توحید در لغت مصدر «وحد یوحد» به معنای چیزی را واحد قرار دادن می باشد. و این توحید جز با نفی و اثبات ممکن نخواهد بود. بنابراین در مساله توحید، الوهیت را از غیر الله نفی و آن را تنها برای الله عزوجل اثبات می کنیم.[۱] خداوند متعال می فرماید: «اَجَعَلَ الْآلِهَهَ إِلَهاً وَاحِداً إِنَّ هَذَا لَشَیْءٌ عُجَابٌ»: (ص: ۵) …

۲- عذاب دروغگو: در حدیث سمره بن جندب رضی الله عنه آمده که رسول الله ﷺ فرمود: «رفتیم تا اینکه به مردى رسیدیم که به پشت خوابیده و دیگرى بالاى سرش ایستاده و قلاب آهنى در دست داشت، و با آن قلاب طرفى از صورت، و بینی، و چشم آن مرد را بطرف زمین می‌کشد، سپس بطرف دوم او رفته …

۱- عذاب کسی که قرآن را حفظ کرده و بعد آن را مردود دانسته و قبول نمی‌کند، و خوابیدن از نمازهاى فرض پنجگانه: قبلاً آن را در حدیث سمره بن جندب با ترجمه‌ی آن ذکر کردیم که در حدیث آمده بود: «ما بر مردى وارد شدیم که خوابیده بود و دیگرى با تخته سنگى بالاى سر او ایستاده است، و …

کلمه توحید و اخلاص در عمل برای خداوند یکتا، سبب برپایی زمین و آسمان می باشد و خداوند متعال تمام مخلوقات را بر این اساس خلق کرده است و فطرت همه  ی آنها بر این اساس بوده است و بر مبنای آن است که دین تاسیس شده و قبله مشخص شده و شمشیرهای جهاد کشیده شده است. و آن حق …

و) اقوال و دیدگاه های معاصرین: دکتر مصطفی حلمی حفظه الله می گوید: «چون مسلمانان به دنبال راهی برای به پا خاستن باشند، راهی جز وحدت صفوف و یکپارچه شدن ندارند. و این مهم جز با اسلامِ صحیح ممکن نخواهد بود. و مصدر اسلام صحیح، قرآن و سنت می باشد و همین است خلاصه  ی دیدگاه و نگرش سلفی».[۱] بنابراین …

د) اقوال سلف: شیخ الاسلام ابن تیمیه می گوید: «چون انسان عاقل در این امور[۱] تامل کند، متوجه می شود که مذهب سلف و ائمه، در نهایت راستی و استواری و صحت می باشد و معقول صریح و منقول صحیح آن را اقتضا می کند و کسی که با آن مخالفت می کند – با وجود تناقضی که در اقوال …

ج) آثار صحابه رضوان الله علیهم بکیر بن عبدالله اشج می گوید: عمر بن خطاب گفت: «عده ای با امور متشابه در قرآن با شما مجادله می کنند، پس با استعانت از سنت ها (احادیث) پاسخ آنان را بدهید. چرا که پیروان حدیث داناتر به کتاب خداوند می باشند».[۱] بنابراین اعتقاد سالم و صحیح تنها راه برپایی جامعه ی اسلامی …

ب) سنت نبوی: ۱- رسول خدا فرمودند: «إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمْ مَا إِنِ اعْتَصَمْتُمْ بِهِ فَلَنْ تَضِلُّوا أَبَدًا کِتَابَ اللَّهِ وَسُنَّهَ نَبِیِّهِ»:[۱] «در میان شما چیزی را به جای گذاشتم که اگر بدان چنگ زنید، هرگز گمراه نخواهید شد: کتاب الله و سنت پیامبرش». ۲- عبدالله بن مسعود می گوید: «رسول خدا خط راستی کشید و در چپ و راست …

بازگشت و مراجعه به کتاب و سنت صحیح نبوی و معتقد بودن به اعتقاد و شریعت و رفتاری که صحابه داشتند، راه و روش مومنان است. و دلایل زیادی در این زمینه در کتاب و سنت صحیح وجود دارد از جمله: الف) قرآن کریم ۱- خداوند متعال می فرماید: «فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا …

غلو در عادت ها عبارت است از: تشدد در تمسک به عادت های قدیمی و روی نیاوردن به آنچه بهتر از آن است. از جمله این عادت ها: ۱- اجازه خواستن فرد بیگانه از پسر عمو قبل از خواستگاری از دختر عمه وی؛ براستی این عادت و رسم و رسوم ها و بدعت ها بسیار عجیب و زشت   می باشد. …

”چـگـونـه سـخـن بـگـویـیـم“ الله متعال می فرماید: {وَقُلْ لِعِبَادِی یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ}. «به بندگانم بگو: سخنی بگویند که زیباترین باشند» (اسراء/۵۳) رسول اللّه صلی اللّه علیه و سلم فرمودند: «هرکس به اللّه و آخرت ایمان دارد،باید سخن نیک بگوید و گرنه سکوت کند» (صحیح بخاری) پس بنابراین: ”در هـنـگـام صـحـبـت نـمـودن“ بهترین شیوه گفتار را به کار ببرید و …

چنین عملکردی برای برخی از اصحاب رسول خدا  صلی الله علیه و سلم اتفاق افتاد. از ابوجحیفه از پدرش روایت است که می گوید: رسول خدا  صلی الله علیه و سلم میان سلمان [۱] و ابودرداء[۲] پیمان اخوت و برادری بست. از عون بن ابی جحیفه از پدرش روایت است که می گوید: «رسول خدا  صلی الله علیه و سلم …

رسول الله صلی الله علیه وسلم-فرمودند: «خداوند به هرکس که اراده خیر داشته باشد، او را گرفتار بلا می سازد» (صحیح بخاری) رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «مثال مؤمن، مانند ساقه گیاهی است که از هر طرف بادی به سراغ اش می آید و او را کج می کند و هنگامی که باد آرام می گیرد، راست می …

غلو در معاملات عبارت است از تشدد در تحریم هر چیزی؛ حتی اگر وسیله باشد. مانند تحریم رفاه طلبی در خوراک یا کار؛ خداوند متعال می فرماید: «قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ لا تَغْلُوا فی‏ دینِکُمْ غَیْرَ الْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعُوا أَهْواءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَ أَضَلُّوا کَثیراً وَ ضَلُّوا عَنْ سَواءِ السَّبیلِ» (مائده: ۷۷) «بگو: ای اهل کتاب! …

”در هنگام سختی ها و مشکلات“ لا تَـحْـزَنْ انـدوهـگـیـن مـباش الله متعال می فرماید: {فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا} «چرا که همراه با سختی و دشواری، آسایش و آسودگی است» (شرح/۵) و الله متعال برای اینکه خیال ما راحت شود، در ادامه با قاطعیت می فرماید: {إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا} «مسلّماً با سختی و دشواری، آسایش و آسودگی است» (شرح:۶) پس …

۱- انس بن مالک در توصیف نماز رسول خدا  صلی الله علیه و سلم می گوید: «رسول خدا کوتاه  ترین و کامل ترین نماز را در میان مردم داشت.»[۱] و رسول خدا  صلی الله علیه و سلم اصحاب و یارانش را امر می کرد تا نماز را کوتاه و سبک بخوانند. شبی معاذ بن جبل در امامت قومش، سوره ی …

الله متعال می فرماید: {وَالَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِیَامًا}. «(بندگان خاص الله) کسانی­ هستند که شبانگاه برای پروردگارشان سجده و قیام می­ کنند» (فرقان/۶۴). رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده اند: «بهترین نماز پس از نماز فرض، نماز شب است» (صحیح مسلم) پس بنابراین ای مسلمان: شـب خـیـز که مُحبان به شب راز کنند گـِرد در و بـام دوسـت …

نوع دوم از انواع غلو، غلوِ جزئیِ عملی می باشد که مصداق آن غلو در عبادات است. منظور از جزئی بودن عبارت است از آنچه مربوط به جزئیات شریعت اسلامی می باشد. منظور از عملی، اموری است که مربوط به عمل انسان می شود و تنها اموری را شامل می شود که مربوط به فعل انسان است. و قول زبانی …

نوع ششم: میانه روی و وسطیت اهل سنت در باب منقول و معقول اهل سنت در بین معتزله و اشعریه جایگاه میانه و وسط را دارد. چنانکه: معتزله و متکلمانی که از آنها پیروی کرده اند در مورد عقل غلو کرده و عقل را مقدم بر نقل (کتاب و سنت) دانستند و دلالت نقل را خبر محض دانستند که احتمال …

نوع پنجم: دیدگاه اهل سنت در مورد اصحاب رسول الله  صلی الله علیه و سلم این موضوع شامل نکات ذیل می باشد: ۱ـ تعریف صحابه: عبارت است از هرکس که در حال ایمان به رسول خدا  صلی الله علیه و سلم با ایشان ملاقات نموده و بر اسلام مرده است. ۲- فضل صحابه: خداوند متعال می فرماید: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ …

اتفاقات سال ششم هجری غزوه ی حُدَیْبِیَه ۱: ۳۲۷- در ذی القعده ی سال ۶ هجری رسول الله ﷺ اعلام کردند که به عمره می روند، و به یارانشان خبر دادند خواب دیده اند که یشان و یارانشان در امنیت کامل و در حالیکه سرهایشان را تراشیده اند به مکه وارد می شوند. ۳۲۸- صحابه از این خبر بسیار خوشحال …

امام ابن القیم رحمه الله می فرماید : صوت قرآن موجب آرامش،اطمینان و متانت نفس می شود ولی صوت و آهنگ موسیقی موجب تحریک،رنجش وآشفتگی نفس می شود. (بدائـــع التفسیـــر (١۴٣/٢).

ما از غرب عقب نمانده‌ایم، بلکه از اسلام عقب‌مانده‌ایم… و از دنیا عقب نماندیم، مگر هنگامی‌که در دینمان سهل‌انگاری کردیم… (شیخ احمد دیدات رحمه الله).

رسول الله ﷺ می‌فرماید: «مومنی که با مردم رفت و آمد می‌کند و در برابر آزار آنان صبر می‌کند بهتر از مومنی است که با آنان هم‌نشینی نمی‌کند و بر آزارشان شکیبایی نمی‌ورزد» [صحیح الجامع] شاید سبب [این برتری] این است که وی [به سبب رفت و آمد با مردم]، آنان را از حرام‌ها باز می‌دارد و به انجام طاعات …

نوع چهارم: میانه روی و وسطیت اهل سنت در حقیقت اسامی اسلام و ایمان و دین این بخش در باب اسامی اسلام و ایمان و دین می باشد. با این توضیح که اسمی که در دنیا بر مرتکب گناه کبیره اطلاق می کنیم، چیست؟ آیا او را مومن می نامیم یا کافر؟ و این غیر از احکام وی در آخرت …

نوع سوم: میانه روی اهل سنت در وعده و وعید؛ منظور از وعد و وعید سرانجام بنده در آخرت نزد خداوند متعال می باشد؛ وعده: عبارت است از نعمت هایی که خداوند متعال برای بندگان مومنش از فضل و کرم خود در بهشت جاویدان آماده کرده است. وعید: عبارت است از عذاب آتش و سختی های آن که خداوند متعال …

در هیچ روزی از روزها نور خداوندی خاموش نگردیده است… بلکه هر گاه فتنه‌ای روی داده، حق با روشنی و خلوص و قدرت و وقار و هیبت بیشتری بازگشته است… زیرا حق از جانب الله است… (علامه ابن عثیمین رحمه الله).

نمونه دیگرى از ثبات در راه حق تابعى جلیل القدر سعید بن جبیر (رح) است که در زمان حجاج بن یوسف ثقفی، در مقابل آن حاکم ستمگر و سفاک به مقاومت استاد و هنگامى که او را پیش حجاج بردند تا به قتل برسانند. حجاج با تمسخر در حالیکه اسم او را میدانست. پرسید: اسم تو چیست؟ گفت: سعید بن …

یکی ﺍﺯ ﺳﻠﻒ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﯿﻔﺮﻣﺎﯾﺪ: ﺍﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺭﺍ ﺑﺒﯿﻨﻢ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﯾﺸﺶ ﻗﻄﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺷﺮﺍﺏ ﻣﯿﭽﮑﺪ، ﻣﯿﮕﻮﯾﻢ ﺑﺮ ﺻﻮﺭﺗﺶ ﺭﯾﺨﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﯾﻢ ﺷﺮﺍﺏ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ … ﻭ ﺍﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺭﺍ ﺑﺒﯿﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﻮﻩ ﺑﻠﻨﺪﯼ ﺍﯾﺴﺘﺎﺩﻩ ﻭ ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ: ﺍﻧﺎﺭﺑﮑﻢ ﺍﻻﻋﻠﯽ (ﻣﻦ ﺧﺪﺍﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ) ﻣﯿﮕﻮﯾﻢ ﺩﺍﺭﺩ ﺁﯾﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻼﻭﺕ ﻣﯿﮑﻨﺪ. ﺣﺴﻦ ﻇﻦ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺯﯾﺒﺎﺳﺖ… ﻭ …

نوع دوم: میانه روی و وسطیت اهل سنت و جماعت در افعال خداوند (قضا و قدر) اهل سنت و جماعت در موضوع افعال خداوند در بین جبریه و قدریه، جایگاه وسط را داراست. چنانکه جبریه قضای الهی در افعال بندگان را اثبات نموده و می گویند: بنده مجبور است و هیچ قدرت و اختیار و اراده ای ندارد. و فعل …

نوع اول: میانه روی اهل سنت و جماعت در اسماء و صفات الهی: اهل سنت و جماعت در بحث اسماء و صفات الهی جایگاه میانه را در بین اهل تعطیل[۱] و اهل تمثیل (تشبیه) دارا است. اهل تعطیل در منزه شمردن خداوند متعال غلو نموده و هیچ صفتی را برای اوتعالی اثبات نکردند و تنها بخشی از دلیل شرعی را …

غلو در عقیده تنها به یک صورت نیست بلکه انواع مختلفی دارد و به طور کلی به دو بخش تقسیم می شود: الف) غلو کلی اعتقادی: عبارت است از غلو در کلیات شریعت اسلامی و اساسی  ترین مسائل آن؛ غلو در این موارد بسیار خطرناک است و ضرر آن بسیار بیشتر از غلو عملی[۱] می باشد. چرا که غلو کلیِ …

تعریف غلو: «تعدی و تجاوز از حد و حدود در عبادت و عمل و ستایش، چه از باب مدح یا عیبجویی» خداوند متعال می فرماید: «یا أَهْلَ الْکِتابِ لا تَغْلُوا فی‏ دینِکُمْ وَ لا تَقُولُوا عَلَی اللَّهِ إِلاَّ الْحَقَّ» (نساء: ۱۷۱) «ای اهل کتاب! در دین خود غلو نکنید و درباره‌ی  الله جز حق نگویید». خداوند متعال در این آیه …

اهل سنت و جماعت (پیروان سلف صالح) در میان فرقه های مختلف، در جایگاه میانه و وسط قرار دارد، چنانکه امت اسلامی در میان امت های دیگر، در جایگاه میانه و وسط می باشد. نصوص شرعی بیانگر پرهیز از راه گمراهان و کسانی است که بر آنها خشم گرفته شد.(مغضوب علیهم و ضالین) که راه هر دوی آنها با راه …

اهل سنت می‌گویند نعیم و عذاب قبر به علت این گفته خداوند در مورد آل فرعون وجود داشته و ثابت است {ٱلنَّارُ یُعۡرَضُونَ عَلَیۡهَا غُدُوّٗا وَعَشِیّٗاۚ وَیَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَهُ أَدۡخِلُوٓاْ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ أَشَدَّ ٱلۡعَذَابِ} [غافر: ۴۶]. (معنی): «آنان صبح و شام بر آتش عرضه می‌شوند، و هنگام قیام ساعت آنان را به شدیدترین عذاب وارد کنید». و همچنین این قول خداوند …

گاهی در فضای اختلاف و مناظرات و تعصب و هوی و خواهشات نفسانی، انصاف بسیار کم  رنگ می باشد و بلکه گاهی معدوم می باشد. امام مالک رحمه الله از معاصرین خود شکایت کرده و می گفت: «در زمان ما چیزی کمیاب تر از انصاف نیست».[۱]    [۱] – جامع بیان العلم: ۱/۱۳۲؛ راستی اگر امام مالک در عصر و …

۱- سخن و دیدگاه هم نوعان در حق یکدیگر از قدر و منزلت آنها نمی کاهد. ۲- هریک از آنها مورد اطمینان است و به عیب و ایرادی که به یکدیگر وارد می کنند توجه نمی شود و لغو تلقی می شود. ۳- سخنی که برخاسته از هوی و هوس باشد، کتمان شده و روایت نمی شود. امام ذهبی می …

انواع محبت و حکم هر کدام ابن القیم رحمه الله درباره ی انواع محبت، چنین گفته است: ((چهار نوع محبت وجود دارد که باید تفاوتش را دانست و میان آنها فرق گذاشت. کسی که در میان انواع محبت، فرق نمیگذارد، به گمراهی وکجروی دچار میشود)). اول: محبت الله میباشد. این محبت، به تنهایی برای نجات بنده ازعذاب الهی وبرخورداری از …

شرک محبت، این است که کسی، درمحبتش با الله،کسی دیگررا هم دوست بدارد؛ یعنی کسی یا چیزی جز الله را هماننداو یا بیشتر از او دوست داشته باشد. الله متعال وضعیت مشرکان را در اینباره بیان نموده و فرموده است: «بعضی از مردم، معبودانی غیر از الله بر میگزینند که آنها را همانندالله دوست میدارند؛ ولی مؤمنان، الله را بیشتر …

۱- تفتیش عیب ها و جستجوی لغزش ها و اشتباهات؛ چنانکه وی را با اشتباهی که از او سرزده، فاقد صلاحیت کافی می داند و از شخص عالم به خاطر لغزشی که از وی سرزده، پیروی نمی کند و اشتباه و لغزش وی را نمی بخشد. و این منهج و راه و روشی مردود است. براستی کیست که هرگز اشتباه …

در حدیث وارد شده که ام المومنین عائشه می گوید: رسول خدا فرمودند: «أَقِیلُوا ذَوِی الْهَیْئَاتِ عَثَرَاتِهِمْ إِلَّا الْحُدُودَ»:[۱] «از لغزش های افراد شرافتمند (که به بدی شهرت ندارند) چشم  پوشی کنید جز در حدود الهی». لغزش های علما و اشتباهات آنان برای دو گروه فتنه می شوند: گروه اول: کسانی که این عالم را بزرگ پنداشته و او را …

۱- جایگاه و منزلت عالم با لغزش و اشتباه وی نادیده گرفته نمی شود اما در اشتباه و لغزشی که از وی سر زده، پیروی نمی شود. امام ابن قیم رحمه الله می گوید: «هرکس نسبت به شریعت و واقعیت دانا و آگاه باشد، قطعاً می داند که انسان بزرگواری که در اسلام از سابقه ای نیکو برخوردار است و …

و بر این اساس است که گفته شده: مناظره درست نیست و حق، میان دو طرف مناظره آشکار نمی گردد تا اینکه طرفین در دین و فهم و عقل و انصاف نزدیک به هم یا در یک مرتبه قرار داشته باشند. وگرنه جز لجبازی و جدال نخواهد بود.

۱- سخن حق تنها به دلیل باطل بودن گوینده اش رد نمی شود. چرا که این سخن است که اعتبار دارد نه گوینده ی آن: خداوند متعال ملکه سبا را تصدیق نمود آنجا که در مورد پادشاهان گفت: «وَکَذَلِکَ یَفْعَلُونَ» (نمل: ۳۴) «و این گونه رفتار می‌کنند». و کفر وی مانع تصدیق سخن حقی که بر زبان آورد، نشد.[۱] همچنین …

ابن تیمیه رحمه الله در مقام پذیرش عذرِ برخی از شیوخ تصوف که به سنت نزدیک تر بودند، می گوید: «اما در مورد شیوخ اهل علم؛ کسانی که از نام نیکویی برخوردار بوده و بلند آوازه بودند. هرچند در سخنان برخی از آنان اشتباهی منکر دیده شود، باید این نکته را در نظر داشت که چون اصل ایمان به الله …