فقه

حکم جنگیدن با طایفۀ ممتنعه به تحقیق که کتاب و سنّت و اجماع بر واجب بودن قتال با طایفه‌ی ممتنعه دلالت دارد، الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَقَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَکُونَ فِتۡنَهٞ وَیَکُونَ ٱلدِّینُ کُلُّهُۥ لِلَّهِ﴾ [الأنفال: ۳۹] «و با آن‌ها پیکار کنید، تا فتنۀ (شرک) ریشه کن شود، و (پرستش و) دین، همه از آن الله باشد». پس اگر بخشی از …

حکم طایفۀ ممتنعه حکم آن ردّه و خروج از اسلام است، و دلیلِ اجماع صحابه y مستند به دلیل می‌باشد، پس به تحقیق که مانعین زکات را مرتدین نامیدند، شیخ الاسلام ابن تیمیه : می‌گوید: «و کفر آنان و وارد کردن آنان در ردّه، پس به تحقیق که با اتفاق صحابه ثابت شده و به نصوص کتاب و سنّت مستند …

مثال طایفۀ ممتنعه همانند اینکه اگر طایفه‌ای از التزام به پرداخت زکات، یا التزام به روزه، یا غیر آن از شرایع اسلام امتناع ورزد – اگرچه هم به وجوب آن اقرار کند – یا به ترک کردن محرّمات ظاهره مانند ربا و خمر و زنا ملتزم و پایبند نباشد – اگرچه هم به تحریم آن اقرار کند – و نتوانیم …

تعریف طایفۀ ممتنعه آن، جماعتی است که به اسلام منتسب است، سپس با قوّت و شوکت از پایبندی و التزام به شریعت آشکاری از شرایع اسلام امتناع ورزد؛ اگرچه هم به حکم آن اقرار کند.

حقوق امام بی‌گمان برای امام مسلمان حقوقی است که کتاب و سنّت بر آن دلال دارد و در کتب ائمه بسط داده شده است، از جمله: اولا: اطاعت کردن از او در معروف؛ چنانکه الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَ وَأُوْلِی ٱلۡأَمۡرِ مِنکُمۡۖ فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِی شَیۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن کُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡیَوۡمِ …

واجبات امام هنگام تأمل در واجبات امام بر وجه اجمال، می‌بینیم که حول دو امر دور می‌زند، «حراست از دین» و «سیاست(اداره‌ی) دنیا بوسیله آن(دین)» و به هنگام تفصیل – چنانکه در کتب سیاست شرعی قدیم و جدید آمده است – پس این است: واجب اول: اقامه‌ی دین به طور کامل در همه‌ی شئون زندگی، و دعوت به سوی دین …

حکمت پایبندی به جماعت و عدم خروج بر ائمه اگرچه هم ستم کنند اما پایبند بودن به اطاعت از ائمه اگرچه هم جور و ستم کنند، پس به این خاطر است که بر خروج کردن از اطاعت آنان مفاسدی مترتب می‌شود که چندین برابر آن چیزی است که از جور و ستم آنان حاصل می‌شود، بلکه در صبر گرفتن بر …

سمع و طاعه و ذکر بعضی از واجبات و حقوق امام (۲) از حذیفه بن الیمان آمده که گفت: «کَانَ النَّاسُ یَسْأَلُونَ رَسُولَ الله ص عَنِ الْخَیْرِ وَکُنْتُ أَسْأَلُهُ عَنِ الشَّرِّ مَخَافَهَ أَنْ یُدْرِکَنِی، فَقُلْتُ: یَا رسول الله، إِنَّا کُنَّا فِی جَاهِلِیَّهٍ وَشَرٍّ فَجَاءَنَا اللَّهُ بِهَذَا الْخَیْرِ، فَهَلْ بَعْدَ هَذَا الْخَیْرِ مِنْ شَرٍّ؟ قَالَ: «نَعَمْ». قُلْتُ: وَهَلْ بَعْدَ ذَلِکَ الشَّرِّ …

پیشگفتار در سمع و طاعه و ذکر بعضی از واجبات و حقوق امام (۱) الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَطِیعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِیعُواْ ٱلرَّسُولَ وَأُوْلِی ٱلۡأَمۡرِ مِنکُمۡ﴾ [النساء: ۵۹] «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید الله را، و اطاعت کنید پیامبر، و صاحبان امر تان را». ابو هریره از پیامبر ص روایت کرده است که گفت: «مَنْ أَطَاعَنِی فَقَدْ أَطَاعَ …

اسم‌های دولت و اسم‌های امام آن، در اصطلاح شرعی به تحقیق ولایت بر وجهی که در فصول گذشته ذکر شد، و دولتی که وصف آن در آنچه که آمد گذشت، در اصطلاح شرعی به چند اسمی ‌نام‌گذاری می‌شود؛ که عبارت اند از «امامت عظمی» و «امامت کبری» و «خلافت» و «امارت» و کسی که بر آن قائم می‌باشد: «امام» و …

حکم شکستن بیعت نصوص بسیاری در وجوب وفاء به عهد و بیعت با امام و تحریم شکستن آن مگر اینکه کفر آشکاری ببینیم، وارد شده است و اینکه آن، امر خطرناک و گناهی از بزرگترین گناهان است، الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ کَانَ مَسۡ‍ُٔولٗا٣۴﴾ [الإسراء: ۳۴] «و به عهد (خویش) وفا کنید، بی‌گمان از عهد سؤال می‌شود». و …

شرح مفردات بیعت این فرموده‌اش: «فی العُسْرِ وَالیُسْرِ»؛ «در سختی و راحتی»: یعنی چه در مال در تنگدستی باشیم چه در فراخدستی، بر همه‌ی ما، از أغنیاء و فقیران، واجب است که از صاحب امرمان اطاعت کنیم و از او بشنویم». این فرموده اش: «والمَنْشَطِ والمَکْرَهِ»؛ «و شادی و ناگواری»: یعنی چه ما از آن کراهت داشته باشیم؛ به این …

معنای بیعت بیعت مصدر فلانی به خلیفه بیعت داد، و معنایش عقد و عهد بستن است، علامه ابن منظور می‌گوید: «و بیعت… عبارت است از معاقده و معاهده، انگار اینکه هر یکی از آنان آنچه که نزدش است را به صاحبش می‌فروشد، و خالصانه نفس خود را و اطاعت ورزی‌اش و دخیل امرش را به او عطا کرده است».([۱]) و …

عدم جایز بودن تعدد ائمه (۲) عبد الله بن عمرو بن العاص  از پیامبر صلی الله علیه وسلم شنیده است که می‌فرماید: «مَنْ بَایَعَ إِمَامًا، فَأَعْطَاهُ صَفْقَهَ یَدِهِ، وَثَمَرَهَ قَلْبِهِ، فَلْیُطِعْهُ مَا اسْتَطَاعَ، فَإِنْ جَاءَ آخَرُ یُنَازِعُهُ، فَاضْرِبُوا رَقَبَهَ الْآخَرِ…». ([۱]) ترجمه: «هرکس که با امامی ‌بیعت کرد و دست خود را (به علامت بیعت) در دست او گذاشت و دل …

عدم جایز بودن تعدد ائمه (۱) از مقاصد عظمای امامت، اجتماع امر مسلمانان است، نه پراکندگی و تقسیم شدن نفوذ و سلطه در عالم اسلامی، و بخاطر محقق شدن این مقصد، کتاب و سنّت و اجماع سلف امّت بر عدم جایز بودن تعدد ائمه دلالت دارد. از آن جمله، قول الله تعالی است: ﴿وَٱعۡتَصِمُواْ بِحَبۡلِ ٱللَّهِ جَمِیعٗا وَلَا تَفَرَّقُواْۚ وَٱذۡکُرُواْ …

شروط امام و امام بدر الدین بن جماعه به اجمال آن شروط را آورده است: «اینکه امام: مذکر، آزاد، بالغ، عاقل، مسلمان، عادل، شجاع، قریشی و عالم، و برای سیاست امّت مصالح آن که متولی آن شده است کفایت داشته باشد».انتها. ([۱]) ۱- مذکر بودن ۶- عادل بودن ۲- آزاد بودن ۷- شجاع بودن ۳- بالغ بودن ۸- قریشی بودن …

راه‌های نصب‌کردن امام دولت اسلامی ‌و شروط اجمالی امام برای نصب‌کردن امام دولت اسلامی ‌دو راه وجود دارد که در بین اهل علم بر آن‌ دو اجماع است.([۱]) اولین‌شان: با برگزیدن اهل حلّ و عقد: و آنان کسانی از علما و رؤسا و وجهای مردم و اهل شوکت‌اند که گرد‌آمدن و حضور آنان میسّر باشد، کسانی که با برگزیدن آنان، …

وجوب اقامۀ دولت اسلامی (۲) و الله تعالی می‌فرماید: ﴿لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا رُسُلَنَا بِٱلۡبَیِّنَٰتِ وَأَنزَلۡنَا مَعَهُمُ ٱلۡکِتَٰبَ وَٱلۡمِیزَانَ لِیَقُومَ ٱلنَّاسُ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَنزَلۡنَا ٱلۡحَدِیدَ فِیهِ بَأۡسٞ شَدِیدٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعۡلَمَ ٱللَّهُ مَن یَنصُرُهُۥ وَرُسُلَهُۥ بِٱلۡغَیۡبِۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٞ٢۵﴾ [الحدید: ۲۵] «به راستی که پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آن‌ها کتاب (آسمانی) و میزان (عدالت) نازل کردیم تا …

وجوب اقامۀ دولت اسلامی (۱) صحبت درباره‌ی واجب‌بودن اقامه‌ی دولت اسلامی ‌از بدیهیات شرعی می‌باشد، لیکن بخاطر شدّت زیاد غربت این موضوع، نیکو می‌دانیم که مختصری مجمل را از نصوص و اجماعات دالّه بر آن را بیاویم. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَإِذۡ قَالَ رَبُّکَ لِلۡمَلَٰٓئِکَهِ إِنِّی جَاعِلٞ فِی ٱلۡأَرۡضِ خَلِیفَهٗۖ قَالُوٓاْ أَتَجۡعَلُ فِیهَا مَن یُفۡسِدُ فِیهَا وَیَسۡفِکُ ٱلدِّمَآءَ وَنَحۡنُ نُسَبِّحُ بِحَمۡدِکَ …

اهمیت اقامۀ دولت اسلامی بی‌گمان هدف مشهوری که الله بخاطر آن رسولانش را فرستاده است، این است که مردم بندگی پروردگارشان را کنند، الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِیَعۡبُدُونِ۵۶﴾ [الذاریات: ۵۶] «و من جن و انس را نیافریده ام مگر برای اینکه مرا عبادت کنند». و عبادت در حقیقت، مجرد قرار دادن خضوع انسان برای پروردگارش است، …

سیاست در اصطلاح فقها سیاست را به دو قسمت تقسیم کرده‌اند: سیاست ستمکارانه، که شرع آن را حرام نموده است. سیاست عادلانه، که حق را از ظالم می‌گیرد، و بسیاری از ستم‌ها را دفع می‌کند، و جلوی اهل فساد را می‌گیرد، و با آن به مقاصد شرعی می‌رسد.([۱]) پس سیاست شرعی یعنی سیاست عادلانه‌ای که برای اقامه‌ی دین الله در …

سیاست در لغت معنی‌های سیاست حول بپا خواستن بر چیزی و تدبیر آن و تصرف در آن آنطور که به صلاحش است دور می‌زند، در المعجم الوسیط آمده است: «ساس الناس سیاسه: تولّی ریاستهم وقیادتهم، والدواب: راضها وأدبها، والأمور: دبّرها وقام بإصلاحها فهو سائس».([۱]) ترجمه: «با مردم به سیاست رفتار کرد: ریاست و رهبری‌شان را به عهده گرفت، به نسبت …

آزادی مشروط اقتصادی یعنی آزادی فرد در کسب و کار و بهره‌بردن از پاکی‌ها و انجام تمامی فعّالیّت‌های اقتصادی در چارچوب حلّیّت و ارزش‌ها و اخلاق اسلامی. علاوه بر این، اسلام شروطی را برای آزادی اقتصادی تعیین نموده که نتایج خوبش به افراد و جوامع برمی‌گردد؛ از جمله: باید فعّالیّت اقتصادی افراد، مشروع و نافع برای آنان و جوامع باشد؛ …

مال و مالکیّت اقتصادی مسئلۀ ثروت و مالکیّت از نشانه‌های بارزی است که نظام اقتصادی را از سایر نظام‌ها جدا و متمایز می‌سازد و محور فعّالیّت اقتصادی در هر جامعه‌ای به شمار می‌رود. اسلام مالکیّت فردی را با تمامی اشکالش پذیرفته و چارچوبی را برای آن تعیین نکرده است، زیرا این کار باعث تصرّف در مالکیّت و رشد و پیشرفت …

ویژگی‌های اقتصاد اسلامی اقتصاد اسلامی ویژگی‌های متعدّدی دارد که باعث تمایز آن از سایر نظام‌های اقتصادی شده و مهم‌ترین آن‎ها از این قرار است: اقتصاد اسلامی متّکی بر پذیرش مالکیّت دوگانه و عام که شامل مالکیّت جمعی، دولتی، بیت‌المال مسلمانان، مالکیّت خصوصی و دیدگاه ویژۀ آن دربارۀ ثروت می‌شود، است؛ در اسلام، فعّالیّت اقتصادی بر پایۀ آزادی مشروط اقتصادی است؛ …

تحقّق قدرت مادّی و دفاعی مسلمانان هدف نظام اقتصادی اسلام فقط بهبود سطح زندگی مردم و مبارزه با فقر و نداری نیست، بلکه هدفی والاتر از این؛ یعنی تحقّق قدرت مادّی و دفاعی مسلمانان را در نظر دارد تا باعث امنیّت و حفاظت‎شان گردد و دشمنی که همواره به قصد نابودی توان اقتصادی مسلمانان در کمین است را دور سازد …

کاهش تفاوت فراوان در توزیع ثروت و درآمد اسلام مخالف تفاوت زیاد در تقسیم درآمد و ثروت؛ یعنی توزیع غیرعادلانه است؛ توزیعی که یک گروه بخش بزرگی از ثروت را در اختیار گرفته و باعث می‌شود بیشتر مردم توان برآورده‌ساختن نیازهای ابتدایی و ضروری خویش را نداشته باشند. به همین سبب، فرد ثروتمند طغیان‌گر و ستمکار یا تسلّط گروهی اندک …

سرمایه‌گذاری بهینه برای تمامی منابع اقتصادی این نوع سرمایه‌گذاری برای منابع اقتصادی از اهداف مهم و اصلی نظام اقتصاد اسلامی به شمار می‌رود و به کارگیری آن‎ها در نظام مذکور، از چندین طریق صورت می‌گیرد، که مهم‌ترین‎شان از این قرار است: أ- استفاده از منابع اقتصادی برای دستیابی به رزق و روزی پاک و دوری از تولید کالاها یا خدمات …

تحقّق شرایط مناسب و امکانات کافی زندگی اسلام در نظام اقتصادی خود به دنبال تکمیل سطحی مناسب از زندگی برای هر انسانی است و به همین سبب، امور معیّنی؛ مانند زکات را واجب گردانیده تا در تحقّق زندگی مناسب برای کسانی که توان حمایت از خویش ندارند، سهیم باشد. در تاریخ اسلام، نمونه‌های بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد دولت …

اصول اعتقادی اقتصاد اسلامی هر یک از نظام‌های اقتصادی، اصول و قوانین فکری خود را دارند که آن را قبول داشته و در تشکیل سازمان‎ها و سیاست‌های اقتصادی‌ خود از آن‎ها استفاده می‌کنند. نظام سرمایه‌داری و سوسیالیستی براساس قانون فکری واحدی؛ یعنی همان مادّی‌گرایی یا تقدیس مال هستند، امّا نظام اقتصادی اسلام از نظر راه و روش با آن‎ها تفاوت …

منابع نظام اقتصادی اسلام این نظام اقتصادی قوانین و احکامش را از منابع دین اسلام می‌گیرد؛ یعنی از: قرآن کریم؛ سنّت نبوی؛ اجماع: توافق مجتهدان اسلام پس از دورۀ نبوّت، بر حکمی شرعی؛[۱] قیاس: اتّصال و الحاق فرع به اصل از لحاظ حکم، به سبب وجود جامع و وصفی مشترک در میان آن دو؛[۲] مانند قیاس اسکناس‌های رایج؛ همچون ریال، …

تعریف نظام اقتصادی در اسلام شاید بهتر باشد که در تعریف نظام اقتصادی اسلام چنین گفته شود: مجموعۀ احکام و سیاست‌های شرعی دربارۀ مال و تصرّف انسان در آن.[۱] مراد از مجموعۀ احکام، حکم شرعی و آنچه نصّی از جانب شارع دارد، است. سیاست‌های شرعی یعنی آنچه ولیّ امر انجام می‌دهد یا نظم و قانونی که دولت به منظور تنظیم …

مفهوم لغوی اقتصاد ریشۀ این واژه، «قصد یقصد قصداً» است. «قصد» چندین معنا دارد؛ از جمله: راستی و اعتدال، عدالت، سهولت، نزدیکی، اعتدال، میانه‌روی و راه و روش.[۱] مفهوم اقتصاد نیز نزدیک به مفاهیم «قصد» بوده و به معنای میانه‌روی و اعتدال در امور است. معنا و اصل دانش اقتصاد همین بوده و آیات قرآن در مواضع متعدّدی بیانگر مفهوم …

نمونه‎هایی از اجرای مشورت در سیرۀ پیامبر در سیرۀ نبوی، نمونه‌های بسیاری از مشورت وجود دارد. رسول الله صلی الله علیه وسلم هرگاه در کاری نیاز به مشاوره داشتند، با یاران خویش گفتگو و مشورت نموده و آرای آنان را بررسی می‌کردند تا فرمان پروردگارشان را اجرا و پذیرفته باشند که می‌فرماید: ﴿وَشَاوِرۡهُمۡ فِی ٱلۡأَمۡرِ﴾ [آل‌عمران: ۱۵۹] «و در کارها، …

مشورت در برخی امور با دموکراسی، مشترک و در برخی موارد، متفاوت است. این دو معیار در موارد زیر با یکدیگر مشترک هستند: نامزدی رئیس جمهور و انتخاب آن از میان مردم؛ ردّ و ترک تمامی انواع حکومت مطلق یا دیکتاتوری و قبیله‌ای و مذهبی -همچون حکومت کاهنان و روحانیان-، زیرا اسلام دین کهانت و روحانیّت نیست و مردان و …

مشورت و دموکراسی مسلمانان در زندگی خویش، مشورت را به عنوان روشی صحیح پذیرفته و بر آن اعتماد دارند و – چنانکه بیان گردید- مشورت یعنی پرسش و بررسی دیدگاه عالمان و افراد باتجربه و امانتدار برای رسیدن به حقیقت. مشورت در موضوعی که نصّی شرعی دربارۀ آن آمده، ممنوع است، «زیرا هیچ اجتهادی در جایی که نص آمده، صحیح …

اهمّیت مشورت کسی که به موضوع مشورت از دیدگاه قرآن کریم و نیز نتایج مفید آن توجّه نماید، قطعاً به اهمّیت و جایگاه این اصل مهم در نظام سیاسی اسلام پی خواهد برد و در این زمینه، هیچ تردیدی نخواهد داشت. می‌توان اهمّیت مشورت را چنین خلاصه کرد:[۱] توصیف مؤمنان با ویژگی مشورت در میان دو رکن مهم از ارکان …

شوری از دیدگاه قرآن کریم (۲) ۲- آیۀ مدنی زیر از سورۀ «آل‌عمران»: ﴿فَبِمَا رَحۡمَهٖ مِّنَ ٱللَّهِ لِنتَ لَهُمۡۖ وَلَوۡ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ ٱلۡقَلۡبِ لَٱنفَضُّواْ مِنۡ حَوۡلِکَۖ فَٱعۡفُ عَنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ وَشَاوِرۡهُمۡ فِی ٱلۡأَمۡرِۖ فَإِذَا عَزَمۡتَ فَتَوَکَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُحِبُّ ٱلۡمُتَوَکِّلِینَ﴾ [آل‌عمران: ۱۵۹] «پس به [سبب] رحمت الهی است که تو با آنان نرمخو [و مهربان] شدی و …

شوری از دیدگاه قرآن کریم (۱) اصطلاح «شوری» به همان معنای عام خود که مربوط به نظام حکومت‌داری در اسلام است، در دو آیه از قرآن کریم بیان شده است: در سورۀ مکّی «شوری» که پیش از هجرت و تشکیل دولت اسلامی نازل شد: ﴿وَٱلَّذِینَ ٱسۡتَجَابُواْ لِرَبِّهِمۡ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَأَمۡرُهُمۡ شُورَىٰ بَیۡنَهُمۡ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ یُنفِقُونَ﴾ [الشّورى: ۳۸] «و کسانی‌ که …

مفهوم اصطلاحی شورا برای این اصطلاح چندین تعریف بیان شده است. در تعریف آن می‌توان گفت: مشورت یعنی گرفتن نظر و دیدگاه صاحب‌نظران و بررسی و مقایسۀ آن‎ها برای رسیدن به حقیقتِ موضوعی از مسائل.[۱] یا اینکه: مشورت یعنی دیدگاه صاحب‌نظران در امور برای روشن‌شدن و ابراز مصلحت شرعی.[۲] بر این اساس، مشورت از دو طرف شکل می‌گیرد؛ یکی که …

مفهوم لغوی شورا اصل این واژه، شین، واو، راء؛ «شور» است. ابن فارس می‌گوید: «شین، واو و راء دو معنای اصلی دارد؛ اول اینکه به معنای آغازنمودن و آشکارساختن و بیان یک چیز بوده و دوم اینکه به معنای گرفتن یک چیز است.»[۱] وی در ادامه چنین می‌آورد: «برخی از زبان‌شناسان گفته‌اند: “شاورتُ فلانًا فی أمری؛ از فلانی در این …

استقلال قضاوت در اسلام دین اسلام بر استقلال قضاوت و قاضی تأکید فراوانی نموده است. هدف از این کار، استواری و حفاظت قضاوت و قاضی و نیز آزادی وی در حکم و اثبات حقیقت و منع دخالت در احکام وی و دورساختنش از عوامل تأثیرگذار بیرونی و سیاسی و فردی است. زیرا قاضی پناهگاه مظلومان و مأمن ستم‌دیدگان و دادگر …

شرایط مردم در کار قضاوت در مبحث بررسی جایگاه و اهمّیت قضاوت، مطالبی در این باره بیان گردید، امّا به طور مختصر می‌توان گفت که: برای برخی از مردم جایز نیست که این کار را بر عهده گیرند؛ یعنی افرادی که آگاه به قضاوت نبوده و شروط آن را ندارند؛ قضاوت برای برخی از افراد جایز است، امّا واجب نیست؛ …

آداب قاضی عالمان از آدابی نام برده‌اند که شایسته است قاضیان برای اینکه قضاوت‎شان کامل و باهدف و بدون ضرر و فساد گردد، برخوردار از آن‎ها باشند. برخی از این آداب عبارتند از: قاضی باید دوراندیش و بردبار باشد؛ به عبارتی دیگر قوی، امّا بدون خشونت و نرمخو، امّا بدون ضعف باشد؛ شایسته است که صبور و پایدار و استوار …

مقاصد و اهداف قضاوت با بیان مطالب پیشین، بخشی از اهداف این موضوع روشن گردید و در ادامه، مهم‌ترین مقاصد قضاوت به طور مختصر بیان می‌شود: حلّ اختلافات از طریق صلح یا حکم قطعی و لازمِ قضایی؛ گرفتن حقوق از فرد ستمکار و رساندن آن به انسان مستحق؛ توجّه به اموال یتیمان، دیوانگان و بی‌خردان و منع آنان از تصرّف …