منهج سلف صالح

مطلقاً نام نهادن بر حقیقتی که باعث ضرری نگردد، چه در مسایل شرعی باشد یا در مباحات، و مادامی که اسم، بر یک باطل دلالت دارد، از نگاه شرع ممنوع نیست.   برخی از مسلمانان به دلیلِ هجرتشان مهاجر نامیده شدند. و برخی دیگر چون به مهاجرین یاری رساندند به انصار نامگذاری شدند. و آنان که بعداً آمدند و از …

اختلاف مورد نظر در اینجا اختلاف عقیده ایست که در میان مسلمانان بروز کرده است. این دگراندیشی ها در قالب نظریات نوپیدایی که با اعتقادات صحابه رضی الله عنهم در تضاد بود، نمودار گشت. اما این نظریه پردازانِ جدید تعدادی انگشت شمار بودند. بعداً آیندگانی همانند: خوارج، شیعه و قدریه از آنان دنباله روی کردند. این نوآوری های اعتقادی در …

  قطعاً چنین گمانی نادرست است. سلفیت عکس العمل عوام امّت اسلامی برای رویارویی با جریان عقلانی فلاسفه و متکلمین که در دوران عباسی ظهور کرده و منتشرگشت، نیست. جمهور اهل سنت پایبند شدند و نصوص شرعی را بر عقل مقدّم نمودند. در حقیقت آنان پیرو روش صحابه رضی الله عنهم و اهل حدیث بودند. و این رویکرد از نظر …

  اصطلاح سلفیت، در عصر عباسی بنا بر انتساب آن به سلف، در قبال اصطلاح خَلَف، نمودار گشت. چرا که اشعری­ ها و ماتریدی ­ها بر این باور بودند که روش خَلَف از رویکرد سَلَف استوارتر و آگاه­تر است. همچنین ادعا کردند به طبق برنامه ­ی متکلمین که عقل را بر نقل(قرآن و سنت) مقدّم می­دارند، روش و خط­ مشی …

  یعنی قبول و عمل به خواسته های روش سلفی. هیچ راهی برای برپایی امت اسلامی جز بازگشت به اسلام نیست. مصدر و منبع اصلی اسلام، قرآن و سنت است. بهترین و کامل ترین تطبیق و اجرای قرآن و سنت، در نسل صحابهش و کسانی بوده است که در مسیر ایشان گام نهادند. از این رو سلفیت یعنی بازگشت با …

سَلَف و سلفیت به چه معناست؟ کلمه­ ی السَّلَفِیَّه، مصدر صناعی[۱] است که در آخرش یاء و تای مؤنث آمده است. اصل کلمه السَّلَف می­باشد. سَلَفَ یعنی پیش افتاد. و السَّالِف به معنای پیشین، قبلی و سابق می باشد.   و سَلَفُ الرَّجُل، به معنای ((پدران پیشین شخص)) می­باشد. همچنین سَلَفْ به معنای پدران پیشینِ شخص و خویشاوندان وی که …

  داعیِ سلفی با وسایل و روش های جدید با مشکلات و گردنه های راهِ دعوت مقابله کرده و آن ها را حل می کند. این کار با اصالتِ دعوت منافاتی ندارد. چرا که اصالت و معاصر بودن، از کلماتی است که در موردش زیاد سخن گفته می شود. و در عصر حاضر هم به سوی این دو واژه فراخوانده …

شیخ عبدالرحمن عبدالخالق حفظه الله می گوید: (( الله متعال دین اسلام را برای تمام انسان ها فرو فرستاد و رسولش صلی الله علیه و سلم را برای تمام جهانیان مبعوث نموده است. و از آن جا که مردم در ذکاوت و سرعتِ درک و فهم متفاوت هستند، الله متعال این دین را نه تنها در عمل آسان قرار داده …

موازنه ی بر مبنای جدید و قدیم بودن، موازنه ای صحیح و درستی نیست. لیکن موازنه باید بر اساس تطابق و مقایسه ی میانِ حق و باطل صورت گیرد. حالا در هر عصر و زمانه ای که می خواهد باشد؛ چرا که در ارزشها تغییر و تبدیل صورت نمی گیرد .  اگر آنان که از غرب تقلید می کنند و …

سلفیت برای هر زمان و مکانی برنامه ­ی زندگی است. دشمنان اسلام به صورت عام و دشمنان سلفیت به صورتِ خاص می­ پندارند، سلفیت دعوتی عقب مانده است که برای بازگشت به عقب و گذشته فرا می ­خواند و پیشرفت فرهنگی و شهرنشینیِ معاصر را رد می ­کند. چنین پنداری از ریشه نادرست است. زیرا سلفیت با پیشرفت در تعارض …

  شریعت اسلام راه هایی را که بندگان الله متعال باید بر آن، رَه پیمایند را معین نموده است. بدترین بدی و شرارت عوض نمودن این راه ها است. زیرا الله متعال می داند و ما نمی دانیم. حال، مبتدع گمان دارد راه های دیگری را هم یاد دارد و تمام چیزهایی را که شریعت بر شمرده کامل نیست. و …

شمولیت و فراگیر بودن اسلامی یعنی پای بندی به مبارزه با هر خرافه، سخن بیهوده، شرک و کارهای زشتی که با اسلام در تناقض است. هم چنین مبارزه با هر بدعت و نوآوری که به اسلام نسبت داده شود. لذا شمولیت و فراگیر بودن اسلام به این معنا نیست که بر این مخالفت ها چشم ببندد تا دین همان گونه …

دعوت به تناسب جامعه به عنوان یک کُل، باید دعوتی عمومی باشد. تمام واجبات و مستحبات دینی را شامل، و نهی از تمامِ محرمات و مکروهاتِ دینی را دربرگیر باشد. بیان تمام این موارد از حقوق لاینفک جامعه است. تا با این رویکرد، دین به صورت کامل به مردم ابلاغ شده و کاملاً در جامعه اجرایی گردد. تبلیغ و رساندن …

   برخی اعتراض می کنند: اعمال به نیت ها بستگی دارد؛ مهم این است که قلب اصلاح شود؛ اگر قلب اصلاح شد تمام جسم اصلاح می شود، و اگر فاسد شد، کل جسم فاسد می شود. پس مادامی که نیتِ قلب سالم و درست باشد، بی توجهی و رها کردنِ ظاهر مشکل ساز نیست. مهم پای بندی به ارکان و …

  از قیاس­ های فاسدِ عقلی که با آن مردم را می­ فریبند، این سخن آنان است: مثال آنان که در مورد مسایل فرعی صحبت می­ کنند، در حالی که دشمنان ما را محاصره کرده ­اند، مثال شخصی است که بر ساحل ایستاده است و شخصی دیگر با امواج گلاویز است و دست و پنجه نرم می ­کند و هر …

آن  چه مخالفین گمان می کنند، چیزی جز نتیجه ی تخیل آنان نیست. می پندارند نسبتِ میانِ رو در رویی با دشمن و پیروزی بر آنان و میان آموزشِ مسایل فرعی و پای بندی به آن، هر چند هم که ریز باشند، تباین تقابُل  وجود دارد. مانند تباین دو چیز که نقیض هم اند: مثل عدم و وجود، نفی و …

واضح است که الله دینش را بر پیامبرش نازل کرد تا با آن انسان مسلمان را بسازد و او با دین، در دنیا و آخرت خوشبخت و سعادتمند شود. و بر هیچ خردمندی پوشیده نیست که امر و نهی دینی سهم بسزایی در ساختار انسان دارد. فرقی نمی­ کند این امر و نهی مربوط به مستحبات باشد یا واجبات. چرا …

  این تقسیم ­بندی در برداشت از قرآن و سنت و عمل به آن دو، نو پیدا و خودساخته است. هرگز از سلف صالحمان چنین چیزی اثبات نشده است. نه کسی چنین گفته و نه کسی بدان عمل نموده است. و به مقتضای چنین تقسیمی کارهایی به عنوان مغز دین معرفی می ­شود، که باید به آن توجه کرده و …

نظرات و تفکرات جزئی که مسلمانان در قرن های معاصر آن را ساخته اند، بر نقصِ فهمِ صحیح از اسلام و پایبندی کامل به آن تأثیر گذاشته است.   مسلمانانِ صدر اسلام نگاه کلی و عمومیِ صحیحی بر تمام جوانب اسلام داشتند. به همین منظور یک پارچه و یک دست بوده و از هم جدا نمی شدند. سپس متأخرین آمدند …

برخی اختلافات، از نوعِ تنوع و گوناگونی است که باید آن را بارور کرد و در این موارد همکاری و تعامل نمود. و نباید سعی شود این نوع اختلاف سلیقه­ ها را ملغی نمود. زیرا با رشد و تکامل می­توان به هدف دست یافت.  برخی اختلافات هم، ضد و نقیض یک­دیگر هستند که گنجایش دارد و قابل تحمل است. بر …

  برخی گمان می ­کنند گروه­های دعوت­گرِ معاصر که در این میدان تلاش می­ کنند؛ در زمره­ ی فرقه­ های جهنمی گم­راه هستند. و می­ پندارند فرموده­ ی نبی اکرم صل الله علیه وسلم که در ذیل خواهد آمد، بر این گروه­ها منطبق می­ آید؛ حال آن­که چنین قرائتی از روایت، نادرست است.   ایشان می ­فرمایند:« إن أهل الکتابین …

  اسلام میان مسلمانان رابطه ­ی بسیار قویِ برادری بر اساس ایمان را قرار داده است. الله می ­فرماید: {إنما المؤمنون إخوه}: (قطعاً مؤمنان برادر یکدیگر­اند)[۱]. و رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده­ اند: « لا یؤمن أحدکم حتی یُحِب لأخیه ما یحب لنفسه»: (ایمان هیچ­کدامتان کامل نمی ­شود مگر این­که آن­چه برای خود دوست می­ دارد برای برادر …

اگر گفته شود: آیا پیروی از رسالت دینی در هر عصر و زمانی واجب و ضروری است؟ در حالی که بیش از چهارده قرن که از عمر آن می­گذرد و جنبه­ های زندگی بشری در زمینه­ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی تغییر کرده و بشریت متحول شده است؟ جواب: بدون استثنا اسلام رسالتی جهان شمول است؛ و محمد از زمان …

شیخ الاسلام ابن تیمه : می­ گوید: مسایل شرعی گاهی سمعی و شنیداری و گاهاً عقلی هستند. وقتی می­گوییم این دلیل شرعی است، یعنی شرع آن را ثابت دانسته و بر آن دلالت دارد. یعنی شریعت به آن اجازه داده و آن را مشروع می­داند. پس اگر منظور از شرعی، چیزی باشد که شریعت آن را ثابت دانسته است، حال …

  پیشتر گفتیم که سلفیت به معنای رهنمودِ علمی و عملی رسول الله و صحابه؛ نه غیر. و این به معنای ترکِ عقل و نقش آن نیست. قبلاً هم بیان شد که علوم عقلی بر دو بخش است: علوم ضروری یا بدیهی که اصل است. و علوم کسبی که مبتنی بر علوم ضروری است؛ یا واجب است که چنین باشد. …

غرب زدگان و ملحدین قصد دارند از سرپرستی و توصیه ی دینی به آزادی دیدگاهِ عقلی، فرا خوانند. به گمان این که برپایی عقلانیت در گِرو نابودی مرجعیت و نصّ دینی است. هدفِ این نظریه تلاش برای اجرایی کردنِ جریانی است که در اروپا به قصد آسان کردن محیط زندگی و همکاری با پیشرفت های آن، در مقابل نصرانیتِ تحریف …

در ابتدا لازم است بدانیم که علوم عقلی بر دو بخش است: علوم بدیهی(فطری غریزی): این علوم مطلقاً صحیح می­ باشند. و تمام مردم دارای این علم هستند. گر چه میزان وضوح و روشنی این علم در بین انسان­ها متفاوت است. علوم کسبی: که شامل معارفِ مختلف و قوانینِ حاصل از بحث و بررسی و پژوهش است.   انسان­ها در …

سلف صالح در قرآن کریم و سنت نبوی از نظر حفظ و درک و فهم، داناترین اشخاص هستند. عامل­ترین افراد به مضمون قرآن و حدیث­اند. هرگز از این دو منبع روی­گردانی نمی­ کنند. هدایت را فقط در آن دو می­ جویند. و بدون شک هدایتِ قرآن و سنت برای کسی که آن را به دست آورد وبدان عمل کند ما …

  متکلمین بنا بر خواسته­ های خویش و در راستای پشتیبانی و حمایت از مذهب و اندیشه­ ی خود، منهج و روش خویش را بر خط­ مشی و رویکرد سلف، مقدّم می­ دارند. لذا می­گویند: روش سلف، سالم­تر و به احتیاط نزدیک­تر است. در مقابل منهج و رویکرد متکلمین، پربارتر و محکم­تر است. در نتیجه متکلمینِ متأخر و معاصر را …

 این علل را می­توان چنین خلاصه کرد[۱]: برای شناخت عقایدِ دین اسلام، قرآن و سنت کافی است و نیازی به اسباب و وسایل دیگر نیست. با ختم نبوت دین کامل گشت و رسول الله هر آن­چه امت بدان نیازمند و محتاج بود را بیان داشت. ترس از بروز فتنه و نا آرامی­ ها. آن­ هم به دلیل به کارگیری اصطلاحات …

بیشترین انسان هایی که حرفشان را عوض کرده و ضد و نقیض حرف می زنند، می بینی اهل کلام هستند. به صورت قطع و یقین در جایی سخنی را می گویند و در جایی دیگر به صورت جزم و قطی ضد آن سخن را گفته و گوینده اش را تکفیر می کنند. این کار نشان گر عدم یقین به آن …

ابن تیمیه : در کتاب خود نقض المنطق بعضی از ویژگی ­ها و فاکتورهایی که معرِّف اهل حدیث است را بیان می ­کند. و آنان را در علم و دانش و فضل بر علمای متکلمین مقدَّم می­ دارد. نمونه ­هایی از این موارد: *شیخ الاسلام می ­گوید: واضح و روشن است که اهل حدیث با هر گروه، در صفات کمالی …

صحابه با وجودی که دارای علم زیادی بودند، اما به عنوان یک انسان، معصوم نیستند. گرچه اجماعِ آنان عصمت را در پی دارد. و از آن جا که تمام امت دچار گمراهی و کج فهمی نمی شوند، سزاوارترین افراد امت در عدمِ گمراهی، صحابه هستند. اما یک صحابه به تنهایی از خطای اجتهادی معصوم نیست. اگر خطای اجتهادی وی ثابت …

  نظریات فقهی و احکام دینی و اجتهادات صحابه در نزد سلف صالح و پیروان ایشان، دارای جایگاه و منزلت خاصی است و دارای مراتب خاص:   تمام احکام فقهی که صحابه ش برآن اجماع نموده­ اند، دلیل و حجتی قطعی است. چرا که اجماع، خود حجت است. و بالاترین اجماع، اجماع صحابه است. لذا بر حجت بودن این امر …

صحابه  آگاه­ترین انسان­ها به قرآن کریم بوده­ اند. هیچ آیه ­ای را نه در فهم و نه در عمل از دست نداده ­اند و به درجه­ای رسیدند که از آیندگان، هیچ کس بدان دست نیافته است. لذا قانون سلف صالح و پیروانشان رحمهم الله بر این بوده است که فهم صحابه در برداشتِ از قرآن کریم را، بر فهم دیگران …

روش سلفی مبتنی بر فهم کتاب الله و سنت و عمل به آن دو طبق فهم صحابه است. لذا سلفی­ها به اقوالی که از صحابه ثابت شده است، اقتدا نموده ­اند. و معتقدند فهم و برداشت صحابه از قرآن و سنت بر استنباط و برداشت دیگران مقدم و شایسته­تر است. تمسک و پای­بندی به روش صحابه و عمل به آن، …

تمثیل و تشبیه، مثل هم اند. یعنی اعتقاد به تشابه میان خالق و مخلوق و همانندی صفات خالق به مخلوقات. تشبیه بر دو نوع است:   نخست: تشبیه مخلوق به خالق. مانند تشبیه عیسی علیه السلام به الله توسط مسیحیان، و تشبیه عُزَیر به الله  به اعتقاد یهودیان و تشبیه بت ها به الله از دیدِ مشرکین. الله تعالی بسی …

تعطیل از (العَطل) به معنای خالی بودن و متروک، مشتق شده است. الله متعال می  فرماید: *وبئرٌ مُعَطَّلَهٌ وقَصرٌ مَّشیدٌ*: (و چاه  هاى متروک و قصرهاى افراشته)  هم به همین معناست. در بحث مورد نظرِ ما، منظور از تعطیل، نفی صفات الاهی و عدم اثبات آن برای الله می باشد. تعطیل و متروک نمودن نام ها و صفات الهی، روش و …

  به تغییر و جابجا کردن، تحریف گویند. عرب­ها گویند: (حرَّفتُ الشیءَ عن وَجهِه حَرفاً): (آن چیز را تغییر دادم). تحریف در کلام یعنی تفسیر کردنِ کلام بر خلاف معنایی که به ذهن متبادر می­ شود. تحریف بر دو نوع است: تحریفِ لفظ و تحریف معنا. هر دو نوع در کتاب­های یهود و نصارا به وقوع پیوسته است. لذا کتاب­هایی …

آن لفظ در لغت، احتمالِ معنای مرجوح[۱] را داشته باشد. روایتی از پیامبر صل الله علیه وسلم موجود باشد تا بر اساس آن بتوان تأویلِ ظاهر نصوص را واجب نمود. چرا که برگرداندن نصوصِ کتاب الله و سنت از ظاهر آن­ بدون رهنمون، توضیح و ارشاد رسول الله صل الله علیه و سلم ممنوع می باشد. پیامبر صل الله علیه …

آنان که معنای ظاهرِ نصوص را فاسد می­ دانند و در پی آن انکارش می ­کنند، از دو منظر به خطا رفته­ اند: اول: نص را به معنای اشتباه و باطل ترجمه می­ کنند و چون لفظ بر معنایی که آنان ترجمه نمودند دلالت ندارد، آن را انکار می­ کنند و می­ گویند: ظاهرِ نص، مورد نظر نیست. مثلاً: الله …

                   برتر بودن محمد صلى الله علیه و سلم بر تمام پیامبران و رسولان دیگر علیهم الصلاه و السلام. اثبات شفاعت عظمی برای رسول الله در محشر و نیز شفاعت برای مسلمانانی از امت وی که مرتکب گناهان شده­ اند . معجزات مادی ایشان صلی الله علیه وسلم. البته نه قرآن کریم. …

سبک و روش قرآن در این زمینه متعدد و گوناگون است. یکی این که عقلاً ممکن نیست برای جهان هستی بیش از یک معبود یافت شود. چرا که وجود چند شریک در گردش آفرینش و رسیدگی به کارها و نیاز های آن، منجر به ویرانی و تباهی جهان هستی می شود. این شریک پذیری با کمال الوهیت و ربوبیت منافات …

سلف به نیکی دریافتند که میان عقل و خِرد و نقلِ صحیح تعارضی وجود ندارد. آنان شأن و منزلتِ عقل را در تأیید آن­چه شرع آورده است، دانسته­ اند. در نشانه ­های آفرینش هم بسیار اندیشیده­ اند. در مثال های عقلی که گواه بر صدق و راستی کتاب و سنت و دالّ بر صحتِ عقاید اسلامی باشد، به فراوانی نظر …

  گروهی از کمونیست­ها (یا همان دهریه) نزد امام ابوحنیفه: آمدند. امام به آنان گفت: سوالی دارم؟ گفتند: بفرما؟ امام گفت: اگر شخصی به شما بگوید: یک کشتی دیدم پر از اسباب و وسایلِ سنگین که در وسط دریای ­مواج و متلاطم، بادهای سهمگین آن را در بر گرفته ­اند و آن کشتی بدون ناخدا و ملوان به آرامی و …