برخی گمان می کنند سلفیت عکس العملی بود که بعد از ترجمه ی کتاب های یونانی باستان در دوران عباسی، در مقابل جریان فکرِ عقلانی متکلمینِ مسلمان پدید آمد. آیا این سخن صحت دارد؟

  قطعاً چنین گمانی نادرست است. سلفیت عکس العمل عوام امّت اسلامی برای رویارویی با جریان عقلانی فلاسفه و متکلمین که در دوران عباسی ظهور کرده و منتشرگشت، نیست. جمهور اهل سنت پایبند شدند و نصوص شرعی را بر عقل مقدّم نمودند. در حقیقت آنان پیرو روش صحابه رضی الله عنهم و اهل حدیث بودند. و این رویکرد از نظر زمانی قبل از جریانِ ترجمه ی کتب یونانی و تاثیر پذیری از روش متکلمینی بوده است که در عصر عباسی پیشوای خیلی از فرقه هایِ مخالف با اهل سنت بوده اند. فرقه هایی همانند: معتزله و اشاعره و … .

  زیرا سلفیت با ویژگیِ خاص خود که روش و رویکردی برای فهم اسلام و پایبندی به آن است، به پاکترین شکلِ ممکن در نسل صحابه رضی الله عنهم نمودار گشت. فراخوان به روش سلفی همان فراخوان به رویکرد صحابه رضی الله عنهم است که منادی آن رسول الله صل الله علیه و سلم می باشد. چرا که می فرمایند: (فَعلَیکم بسُنَّتی و سُنه الخُلَفاء المهدیِّین الرَّاشدین، تمسَّکوا بها و عضُّوا عَلَیها بالنواجذِ): (بر شماست سنت من و خلفای راشدینِ هدایت یافته ی من. بدان پایبند باشید و بسیار محکم به آن چنگ زنید) . خودِ علمای صحابه رضی الله عنهم و تابعین رحمهم الله هم قبل از عصر عباسی منادی چنین شعاری بوده اند. لذا میان پیدایش اصطلاح سلفی و میان روش سلفی که قبل از ظهور اصطلاح موجود بوده است، فرق فراوانی وجود دارد.

یاد آوری:

  سزاوار است میان سلفیت به عنوان یک عقیده و روش که در دوران صحابه رضی الله عنهم و تابعین و تبع تابعین رحمهم الله متبلور شد، و میان اصطلاح سلفیت که قرن های بعد در روزگارِ عباسیان با تاثیر پذیری از جریان ترجمه ی علوم فلسفی یونان نمودار گشت، تفاوت قایل شد.

  پس، قبل از ظهورِ اصطلاح سلفیت که منتسب به صحابه و تابعین می باشد، بودند کسانی که حامل عقیده و رویکرد سلفی باشند. ایشان، همان کسانی اند که در برهه ای از زمان، اهل حدیث نامگذاری شدند. و مدت زمانی هم اهل سنت و جماعت نامیده شدند. از این رو اصطلاح سلفیت، مترادف اهل سنت و جماعت و نیز هم معنای اهل حدیث است.

  اما وقتی متاخرین که مشهور به (خَلَف) هستند خواستند به گمان خویش جهت یاری مذهب اهل سنت دست به دامان روش متکلمین شوند، اصطلاح (سَلَف) در مقابل خَلَف اطلاق شد. خَلَف می پندارند روش متکلمین، آگاهتر و ریشه دارتر است. لذا آنان که در استدلال به منهج سلف پایبند بودند، بر آن شدند تا روش خویش را (منهج سلفی) بنامند. این گونه بود که اصطلاح سَلَف در مقابل خَلَف قرار گرفت.