هرگاه پیری را دیدی که به سختی رکوع و سجود نمازش را انجام می‌دهد، بدان اگر خداوند عمر تو را هم طولانی کند روزی مانند او خواهی شد. سعی کن فرصت را غنیمت شمرده در جوانی عمل نیک انجام دهی. (دکتر عبدالملک القاسم)

حدیث «ان الله جعل الحق علی لسان عمر و قلبه»([۷])([۸]). «خداوند حق را بر زبان و قلب عمر قرار داده است.»     ([۷]) (صحیح): عبد بن حمید، المسند (ش۷۵۸) / طبقات الکبری (ج۲ص۳۳۵) / احمد (ش۵۱۴۵) / ابن عبدالبر، التمهید (ج۸ص۱۱۰) / نحاس، الناسخ والمنسوخ (ص۴۹۲) / ابن عساکر، تاریخ دمشق (ج۴۴ص۱۰۲) / ابوالشیخ ابن حیان، طبقات المحدثین (ج۱ص۳۸۲) …

نازل شدن قرآن در شب قدر اشاره‌ای است به اینکه تلاوت قرآن به هنگام شب بهتر است، زیرا در این هنگام مشغولیت‌ها کم است و قرآن بهتر به قلب انسان می‌نشیند. جبرئیل نیز هنگام شب قرآن را با پیامبر ﷺ مدارسه می‌نمود. (شیخ محمد الخضیری)

کسی که در آب غرق شده و ماهی‌ها وی را بخورند و در شکمشان متلاشی گردند، یا سوخته و خاکستر گردد، یا درندگان وی را بخورند، یا هر کسی که به مرگ طبیعی خویش نمیرد و مانند سایر مردم در قبر دفن نشود، قطعا بعث و نشور شامل این گونه افراد نیز خواهد شد. رسول خدا ﷺ داستان فردی از …

حدیث «اقتدوا باللذین من بعدی ابی بکر وعمر»([۵])([۶]). « به کسانی بعد از من یعنی ایوبکر و عمر اقتدا کنید.»     ([۵])(حسن): این روایت از طریق عبدالله بن مسعود وحذیفه الیمان وانس‌بن مالک وعبدالله بن ‌عمر وابوالدرداء از رسول الله  صلی الله علیه و سلم روایت شده است: اما طریق حذیفه  رضی الله عنه: سه طریق دارد؛ طریق اول: …

حدیث «فعلیکم بسنتی و سنه الخلفاءالراشیدین»([۳])([۴]). «بر شما باد عمل به سنت من و سنت خلفای راشدین.»     ([۳])(صحیح): ابوداود (ش۴۶۰۹) / ترمذی (ش۲۶۷۶) / ابن ماجه (ش۴۲۰) / بیهقی، السنن الکبری (ش۲۰۸۳۵) / طبرانی، المعجم الکبیر (ج۱۸ص۲۴۵و۲۴۶) و مسند الشامیین (ش۱۳۷۹) / ابن حبان (ش۵) / دارمی (ش۹۵) / طحاوی، شرح مشکل الآثار (ج۳ص۱۴۱) / ابن عساکر، تاریخ …

حدیث «اصحابی کالنجوم بأیهم اقتدیتم اهتدیتم»([۱]) ([۲]).     ([۱])(موضوع): این روایت از طریق عبدالله بن عمر وجابر بن عبدالله وعمر بن الخطاب وابوهریره و انس بن مالک و عبدالله بن عباس از رسول الله  صلی الله علیه و سلم روایت شده است: اما طریق جابر بن عبدالله  رضی الله عنهما دو طریق دارد؛ طریق اول: دارقطنی، الموتلف والمختلف (ج۴ص۱۰) …

بعضی از علما بنا به اجماع، تقلید از مجتهد به غیر از صحابه رضی الله عنهم را جایز نمی‌دانند.([۱]) اما غزالی ادعای اجماع را صحیح و ثابت نمی‌داند. ابوعلی می‌گوید: مجتهد می‌تواند به قول یکی از صحابه رضی الله عنهم عمل کند و اگر قول صحابی دیگر خلاف آن باشد، در این صورت اگر یکی از اقوال بر دیگری برتری …

بعضی دیگر از أصحاب أبوحنیفه در مورد تقلید مجتهد از داناتر از خود می‌گویند که علم مجتهد داناتر به دلیل علم و حسن معرفت وی، دارای برتری است، ولی اجتهاد خود انسان از جهتی دیگر دارای برتری است و آن اینکه انسان از جهت دلیل و آنچه که مقتضی حکم است، اطمینان و اعتمادی به اجتهاد خود دارد که به …

در نتیجه حکم شامل تمام این‌ها می‌شود و باید فقط از این‌ها تبعیت نمود، نه از اقوال بندگان خدا.([۱]) آیۀ دیگری که به آن استدلال کرده‌اند، این آیه است: ﴿فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرۡقَهٖ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَهٞ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی ٱلدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَیۡهِمۡ﴾([۲])([۳]) «مؤمنان را نسزد که همگی بیرون بروند (و برای فراگرفتن معارف اسلامی عازم مراکز علمی اسلامی …

یکی دیگر از آیاتی که به آن استدلال می‌کنند، این آیه است: ﴿أَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَ وَأُوْلِی ٱلۡأَمۡرِ مِنکُمۡۖ﴾([۱]) که آنان منظور از اولی الامر را علما می‌دانند. در جواب این دلیل باید گفت که مراد از «أُولِی الْأَمْرِ» حاکمان دینی هستند؛ زیرا اطاعت از آنان، همانند اطاعت خدا و رسول خدا  صلی الله علیه و سلم واجب است؛ پس …

درنگی با ادلّه: این دسته از علما برای اثبات نظرشان به دلایل ذیل استناد می‌کنند: کتاب: ظاهر فرمودۀ خداوند متعال که می‌فرماید: ﴿فَسۡ‍َٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّکۡرِ إِن کُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٧﴾([۱]) «از (اهل علم و) آشنایان به کتاب‌های آسمانی بپرسید اگر این را نمی‌دانید.» با استناد به ظاهر این آیه وجه استدلال، این است که هرگاه حادثه‌ای روی دهد و آن عالم …

قول دوم:  بعضی دیگر از علما به طور مطلق تقلید مجتهد از مجتهدی دیگر را جایز می‌دانند.([۱]) امام احمد ابن حنبل، اسحاق راهویه و سفیان ثوری چنین نظری را دارند،([۲]) اصحاب ابوحنیفه هم تقلید عالم را جایز می‌دانند و آن را واجب نمی‌دانند.([۳]) چنان‌که قبلاً اشاره شد، امام ابن تیمیه بر این باور است که امام احمد، چنین نظری نداشته …

اطمینانی که یک مجتهد از ظن خودش دارد، قوی‌تر از اطمینان وی از ظن مجتهد دیگر است به خصوص زمانی که وی افضل‌تر و داناتر از مجتهد دیگر باشد.([۱]) قول پیامبر  صلی الله علیه و سلم به دلیل آوردن معجزه بر صدق و راستگویی‌اش، حجت است. و قول بنا به دلیلی قاطع بر عامی حجت است. برای جواز تقلید مجتهد …

هرگاه دو عالم در توانایی اجتهاد و اظهارنظر برابر باشند، به منزلۀ شخص عامی و عالم در اصل دین است، که در آن صورت زمانی که تصور استدلال و نظر هرکدام در اصل دین برابر باشد، جایز نیست که عامی از عالم در آنچه توانایی اجتهاد و استدلال دارد، تقلید کند، همچنین در مسائل فرعی دین، وضع بدین منوال است …

عمل صحابه رضی الله عنهم: صحابه آراء و نظرات خویش را به خاطر خبری که از پیامبر  صلی الله علیه و سلم می‌شنیدند، ترک می‌کردند؛ پس اینگونه استنباط می‌گردد که بر مجتهدان دیگر هم واجب است تا به حدیث پیامبر  صلی الله علیه و سلم عمل کنند و قول صحابی و دیگران را رها کنند.([۱]) هر عالمی احتمال خطا و …

ادلّۀ این دیدگاه:  این دسته از علما برای اثبات نظرشان به دلایل ذیل استدلال و استناد می‌کنند: کتاب: خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِی شَیۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ﴾([۱]) «و اگر در چیزی اختلاف داشتید (و در امری از امور کشمکش پیدا کردید) آن را به خدا (با عرضۀ به قرآن ) و پیغمبر او (با رجوع به سنّت نبوی) …

برخی از علما، تقلید مجتهد از مجتهد دیگری را به طور مطلق حرام دانسته‌اند.([۱]) بسیاری از فقهای مجتهد، تقلید مجتهد از مجتهد دیگر، اعم از صحابی و غیرصحابی را جایز نمی‌دانند.([۲]) ابوالمعالی می‌گوید: بر کسی که اهلیت اجتهاد مطلق را دارد، حرام است که از دیگری تقلید کند.([۳]) امام ابن‌تیمیه می‌گوید: برای کسی که توانایی استدلال دارد، از نظر بعضی …

مجتهد کسی است که به درجۀ اجتهاد رسیده و دارای ملکۀ اجتهاد و استنباط باشد، همان‌طور که ذکر شد، بنا به نظر جمهور، تقلید مجتهد از دیگری حرام است و کلام ائمه در ارتباط با نهی از تقلید، مربوط به مجتهدین است، نه مقلِّدین. سؤالی که میان اکثر اصولیون مطرح است، این است که ممنوعیت تقلید مجتهد از دیگری تا …

مانعین تقلید بر ادلۀ کسانی که تقلید را جایز می‌دانند، اعتراض وارد کرده و آن را مردود می‌دانند. آیۀ اولی که بدان استدلال کرده‌اند، به فرض اینکه عام باشد و شامل هر سؤالی شود، در آن امر به سؤال از حکم خداوند شده است؛ نه آراء و نظرات اشخاص. ولی این آیه در مورد امر خاصی وارد شده است و …

ادلۀ آنان اگر عامی به این امر مکلف شود که بین آن دو فرق قائل شود و تنها در مسائل اجتهادی از مجتهد تقلید کند و در مسائل غیر اجتهادی، نباید تقلید کند، در این صورت وی را ملزم کرده‌ایم که مجتهد باشد؛ زیرا فقط مجتهد می‌تواند آن دو را از هم جدا کند.([۱]) تقلید در تمام احکام شرعی جایز …

غزالی می‌گوید: چون مسائل فرعی احتیاج به ظن دارد و عامی نمی‌تواند به ظن دسترسی پیدا کند، بنابراین می‌تواند به رأی مجتهد عمل نماید.([۱]) علاوه بر آن، اجتهاد ملکه‌ای است که جز برای اندیشمندان خاصی که شروط اجتهاد در آن‌ها تحقق یافته، حاصل نمی‌گردد، در این صورت بر تمامی انسان‌ها بسیار سخت و سنگین و تکلیفی خارج از قدرت آن‌ها …

عمل صحابه رضی الله عنهم: از جمله آنچه بدان استدلال کرده‌اند، عمل صحابه رضی الله عنهم است؛ از ابوبکر رضی الله عنه ثابت شده که وی در مورد کلاله فرمود: در آن فتوا می‌دهم، اگر صواب و درست بود، از طرف خداست و اگر خطا و اشتباه بود، از طرف شیطان است و خداوند از آن بری و پاک است؛ …

سنت: طرفداران تقلید برای اثبات قولشان به احادیثی از پیامبراکرم صلی الله علیه و سلم استناد کرده‌اند.([۱]) – «ألا تسألوا إذا لم یعلموا فانما شفاء العی السؤال».([۲]) «چرا نپرسیدید وقتی که ندانستید. چرا که دوای نادانی پرسیدن است.» «علیکم بسنتی و سنه الخلفاء الراشدین من بعدی»([۳]) «بر شما باد اقتدا به سنّت من و سنّت خلفای راشیدین بعد از من.» …

ادلّۀ این دیدگاه: طرفداران تقلید برای اثبات نظرشان به دلایلی از کتاب، سنت، اجماع صحابه رضی الله عنهم و تابعین و عقل استدلال و استناد می‌کنند. کتاب: مهم­ترین آیه‌ای که طرفداران تقلید به آن استدلال می‌کنند، این آیه است: ﴿فَسۡ‍َٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّکۡرِ إِن کُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٧﴾([۱])([۲]) «از (اهل علم و) آشنایان به کتاب‌های ‌آسمانی بپرسید اگر این را نمی‌دانید.» وجه …

امام غزالی رحمه الله هم، ‌چنین نظری را دارد و می‌گوید: قبول قول مجتهد بنابه دلیل اجماع بر عامی واجب و لازم است، پس چنین کاری قبول قول دیگری از روی دلیل است و تقلید نیست؛ زیرا تقلید قبول قول دیگری بدون دلیل است و هر زمان که دلیل برای قبول قول دیگری نباشد و صدق کلامش ضرورتاً یا بنا …

پس بنابه نظر اکثر علما، تقلید برای کسی که توانایی استدلال ندارد و به درجۀ اجتهاد نرسیده است، جایز است.([۱]) البته امامیه تقلید را بر غیر مجتهد واجب می‌دانند.([۲]) پس اکثر علما براین باورند که اجتهاد و اظهارنظر ممنوع و حرام نیست و کسی که به درجۀ اجتهاد رسیده است، باید به نظر و رأی خودش عمل نماید و تقلید …

 شنقیطی در ادامه می­گوید: .. و اگر قصد آن‌ها این باشد که یادگیری کتاب و سنت مشکل است؛ این گمان هم، گمان باطلی است. زیرا یادگیری کتاب و سنت بسیار آسان­تر ازیادگیری مسائل آراء و اجتهاد­های منتشر شده ­است؛ چرا که این آراء و اجتهاد­ها پر از ابهام و پیچیدگی است، درحالی که در سوره قمر چند بار تکرار شده …

از قواعد بدیهی در اصول، این است که سبب نزول آیه به قطع، مشمول حکم آیه می­گردد.([۱]) در این صورت منافقین و کفار به صورت قطعی مشمول این آیه می­شوند. اگر انتفاع به قرآن جز برای مجتهد درست نباشد، خداوند متعال بر کفار عیب نمی­گرفت وآن­ها را برای عدم هدایت و عمل به قرآن نکوهش نمی­کرد. به تحقیق می­دانید که …

محمّدامین شنقیطی دراین­باره نکات و مطالب ظریف و مهمی را متذکر می­شود، ایشان در تفسیر آیۀ شریفۀ ﴿أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ ٱلۡقُرۡءَانَ أَمۡ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقۡفَالُهَآ٢۴﴾([۱]) «آیا دربارۀ قرآن نمی‌اندیشند (و مطالب و نکات آن را بررسی و وارسی نمی‌کنند؟) یا این که بر دل‌هائی قفل‌های ویژه‌ای زده‌اند؟» ‏می­نویسد: برخی از علمای اصولی متأخر می­گویند: تدبر در قرآن و فهم آن و …

دستۀ دیگری از علما قائل به تفصیل هستند؛ بدین‌گونه که اجتهاد برای کسی که شرایط و اهلیت آن را دارد، ممنوع نیست و تقلید بر مجتهد حرام و بر عامی – عامی کسی است که فاقد اهلیت و شرایط اجتهاد است هرچند که عالم هم باشد- واجب است که در وهله اول اتّباع نماید؛ یعنی قبول قول دیگران با دلیل …

ثروت بدون زحمت دانش بدون شخصیت علم بدون انسانیت سیاست بدون شرافت لذت بدون وجدان تجارت بدون اخلاق عبادت بدون ایثار

برخی فضایل شب های رمضان الله وفرشتگانش بر کسانی که سحری می خورند دعای مغفرت ورحمت می کنند …. رسول الله ﷺ می فرماید: « السَّحُورُ أَکْلُهُ بَرَکَهٌ، فَلَا تَدَعُوهُ، وَلَوْ أَنْ یَجْرَعَ أَحَدُکُمْ جُرْعَهً مِنْ مَاءٍ، فَإِنَّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى الْمُتَسَحِّرِینَ » . خوردنِ سحری برکت است، آن را ترک نکنید حتی اگر با نوشیدنِ جرعه …

هرگاه دیدی اراده‌ات دچار ضعف شده و همتت کم شده و به تنبلی و آسایش میل داری، این سخن الله متعال را به یاد بیاور که: ﴿هُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ اللّهِ﴾. ([هر یک از] آنان را نزد الله درجاتی است) این درجات بر حسب تلاش بنده است. (شیخ محمد صالح المنجد)

الحمدلله کتابهای تاریخ تماماً درست و دقیق نیستند و بسیاری از روایات دروغ یا ضعیف را نقل کرده اند، بنابراین زیاد قابل اعتماد نیستند مگر آنکه افرادی متخصص با بررسی دقیق، صحیح را از ضعیف و دروغ جدا کند. چنانکه بعنوان مثال امام طبری در مقدمه تاریخش می‌گوید: “خواننده ی کتاب ما باید بداند که در این کتاب اخبار و …

یاالشکور شکور ذاتی است که بندگان نیک و درستکار را بسیار می ستاید. ذاتی که در مقابل کار اندکی، پاداش فراوان می بخشد. عبادت های اندک را می پذیرد و مراتب والایی را می بخشد. سپاس گزاری خداوند از بندگان نوعی نعمت و بخشش از سوی اوست که به بندگان ارزانی می شود. با این که خدا از بندگانش بی …

لطفا در مورد حکم روزه وصال توضیح بدهید؟ الحمدلله منظور از روزه وصال، یعنی کسی دو روز یا حتی بیشتر از آن را بدون افطار کردن روزه باشد، یعنی هرگاه غروب شد افطار نمی کند و همچنان تا طلوع فجر امساک کرده و دوباره نیت روزه کرده و روزه روز قبل را با روز بعد وصل می کند. پیامبر صلی …

عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَقُولُ: یَا ابْنَ آدَمَ تَفَرَّغْ لِعِبَادَتِی، أَمْلَأْ صَدْرَکَ غِنًى، وَأَسُدَّ فَقْرَکَ، وَإِلَّا تَفْعَلْ مَلَأْتُ یَدَیْکَ شُغْلًا، وَلَمْ أَسُدَّ فَقْرَکَ. المحدث : أحمد شاکر المصدر : مسند أحمد الصفحه أو الرقم: ۱۶/۲۸۴/المصدر : صحیح الترمذی الصفحه أو الرقم: ۲۴۶۶/المصدر : صحیح ابن حبان الصفحه أو …

ابن تیمیه رحمه الله از یارى کننده‌ترین چیزها برای رسیدن به علم و درک آن ” نیّت پاک ” است. حسن الْقَصْد من أعون الْأَشْیَاء على نیل الْعلم ودرکه . { مَجْمُوعُ الْفَتَاوَىٰ }لِـ(ابْنِ تَیْمِیَّه) رحمه الله الْجُزْءُ العاشر الصفحه ۵۴۴٫

آنها مانند سایر ماه های سال به استقبال این ماه مبارک می روند در حالی که با توجه به حدیث رسول اکرم صلى الله علیه و سلم این امر اشتباه است. ایشان می فرماید: “هنگامی که رمضان فرا می رسد درهای بهشت گشوده و درهای جهنم بسته و شیطان نیز محکم بسته شده است”،  در روایت دیگری آمده است که …

رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) میفرماید: «اللّه در برابر نرمی و خوش رفتاری،پاداش یا نتایجی می دهد که در برابر سختی و خشونت نمی دهد». (صحیح مسلم)

از شیخ، دکتر سلیمان الرحیلی حفظه الله درباره برنامه روزانه زن مسلمان در رمضان پرسیدند. پاسخ داد: برنامه روزانه بانوی مسلمان در رمضان همانند برنامه مرد است؛ اما… زمینه عبادت برای بانوی مسلمان، بیشتر فراهم می باشد: زن مسلمان در خدمت به شوهر و اعضای خانواده اش می کوشد؛ و برای آنها غذای کافی آماده می کند. و بدین سان …

عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّـهِ ﷺ قَالَ: «مَنْ دَعَا إِلَى هُدًى کَانَ لَهُ مِنَ الأَجْرِ مِثْلُ أُجُورِ مَنْ تَبِعَهُ لاَ یَنْقُصُ ذَلِکَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْئًا، وَمَنْ دَعَا إِلَى ضَلاَلَهٍ کَانَ عَلَیْهِ مِنَ الإِثْمِ مِثْلُ آثَامِ مَنْ تَبِعَهُ لاَ یَنْقُصُ ذَلِکَ مِنْ آثَامِهِمْ شَیْئًا». (رواه مسلم). ابوهریره رضی الله عنه می گوید: رسول الله ﷺ فرمود: «اگر …

و آتش بزرگ از جرقه ی کوچک استچه بسیار نگاهھایی که قلب صاحب خود را با تیری بدون کمان و زه زخمی کرده اند و انسان تا ھنگامی که چشمانش در چشمان دخترکان در گردش است در معرض خطر است چشمانش از دیدن چیزی شاد است که به قلبش آسیب رساندهناخوش آمد گویم به آن شادی که عاقبتش زیان است آری، …

ماه مبارک رمضان دارای فضایلی است که به برخی آن اشاره میشود اول: خود ماه مبارک رمضان ماه رمضان ماھی است، که روزه گرفتن در این ماه بر مسلمانان فرض گردیده است. دوم: موجودیت لیله القدر در این ماه که برکت و خیر این شب، بھتر و بیشتر از ھزار ماه است. سوم: نزول صحف وکتب آسمانی: مطابق به روایات …