وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
ابن تیمیه رحمه الله در مقام پذیرش عذرِ برخی از شیوخ تصوف که به سنت نزدیک تر بودند، می گوید: «اما در مورد شیوخ اهل علم؛ کسانی که از نام نیکویی برخوردار بوده و بلند آوازه بودند. هرچند در سخنان برخی از آنان اشتباهی منکر دیده شود، باید این نکته را در نظر داشت که چون اصل ایمان به الله و رسولش در مورد آنها ثابت باشد، اشتباهی که پس از اجتهاد از آنها سرزده، بخشیده می شود».[۱]
۳- هنگامی که در مورد اهل ذمه انصاف را رعایت کنیم، آیا در مورد مسلمانان منصف نباشیم؟!
در حقیقت عدالتی را که مشتاقیم میان مسلمانان بازگردانیم و انصافی که آرزو داریم میان مسلمانان مختلف از یک دین (اسلام) جنبه عمومی پیدا کند، همان عدالتی است که مسلمانان در گذشته با اهل ذمه رعایت می کردند. در روایات ذکر شده عمر بن عبدالعزیز نامه ای به قاری بصره عدی بن ارطاه نوشت و توصیه هایی به او کرد که به برخی از آنها اشاره می کنیم: «در میان اهل ذمه احوال کسانی را که پیر و ضعبف شده و قدرت کسب و کار ندارند، بررسی کن و برای آنها از بیت المال مسلمانان حقوقی را که مخارج وی را تأمین کند، در نظر بگیر… و دلیل آن این است که به من خبر رسیده چون امیرالمومنین عمر با پیرمردی از اهل ذمه برخورد کرد که به گدایی پشت در خانه ی مردم مشغول بود، گفت: انصاف را در حق تو رعایت نکردیم اگر در جوانی ات از تو جزیه گرفته باشیم و به هنگام پیری رهایت کنیم و حق و حقوق تو را ضایع کنیم. سپس حقوقی از بیت المال که مناسب حال و وضع وی بود، برای او در نظر گرفت».[۲]
و در موضع گیری های منصفانه و والای ابن تیمیه حتی در برابر غیر مسلمانان روایت شده است: «هنگامی که ابن تیمیه برای آزاد شدن اسیران مسلمان از چنگ تاتار تلاش می کرد و دانست آنها اسیران اهل ذمه را آزاد نمی کنند، به آزاد کردن هر دو گروه (مسلمانان و اهل ذمه) اصرار کرده و گفت: بلکه تمام یهودیان و نصرانی هایی را که در عهد و پیمان ما می باشند آزاد می کنیم و هیچ اسیری از مسلمانان و اهل ذمه در اسارت شما نخواهیم گذاشت». [۳]
[۱] – الصفدیه: ۱/۲۶۵، ابن تیمیه رحمه الله
[۲] – احکام اهل الذمه، ابن قیم؛ تحقیق دکتر صبحی الصالح: ۱/۳۸
[۳] – حیاه شیخ الاسلام ابن تیمیه، شیخ محمد بهجت بیطار، ص: ۱۵؛ عن الرساله القبرصیه، ابن تیمیه