منهج سلف صالح

ما از آنِ الله هستیم و به سوی او برمی‌گردیم تا به هرکس هر عملی انجام داده پاداش و سزا دهد، پس باید استقامت، شکیبایی و درخواست پاداش نمود تا در دنیا با امنیت زندگی کنیم و در آخرت پاداش بزرگی دریافت نماییم و به رضوان و خشنودی پروردگار و کامیابی در همراهی و محبت الله برسیم و به صبر …

هیچ مصیبتی در جان، مال، خانواده و نظام هستی به کسی نمی‌رسد مگر به تقدیر و قضای الهی که از پیش الله آن را می‌دانسته، قلم آن را نوشته و اراده‌ی الله بر آن رفته و حکمت الهی آن را ایجاب می‌کرده است و هیچ تقدیم و تأخیری در این نیست. آری، هیچ قدرت و عاملی وجود ندارد که آنچه …

قدرت علمی معتزله و اثرات آن بر جامعه پس از مرگ معتصم و واثق (که رؤسای حکومت عباسی و سرپرست مذهب اعتزال بودند)، کمر معتزله شکست. جانشین واثق، متوکل عباسی بود که دشمن معتزله و از مذهب اعتزال بیزار بود، و متوکل یکایک افراد معتزله را شناسایی و از امور دولت پاکسازی کرد و کلیۀ آثار و شعایر این مذهب …

رهبری گروه فیلسوفان متدین را معتزله به عهده داشتند که در زمان خویش داشنمندان به اصطلاح روشنفکر، پرجوش و متکلم عصر بودند. ایشان این بحث‌های علمی را معیار کفر و ایمان تعیین کردند، در مقابل‌شان گروه محدثین و فقها بودند که در این مسائل پیرو مسلک گذشتگان بودند و این نوع تحلیل‌ها و تعبیرها را مضر و بیهوده می‌دانستند. تا …

اما در همین شهر پر عیش و عشرت (بغداد)، تعدادی نفوس قدسیه نیز وجود داشت که در شکل‌های دعوت الی الله، تزکیه نفوس، نشر و اشاعت علوم دینی، تعلیم و تعلم با تمام وجود در سعی و تلاش بودند. ایشان در هنگامه‌های پر از شر از کلیه لذایذ دنیا کناره‌گیری نموده و حفظ روح این امّت و سرمایۀ تعلق بالله …

این خطری که از زمان نبوت احساس می‌شد، به زودی ظاهر شد، اما بلافاصله برای مبارزه این خطر بندگان مخلص و فداکار خداوند وارد میدان عمل شدند و با نیروی ایمان درونی، صحبت و تربیت وعظ و نصیحت و دعوت تلقین، هزاران نفر را از طوفان مادیت نجات دادند، بلکه خود جریان این طوفان مهیب را کند کردند و تسلسل …

رفته رفته تأثیرات انقلاب سیاسی وسیع و عمیق‌تر می‌شدند، آمار افراد برجسته دینی که محافظ اوصاف و اخلاق اصلی اسلام و یادگارهای قرن اول بودند، رفته رفته کم‌رنگ می‌شدند. دایره اثر دولت وسیع‌تر و محکم‌تر می‌شد. در چنین زمانی انقلاب دینی و اخلاقی بدون اینکه دگرگونی جذابی در دستگاه حکومت به وجود بیاید، مشکل بود. زیرا دولت اموی بر چنان …

در حقیت هیچ آیینی زنده نمی‌ماند و خصوصیات خویش را تا مدّت طولانی نمی‌تواند محفوظ نگه دارد و تغییرات زمانی را جلوگیری کند، مگر اینکه در آن یکی پس از دیگری افرادی پیدا شوند که از نظر یقین غیر عادی، روحانیت، بی‌غرضی، ایثار و صلاحیت‌های والای فکری و قلبی خویش، در این تن مرده روح تازه‌ای بدمند و در میان …

شیخ الاسلام ابن تیمیه در فتاوایش در خصوص اینکه تأویل در بسیاری از اوقات یک عذر محسوب می‌شود می‌فرماید: «همه کسانی که دچار تجاوزی یا ظلمی یا تعدی یا هر گناهی شده‌اند، به دو دسته تقسیم می‌شوند: کسی که آن را تأویل می‌کند و کسی که برای آن تأویلی ندارد. تأویل کننده همان مجتهد اهل علم و دینی است که …

اما در خصوص اکراه و اجبار، خداوند به کسی که درچنگال کفر گیر افتاده اجازه داده تا کلمه کفر را بر زبان آورد، به همین خاطر است که علما آن را در ضمن پدیده‌ها و عوارضی به حساب آورده‌اند که به اهلیت و اعتبار اشخاص بر می‌گردد، یعنی آنچه گاه در حق کسی اکراه و اجبار تلقی می‌گردد، در حق …

زیر این موارد هنگام صدور حکم، در نزد شرع دارای اعتبار می‌باشند. خداوند می‌فرماید: ﴿وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولًا١۵﴾ [الإسراء: ۱۵]. «و ما هرگز عذاب نخواهیم کرد؛ مگر آنکه پیامبری بفرستیم». پس به خاطر جهل و نا آگاهی امت‌ها، و نرسیدن پیام الهی به آنان، و عدم اقامۀ حجّت برایشان، خداوند آنان را از عذابش مصون می‌دارد، تا زمانی …

کسی که در پی دست یابی به حق است و دچار خطا می‌شود، با کسی که آگاهانه در پی باطل بوده و به آن دست می‌یابد یکسان نیست. بدین خاطر خداوند به یک نفر قاضی که اهلیت و شایستگی صدور حکم را داشته و نهایت تلاش خود را برای دست یابی به حق به کار می‌گیرد، حتی اگر دچار خطا …

هر مطلبی که به حد اجماع رسیده باشد از مرز قیل و قال، و بحث و پرسش گذشته است و التزام به آن ضرورتاً مانند کتاب و سنت، امری معلوم و بدیهی است. شیخ الاسلام ابن تیمیه/ می‌گوید: «آری، هر کس که با مطالب مشخص و آشکار قرآن، یا سنت صحیح فراگیر و جامع، یا آنچه را که گذشتگان امّت …

برای استخراج صحیح یک حکم در هر قضیه‌ای باید تمامی نصوص شرعی وارد شده در آن مسأله را جمع و بررسی نموده، سپس عام را بر خاص، مطلق را بر مقید، مجمل را بر مبین، و کنایه را بر تصریح، و منسوخ را بر ناسخ حمل نمود. آدمی باید از قواعد استنباط، و نحوه‌ی تعامل با نصوص شرعی در این …

به راستی علمای ما در خصوص آداب بحث و مناظره کتاب‌های بسیاری را نوشته، و برای آن ضوابط عقیدتی و اخلاقی و علمی بسیاری قرار داده‌اند که در را به روی هر تلاشی برای به بیراهه رفتن و دور شدن از حق، و بی حرمتی به برادران ایمانی، می‌بندد. سخت‌گیری و خشونت با مخالفین از عادات گروه‌های مبتدع همچون خوارج …

خداوند جهت انجام گفتگو و مناظره، آداب و ضوابطی قرار داده که واجب است فرد مسلمان بدان ملتزم باشد تا اینکه گفتگوها به بار نشیند. تو هرگاه چگونگی گفتگوهای مسلمانان را با هم می‌بینی و می‌شنوی شگفت زده می‌شوی به خصوص هنگامی که این آیه را می‌خوانی: ﴿وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْکِتَابِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ﴾ [العنکبوت: ۴۶]. « و با …

اکنون به بیان نمونه‌هایی از حسن ظن در برخورد با مخالف را که بر زبان و قلم ائمۀ هدی جاری گشته، می‌پردازیم: شیخ الاسلام ابن تیمیه می‌گوید: «اگر هر دو مسلمانی که در مسأله‌ای با هم اختلاف پیدا می‌نمودند همدیگر را ترک می‌کردند (و محبت و احترامشان نسبت به هم قطع می‌شد) دیگر هیچ برادری و پیوندی میان مسلمانان باقی …

هرگاه میان دو مسلمان اختلافی پیش آید، اصل بر این است که هر یک از دو طرف اختلاف نسبت به همدیگر حقوقی دارند که اختلاف یکی با دیگری موجب سلب آن حقوق و تکالیف نمی‌شود. از جمله حقوق او اینست که حفظ آبرویش نیز همچون جان و مالش بر تو واجب بوده و تعرض به آن جز در مواردی که …

یعنی قرآن و سنت صحیح نبوی ص مقیاس و میزانی باشد برای داوری و قضاوت میان هر اندیشه و سخن و مذهبی، و همواره این سخن خداوند در زندگی مردم متحقق باشد که: ﴿فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ﴾ [النساء: ۵۹]. « و اگر درچیزی اختلاف کردید، آن را به خدا و پیامبر باز گردانید». با این کار …

زیرا اخلاص شرط اصلی پذیرش هر کاری است، خداوند می‌فرماید: ﴿فَمَنْ کَانَ یَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا یُشْرِکْ بِعِبَادَهِ رَبِّهِ أَحَدًا١١٠﴾ [الکهف: ۱۱۰]. «پس هر که به لقای پروردگارش امید دارد، باید کار شایسته انجام دهد، و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نسازد». و یا می‌فرماید: ﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ﴾ [البینه: ۵]. …

۱- اخلاص، و دوری از هوی و هوس. ۲- ارجاع اختلاف‌ها به کتاب خدا و سنت رسول الله ص. ۳- داشتن حسن ظن نسبت به مخالف، و عدم متهم ساختن او به سوء نیت یا ترور شخصیتی‌اش. ۴- پای بندی به گفتگوی احسن، و دوری از نزاع و مشاجره و دشمنی. ۵- دوری از وارد شدن در جزئیات به هنگام …

یعنی اینکه علما هم در اصل حکم و هم در تطبیق آن بر این رویداد اختلافی ندارند، اما در مورد میزان مصلحت و مفسده‌ای که بعدها بر اثر تطبیق حکم روی می‌دهد با هم اختلاف دارند. به عنوان نمونه کاری زشت و ناپسند در جامعه رواج می‌یابد، در اینکه آن کار منکر و باطل است دعوتگران با هم اختلافی ندارند …

یعنی در اصل حکم اختلافی روی نداده اما در گنجاندن رویداد جدید تحت این حکم جای بحث است، گروهی معتقدند که رویداد جدید هم منطبق بر آن است و گروهی دیگر چنین برداشتی ندارند. اختلافی در فهم متن، و در شناخت حکم وجود ندارد، بلکه محل اختلاف در تطبیق آن بر حوادث و رویدادهای جدید است. مثلا اختلافی در این …

فرقی نمی‌کند که این اختلاف در فهم آیاتی از قرآن یا در احادیثی باشد که به ثبوت رسیده‌اند. شاید ریشۀ این اختلاف به همان اوایل دعوت یعنی پیش از اینکه رسول خدا ص به جوار حق بشتابد، بازگردد؛ همچنانکه در بنی قریظه روی داد، ابن عمرب گوید: پیغمبر ص وقتی از جنگ احزاب به مدینه برگشت به ما دستور داد …

برای توضیح بیشتر به چند نمونه در زیر اشاره می‌شود: ۱- در حدیث فاطمه دختر قیسل آمده است که: شوهرش او را سه طلاقه داد و پیامبر ص حق مسکن و نفقه برایش وضع ننمود. عمرس گفت: قرآن و سنت پیامبران† را به خاطر سخن زنی که نمی‌دانیم سخن را به درستی حفظ کرده یا فراموش نموده، رها نمی‌کنیم، حق …

این مبحث مجالی گسترده را به خود اختصاص داده و بسیار در موردش سخن گفته شده و به سبب آن، از همان آغاز مورد اختلاف واقع شده؛ سپس در عصرهای بعدی کار بالا گرفته است. چه فراوانند متونی که نزد عدّه‌ای از مردم به ثبوت رسیده، ولی در نزد دیگران ثابت نشده است. حال یا به این خاطر که در …

امت اسلامی بر حجیت قرآن و سنت صحیح نبوی و اجماع قولی اتفاق دارند، اما در دیگر موارد دچار اختلاف شده‌اند. اختلاف در پذیرش بعضی از ادلّه قوی بوده و در برخی دیگر ضعیف است. به عنوان نمونه موارد اختلافی در اجماع عبارتند از: ۱- اجماع اهل مدینه، ۲- اجماع خلفای راشدین، و همچنین قیاس. اختلاف در پذیرش دیگر ادلّه …

حجیت مفهوم مخالف:[۱] جمهور می‌گویند: حجت است، و حنفی‌ها می‌گویند: حجت نیست، زیرا غایت آنچه در این مسأله (مفهوم مخالف) وجود دارد، دلالت نص بر منطوق آن یا مفهوم موافق با اقسام آن است، اما در نص دلالتی بر مفهوم مخالف وجود نداشته و برای دست یابی به حکمش در ادلّه‌ای دیگر به جستجو می‌پردازیم و از جمله مواردی که …

اختلاف در بعضی از قواعد اجتهاد و استنباط از آنجا که اجتهاد در فهم نصوص قواعدی دارد که احکام به وسیلۀ آن‌ها استنباط می‌شود، و بعضی از این قواعد نیز متفق علیه بوده، و برخی از جمله مسائل اختلافی می‌باشد، اختلاف در هر قاعده‌ای از این قواعد سبب ایجاد اختلاف در بسیاری از فروغ فقهی می‌شود.

سرشت زبان عربی وحی با این زبان نازل گشته و بر اساس قواعد آن فهمیده می‌شود، در این زبان مترادف و مشترک، حقیقت و مجاز، نص و ظاهر، مجمل و مبین وجود دارد.[۱] و شکی نیست که این عوامل لغوی، زمینۀ بروز اختلاف در فهم نصوص شرعی را مهیا می‌کنند. این بابی گسترده و وسیع است که فقط کسی بخوبی …

هرگاه آدمی نهایت سعی و تلاش خویش را جهت دست‌یابی به حق به کار ببرد، دیگر جای هیچ گونه سرزنشی بر او نیست، پیامبر ص می‌‌فرماید: «وقتی که حاکم و قاضی در قضاوت و حکم خود تلاش و کوشش نمایند و در این قضاوت به درستی و حق حکم کنند، دو ثواب و اجر دارند (یکی ثواب تلاش و زحمتی …

از جمله معجزات خداوند در آفرینش آدمیان، اینست که در میان میلیاردها انسان، دو نفر را نمی‌یابی که از هر حیث مشابه همدیگر باشند، حتی اختلاف آدمیان از لحاظ قدرت عقل و درک و فهم و بینش بسیار بیشتر از تفاوت آن‌ها در شکل ظاهریشان می‌باشد. همچنین رشد عقلانی آدمی بسیار بیشتر از رشد جسمانی اوست، زیرا فرق میان عقل …

عواملی که سبب بروز اختلاف می‌شوند عبارتند از: ۱- عواملی که به شخص مجتهد باز می‌گردند ۲- عواملی که به خود وحی بر می‌گردد ۳- برخی از آن‌ها به زبانی بر می‌گردند که وحی بدان نازل شده است ۴- پاره‌ای از آن‌ها به طریقه انتقال وحی باز می‌گردند ۵- و آن‌هایی که به سرشت رویدادهایی که از لحاظ شرعی و …

دشمنی اینان در حق ما آشکار و یقینی است، خداوند می‌فرماید: ﴿وَلَا یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّى یَرُدُّوکُمْ عَنْ دِینِکُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا﴾ [البقره: ۲۱۷]. « و پیوسته با شما می‌جنگند، تا آنکه اگر بتوانند شما را از دینتان برگردانند». این دشمنی از دیرباز وجود داشته و هرگز پایان نمی‌پذیرد. پیامبر ص در حدیثی می‌فرمایند: شیطان از اینکه در جزیره العرب مورد پرستش …

این بلایی است که روزگار ما بدان مبتلا شده، آن هم چه بلایی! خداوند گذشتگان ما را مورد مرحمت خویش قرار دهد که هرگاه از چیزی سخن می‌رفت، می‌گفتند: «نام افرادی که مطلب را از آنان شنیده‌اید برایمان بیان کنید».[۱] و یا می‌گفتند: «اگر اسناد نمی‌بود، هرکه هر آنچه می‌خواست می‌گفت».[۲] چه بسیارند خبرهایی که حقیقت آن‌ها واژگون گشته، یا …

و این همان چیزی است که پیامبر ص بدان اشاره کرده و می‌فرماید: «خداوند علم را به این صورت که آن را از قلب علماء بیرون آورد، بر نمی‌دارد، بلکه علم را به وسیلۀ از بین بردن علماء از بین می‌برد، به نحوی که دیگر عالم دینی باقی نمی‌ماند. مردم از رؤسای جاهل به امور دینی پیروی می‌نمایند؛ این جاهلان …

باید دانست که خداوند فقط قرآن و سنت صحیح نبوی و اجماع امّت را معصوم قرار داده است، پس شایسته نیست که برخوردمان با هر عالم یا مذهب یا جماعتی به گونه‌ای باشد که هر آنچه از آنان صادر می‌شود بگوییم: حق است و مخالفت با آن روا نیست و نباید از آن دست کشید! بلکه باید (به فرمودۀ امام …

کسی که سوء ظن دارد، با عینک سیاه به همگان می‌نگرد. او فهمشان را نادرست، نیاتشان را بد، اعمالشان را خطا و نا درست، و موضع گیری‌هایشان را مشکوک می‌داند، هرگاه سخن نیکی از کسی بشنود، آن را تکذیب یا تأویل می‌نماید، و هرگاه از کسی به نیکی یاد شود، او را مورد طعن و سرزنش قرار می‌دهد، به جای …

این خود دردی است سخت و جانکاه، و شهوتی است پنهان که ایمان را قلع و قمع می‌کند، و نیکی‌ها را در کام شعله‌های خویش فرو می‌برد، بسیارند انسان‌هایی که دارای بیانی شیرین، دانشی فراوان و بینشی وسیع هستند، مال و ثروت در نزدشان ناچیز و بی اهمیت است، اما عشق و علاقه به نمود و بروز بر قلب‌هایشان تسلط …

این همان چیزی است که سرچشمۀ خودشیفتگی و تکبّر بر دیگران می‌شود و آدمی را بر رأی و اندیشۀ خود مصر گردانده و سخن و دلایل و براهین دیگران را خوار و ناچیز می‌شمارد، لذا با دیدۀ تحقیر و بی اعتنایی به دیگران نگریسته و انتظار هیچ رأی و اندیشۀ صوابی از آنان ندارد؛ اما در همان حال نگاهش به …

کانال تلگرامی اهل سنت و جماعت ایران @ahlesonnat_com https://t.me/ahlesonnat_com https://t.me/joinchat/AAAAAEL1eveEIme7q2AtCw

اکنون مناسب می­بینم سخنان سیوطی در مورد مهدی مغربی را ذکر کنم. او می­گوید: «مهدی مغربی جد خلفای مصر بود که جاهلان آنها را فاطمیون نامیده بودند و این مهدی ادعا کرد که علوی است درحالی­که جدش مجوسی است.» و به رای قاضی باقلانی استناد می­کند که او را مجوسی می­داند و اینکه هیچ­یک از نسب­شناسان نسب او را نمی­شناسند. …

ابتدای پیدایش تشیع با برتری دادن علی بر عثمان بود و این تنها یک گرایش عاطفی انسانی بوده و عناصر عقلی در آن هیچ دخالتی نداشت و اولین شیعیان به اعتراف شیوخ خودشان، از ابوبکر و عمر عیبجویی نمی­کردند؛ از شریک بن عبدالله القاضی سوال شد: «تو از شیعیان علی هستی و با این همه ابوبکر و عمر را از …

شیعه به فرقه­ها و گروه­های زیادی تقسیم می­شود که در این مختصر به توصیف دو فرقه از آنها اکتفا می­کنیم. الف: غالیان: چنانکه خوارج ظهور کردند، شیعه­های غالی نیز برای اعلان الوهیت علی سربرآوردند. علی رضی­الله­عنه به آنها دستور کرد که از این عقیده و چنین سخنانی توبه کنند و سه روز به آنها مهلت داد اما آنان همچنان پافشاری …