حدیث

پیامبر صلی الله علیه وسلم به مردی که از زنی خواستگاری کرده بود و هیچ نداشته بود که مهریّه‌ی او کند، فرمودند: «زَوَّجْتُکَهَا عَلَى مَا مَعَکَ مِنَ الْقُرْآنِ»[۱]؛ «او را به ازای مقدار قرآنی که از برداری، به ازدواجت درآوردم». خطابی می‌نویسد: «برخی از علما گفته‌اند که: اخذ اجرت برای تعلیم قرآن، حالاتی دارد بدین‌گونه که اگر غیر آن شخصِ …

عباده بن صامت، بنابر روایت ابوداوود، گفته است که: «من به برخی از ساکنان صفّه، قرآن و چیزهای دیگر آموزش دادم و یکی از آنان کمانی به عنوان هدیه به من داد. من هم (با خود) گفتم که: این کمان، مال نیست و با آن، در راه خدا تیر می‌اندازم، ولی حتماً نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌روم و …

جماعت محدّثان نیز از جابر بن عبدالله روایت کرده‌اند که وی از پیامبر صلی الله علیه وسلم در مکّه و در سال فتح شنیده است که می‌فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ بَیْعَ الْخَمْرِ وَالْمَیْتَهَ، وَالْخِنْزِیرَ، وَالْأَصْنَامَ»؛ «خداوند بیع شراب و مردار و خوک و بتان را حرام کرده است»؛ حاضران عرض کردند که: ای رسول خدا! آیا چربی‌های مردار که کشتی‌ها …

فروش خمر و مردار و خوک ابو داوود از ابوهریره روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ الْخَمْرَ وَثَمَنَهَا، وَحَرَّمَ الْمَیْتَهَ وَحَرَّمَ ثَمَنَهَا، وَحَرَّمَ الْخِنْزِیرَ وَحَرَّمَ وَثَمَنَهُ»[۱]؛ «بی‌گمان که خداوند، خَمر را و بهایش را و مردار را و قیمتش را و خوک را و قیمتش را حرام کرده است». [۱]– ابوداود (۳۴۸۵)، آلبانی …

ابوداوود از ابن عبّاس روایت کرده است که: «پیامبر صلی الله علیه وسلم از فروش سگ نهی کرده و فرموده است که: «وَإِنْ جَاءَ یَطْلُبُ ثَمَنَ الْکَلْبِ فَامْلَأْ کَفَّهُ تُرَابًا»[۱]؛ «اگر هم فروشنده آمد و بهای آن را خواست، دستش را پر از خاک کن!». [۱]– ابوداود (۳۴۸۲)، آلبانی گوید: صحیح.

احتکار: ابن کثیر در کتاب النّهایه می‌گوید: «طعام را احتکار کرد، یعنی: آن را خرید و انبار کرد تا کمبود پیدا کند و قیمتش فزونی یابد». اسم این عمل «حُکْر و حُکره» است. اصل در تحریم احتکار، روایت مسلم، ترمذی، ابن ماجه و ابوداوود از معمّر بن ابی معمّر است که پیامبر صلی الله علیه وسلم در آن فرموده است: …

نسایی، ابن ماجه و ابوداوود روایت کرده‌اند که رافع گفته است: “ما در زمان پیامبر صلی الله علیه وسلم مخابره (کرایه‌دادن زمین) می‌کردیم که یکی از پسرعموهایش نزدمان آمد و گفت: پیامبر صلی الله علیه وسلم ما را از چیزی که به نفعمان بود، نهی کرد و البتّه که اطاعت از خدا و پیامبر صلی الله علیه وسلم برای ما …

پیامبر صلی الله علیه وسلم به کار کشاورزی تشویق و ترغیب کرده است و در روایت مسلم از انس رضی الله عنه، فرموده است: «مَا مِنْ مُسْلِمٍ یَغْرِسُ غَرْسًا، أَوْ یَزْرَعُ زَرْعًا، فَیَأْکُلُ مِنْهُ طَیْرٌ أَوْ إِنْسَانٌ أَوْ بَهِیمَهٌ، إِلَّا کَانَ لِرَبِّهِ صَدَقَهٌ».[۱] «هر مسلمانی نهالی بکارد یا بذری کشت کند و آنگاه پرنده یا انسان یا حیوانی از آن …

پیامبر صلی الله علیه وسلم، در روایت ابوداوود از ابوهریره فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ: أَنَا ثَالِثُ الشَّرِیکَیْنِ مَا لَمْ یَخُنْ أَحَدُهُمَا صَاحِبَهُ، فَإِذَا خَانَهُ خَرَجْتُ مِنْ بَیْنِهِمَا».[۱] «خداوندِ متعال می‌گوید: من سوّمینِ دو شریک هستم تا زمانی‌که آن دو شریک به یکدیگر خیانت نکنند و هرگاه که به یکدیگر خیانت کردند، من آن شراکت با آن دو را رها …

شیخین (بخاری و مسلم) از ابوهریره و عباده بن صامت و ابوسعید خدری و دیگران روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّهُ بِالْفِضَّهِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، یَدًا بِیَدٍ، فَإِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأَصْنَافُ، فَبِیعُوا کَیْفَ شِئْتُمْ، إِذَا کَانَ یَدًا بِیَدٍ».[۱] «طلا در مقابل طلا، نقره در مقابل …

ابن ماجه و حاکم – که لفظ روایت هم از اوست – از ابن مسعود و ابوهریره روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «الرِّبَا ثَلَاثَهٌ وَسَبْعُونَ بَابًا، أَیْسَرُهَا مِثْلُ أَنْ یَنْکِحَ الرَّجُلُ أُمَّهُ، وَإِنَّ أَرْبَى الرِّبَا عِرْضُ الرَّجُلِ الْمُسْلِمِ».[۱] «ربا هفتاد و سه باب (نوع) است که سبک‌ترین آن، مانند این است که کسی با مادر …

پیامبر صلی الله علیه وسلم مسلمانان را به ستمگران و یاران‌شان هشدار شدید داده است و بنابر روایت امام احمد و ابن حبان از ابوسعید فرموده است: «سَیَکُونُ أُمَرَاءُ یَغْشَاهُمْ غَوَاشٍ، أَوْ حَوَاشٍ مِنَ النَّاسِ یَظْلِمُونَ وَیَکْذِبُونَ، فَمَنْ أَعَانَهُمْ عَلَى ظُلْمِهِمْ وَصَدَّقَهُمْ بِکَذِبِهِمْ، فَلَیْسَ مِنِّی وَلَا أَنَا مِنْهُ، وَمَنْ لَمْ یُصَدِّقْهُمْ بِکَذِبِهِمْ، وَلَمْ یُعِنْهُمْ عَلَى ظُلْمِهِمْ، فَأَنَا مِنْهُ وَهُوَ مِنِّی».[۱] …

شیخین (بخاری و مسلم) و ابوداود از ابوبکره رضی الله عنه روایت کرده‌اند که او گفته است: «پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِنَّهَا سَتَکُونُ فِتْنَهٌ یَکُونُ الْمُضْطَجِعُ فِیهَا خَیْرًا مِنَ الْجَالِسِ، وَالْجَالِسُ خَیْرًا مِنَ الْقَائِمِ، وَالْقَائِمُ خَیْرًا مِنَ الْمَاشِی، وَالْمَاشِی خَیْرًا مِنَ السَّاعِی».[۱] «بی‌گمان که فتنه‌ای پیش خواهد آمد که شخص درازکشیده در آن بهتر از شخص نشسته و …

پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ، وَلَتَنْهَوُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ أَوْ لَیُوشِکَنَّ اللَّهُ أَنْ یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عِقَابًا مِنْ عِنْدِهِ، ثُمَّ لَتَدْعُوُنَّهُ وَلَا یَسْتَجِیبُ لَکُمْ».[۱] «سوگند به کسی که جانم در دست اوست یا اینکه امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید، یا آنکه حتما خداوند به زودی عذابی از سوی خود بر شما گسیل …

شیخین (بخاری و مسلم)، ابوداوود و نسایی از ابوبکره روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «إِذَا تَوَجَّه المُسْلِمَانِ بِسَیْفَیْهِمَا فَالقَاتِلُ وَالمَقْتُولُ فِی النَّارِ»[۱] «هرگاه دو مسلمان با شمشیرهایشان برابر هم بایستند و باهم بجنگند (و یکی کشته شود)، قاتل و مقتول، هردو جهنمی هستند!» گفته شد: ای رسول خدا! آری حال قاتل معلوم است که باید …

همچنین ابوداوود از عباده بن صامت روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «مَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا فَاغْتَبَطَ بِقَتْلِهِ، لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهُ صَرْفًا وَلَا عَدْلًا»[۱]؛ «هرکس مؤمنی را به قتل برساند و بعد هم از کشتن وی شاد و مسرور باشد و پشیمان نباشد، خداوند متعال هیچ نافله یا فریضه‌ای را از او نمی‌پذیرد» [۱]– ابو …

ابوداوود از ابودرداءس روایت کرده است که پیامبر ج فرموده است: «کُلُّ ذَنْبٍ عَسَى اللَّهُ أَنْ یَغْفِرَهُ، إِلَّا مَنْ مَاتَ مُشرِکاً، أَوْ مٍؤْمِنً قَتَلَ مُؤْمِناً مُتَعَمِّدًا».[۱] «هر گناهی را ممکن است که خدا مورد بخشش قرار دهد، مگر کسی را که با شرک بمیرد یا آنکه مؤمنی مؤمن دیگری را به طور عمدی به قتل رسانده باشد». [۱]– ابو داود …

در روایت جماعت (صاحبان صحاح) از ابن مسعود و روایت احمد حنبل از ام المؤمنین عایشه آمده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «لَا یَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَأَنِّی رَسُولُ اللهِ، إِلَّا بِإِحْدَى ثَلَاثٍ: الثَّیِّبُ الزَّانِی، وَالنَّفْسُ بِالنَّفْسِ، وَالتَّارِکُ لِدِینِهِ الْمُفَارِقُ لِلْجَمَاعَهِ».[۱] «ریختن خون کسی که گواهی می‌دهد که غیر از خدا معبود …

شیخین و ابوداوود و ترمذی و نسایی از ابن مسعود روایت کرده‌اند که از پیامبر صلی الله علیه وسلم سؤال شد که: «کدام گناه در نزد خدا، بزرگ‌تر است؟» و پیامبر صلی الله علیه وسلم در پاسخ فرمود: «أَنْ تَدْعُوَ لِلَّهِ نِدًّا وَهُوَ خَلَقَکَ»؛ «بزرگ‌ترین گناه این است که برای خدا شریک قایل شوی در حالی که او تو را …

در حدیث شیخین (بخاری و مسلم) از ابوهریرهس آمده است که پیامبر ج فرموده‌اند: «مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالیَوْمِ الآخِرِ فَلاَ یُؤْذِ جَارَهُ».[۱] «هرکس که به خدا و روز آخرت ایمان دارد، همسایه‌اش را نیازارد». [۱]– صحیح بخاری (۶۱۳۶) و صحیح مسلم (۴۷).

چنان‌که شیخین از ابوهریره روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «به خدا سوگند با ایمان نیست! به خدا سوگند با ایمان نیست! به خدا سوگند مؤمن نیست!» گفته شد: چه کسی مؤمن نیست ای پیامبر خدا!؟ و پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «وَاللَّهِ لاَ یُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لاَ یُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لاَ یُؤْمِنُ» قِیلَ: وَمَنْ یَا رَسُولَ …

شیخین (بخاری و مسلم) از ابن عمر رضی الله عنهما روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «مَا زَالَ جِبْرِیلُ یُوصِینِی بِالْجَارِ، حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُ»[۱]؛ «جبرئیل پیوسته مرا به همسایه توصیه می‌کرد تا اینکه گمان کردم که به وی سهم ارث خواهد داد». [۱]– صحیح بخاری (۶۰۱۵).

بزار از جابر بن عبدالله روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «الْجِیرَانُ ثَلَاثَهٌ: جَارٌ لَهُ حَقٌّ وَاحِدٌ وَهُوَ أَدْنَى الْجِیرَانِ حَقًّا، وَجَارٌ لَهُ حَقَّانِ، وَجَارٌ لَهُ ثَلَاثَهُ حُقُوقٍ وَهُوَ أَفْضَلُ الْجِیرَانِ حَقًّا، فَأَمَّا الْجَارُ الَّذِی لَهُ حَقٌّ وَاحِدٌ فَالْجَارُ الْمُشْرِکُ لَا رَحِمَ لَهُ وَلَهُ حَقُّ الْجِوَارِ، وَأَمَّا الَّذِی لَهُ حَقَّانِ فَالْجَارُ الْمُسْلِمُ لَا رَحِمَ لَهُ، …

طبرانی از حذیفه روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «قَذْفَ الْمُحْصَنَهِ یَهْدِمُ عَمَلَ مِائَهِ سَنَهٍ».[۱] «قذف زن پاکدامن، عمل صد سال را از بین می‌برد». [۱]– آلبانی در السلسله الضعیفه (۳۱۸۵) می‌گوید ضعیف است.

شیخین (بخاری و مسلم) از ابوهریرهس روایت کرده‌اند که: پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «اجْتَنِبُوا السَّبْعَ الْمُوبِقَاتِ قِیلَ: یَا رَسُولَ اللهِ، وَمَا هُنَّ؟ قَالَ: الشِّرْکُ بِاللهِ، وَالسِّحْرُ، وَقَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ إِلَّا بِالْحَقِّ، وَأَکْلُ الرِّبَا، وَأَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ وَالتَّوَلِّی یَوْمَ الزَّحْفِ، وَقَذْفُ الْمُحْصِنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ».[۱] «از هفت گناه هلاک کننده پرهیز کنید! عرض شد: ای رسول خدا! آن‌ها …

پیامبر صلی الله علیه وسلم، در روایت مسلم از جندب، فرموده است: «أَنَّ رَجُلًا قَالَ: وَاللهِ لَا یَغْفِرُ اللهُ لِفُلَانٍ، وَإِنَّ اللهَ تَعَالَى قَالَ: مَنْ ذَا الَّذِی یَتَأَلَّى عَلَیَّ أَلَا أَغْفِرَ لِفُلَانٍ، فَإِنِّی قَدْ غَفَرْتُ لِفُلَانٍ، وَأَحْبَطْتُ عَمَلَکَ».[۱] «مردی گفت که: به خدا سوگند که خداوند فلانی را مورد مغفرت قرار نخواهد داد! و خداوند متعال (در جواب وی) فرمود: …

«الْمُؤْمِنِینَ فِی تَوَادِّهِمْ، وَتَرَاحُمِهِمْ، کَمَثَلِ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَکَى مِنْهُ عُضْوٌ تَدَاعَى لَهُ سَائِرُ الْجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَالْحُمَّى».[۱] «مؤمنان، در مؤدت و دلسوزی و محبت‌شان به همدیگر، همچون یک کالبد واحد هستند که هرگاه عضوی از آن به رنج آید، دیگر عضوها را نیز قرار نمی‌ماند و به خاطر آن عضو شب زنده‌داری می‌کنند و درد می‌کشند». و «وَالْمُؤْمِنُ أَخُو الْمُؤْمِنِ لَا …

ترمذی و ابوداوود از زید بن ارقم روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «إِذَا وَعَدَ الرَّجُلُ أَخَاهُ، وَفَی نِیَّتِهِ أَنْ یَفِیَ فَلَمْ یَفِ وَلَمْ یَجِئْ فِی الْمِیعَادِ فَلَا إِثْمَ عَلَیْهِ».[۱] «هرگاه کسی به برادر دینی‌اش وعده‌ای دهد در حالی که در دل خودش چنین نیت کرده است که به وعده‌اش عمل کند اما (به عذری یا …

در روایت موقوف ابوداوود از انسس آمده است که: «إِنَّ الْحَسَدَ یُطْفِئُ نُورَ الْحَسَنَاتِ، وَالْبَغْیُ یُصَدِّقُ ذَلِکَ أَوْ یُکَذِّبُهُ». «بی‌گمان که حسد نور نیکی‌ها را خاموش می‌سازد و بغی (ستم و تعدی) آن (حسد) را تصدیق یا تکذیب می‌کند»؛ پس، بغی و تعدی، دلیل آشکاری بر حسد نهفته در دل حسدبرنده به شمار می‌آید. در سنن ابوداوود، از ابوهریرهس روایت …

مسلم از سالم از پدرش روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «مَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا سَتَرَهُ اللهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ»[۱]؛ «…و هرکس (عیوب و اشتباه) مسلمانی را فروپوشاند (و فاش نکند)، خداوند متعال در روز قیامت (اشتباهات و عیوب) وی را فرومی‌پوشاند». [۱]– صحیح مسلم (۲۵۸۰).

پیامبر صلی الله علیه وسلم، بنابر روایت مسلم از جابر بن عبدالله انصاری، می‌فرماید: «اتَّقُوا الظُّلْمَ، فَإِنَّهُ ظُلُمَاتٌ یَوْمَ الْقِیَامَهِ، وَاتَّقُوا الشُّحَّ، فَإِنَّ الشُّحَّ أَهْلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ، حَمَلَهُمْ عَلَى أَنْ سَفَکُوا دِمَاءَهُمْ وَاسْتَحَلُّوا مَحَارِمَ اللهِ».[۱] «از ستم پرهیز کنید زیرا ستم (مایه‌ی) تاریکی‌های روز قیامت است و از شح (بخل و تنگ‌چشمی) بپرهیزید، زیرا آن بود که پیشینان را …

پیامبر صلی الله علیه وسلم، در روایت مسلم از ابوموسی اشعری، فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ لَیُمْلِی لِلظَّالِمِ حَتَّى إِذَا أَخَذَهُ لَمْ یُفْلِتْهُ».[۱] «بی‌گمان که خداوند به ستمگر مهلت می‌دهد تا آنگاه که او را می‌گیرد و آن وقت، دیگر وی را رها نمی‌کند» [۱]– صحیح بخاری (۴۶۸۶).

مسلم از ابوذر غفاری رضی الله عنه روایت کرده است که پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم، در حدیثی قدسی به نقل از پروردگار خود فرموده است: «یَا عِبَادِی إِنِّی حَرَّمْتُ الظُّلْمَ عَلَى نَفْسِی، وَجَعَلْتُهُ بَیْنَکُمْ مُحَرَّمًا، فَلَا تَظَالَمُوا، یَا عِبَادِی کُلُّکُمْ ضَالٌّ إِلَّا مَنْ هَدَیْتُهُ، فَاسْتَهْدُونِی أَهْدِکُمْ، یَا عِبَادِی کُلُّکُمْ جَائِعٌ، إِلَّا مَنْ أَطْعَمْتُهُ، فَاسْتَطْعِمُونِی أُطْعِمْکُمْ، یَا عِبَادِی کُلُّکُمْ …

احمد بن حنبل و ابن ماجه از اسماء دختر یزید بن سکن روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «أَلَا أُخْبِرُکُمْ بِخِیَارِکُمْ»؛ «هان تا شما را از بهترین‌هایتان در نزد خدا آگاه سازم»! یاران عرض کردند: «آری، ای رسول خدا»! و پیامبر ج فرمود: «الَّذِینَ إِذَا رُءُوا، ذُکِرَ اللَّهُ»[۱]؛ «آنان کسانی هستند که هرگاه سیمای (خاشعانه و …

شیخین و ابوداوود، گاه به اختصار و گاهی طولانی، از عمرو بن ابی قره روایت کرده‌اند که گفته است: “حذیفه در مداین بود و گاه چیزهایی حاکی از خشم را که پیامبر صلی الله علیه وسلم به کسانی از یاران خویش فرموده بود، بازگو می‌کرد و برخی از مردمی هم که آن سخنان را شنیده بودند، نزد سلمان می‌رفتند و …

مسلم از ابوهریره روایت کرده است که گفته است: حضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند: «اللهُمَّ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ، فَأَیُّمَا رَجُلٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ سَبَبْتُهُ، أَوْ لَعَنْتُهُ، أَوْ جَلَدْتُهُ، فَاجْعَلْهَا لَهُ زَکَاهً وَرَحْمَهً».[۱] «خداوندا! من هم یک بشرم؛ پس هر انسان مسلمانی را که ناسزا گفته‌ام یا نفرین کرده‌ام یا شلاق زده‌ام؛ تو آن را مایه‌ی تصفیه و تزکیه و رحمت برای …

پیامبر خدا می‌فرماید: «لَا تَسُبُّوا أَصْحَابِی، فَوَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ أَنْفَقَ أَحَدُکُمْ مِثْلَ أُحُدٍ ذَهَبًا مَا بَلَغَ مُدَّ أَحَدِهِمْ وَلَا نَصِیفَهُ».[۱] «یاران مرا فحش ندهید؛ زیرا سوگند به کسی که جانم در دست اوست اگر یکی از شما به اندازه‌ی کوه احد طلا هم انفاق کند (در راه دین خرج کند، صدقه دهد)، هرگز به (پاداش) یک پیمانه یا نیم …

حضرت محمد صلی الله علیه وسلم، بنابر روایت ابوهریره فرموده است: «بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ یَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، کُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ، دَمُهُ، وَمَالُهُ، وَعِرْضُهُ».[۱] «برای یک شخص، همین مقدار از شر و بدی کفایت می‌کند که برادر مسلمانش را تحقیر و مسخره کند. همه‌ی وجود مسلمان بر مسلمان حرام است: خون وی، مال وی و آبرویش». [۱]– …

حضرت عایشه – به روایت ترمذی و ابوداوود – می‌گوید: “من (از صفیه نام بردم و) به پیامبر صلی الله علیه وسلم گفتم که: او فلان و فلان عیب دارد و همین که کوتاه‌قد است، کفایت می‌کند! که ایشان فرمودند: «لَقَدْ قُلْتِ کَلِمَهً لَوْ مُزِجَتْ بِمَاءِ الْبَحْرِ لَمَزَجَتْهُ».[۱] «ای عایشه! سخنی بر زبان جاری ساختی که اگر با آب دریا …

مسلم، ترمذی، نسایی و ابوداوود از ابوهریره روایت کرده‌اند که: “هنگامی که از پیامبر صلی الله علیه وسلم سؤال شد که: غیبت چیست؟ ایشان فرمودند: «ذِکْرُکَ أَخَاکَ بِمَا یَکْرَهُهُ».[۱] «این است که چیزی درباره‌ی برادر مسلمانت بگویی و از وی به گونه‌ای یاد کنی که او خوشش نیاید»، سؤال شد: اگر چیزی که درباره‌ی برادر مسلمانم، گفته‌ام در او موجود …

شیخین، ترمذی و ابوداوود از ابوهریرهس روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «إِیَّاکُمْ وَالظَّنَّ، فَإِنَّ الظَّنَّ أَکْذَبُ الْحَدِیثِ، لَا تَجَسَّسُوا، وَلَا تَحَسَّسُوا».[۱] «از ظن و گمان برحذر باشید زیرا ظن و گمان، دروغ‌ترین سخن است و جاسوسی نکنید و حواس خود را برای کشف عورات و عیوب مردم به کار نگیرید». [۱]– صحیح بخاری (۶۰۶۶) و …

پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «إِنَّکَ إِنِ اتَّبَعْتَ عَوْرَاتِ الناسِ؛ أَفْسَدْتَهُمْ، أوْ کِدْتَ أنْ تُفْسِدَهُمْ».[۱] «بی‌گمان که تو اگر درباره‌ی عورات و عیوب مردم تجسس کنی، آنان را به فساد و تباهی کشانده‌ای یا اینکه داری به فساد و تباهی‌شان می‌کشانی». [۱]– ابو داود (۴۸۸۸)، آلبانی می‌گوید صحیح است.

پیامبر صلی الله علیه وسلم در حدیث مسلم از ابوهریره فرموده است «وَمَا زَادَ اللهُ عَبْدًا بِعَفْوٍ، إِلَّا عِزًّا»[۱]؛ «خداوند همیشه در ازای عفو و بخشش، فقط، بر عزت و سرافرازی شخص عفوکننده می‌افزاید». [۱]– صحیح مسلم (۲۵۸۸).

پیامبر صلی الله علیه وسلم، در روایت مسلم، ترمذی و ابوداوود از ابوهریره رضی الله عنه، اینگونه فرموده است: «الْمُسْتَبَّانِ مَا قَالَا فَعَلَى الْبَادِئِ، مَا لَمْ یَعْتَدِ الْمَظْلُومُ».[۱] «دو ناسزاگو به همدیگر، هرچه بگویند، اگر طرف مظلوم هم تعدی نکرده باشد و از حد نگذشته باشد، همه بر عهده‌ی شخص آغازکننده است»؛ [۱]– صحیح مسلم (۲۵۸۷).

پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «ّسِبَابُ الْمُسْلِمِ فُسُوقٌ وَقِتَالُهُ کُفْرٌ».[۱] «ناسزاگفتن به مسلمان، فِسق و جنگیدن با او کفر است». [۱]– صحیح بخاری (۶۰۴۴) و صحیح مسلم (۶۴).