ازدحام شنوندگان در جلسات درس

سعی و تلاش و توجه این گروه با حافظه و احساس نیاز به حدیث، آن چنان ذوق و علاقه‌ای در بین مردم به حضور در جلسات درس و روایات حدیث و استفاده از ائمه فن ایجاد کرده بود که در جلسات درس محدثان، تعداد دانش آموزان شرکت کننده از هزاران نفر فراتر می‌رفت و نسبت به دربار پادشاهان، در این جلسات درس حدیث، انتظام و سکون و آرامش بیشتر حکمفرما بود.

یزید بن هارون، هنگامی که در بغداد درس حدیث می‌داد، تعداد حاضرین در کلاس درس ایشان به هفتاد هزار نفر تخمین زده می‌شد. امام عاصم بن علی، برای دیکتۀ حدیث، خارج از شهر بغداد در نخلستانی بر جایگاهی بلند نشسته بود، روزی خلیفه معتصم بالله فرد معتمدی را برای آمارگیری حاضرین جلسۀ درس وی فرستاد، این شخص تعداد حاضرین را به تعداد یکصد و بیست و چهار هزار نفر گزارش داد. احمد بن جعفر روایت می‌کند که هنگامی که ابو مسلم خراسانی به بغداد تشریف آوردند در محلۀ رجعه غسان، حدیث را دیکته می‌کردند، بین این جمعیت هفت دیکته کننده دیگر در محل‌های مختلف این جمع تعیین شده بودند که صدای استاد را به افراد دورتر جلسه برسانند و در اثر کمبود جا مردم ایستاده می‌نوشتند و آمار دوات‌های جوهر این جلسه پس از شمارش دقیق، بیش از چهل هزار دوات گزارش شده است و این آمار کسانی بودند که می‌نوشتند و کسانی که بدون نوشتن فقط برای شنیدن حدیث حضور داشتند، خارج از این آمار است.

شیخ وقت فریابی/ در بغداد، هنگامی که دیکته حدیث می‌کردند، در جلسات‌شان سیصد و شانزده نفر مستملی (دیکته کننده) دیگر وجود داشت و آمار حاضران مجلس سی‌هزار نفر گزارش شده است. در جلسۀ درس فریابی، ده هزار نفر از طلاب فقط کسانی بودند که دوات و قلم با خود همراه داشتند. از فریبری روایت است که جامع صحیح امام بخاری/ را نود هزار نفر از ایشان استماع کرده است (علماء سلف به نقل از تذکره الحفاظ و تاریخ ابن خلکان)[۱].

[۱]– مقدمه فتح الباری ص ۴۹۲٫

مقاله پیشنهادی

تعداد تابعین:

تعداد تابعین بسیار زیادند و امکان محصور کردن آن‌ها به تعداد مشخصی وجود ندارد، و …