عقيده

ترازوی اعمال [میزان] مفهوم لغوی میزان: اصل این واژه «مِوزان» بوده که حرف «واو» به سبب مکسور ­بودن ماقبلش، تبدیل به «یاء» شده و جمع آن، موازین است. میزان نام وسیله­ای است که اشیاء توسّط آن وزن می­گردد یا وسیله­ای که سنگینی و سبکی اشیاء به‌وسیلۀ آن سنجیده می­شود.[۱] مفهوم شرعی میزان: یعنی وسیله­ای که الله تعالی در روز قیامت، …

اولین امّتی که مورد محاسبه قرار می­گیرد: پیش از سایر امّت­ها، به حساب امّت محمّد صلی الله علیه وسلم پرداخته می­شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم می­فرمایند: «نَحْنُ الْآخِرُونَ السَّابِقُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ، المقضَی بَینَهُم قبلَ الخَلائقِ»[۱]؛ «ما آخرین امّت [در دنیا] و نخستین امّت در روز قیامتیم که پیش از سایر مردم، به حساب ما رسیدگی می­شود». همچنین از …

شیوۀ رسیدگی به حساب کافران: شیخ الإسلام ابن تیمیّه می­گوید: «الله متعال مردم را مورد محاسبه قرار می­دهد و بندۀ مؤمنش را جدا نموده و از وی به سبب گناهانی که انجام داده، اعتراف و اقرار می­گیرد، چنانکه در قرآن و سنّت بیان شده است. امّا کافران همچون کسی که نیکی­ها و بدی­هایش سنجیده شود، مورد محاسبه قرار نمی­گیرند، زیرا …

عمومیّت حساب و کسانی که مورد محاسبه قرار نمی­گیرند: تمامی مردم محاسبه می­شوند مگر هفتادهزار نفری که پیامبر صلی الله علیه وسلم آنان را استثنا نمودند. در صحیح بخاری و صحیح مسلم از ابن عبّاس نقل شده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «عُرِضَتْ عَلَیَّ الأُمَمُ»؛ «تمامی امّت­ها به من نشان­داده شدند.» و در ادامه عرض کردند: «فَنَظَرْتُ فَإِذَا …

قوانینی که بندگان بر اساس آن‎ها مورد محاسبه قرار می­گیرند: اگر الله تمامی بندگانش را عذاب نماید، باز هم بر آنان ستمی نکرده است، زیرا بنده و تحت فرمان و سلطۀ او هستند و مالک هرگونه که بخواهد، می­تواند در ملکش تصرّف نماید. امّا الله متعال آنان را عادلانه و بر اساس حکمت و عدالتش مورد محاسبه قرار می­دهد. الله …

انواع حساب: برخی از حساب­ها سخت و برخی آسان هستند. انواع دیگر آن، حساب تقریر و تکریم و بزرگداشت، توبیخ و نکوهش، فضل و بخشش و مؤاخذه و مجازات بوده و متولّی آن، بخشنده­ترین بخشندگان، مهربان­ترین مهربانان و فرمانرواترین فرمانروایان است.[۱] [۱]– نک: القیامه الکبری، ص ۱۹۳٫

شیوه و کیفیّت حسابرسی: متون شرعی شیوه و روش حسابرسی در قیامت را روشن ساخته­اند. به طور خلاصه می­توان گفت: الله تعالی بندگان را در حضور خویش نگه می­دارد و از آنان به سبب گناهانی که مرتکب شدند و اعمالی که انجام داده و سخنانی که بر زبان آوردند، اقرار می­گیرد و آنان را از کفر یا ایمان، اطاعت یا …

حسابرسی مقتضای حکمت است: الله کتاب­های آسمانی را نازل نمود و پیامبران را فرستاد و بر بندگان، پذیرش آنچه پیامبران آوردند را واجب و عمل به آنچه واجب است را فرض گردانید. بنابراین اگر حساب و جزایی نباشد، این امور بیهوده و بی­فایده خواهد بود، امّا الله تعالی از این کار منزّه است. الله متعال در آیۀ زیر به این …

حساب مفهوم لغوی حساب: این کلمه در اصل، از «حسب» گرفته شده و ریشۀ «ح س ب» دلالت بر چندین معنا؛ مانند شمارش و آمارگیری می­کند.[۱] مفهوم شرعی حساب: یعنی اینکه الله تعالی در روز قیامت، بندگان را از اعمال‌شان آگاه می­کند و کارهای خوب یا بدی که انجام داده­اند را به آنان بیان می­نماید.[۲] ادلّۀ اثبات حساب:[۳] حسابرسی در …

افرادی که الله تعالی آنان را در روز قیامت، زیر سایۀ عرش خویش قرار می­دهد: اعمال فراوانی هستند که انسان را از وحشت و سختی­های قیامت نجات می­دهد.[۱] کسانی که الله متعال آنان را در روزی که هیچ سایه­ای جز سایۀ عرش پروردگار نیست، در زیر سایۀ عرشش قرار می­دهد؛ در صحیح بخاری، صحیح مسلم و سایر کتاب­ها آمده که …

نزدیک­شدن خورشید به مخلوقات: در روز قیامت، خورشید بسیار به مردم نزدیک می­شود و فاصلۀ آن تا آنان، به اندازۀ یک میل [معادل با۱۴۸۲ متر فرانسوی] است و عرق آنان را فرا می­گیرد؛ برخی تا پاشنۀ پا، تعدادی تا زانو، بعضی تا سینه­ و برخی تا گردن در عرق فرو می­روند و هر یک به اندازۀ اعمالش دچار این سختی می­گردد.[۱] …

بزرگی روز قیامت روز قیامت بسیار مهم و بزرگ و وحشتناک است و بندگان هرگز چنین روزی را ندیده­اند، زیرا: أ ـ الله متعال آن را توصیف به بزرگی نموده است: ﴿أَلَا یَظُنُّ أُوْلَٰٓئِکَ أَنَّهُم مَّبۡعُوثُونَ۴ لِیَوۡمٍ عَظِیمٖ﴾ [المطفّفین: ۴-۵] «آیا آنان گمان نمی‌کنند که [قیامت فرا می‌رسد و از قبرها] برانگیخته می‌شوند برای روزی بزرگ؟!» ب ـ توصیف آن …

وجه تسمیۀ قیامت: در این زمینه ۴ دیدگاه وجود دارد: أ ـ به سبب دارا بودن امور مذکور؛ ب ـ به علّت برخاستن مردم از قبرها و رفتن به سوی قیامت؛ ج ـ به سبب برخاستن مردم به پیشگاه پروردگار جهانیان؛ د ـ به علّت ایستادن جبرئیل و فرشتگان دیگر در حالت صف­بسته.[۱] [۱]– التّذکره، ص ۲۴۶٫

قیامت مفهوم قیامت: قیامت یکی از نام‌های روز آخرت است. قرطبی رحمه الله می­گوید: «این واژه در زبان عربی، مصدر «قام یقوم» بوده و بنا بر عادت عرب، به منظور مبالغه،«ه» تأنیث گرفته است».[۱] [۱]– التّذکره، ص ۲۴۶٫

حکم انکار رستاخیز انکار زنده­شدن مردگان باعث کفر به الله تعالی می­گردد و کسی که رستاخیز را انکار نماید، به الله متعال، پیامبران، کتاب­های آسمانی و روز آخرت کافر می­گردد. الله می­فرماید: ﴿زَعَمَ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ أَن لَّن یُبۡعَثُواْۚ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّی لَتُبۡعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلۡتُمۡۚ وَذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٞ﴾ [التّغابن: ۷] «کسانی‌که کافر شدند گمان بردند که هرگز برانگیخته …

جایگاه ایمان به رستاخیز در دین اسلام ایمان به بعث بخشی از ایمان به روز آخرت و ایمان به غیب به طور کلّی است. اهمّیت این موضوع و جایگاه و ارزش آن در دین اسلام، بر کسی پوشیده نیست – چنانکه قبلاً مطالبی در این زمینه بیان گردید- و متون فراوانی که در این باره وجود دارد و تعدادی از …

دلیل عقلی ممکن­بودن بعث:[۱] عقل از دو طریق، دلالت بر امکان رستاخیز و زنده­شدن مردگان می­کند: ۱- الله تعالی در ابتدا آفرینندۀ آسمان‎ها و زمین است و ذاتی که بر پیدایش و ایجاد مخلوقات تواناست، قطعاً می­تواند دوباره آن‎ها را زنده کند. الله Uمی­فرماید: ﴿وَهُوَ ٱلَّذِی یَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ یُعِیدُهُۥ وَهُوَ أَهۡوَنُ عَلَیۡهِۚ وَلَهُ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰ فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَهُوَ …

دلیل حسّی امکان زنده­شدن مردگان:[۱] الله در همین دنیا، زنده­شدن مردگان را نشان داده و تنها در سورۀ «بقره»، پنج نمونه بیان شده است: نمونۀ اول: زمانی که قوم موسی gگفتند: ﴿لَن نُّؤۡمِنَ لَکَ حَتَّىٰ نَرَى ٱللَّهَ جَهۡرَهٗ﴾ [البقره: ۵۵]؛ «ما هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم تا اینکه الله تعالی را آشکارا ببینیم»؛ الله آنان را میراند و سپس زنده …

 دلایل ممکن بودن بعث ادلّۀ امکان بعث از طریق قرآن، سنّت، عقل و حس ثابت است که مطالبی در این زمینه بیان شد، امّا اکنون توضیحات بیشتری داده می­شود: أ ـ ادلّۀ نقلی ممکن­ بودن رستاخیز: مراد از دلایل سمعی و نقلی، آیات قرآن و احادیث رسول الله صلی الله علیه وسلم است. الله متعال می­فرماید: ﴿زَعَمَ ٱلَّذِینَ کَفَرُوٓاْ أَن …

دلایل ثبوت بعث دلایلی از قرآن و سنّت، اجماع، عقل و فطرت سلیم دلالت بر زنده­شدن مردگان دارند و نیز این کار بر مقتضای حکمت است، زیرا می­طلبد که الله  مخلوقات را برای حسابرسی و دادن پاداش یا عذاب در برابر تکلیفی که بر زبان پیامبران بر آنان لازم گشته است، دوباره زنده کند.[۱] الله تعالی می­فرماید: ﴿أَفَحَسِبۡتُمۡ أَنَّمَا خَلَقۡنَٰکُمۡ …

برانگیخته شدن [بعث] مفهوم بعث بعث در لغت به معنای فرستادن، انتشار، تحریک و امثال آن است.[۱] در اصطلاح شرع، بعث یعنی معاد جسمانی و زنده­کردن مردگان در روز قیامت برای حسابرسی و داوری در میان آنان.[۲] [۱]– نک: لسان العرب. [۲]– نک: لمعه الإعتقاد شرح الشّیخ محمّد بن عثیمین، ص ۱۱۵؛ القیامه الکبری، ص ۵۱٫

تعداد دمیدن در صور اسرافیل علیه السلام دو بار در صور می­دمد: الف – نفخۀ بیهوشی [صعق]: دمیدنی که بر اثر آن، مردم به وحشت افتاده و بیهوش می­شوند. وقتی الله تعالی اجازۀ پایان­یافتن این دنیا را صادر می­نماید، به اسرافیل دستور می­دهد که در صور بدمد و در نتیجه، تمامی آنچه در آسمان‎ها و زمین است مگر مخلوقاتی که …

دلایل دمیده شدن صور قرآن، سنّت و اجماع دلالت بر دمیدن در صور دارند. ۱ ـ الله در این زمینه می­فرماید: ﴿وَنُفِخَ فِی ٱلصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِی ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا مَن شَآءَ ٱللَّهُۖ ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخۡرَىٰ فَإِذَا هُمۡ قِیَامٞ یَنظُرُونَ﴾ [الزّمر: ۶۸] «و در صور دمیده شود، پس هر آنچه در آسمان‎ها و هر آنچه در زمین …

مفهوم دمیده شدن صور [نفخ] أ ـ مفهوم لغوی نفخ: نفخ از نظر لغوی، واژه­ای مشهور و شناخته­شده است. وقتی انسان هوا یا صدایی را از دهانش خارج کند، گفته می­شود: نَفَخَ بِفَمهِ یَنفخُ نفخاً. دمیدن در آتش و نوشیدنی و… نیز از این قبیل است.[۱] ب ـ تعریف صور: این واژه در اصل، دارای معانی متعدّدی است؛ همچون شیپور …

نتایج ایمان به روز آخرت ایمان به این روز منجر به نتایجی مهم، اخلاقی زیبا، عبادت­هایی متنوّع و تأثیراتی پسندیده برای فرد و جامعه در دنیا و آخرت می­شود. از جمله اینکه: ۱- بجای آوردن عبادت الله متعال: ایمان به قیامت یکی از موارد اطاعت از الله  به شمار می­رود و کمال مخلوق در انجام پرستش پروردگار است. ۲- افزایش …

اهمّیت ایمان به روز آخرت باور و یقین به روز قیامت از اهمیت والایی برخوردار است، دلایلی که بینگر این اهمیت می‌باشد، به شرح زیر است: ۱- ایمان به روز آخرت، یکی از ارکان ششگانۀ ایمان است: در آن حدیث مشهور، وقتی جبرئیل علیه السلام دربارۀ ایمان پرسید، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَمَلائِکَتِهِوَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْیَوْمِ …

مفهوم ایمان به روز آخرت ایمان به روز قیامت شامل تمامی اخباری که دربارۀ این روز بیان شده و امور مربوط به آن است؛ مانند ایمان به نشانه­های قیامت و علاماتی که پیش از آن روز به وقوع می­پیوندد، مرگ و آنچه پس از آن واقع می‌شود؛ همچون فتنۀ قبر، عذاب یا نعمت­های آن و نیز ایمان به دمیده­شدن در …

ویژگی های پیامبرمان؛ محمّد صلی الله علیه وسلم پیامبر اسلام دارای صفات منحصر به فرد زیادی هستند که بیان تمامی آن‎ها در این مختصر نمی‌گنجد و به طور اجمالی، برخی از آن‎ها بدین قرار است: ۱- عمومیّت رسالت ایشان: الله می­فرماید: ﴿قُلۡ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ إِنِّی رَسُولُ ٱللَّهِ إِلَیۡکُمۡ جَمِیعًا﴾ [الأعراف: ۱۵۸] «بگو: ای مردم! من فرستادۀ الله به سوی همۀ …

ادّعای پیامبری در سده­های نخستین اسلامی و در دورۀ معاصر، گروه­هایی پیدا شدند که افرادشان ادّعای پیامبری داشتند و بروز این جنبش­ها دلایل بسیاری داشت که مهم­ترین آن‎ها، جهالت، قبیله­گرایی، ملّی­گرایی و کینۀ یهودی و صلیبی بود. از مشهورترین کسانی که در صدر اسلام، ادّعای نبوّت کردند، أسود عنسی، طلیحه بن خویلد، مسیلمه و سجاح تغلبی را می­توان نام برد. …

مفهوم معجزه، کرامت و احوال شیطانی معجزه: کاری خارق­العاده که الله تعالی آن را بر دستان پیامبری از پیامبرانش اجرا می­نماید تا وی را تأیید و تصدیق کند. معجزه، نشانه نیز نامیده می­شود. کار خارق­العاده یعنی عملی که بر خلاف عادت آدمیان بوده و برایشان ناآشنا و خارج از توانشان است. کرامت: یعنی کاری خارق­العاده که الله متعال آن را …

مفهوم عقیدۀ ختم نبوّت مراد از ختم نبوّت، پایان­یافتن خبردادن الله تعالی به مردم و قطع وحی آسمانی است.[۱] یعنی اینکه باور کنیم اخبار غیبی با نبوّت پیامبرمان؛ محمّد صلی الله علیه وسلم پایان یافته و وحی آسمانی با وفات ایشان، قطع شده است. این مطلب از مهم­ترین و اصلی­ترین اعتقادات مسلمانان به شمار می­رود و هر کس بر خلاف …

نتایج ایمان به پیامبران و رسولان ایمان به پیامبران و رسولان دارای نتایجی مهم و بزرگ است؛ از جمله: آگاه­شدن از رحمت و توجّه الله تعالی به بندگانش، زیرا رسولانی را به سویشان فرستاد تا آنان را به راه راست راهنمایی کنند و شیوۀ پرستش الله را برایشان روشن سازند، چون عقل بشر به تنهایی نمی­تواند این مسأله را تشخیص …

موارد ایمان به پیامبران ایمان به رسولان شامل موارد زیر است: ۱- باور و یقین به اینکه رسالت‌شان حقیقتی از جانب الله تعالی است. بنابراین کسی که رسالت یکی از آنان را انکار کند، به رسالت تمامی­شان کافر شده است، چنانکه الله می­فرماید: ﴿کَذَّبَتۡ قَوۡمُ نُوحٍ ٱلۡمُرۡسَلِینَ﴾ [الشّعراء: ۱۰۵] «قوم نوح پیامبران را تکذیب کردند». الله متعال قوم نوح  را …

عصمت پیامبران و رسولان مسلمانان اتّفاق دارند که پیامبران و رسولان در پذیرش و تحمّل رسالت و در آنچه از جانب پروردگارشان به مردم می­رسانند، معصومند. بنابراین چیزی از آنچه الله Uبه سویشان فرستاده است را نمی­کاهند و هیچ چیز را فراموش نمی­کنند مگر مواردی که منسوخ گردد. الله تعالی برای پیامبرش؛ محمّد صلی الله علیه وسلم ضمانت نمود که …

حقیقت پیامبران و رسولان پیامبران و رسولان، بشر و مخلوق هستند و به آنان وحی می­شود و هیچ یک از ویژگی­های ربوبیّت و الوهیّت را ندارند. آنان دارای صفات بشری؛ همچون بیماری، خواب، مرگ، نیاز به غذا و نوشیدنی و … هستند. الله تعالی این افراد را متّصف به برترین درجۀ بندگی نموده و در سیاق توصیف و تحسین آنان، …

دلایل نبوّت نبوّت از بزرگ­ترین ادّعاها به شمار می­رود و فقط دروغگوترین یا راستگوترین مردم ادّعای چنین امری می‌کند. نبوّت با ادلّۀ فراوانی اثبات می­گردد که بزرگ­ترین و مهم­ترین آن‎ها، نشانه­هایی است که معجزه نامیده می‌شوند، و با اعمال بزرگ، اخلاق پسندیده و رفتار نیک ثابت می­گردد. بنابراین کسی که ادّعای پیامبری نمود و الله متعال وی را به‌وسیلۀ معجزه­ها …

تفاوت میان نبی و رسول علما در بیان تفاوت نبی با رسول و تعیین مفهوم آن دو، سخنان زیادی بیان کرده­اند که خالی از نقد نیست، امّا از دیدگاه دانشمندان بسیاری، نبی با رسول فرق دارد، هر چند در بیان مفهوم هر یک از آن‎ها اختلاف است. همچنین نبوّت عام­تر از رسالت است؛ به عبارتی دیگر، هر رسولی نبی است، …

مفهوم شرعی نبوّت و رسالت از نظر شرعی، می­توان نبوّت و رسالت را این گونه تعریف کرد: ویژگی و صفتی است که در فرد، پس از انتخاب از جانب الله تعالی، به وجود می­آید و وی را از اخبار آسمانی آگاه ساخته و فرمان به تبلیغ آن می­دهد. بنابراین نبوّت و رسالت به محض انتخاب­شدن شخص توسّط الله متعال به‌‌وسیلۀ …

مفهوم لغوی رسالت: حروف اصلی این واژه، «راء، سین، لام» – رسل- بوده و رسول از «إرسال»؛ یعنی توجیه و تبیین یا از «تتابع»؛ پی­درپی­شدن گرفته شده، چنانکه وقتی شیر پی­درپی ریزان شود و بیرون آید، می­گویند: «رسل اللّبن». بنابراین رسول یعنی اینکه مردم را توجیه می­کند یا اینکه وحی پی­درپی بر وی نازل می­گردد.[۱] [۱]– لسان العرب، ج ۱، …

مفهوم لغوی نبوّت: سه اصل و ریشه برای این واژه بیان شده است؛ بنا بر قولی، از «نبأ»؛ یعنی خبر مهم و بزرگ گرفته شده و در نتیجه، نبوّت به معنای خبردادن است. بنا بر روایتی، اصل آن «نباوه» یا «نَبوَه» بوده که هر دو به معنای بلندی و برتری است و از این رو، نبوّت یعنی رفعت و والایی. …

آیا پس از نزول قرآن، پیروی از تورات و انجیل جایز است؟ با توجّه به مطالب قبلی و نیز به فرض صحّت این کتاب­ها، آن‎ها برای امّتی خاص و دوره­ای معیّن بوده و به‌وسیلۀ قرآن کریم منسوخ شده­اند و به همین سبب، کسی نمی­تواند از آن‎ها پیروی نماید. بر این اساس، بطلان و ناجایزبودن عمل به آن‎ها روشن می­گردد، مگر …

منابعی در معرّفی انجیل های امروزی بسیاری از دانشمندان مسلمان در گذشته و اکنون و نیز عالمانی از مسیحیّت که دین اسلام را پذیرفتند یا دانشمندانی که از قید و بند تقلید رها شدند، منابع زیادی را برای معرّفی انجیل­های موجود در دست مسیحیان نگاشته و انتقادات بسیاری را متوجّه آن‎ها ساخته­اند؛ همچون شیخ الإسلام ابن تیمیّه  در کتاب «الجواب …

انجیل­های معتبر از دیدگاه مسیحیان: أ ـ انجیل متّی: یکی از ۱۲ شاگرد خصوصی مسیح که انجیل را به زبان عبری یا سریانی نوشت. و آخرین نسخه­ای که پیدا شد، به زبان یونانی بود، و در مورد اینکه چه کسی انجیل را تدوین و ترجمه نموده است، اختلاف وجود دارد.[۱] ب ـ انجیل مَرقَص: نویسندۀ این انجیل، یوحنا ملقّب به …

انجیل پس از عیسی کتاب مقدّس موجود در نزد مسیحیان، شامل تورات، کتاب­های ملحق به آن، انجیل­ها و نامه­های پیامبران b می­شود. تورات و کتاب­های ملحق به آن، عهد قدیم و انجیل­ها و رسائل پیامبران، عهد جدید نامیده می­شود. مسیحیان هم عهد قدیم و هم عهد جدید را مقدّس می­دانند و تمامی آن‎ها را در یک کتاب با عنوان «کتاب …

انجیل انجیل در اصل، کلمه­ای یونانی به معنای خبر خوش و بشارت است.[۱] از دیدگاه مسلمانان، انجیل کتابی گرامی است که الله تعالی آن را بر عیسی نازل کرد تا تکمیل و تأییدی برای تورات و موافق آن در بیشتر امور شرعی باشد. انجیل به راه راست هدایت می­کند، حقّ را از باطل جدا می­سازد و به پرستش معبود یگانه …