اخلاق

دکتر محمد العریفی： به هود علیه السلام گفتند： إِنَّا لَنَرَاکَ فِی سَفَاهَهٍ بی گمان ما تو را در سفاهت (و نادانی) می بینیم، اما هود پاسخشان داد： لَیْسَ بِی سَفَاهَه هیچ گونه سفاهت (ونادانی) در من نیست. نفرمود： خودتان نادان هستید. آری … این است اخلاق پیامبران.

{إِنَّ الـلَّـهَ یُـحِـبُّ الـتَّـوَّابِـیـن}. همانا اللّه توبه کنندگان را دوست دارد. (بقره آیه۲۲۲). اللّه قلب پاک تحویلت داده آن را با گناه سیاه نکن. «مواظب نقطه های سیاه گناه باشید که توی قلب شما نقش نبندد،اگر نقش بست فوراً پاکش کن و تنها راه شستن قلب توبه کردن هست». ‹أَسْتَغْفِرُاللَّه َالعَظِیمِ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ›.

ای پسر جوان مسلمان! مواظب چشمانت بسیار باش! اگر مواظب بودی و چشم های خود را از نگاه حرام باز داشتی، وارد رابطه حرام هم نخواهی شد، چون نگاه حرام تیری از تیرهای شیطان به قلب انسان می باشد، که آخرش تباهی است. به همین دلیل الله متعال میفرماید: {قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ}. «به مردان مومن بگو: چشمان خود …

شیخ عبدالعزیز طریفی : اسلام از انتشار [اخبار مربوط به] فحشاء نهی می‌کند، نه برای آنکه وجود آن را منکر شود، بلکه تا قلب‌های غافل متوجه آن نشده و فحشا و منکر برای آنان عادی نگردد، و فاعلان فحشا که پیشتر آن را پنهانی انجام می‌دادند جرأت به انجام علنی آن نیابند.

دکتر عمر المقبل : دوستی فقط به معنای هم‌صحبتی و همراهی بدنی نیست، بلکه مفهوم آن می‌تواند آنقدر گسترده باشد که همراهی در منهج و روش را در بر گیرد. در این سخن پروردگار متعال دقت کن: {فَإِنَّ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا ذَنُوبًا مِّثْلَ ذَنُوبِ أَصْحَابِهِمْ}. (پس برای کسانی که ستم کرده‌اند بهره‌ای است از عذاب، همانند بهره‌ی عذاب یاران [گذشته]شان) با …

شیخ ابن عثیمین رحمه اللّٰه علیه می گویند : اگر تو لطیف ( نرمخویی ) باشی ، از دو فایده بزرگ بهره‌مند خواهی شد . اول : محبت اللّٰه عزوجل ، یقینا اللّٰه نرمخویی و مهربانی و اهل آن را دوست می دارد . دوم : با لطافت و نرمخویی چیزهایی را کسب می کنی که با خشونت به دست …

شیخ عبدالعزیز طریفی: حسود بیش از آنکه به طرف مقابل ضرر بزند به او سود می‌رساند و گاه چنان با بدی از او یاد می‌کند که مردم [کنجکاو شده] در پی او می‌افتند و وقتی او را می‌یابند جز نیکی از وی چیزی نمی‌بینند. عرب دربارهٔ پیامبر صلی الله علیه و سلم چیزی نمی‌دانستند تا آنکه از قریش دربارهٔ او …

دکتر سعود الشریم： مواظب حسودها باش، چرا که حسادت آنان هیچ حد و مرزی ندارد؛ تا جایی که ممکن است حتی به رویاهایت هم حسودی کنند !! به همین سبب، یعقوب (علیه السلام) به فرزندش گفت： ﴿ یَا بُنَیَّ لاَ تَقْصُصْ رُؤْیَاکَ عَلَى إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُواْ لَکَ کَیْدًا ﴾. ( ای پسرک من، رویایت را برای برادرانت بازگو نکن که برای …

رسول خدا فرمودند: «لِکُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ یُعْرَفُ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ»:[۱] «روز قیامت هر فرد پیمان شکنی پرچمی دارد که با آن شناخته می شود». و رسول خدا فرمودند: «إِذَا اطْمَأَنَّ الرَّجُلُ إِلَى الرَّجُلِ، ثُمَّ قَتَلَهُ بَعْدَمَا اطْمَأَنَّ إِلَیْهِ، نُصِبَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ لِوَاءُ غَدْرٍ»:[۲] «چون فردی به دیگری امان داد و پس از امان دادن به او، وی را کشت، …

رسول خدا فرمودند: «مَنْ حَمَلَ عَلَیْنَا السِّلَاحَ فَلَیْسَ مِنَّا، وَمَنْ غَشَّنَا فَلَیْسَ مِنَّا»:[۱] «هرکس بر علیه ما سلاح بردارد از ما نیست و هرکس به ما خیانت کند از ما نیست». و رسول خدا فرمودند: «لَا تَبَاغَضُوا، وَلَا تَقَاطَعُوا، وَلَا تَدَابَرُوا، وَلَا تَحَاسَدُوا، وَکُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَانًا، کَمَا أَمَرَکُمُ الله وَلَا یَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ یَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثَهِ أَیَّامٍ»:[۲] «با …

قران کریم: خداوند متعال می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسی‏ أَنْ یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسی‏ أَنْ یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإیمانِ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ» (حجرات: ۱۱)  «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! گروهی (از مردان) گروه …

اگر رعایت اخلاق با بردگان و کنیزان مورد توجه قرار گرفته، تردیدی نیست که رعایت اخلاق در برابر خدمتکاران و مجریان، من باب اولی مورد توجه می باشد. چنانکه رسول خدا فرمودند: «أَعْطُوا الْأَجِیرَ أَجْرَهُ، قَبْلَ أَنْ یَجِفَّ عَرَقُهُ»:[۱] «مزد کارگر را قبل از اینکه عرق وی خشک شود، بدهید». و رسول خدا فرمودند: «إِخْوَانُکُمْ خَوَلُکُمْ، جَعَلَهُمُ اللَّهُ قنیه تَحْتَ …

رسول خدا فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ یُوصِیکُمْ بِأُمَّهَاتِکُمْ – ثَلَاثًا – إِنَّ اللَّهَ یُوصِیکُمْ بِآبَائِکُمْ – مرتین – إِنَّ اللَّهَ یُوصِیکُمْ بِالْأَقْرَبِ فَالْأَقْرَبِ»:[۱] «خداوند متعال در مورد مادران تان به شما توصیه کرده است- و این را سه بار تکرار نمودند- خداوند متعال در مورد پدران تان به شما سفارش نموده است- و این را دو بار تکرار کردند- خداوند متعال …

قاعده ی کلی و جامع رعایت اخلاق با مردم، در دو فاکتور اصلی خلاصه می شود: رعایت اقوال و افعال نیک در برابر آنها و خودداری از اذیت و آزار قولی و عملی آنها؛ چنانکه عبدالله بن مبارک می گوید: «اخلاق نیک عبارت است از: گشاده رویی و نیکی کردن و خودداری از اذیت و آزار». رسول خدا فرمودند: «إِنَّ …

۱- رسول خدا از خود مومنان و نزدیکان شان نسبت به آنها سزاوار تر است. خداوند متعال می فرماید: «النَّبِیُّ أَوْلی‏ بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ» (احزاب: ۶) «پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوار‌تر است». ۲- بلند کردن صدا نزد رسول خدا: خداوند متعال می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ …

اخلاق نیک جوانب مختلف و متعددی دارد از جمله: الف) اخلاق با خداوند متعال: مهمترین اخلاقی که باید در برابر خداوند متعال رعایت شود، توحید است. چنانکه خداوند متعال بدان امر می کند: «وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً» (نساء: ۳۶) «و الله را بپرستید و چیزی را با او شریک مگردانید». و بدترین اخلاقی که باید در …

اخلاق نیک دارای چهار رکن می باشد. چنانکه جز با آنها قابل تصرف نیست: صبر، عفت، شجاعت، عدالت. ۱- صبر: صبر، انسان را به تحمل و فرو بردن خشم و خودداری از آزار و اذیت و بردباری و درنگ و رفق و نرمی و عدالت و عجله نکردن وا می دارد. ۲- عفت (پاکدامنی): عفت و پاکدامنی انسان را به …

تزکیه[۱] برگرفته از زکات به معنای پاکیزگی و رشد حاصل از برکت خداوند متعال می باشد. و تزکیه نفس به معنای پاکیزگی و طهارت آن می باشد چنانکه انسان در دنیا مستحق توصیف نیکو و در آخرت مستحق اجر و پاداش و وارد شدن به بهشت باشد. چنانکه خداوند متعال می فرماید: «وَ سیقَ الَّذینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَی الْجَنَّهِ زُمَراً …

یکی از مهمترین اهدافی که رسول خدا برای آن مبعوث شدند تصفیه اخلاق و رفتار و تزکیه می باشد. و بلکه هدف نهایی تمام رسالت ها و ثمره ی آنها می باشد. خداوند متعال می فرماید: «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ» (جمعه: ۲) «او …

نمی‌توانی وارد دل مردم شوی مگر با کلیدِ آن، و هر دلی کلیدی دارد: گاه تبسم و گاه نرم‌خویی و گاه تواضع و گاه راستی… کلیدها گوناگون است اما وارد شدن یکی است! (دکتر سعود الشریم)

شیخ عبدالعزیز طریفی : یکی از نشانه‌های اهل فساد، خوشحال شدن از اشتباهات مصلحان است، نه برای آنکه خواهان اصلاح باشند، بلکه برای بهره‌گیری از آن برای نابودی اصلاح‌گری: ﴿إِن تَمْسَسْکُمْ حَسَنَهٌ تَسُؤْهُمْ وَإِن تُصِبْکُمْ سَیِّئَهٌ یَفْرَحُواْ بِهَا…﴾ [آل عمران: ۱۲۰]. «اگر به شما خوبی برسد آنان را بدحال می‌کند و اگر به شما گزندی رسد بدان شاد می‌شوند».

شیخ عبدالعزیز طریفی : مصلحان نزدیک‌ترین کسان به پیامبرانند و پاداششان نزدیک به پاداش صحابه است هر چند در دو دوران متفاوت زندگی کرده باشند. رسول الله صلی الله علیه و سلم می‌فرماید: «از امت من کسانی هستند که پاداشی مانند [نسل] نخستشان می‌برند؛ [آنان] منکر را انکار می‌کنند» (صحیح الجامع: ۲۲۲۴).

متاسفانه افرادی هستند! که ادعای مسلمان بودن را دارند اما وقتی احکام اسلام را برای آنها بیان می کنید جبهه مخالف میگیرند. مثلاً اگر به آنها بگوییم: «وامهایی که سود دارند رِبا محسوب میشوند و گرفتن آن حرام هستند!» در جواب میگویند: همه مردم گرفته اند،ما هم میگیریم! اگر وام نگیریم چگونه خانه بسازیم! اگر وام نگیریم چگونه ماشین خریداری …

”در هنگام سختی ها و مشکلات“ لا تَـحْـزَنْ انـدوهـگـیـن مـباش الله متعال می فرماید: {فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا} «چرا که همراه با سختی و دشواری، آسایش و آسودگی است» (شرح/۵) و الله متعال برای اینکه خیال ما راحت شود، در ادامه با قاطعیت می فرماید: {إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا} «مسلّماً با سختی و دشواری، آسایش و آسودگی است» (شرح:۶) پس …

و بر این اساس است که گفته شده: مناظره درست نیست و حق، میان دو طرف مناظره آشکار نمی گردد تا اینکه طرفین در دین و فهم و عقل و انصاف نزدیک به هم یا در یک مرتبه قرار داشته باشند. وگرنه جز لجبازی و جدال نخواهد بود.

۱- سخن حق تنها به دلیل باطل بودن گوینده اش رد نمی شود. چرا که این سخن است که اعتبار دارد نه گوینده ی آن: خداوند متعال ملکه سبا را تصدیق نمود آنجا که در مورد پادشاهان گفت: «وَکَذَلِکَ یَفْعَلُونَ» (نمل: ۳۴) «و این گونه رفتار می‌کنند». و کفر وی مانع تصدیق سخن حقی که بر زبان آورد، نشد.[۱] همچنین …

ابن تیمیه رحمه الله در مقام پذیرش عذرِ برخی از شیوخ تصوف که به سنت نزدیک تر بودند، می گوید: «اما در مورد شیوخ اهل علم؛ کسانی که از نام نیکویی برخوردار بوده و بلند آوازه بودند. هرچند در سخنان برخی از آنان اشتباهی منکر دیده شود، باید این نکته را در نظر داشت که چون اصل ایمان به الله …

۱- چشم پوشی از عیب ها زمانی که نیکی ها غلبه داشته باشند. ابن تیمیه می گوید: «اگر برفرض عالمی که فتاوای بسیاری از او صادر شده، در صد مساله دچار اشتباه شده باشد، این بر او عیب نیست».[۱] و سعید بن مسیب رحمه الله می گوید: «هیچ انسان شرافتمند و عالم و صاحب قدرت و نفوذی نیست مگر اینکه …

رعایت انصاف در مورد مخالف، عدالت و دادگری میان دو سوی اختلاف را به ارمغان می آورد: اسحاق بن راهویه رحمه الله می گوید: «خداوند حق را دوست دارد. ابوعبید القاسم بن سلام از من فقیه تر و داناتر است».[۱] و احمد بن حنبل در مورد اسحاق بن راهویه می گفت: « در خراسان کسی چون اسحاق در زمینه فقه …

تردیدی نیست چنین رفتاری مفسده ای برای طالب علم می باشد. اینکه روح تحقیق و بررسی در امور اختلافی بر وی غلبه کند و به مناظره و مجادله در چنین اموری بپردازد. چنین رفتاری قلب وی را فاسد می کند و اخلاص وی را از بین خواهد برد. ابن تیمیه رحمه الله می گوید: «شیطان این مساله را در قالب …

خداوند متعال می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إیتاءِ ذِی الْقُرْبی‏ وَ یَنْهی‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ» (نحل: ۹۰) «به راستی الله به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می‌دهد و از فحشا و منکر و ستم نهی می‌کند و شما را پند می‌دهد؛ شاید متذکر شوید». و می فرماید: …

ماه رجب جزو چهار ماه حرام است که واجب است بر هر مسلمانی آن را فرصتی برای توبه از هر گناه و منکری وبازگشت بسوی الله و عدم استمرار بر گناه گرداند،چون گناه کردن در این ماه عقاب و سزایش به نسبت ماه های دیگر بیشتر است. خداوند میفرماید(فلا تظلموا فیهن انفسکم)توبه ۳۶٫ یعنی بسبب جنگ و نافرمانی از دستورات …

در واقع مجالست و ارتباط با صالحان، پله و نردبان خوشبختی و سعادت محسوب می شود، تجارب بی شمار گذشته و حال،گواه است که بهترین راه رشد و اصلاح، معاشرت و ارتباط با انسانهای متقی و صالح است. تمام عقلای جهان بر این امر اتفاق نظر دارند که طبایع انسانی بر اثر مجالست با افراد تحت تأثیر قرار می گیرد. …

قبل از اینکه به مردم چیزی بیاموزی با آنان مهربانی کن، زیرا الله متعال در کتاب خود رحمت را بر علم مقدم داشته است: ﴿الرَّحْمَنُ (۱) عَلَّمَ الْقُرْآنَ﴾. ([پروردگار] رحمان (۱) قرآن را یاد داد). و می‌فرماید: ﴿آتَیْنَاهُ رَحْمَهً مِنْ عِندِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا﴾. (از جانب خود به او رحمتی عطا کرده و از نزد خود به او دانشی …

هرکه دوست دارد خداوند قوی‌تر و ثروتمندتر از او را به خدمتش درآورد به آنکه ضعیف‌تر و فقیرتر از خودش هست کمک کند. هریک خودمان را به جای دیگری قرار دهیم و همان چیزی را برای برادرمان بخواهیم که برای خود می‌خواهیم. شیخ علی طنطاوی رحمه الله.

کسی که خود را به پی‌گیری اشتباهات مردم و تمسخر آنان مشغول کند حتما دلش سنگ و از یاد الله ناتوان می‌شود تا جایی که با شنیدن نصیحت و یاد الله نرم نخواهد شد: ﴿فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِیًّا حَتَّى أَنسَوْکُمْ ذِکْرِی﴾. (پس آنان را به ریشخند گرفتید تا آنکه یاد مرا از خاطر شما بردند). (دکتر سعود الشریم).

دکتر سعود الشریم: فاصله‌ی تو با آرامش درون فقط همین است که یقین داشته باشی آنچه را الله نخواهد رخ نخواهد داد، و آنچه را بخواهد همه‌ی اهل زمین نمی‌توانند جلوی آن را بگیرند. این یقین را کوچک مشمار که با همین اندیشه مردمی به خوشبختی دست یافتند و عده‌ای نگون‌بخت شدند.

دکتر سعود الشریم: اگر شب بلا به طول انجامید آن را با سجده و استغفار و صبر بپیما. آنگاه است که خواهی دانست این شب با وجود آنکه طولانی به نظر می‌رسد بسیار کوتاه است. رسول الله ﷺ می‌فرماید: «هر که [از خطرات راه] بترسد اول شب به راه می‌افتد و آنکه اول شب به راه بیفتد به منزل خواهد …

دکتر سعود الشریم: انسان بددهن هم مانند تو عقل و زبان دارد؛ اما عقل زشتگو تابع زبان اوست و زبان تو پیرو عقلت. رسول الله ﷺ می‌فرماید: «بدترین منزلت را نزد خداوند در روز قیامت کسی دارد که مردم از ترس بددهانی‌اش ترکش گویند» صحیح الجامع (۲۰۹۵).

صبر توشه‌ی راه است، اما این توشه ممکن است به پایان برسد. برای همین است که به ما امر نموده‌اند تا برای تقویتِ صبرمان از نمازِ خاشعانه یاری بجوییم: ﴿وَاسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَهِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَهٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِینَ﴾. (از صبر و نماز یاری جویید، و به راستی این [کار] سنگین است مگر بر خاشعان). (دکتر محمد الخضیری).

پایداری قلب به دو چیز است: ۱- مقدم داشتن محبت الله بر دیگران. یعنی اگر محبت خداوند و محبت دیگری با یکدیگر تعارض داشتند، محبت الله را ترجیح دهد. ۲- بزرگداشت امر و نهی پروردگار؛ زیرا گرامی داشتن آن نشانه‌ی گرامی داشت کسی است که این امر و نهی از وی صادر شده است. (شیخ محمد صالح المنجد).

تألیف: شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله بسم الله الرحمن الرحیم حسد: یعنی کینه‎توزی نسبت به کسی و خواستار از بین رفتن نعمت‌هایی که شامل آن شده است. بعضی گفته‎اند حسد به همان رنجی می‎گویند که شخص، هنگام با خبر شدن از حال کسیکه وضع‎اش خوب شده است، می‌برد. همچنین گفته‎اند: حسد یعنی آرزوی زوال نعمت از دیگران. بهر حال …

عشق به شهادت علامه ابوالحسن ندوی مترجم: عبدالله تیموری هنگامی که رسول خدا(ص) آماده ی رفتن به میدان بدر شد تا با مشرکان بجنگد، نوجوانی ۱۶ ساله به نام عمیربن ابی وقاص نیز همراه مجاهدین خارج گشت. او می ترسید که پیامبر(ص) به علت کوچکی او را نپذیرد، بنابراین خود را میان جمعیت مخفی می کرد و سعی می نمود …

در دربار خلافت در حضور معتصم (از خلفای بنی عباس) یک شخص زندانی که در زنجیر بسته شده بود را آوردند[۱]. خلیفه و آن دسته از علمائی که دارای طرز تفکر اعتزالی بودند، در پی این بودند تا امام به هر صورت ممکن نظریه مخلوق بودن قرآن را بپذیرد. اما آن امام بزرگوار و مجاهد با آواز بلند این چنین …

صبر و شکیبایی گنجی از گنجهای بهشت می باشد، که الله عزوجل آنرا جز به کسی که دوستش دارد نمی بخشد. {وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَکَانُوا بِآیَاتِنَا یُوقِنُونَ} (۲۴) السجده. و برخی از بنی‌اسرائیل را که شکیبایی ورزیدند و به آیات ما یقین داشتند، پیشوایان (و پیشگامان خیر) گرداندیم.