سیره سلف صالح

تعداد تابعین بسیار زیادند و امکان محصور کردن آن‌ها به تعداد مشخصی وجود ندارد، و آن‌ها سه طبقه هستند: کبری و صغری و مابین آن دو.[۱] طبقه‌‌ی کبری: کسانی هستند که بیشتر روایتشان از صحابی است، مثل: سعید بن مسیب، وعروه بن زبیر، وعلقمه بن قیس.[۲] طبقه‌‌ی صغری: کسانی هستند که بیشتر روایتشان از تابعین بوده و جز تعداد کمی …

پس از امام اشعری در ادامه اندیشه و مکتب فکری وی بسیار از علماء، متکلمین و اساتید جلیل القدر که در تمام عالم اسلام از نظر برتری اندیشه و توان علمی و استعداد عقلی مشهور بودند پا به عرصه وجود گذاشتند و به علّت وجود پربرکت آنان، سروری علمی جهان اسلام از دست معتزله خارج شده، به کف با کفایت …

در همین زمان یعنی دوران مبارزه علیه اعتزال، در عالم اسلام، در گوشه‌ای دیگر از منطقه ماوراء النهر، دانشمند و متکلم دیگری به نام ابو منصور ماتریدی (متوفای سال ۳۳۲) به سوی علم کلام و عقاید اسلام توجه ویژه‌ای مبذول فرمودند[۱]. این مرد دانشمند بی‌نهایت با فکر اندیشمندی معتدل بود. به علّت مبارزه پیاپی امام ابوالحسن با عقاید معتزله در …

امام ابوالحسن اشعری/ در سال ۳۲۴هجری قمری دار فانی را وداع گفت و در بغداد در محله مشروع الزوایا به خاک سپرده شد. در هنگام تشییع جنازه و مراسم تدفین ایشان، اعلام گردید که یاری دهندۀ سنّت پیامبر از دنیا رفت[۱]. [۱]– ابن خلکان ص۴۶۴ و ۴۶۵٫

امام ابوالحسن اشعری فقط یک دانشمندی عقلی و علمی نبود، بلکه علاوه رهبری امامت و اجتهاد در زمان خود، در علم و عقل به صفات عبادت و تقوی و اخلاق فاضله نیز آراسته بود، این خصوصیت کلیه پیشوایان گذشته است. فقیه احمد بن علی گفته است: «من تا مدّت ۲۰ سال در خدمت امام اشعری بودم برتر از ایشان در …

امام ابوالحسن اشعری، تنها به بحث و مناظره و تفهیم و سخنوری زبانی کفایت نمی‌کرد، بلکه در رد عقاید باطله، کتاب‌های با ارزشی تالیف و منتشر کردند. ایشان مطابق با عقیده اهل سنّت تفسیر قرآنی نوشتند که به گفته ذهبی سی جلد می‌باشد[۱]. بعضی از دانشمندان و نویسندگان می‌گویند آمار تالیفات و نوشته‌های امام اشعری بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ جلد …

خلاصه اینکه امام اشعری از رضایت و ناخشنودی این هردو گروه توجهی نکرده و در پاسداری و نصرت دین و در نگهبانی از ایمان و عقیده، آن روش عملی را که ضروری می‌دانستند با شهامت و تیز هوشی کامل پیاده نموده و با زبان و قلم در گسترش و پیشرفت آن مشغول شدند. نتیجه تلاش وی این شد که طوفان …

کارنامه اصلی خدمات دینی امام ابوالحسن اشعری تنها موافقت با مسلک سنت، تشریح آرای گذشتگان و تایید اجمالی آن نبود، زیرا این کار را سایر محدثان و عموم حنابله انجام می‌دادند؛ بلکه کارنامۀ اصلی علمی ایشان اینکه حقایق کتاب و سنّت و عقاید اهل سنّت را با دلایل محکم ثابت کردند و با معتزله و فرقه‌های دیگر در مورد هر …

امام ابوالحسن اشعری مجتهد فن بیان و بنیانگذار علم کلام بود، متکلمین بعدی به هوش سرشار خدادادی و ژرفگری در کلام، نکته سنجی و باریک‌بینی وی را اعتراف می‌کردند. شخصی به قاضی ابوبکر باقلانی (که معاصرانش به علّت فصاحت حسن نطق و تقویت تحریر، ایشان را به لقب لسان الامت خطاب می‌کردند) گفت کلام شما از کلام ابوالحسن اشعری برتر …

امام ابوالحسن تبلیغ و گسترش مذهب اهل سنّت را وظیفۀ تقرب الی الله و جهاد دانسته و با جدیت کامل این کار را انجام می‌داد و شخصاً در جلسه‌های معتزله شرکت و با افراد ممتازشان ملاقات کرده، برای قانع کردن و تفهیم آن‌ها فعالیت می‌کرد. روزی از وی پرسید شما چرا با اهل بدعت آمیزش و رفت و آمد دارید، …

نام ایشان علی فرزند اسماعیل است، از نسل صحابی معروف حضرت ابو موسی اشعری بودند. در سال ۲۷۰ هجری قمری در بصره متولد شد، مادر وی پس از وفات پدرش (اسماعیل) با ابوعلی الجبائی ازدواج کرده بود که در آن زمان خودش پیشوایی برای معتزله و پرچمدار مذهب اعتزال بود. شیخ ابوالحسن در آغوش چنین فردی تربیت یافت و به …

نتیجه پایمردی و استقامت بی‌مانند امام احمد و ثابت قدمی وی این شد که فتنه خلق قرآن برای همیشه ریشه‌کن گردید و مسلمانان جهان از خطر بزرگ دینی محفوظ ماندند، کسانی که در این امتحان دینی با دولت همکاری کردند و از روش مصلحت اندیشی و فرصت طلبی استفاده کردند، از نگاه مردم مردود شدند و اعتبار علمی و دینی …

علاوه بر آنچه که در صفحات گذشته و از زبان خود امام احمد بن حنبل/ دربارۀ سختی‌ها و شکنجه‌هائی که در راه عقیده و ایمان راسخ وی به قرآن و سنّت نبوی و عدم قبول رأی المعتصم خلیفه عباسی در مورد خلق قرآن بر وی روا داشته می‌شد، نمونه‌های آشکار دیگری از بردباری و تحمل وی ذیلاً بیان می‌شود. سپس …

امام احمد بن حنبل با اصرار متوکل، مدتی در پایگاه خلافت اقامت گزید و چون در این مدّت مهمان سلطنتی بود، هر روز برایش غذاهای رنگارنگی می‌آوردند که تقریباً به قیمت صد و بیست درهم ارزش داشت وی از اغذیه ذره‌ای نچشیدند و تمام شبانه روز روزه بودند پس از گذشت هشت روز، روزه‌ پی در پی ضعف کردند و …

گاه غیر مسلمانان نیر از راه دور به دیدن وی می‌آمدند، یک بار پزشکی مسیحی برای معالجه آمد و گفت من از چند سال قبل در آرزوی زیارت شما بودم و زندگی شما نه تنها برای اسلام باعث خیر و برکت است، بلکه برای کل مخلوق خدا باعث خیر و برکت است و کلیۀ دوستان ما شما را دوست دارند. …

زندگی ایشان مانند ائمه گذشته دارای صفات فقر، زهد، توکل و قناعت بود و این فقر وی اختیاری بود. ایشان هدیه‌های سلاطین و خلفا را هرگز قبول نمی‌کرد، گاهی پسران سلاطین با ایشان در این مورد صحبت می‌کردند. در جواب می‌فرمود، درست است که این مال حلال است و با رفتن به سفر حج درست است، من آن را حرام …

نتیجه این بلند همتی، زحمت‌کشی، و کثرت سفرها حافظۀ فطری این بود که ایشان یک میلیون حدیث را در حافظه خود محفوظ داشتند. با توجه به وسعت علم و کثرت حفظ، از تفقه، حسن استنباط، و ذکاوت امام شافعی بی‌نهایت متأثر بودند و می‌گفتند «ما رأت عینای مثله». امام احمد اصول اجتهاد را از امام شافعی/ آموختند و این استعداد …

امام احمد بن حنبل/ در علوم دینی به علم حدیث توجه خاصی مبذول نمود و پیش از همه به خدمت قاضی ابویوسف/ حدیث را دیکته می‌کرد و سپس تا مدّت چهار سال در بغداد از امام حدیث هیثم بن بشیر ابن ابوحازم الوسطی (م ۷۲هجری) استفاده می‌کردند[۱]. در همین مدّت از محضر ائمۀ معروف حدیث، عبدالرحمن ابن مهدی و ابوبکر …

خداوند متعال ائمۀ اربعه را جانشینانی عطا فرمود که گنجینۀ علمی‌شان چندین برابر اضافه نموده و کار تنقیح و ترتیب آثارشان را ادامه دادند. از شاگردان امام ابوحنیفه/ مغز متفکری به نام امام ابویوسف/ تربیت یافت که در دوران هارون الرشید وظیفۀ قاضی القضات کشور پهناور اسلامی را با موفقیت تمام انجام دادند. در اصول معاشی و اقتصاد اسلامی، تصنیف …

سعی و تلاش و توجه این گروه با حافظه و احساس نیاز به حدیث، آن چنان ذوق و علاقه‌ای در بین مردم به حضور در جلسات درس و روایات حدیث و استفاده از ائمه فن ایجاد کرده بود که در جلسات درس محدثان، تعداد دانش آموزان شرکت کننده از هزاران نفر فراتر می‌رفت و نسبت به دربار پادشاهان، در این …

محدثان نه تنها حالات رجال حدیث را جمع و ثبت کردند، بلکه پای‌بند نوشتن حالات درست و واقعی بودند. در مورد اخلاق و عبادات، قوت و ضعف، احتیاط و عدم احتیاط دیانت، تقوی، علم و حافظۀ ایشان و گفته‌های معاصران‌شان و هر نوع معلوماتی را در رابطه با ایشان جمع نمودند و در این مورد هیچ تفاوتی بین افراد قایل …

خداوند متعال برای حفظ و گسترش این روایان، تعداد صدها نفر افراد بلند همّت تازه نفس و پرجوش به عنوان طلاب علوم دینی مهیا فرمود که در قوت حافظه و ذکاوت خویش نظیر نداشته و سیل این افراد از کشورهای عجمی به جانب بغداد سرازیر شد. خداوند متعال در آنان چنان عشق و علاقه‌ای ایجاد فرمود که مشکل اقامت برای …

اثر این خلوص پایبندی دینی و کمالات علمی و روحانی این بود که تمام بصره فریفته ایشان بودند و در سال ۱۱۰ هجری هنگامی که وفات فرمودند همۀ مردم شهر ایشان را تشییع جنازه می‌نمودند[۱] و در تاریخ بصره اولین بار بود این واقعه پیش آمد که همه مردم به گورستان رفته، به همین علّت در آن روز در مسجد …

در جلسه‌ای دیگر ضمن یادآوری حالات اصحاب کرام و تفسیر آیاتی از سورۀ فرقان که در وصف مؤمنین هستند چنین فرمود: «هنگامی که به گوش مؤمنین نخستین (صدر اسلام) این دعوت خداوند رسید آن‌ها بلافاصله تصدیقش کردند در اجابتش لبیک گفتند و یقین در عمق قلوب‌شان جا گرفت. دل و دماغ، تن و نگاه ایشان در مقابل هیبت و عظمت …

علاوه بر این، از همه عوامل موثرترین عاملِ موثر در ایشان این بود که فقط مرد سخن و صاحب کمال نبودند، بلکه صاحب دل و دارای حال نیز بودند و چیزی که بیان می‌کردند مصداق «آنچه از دل برون آید لاجرم بر دل نشیند» بود. هنگامی که سخنرانی می‌فرمودند کاملاً با سوز دل و با اثر بود، لاجرم نتیجه‌اش این …

اما حریف اصلی این فتنه و پرچم‌دار دعوت ایمانی، حضرت حسن بصری/ بودند. ایشانه در سال ۲۱ هـ.ق متولد شدند، پدرش یسار بردۀ آزاد شدۀ صحابی معروف زید بن ثابتس بود. خود ایشان در منزل ام المؤمنین سلمهس پرورش یافته بود. خداوند متعال به حضرت حسن بصری/ استعدادهایی داده بودند که برای احیاء وقار دین و موثر نمودن دعوت اسلامی …

اگر مشیت خداوند بیشتر شامل حال مردم می‌شد و عمر بن عبدالعزیز را فرصتی به اندازۀ سلاطین گذشته فراهم می‌گردید، پس در کل کشور اسلامی انقلابی عمیق به وجود می‌آمد که اثرش تا مدتی طولانی‌تر باقی می‌ماند و تاریخ بعدی مسلمانان به صورت دیگری رقم می‌خورد، اما بنی امیه از خلافت این فردِ خانواده‌شان چیزهایی را که از دست دادند، …

روح زندگی عمر بن عبدالعزیز و انگیزۀ همه فعالیت‌هایش و نیروی محرکه‌اش ایمان قوی، یقین به آخرت و علاقه‌اش به بهشت بود. هرکاری که می‌کردند جهت خوف خدا یا محبت به خدا بود و این نیرویی است که بزرگ‌ترین حاکم نیرومند روی زمین را در مقابل لذایذ سلطنتی و وسایل فریبنده جهان، ثبات قدم می‌بخشد. اگر کسی به ایشان بر …

در اثر اصلاح مالی عمر و ممانعت از اخذ مالیات‌های نادرست و دزدی و اینکه نظام دولت را در قالب شرعی و اخلاقی ریخته بود، دولت وی با خسارات و مشکلات مالی زیادی رو به رو شد؛ اما در کشور رفاه عمومی موجود بود و سرمایه مردم به حدی رسید که با تلاش زیادی کسی پیدا نمی‌شد که مستحق اخذ …

حضرت عمر بن عبدالعزیز فقط به اصلاح مسلمانان و گسترش احکام شرعی در مملکت اکتفا نکرد، بلکه به تبلیغ اسلام بین غیر مسلمین توجه به خصوصی مبذول کرد و در این مورد به برکت اخلاص و صداقت وی و نمایندگی موثر و راستین اسلام به وسیله زندگی عملی خودش، موفقیتی کامل حاصل کرد. بلاذری در فتوح البلدان می‌نویسد: عمر بن …

با توجه به اشتغال ایشان در کارهای ذکر شدۀ قبلی، در تدریس علوم دینی و احیاء سنت‌های دینی توجه ویژه‌ای مبذول می‌کردند، ابوبکر بن حزم را که دانشمند بزرگ زمان بود به تدوین حدیث پیامبر ع مکلف کردند و نوشتند: «انظر ما کان من حدیث رسول الله صلى الله علیه وسلم فاکتبه فانى خفت دروس العلم وذهاب العلماء». ترجمه: «هرچیز …

علاوه بر در پیش گرفتن روش زندگی زاهدانه و احتیاط و تقوی، روح حکومت را نیز به طور کامل تغییر داد. اولین تغییر بنیادی وی این بود که نقطه‌نظر حکومت را نسبت به تمامی امور تغییر داد، تا قبل از خلافت ایشان برای گرفتن مالیات و خراج دولتی و صرف کردن آن ادارۀ مخصوصی تشکیل شده بود که آن اداره …

عمر بن عبدالعزیز، همین که زمام حکومت را به دست گرفت، بدون تأخیر و درنگ چند نفر حاکم را که ظالم‌ترین و خدا نترس‌ترین حکام بودند پاک‌سازی کرد و شوکت و اریکه پادشاهی‌ای را که به آن‌ها تقدیم شده بود، همه را به بیت‌المال سپرد و از همان لحظه نخست رفتارش یکسره عوض شد. اکنون او جانشین سلیمان نبود، بلکه …

این معجزه، وجود مسعود سیدنا حضرت عمر بن عبدالعزیز/ است که نوۀ بنیانگذار این طایفه «مروان» بود و مادرش «ام عاصم» نوه خلیفه دوم فاروق اعظمس بود و این سلالۀ فاروقیت و امویت به این جهت بود که در نسل بنی امیه خلیفه راشدی به وجود آمده و برای تغییر حالت انقلاب کند[۱]. عمر بن عبدالعزیز/ در سال ۶۱ هجری …

در خصوص انصاف شیخ اسلام ابن تیمیه؛ این گونه ذکر شده که مخالفان در حلقۀ درس او حضور می‌یافتند تا از ادلۀ خود و تقریر و بیان آن از جانب شیخ آگاهی یابند، زیرا شیخ الاسلام قبل از ردّ آن سخنان به طور کامل آن‌ها را شرح می‌داد.[۱] زیرا او در هر مسأله‌ای عمیقاً به جست و جو پرداخته و …

قاضی ابویوسف شاگرد ابوحنیفه یکی از مشهورترین و بزرگ‌ترین و عادل‌ترین قاضی‌های شناخته شده بود. او می‌گوید: در تمام عمرم همیشه با عدالت قضاوت کرده‌ام و همیشه با وجدان راحت خوابیده‌ام چون به علم خودم اعتماد دارم، ولی یک بار اشتباهی کرده‌ام که شب و روز را برای من تلخ کرده است! گفتند: آن اشتباه چیست؟ گفت: روزی میان یک …

روزی زن کم شعوری مورد اذیّت مردی قرار گرفت تا این‌که مرد را فحّاشی کرد و آن مرد، فحّاشی زن را نزد قاضی وقت ابن ابی لیلی که معتزلی بود برد و ابن ابی لیلی در مسجد دو حدّ را بر زن کم خرد جاری نمود. وقتی این ماجرا به گوش ابوحنیفه رسید فرمود: قاضی در هفت مورد خطا کرده …

ابو منصور هرچه به حضرت ابوحنیفه می‌گفت که باید منصب قضاوت را به خاطر علم و تواناییت بر عهده‌ بگیری او هر بار این تکلیف را از گردنش می‌انداخت و می‌گفت: من صلاحیّت قضاوت را ندارم. ابو منصور گفت: تو دروغ می‌گویی! ابوحنیفه فرمود: تو با دادن نسبت دروغ به من عدم صلاحیتم را صادر کردی. چون قاضی نباید دروغ …

یکی از نمونه‌های ثابت قدمی و رنج کشیدگان برای دین، تابعی جلیل القدری بنام سعید بن جبیر است. زمانی‌که این بزرگوار را پیش حجّاج بن یوسف آوردند با شجاعت تمام در مقابلش ایستاد و حجّاج با این‌که اسم سعید را می‌دانست، اسمش را پرسید، فرمود: سعید بن جبیر. حجّاج گفت: امّا تو شقی بن کُسیر (یعنی پسر شکسته) هستی. فرمود: …

ابو یوسف شاگرد گرانقدر حضرت ابوحنیفه هنگام سکرات مرگ مرتّب بیهوش می‌شد و به هوش می‌آمد و به شاگردانش می‌گفت: بیایید روی یک مسأله باهم بحث کنیم که در سؤالش به شاگردانش می‌گفت: به نظرتان با پای پیاده پاداش به حج رفتن بیشتر است یا سوار بر مرکب!؟ شاگردانش می‌گفتند: استاد این چه وقت سؤال کردن است که این مطلب …

کانال تلگرامی اهل سنت و جماعت ایران @ahlesonnat_com https://t.me/ahlesonnat_com https://t.me/joinchat/AAAAAEL1eveEIme7q2AtCw

جنگ میان مسلمانان و مشرکین مردم را از یکدیگر جدا ، و گفت و گو میان آنان را منقطع ساخته بود. و در هر مکانی که با یکدیگر مواجه می شدند ، میان شان نبرد روی می داد. زمانی که آتش بس حدیبیه در ذوالقعده ی سال ششم هجری به وقوع پیوست، جنگ به پایان رسید و مردم از دست …

شاید یکی از مقاطع و مراحلی که بیش از سایر مقاطع تحقیق، بررسی و تحلیل مستمری را می‌طلبد، عصر نبوت و دوران خلافت راشده و مقطع زمانی خیرالقرون، باشد. باید، اصول، ضوابط و فرمولهایی که در شکل گرفتن این نسل اسلامی، نقش داشتند، شناسایی و بازسازی شوند. اهمیت این امر از آن جهت است که شناخت، از این برهه‌ی زمانی …

کانال تلگرامی اهل سنت و جماعت ایران @ahlesonnat_com https://t.me/ahlesonnat_com https://t.me/joinchat/AAAAAEL1eveEIme7q2AtCw

امام ذهبی در سیر الاعلام النبلاء نقل میکند که: انس ابن مالک صحابی رضی الله عنه صحابه رسول الله صلی الله علیه وسلم هرگاه یاد فتح شهر شوشتر ایران را می کرد به گریه می افتاد… اما بخوانیم چرا؟ شهر شوشتر یکی از مستحکم ترین قلعه ها و پایگاه های نظامی ایرانیان قبل از اسلام بود، سپاه مسلمانان به مدت …