلاش خود را در این راه و در پس پرده­ ی زندگی برتر …

لیکن چگونه شیخ، ما را از وقوع در گناهان و زشتی ­ها برحذر می ­دارد و به انجام نیکی ­ها تشویق­ مان می­ کند؛ به نظر ایشان یکی از خصوصیات عقل این است که انسان برای جلب آنچه برایش مفید است و دفع مضرات، تلاش می­کند. و هرگاه عقل و علم با یکدیگر جمع شد، بنده نفسش را از بدی …

ابن تیمیه بر این باور است که مطابق با قاعده، ایمان کم و زیاد می ­شود، با عبادات زیاد و با گناهان دچار نقصان و کمبود می­شود حتی از این نیز فراتر رفته و تفکر و اندیشه کردن در آیات خداوند متعال را اسباب رسوخ ایمان در قلب و تعمیق آن می­داند و در رابطه­ ی میان عقل با ایمان، …

شیخ الاسلام ابن تیمیه، در بین عبادات مختلف، تکیه­ گاه اصلی زیبایی ­ها و ارزش­های اخلاق را امر به معروف و نهی از منکر می­ بیند؛ ابن تیمیه تمام اعمال عبادی را در دایره معروف جمع می­کند؛ و ایمان به خداوند متعال و فرشتگان و کتاب­های او تعالی و پیامبرانش و روز قیامت و احسان که عبارت است از اینکه …

هیچ عالمی حقی را کتمان نمی‌کند مگر در برابر بهایی. این بها یا چیزی است که امید آن را دارد و یا چیزی است که از زوال آن می‌ترسد: ﴿إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ الْکِتَابِ وَیَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا أُولَئِکَ مَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَلاَ یُکَلِّمُهُمُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَلاَ یُزَکِّیهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ﴾ [بقره: ۱۷۴]. …

اصالت نه تقلید:[۱] حال سوالی را مطرح می­کنیم که ناگزیر باید پاسخ داده شود و آن این است: امروزه و در این مرحله ­ی حساس از تاریخ، هدف و مراد ما از تقلید غرب چیست؟ درحالی­که فیلسوفانِ آنان شکایت کرده و به دنبال راه برون رفت از این تمدن ویرانگر هستند؟ ولی ما به رغم بحران­های متعدد این تمدن، به …

پیشرفت نه بازگشت به عقب:[۱] عموم دشمنان اسلام و سلفیان بطور خاص بر این پندارند که این دعوت، دعوتی قهقرایی و رو به عقب است درحالی ­که این پندار پنداری نادرست و اشتباه است و سلفیت با پیشرفت، تعارض ندارد حال باید در مورد اصطلاح شایع پیشرفت، اندکی درنگ نموده و به بیان تفسیر و بیان مدلول آن بپردازیم. الف) …

مدلول سلفیت، اصطلاح جامعی است که به طریقه و شیوه ­ی سلف در دریافت اسلام، فهم و تطبیق آن اطلاق می ­شود به همین جهت به زمان تاریخی معینی باز نمی­گردد و تاکنون نیز امتداد و ادامه دارد و به واسطه­ ی آن، به فهم صحیح عقیده ­ی اسلامی می­ رسیم؛ شمولیت: مناهج و روش­های جزئی که مسلمانان اخیرا به …

۱-مقدم نمودن شرع بر عقل: اولین قاعده، پیروی از سلف صالح در فهم و تفسیر، اثبات بلاکیف صفات پروردگار و سایر مسایل کلامی است؛ و اسوه و الگو قرار دادن اندیشه و عمل اولین مسلمانان می­باشد؛ پس ابتدا قرآن و حدیث، سپس اقتدا و پیروی از صحابه می­ باشد زیرا وحی در میان آنها نازل می ­شد و آنها نسبت …

چون پژوهشگر به هنگام مطالعه­ ی نظریات عمیق ابن تیمیه در مورد تاریخ امت­های پیشین، درنگ ­کند و به مقارنه و مقایسه میان امت­هایی که رسالت داشتند و نیز امت­هایی که پیامبری میان­شان مبعوث نشد و با زبان و ادبیات امروزی ما سخن می­گویند، بپردازد و در پرتو مطالعه ­ی فلسفه­ ی تاریخ، در می ­یابد که شیخ الاسلام از …

موضع ابن تیمیه در برابر غزالی از نظر شدت انتقاد و اختلاف معیارها متفاوت است این بدان سبب است که غزالی در نقد فلسفه و علم کلام با آنها موافق بوده است اما نزد شیخ الاسلام، عقیده­ ی صحیح مد نظر بود. و ما می­دانیم غزالی به انحرافات فلسفه ­ی یونان و اثر آن بر برخی از فیلسوفان اسلامی پی …

الف) حلاج: حلاج اولین کسی نیست که اندیشه ی حلول را بیان کرد بلکه قبل او سبئیه به بیان چنین اندیشه ای دست یازیده و قائل بر این شدند که روح خدا بر علی حلول کرده و علی خدا شده است. وقتی به کتاب «الطواسین» حلاج رجوع می کنیم، مذهب و اندیشه ی وی روشن و آشکار میگردد. در این …

شیخ الاسلام در موضع­ خود در برابر تصوف و صوفیه، ملتزم و متمسک به قواعد اساسی در اجتهادات خویش بود، چنانکه در منهج تاریخی اصل را بر اقتدا و پیروی از صحابه و تابعین گذاشته بود و این رویه بر اساس فهم او از حدیث نبوی بود که می­ فرماید: «خیر القرون القرن الذی بعثت فیهم، ثم الذین یلونهم ثم …