سلف صالح

علمای اسلام به کتاب «صحیح بخاری» اهتمام ویژه‌ای داده‌اند، بر این کتاب عظیم بیش از ۸۰ شرح نوشته شده است، که مهم‌ترین آن‌ها: فتح الباری شرح صحیح البخاری، تألیف امام حافظ ابن حجر عسقلانی(ت:۸۵۲هـ) است. عمده القاری شرح صحیح البخاری، تألیف امام بدرالدین محمود عینی(ت: ۸۵۵) است.

شاگردان ایشان: امام بخاری در عنفوان جوانی تدریس را آغاز نمود وآوازه‌اش به گوش تشنگان علم رسید، لذا جمعیت انبوهی برای شنیدن درس حدیث در محضرش حاضر شدند، امام در شهرهای بصره، بغداد، حجاز، بلخ وغیره به تدریس پرداخت، ودر اواخر عمرش به زادگاهش بخارا بازگشت، ومدت طولانی مشغول تدریس وتحدیث گردید، بیش از نود هزار نفر کتاب «صحیح» را …

سلف در لغت به معنای پدران پیشین و خویشاوندان نزدیک است. آنان که در سن و منزلت از شخص بالاتر‌اند[۱]. و سَلَف یعنی پیشینیان، و سَلَفِ شخص، به پدران قبل از او اطلاق می‌شود[۲].  و در اصطلاح، تمام تعریفاتِ لفظِ سلف، پیرامون صحابه  صلی الله علیه وسلم یا صحابه و تابعین و یا صحابه و تابعین و تبع تابعین رحمهم …

رسول اللهﷺ فرموده‌اند: “البرکه مع أکابرکم” برکت به همراه بزرگان شماست. السلسله الصحیحه، شماره‌ی ١٧٧٨ شیخ السنه امام ابوداود سیستانی رحمه الله ( ٢٠٢- ٢٧۵ هجری) امام سلیمان بن اشعث ابوداود سجستانی در سال ٢٠٢ هجری قمری در سیستان چشم به جهان گشود. وی از کودکی شیفته‌ی علم  حدیث بود، لذا از محضر علما و دانشمندان شهر خود کسب فیض نمود. …

محدث مشهوری است که کتاب وی رتبۀ سوم را در صحاح ستّه دارد، در سیرۀ نبوی رسالۀ مخصوص و مستقلی نوشته است که نام آن «کتاب الشمائل» است، و در آن حالات، عادات و اخلاق رسول اکرم  صلی الله علیه و سلم را ذکر نموده است و بر این امر اهتمام ورزیده است که تمام روایات، صحیح و معتبر می‌باشند، …

امام حدیث، تاریخ، ادب، لغت، شعر و نحو است، برای شهرهای مکه مکرمه، مدینه منوره و بصره، تاریخ‌هایی نوشته است. در علم سیرت مقام والایی داشت، در حدیث «ابن ماجه» و در تاریخ، «بلاذری» و «ابونعیم» شاگرد او هستند.

شاگرد ابومعشر نجیح، سلمۀ بن الفضل و… بود، در تاریخ و علم انساب عرب، معلومات وسیعی داشت. در گروه محدثین به حساب نمی‌آید؛ ولی امام مورخان و منبع دفتر بی‌پایان «اغانی» است. در تاریخ و انساب، تصنیفات زیادی دارد، در حالات رسول اکرم  صلی الله علیه و سلم کتاب مبسوطی نوشته است و طبق بیان ابن الندیم، عناوین متعدد و …

از محدثین ثقه است، طبعش به سوی تشیع گرایش داشت، ابن معین می‌گوید: «اگر عبدالرزاق مرتد هم شود ما روایت حدیث را از وی ترک نخواهیم کرد». در اواخر عمر، بینایی‌اش را از دست داده بود، به همین جهت احادیث دوران نابینایی‌اش قابل استناد نیستند. در فن مغازی تألیفی دارد.

از نسل حضرت عبدالرحمن بن عوف و شاگرد زهری است، در مغازی از چنان مقام و رتبه‌ای برخوردار بود که منتقدی مانند «ابن معین» این فن را از وی آموخته بود.

واقدی در باب سیرت نبوی دو کتاب دارد: «کتاب السیره» و «کتاب التاریخ والمغازی والمبعث». امام شافعی می‌گوید: «تمام تصنیفات واقدی، انباری از دروغ اند». منابع بیشتر روایات بی‌اساس در کتب سیرت، تصانیف او هستند. یکی از محدثین چه خوب گفته است: (اگر واقدی راستگو است در دنیا رقیبی ندارد و اگر دروغگو است بازهم در دنیا رقیبی ندارد).

شاگرد هشام بن عروه و ابن اسحق است، در فن روایت و حدیث، دارای مقام متوسطی است. اکثر محدثین او را مورد وثوق دانسته‌اند، علامه ذهبی در تذکره، نام وی را با لقب «صاحب المغازی» ذکر کرده است، ذیل مغازی ابن اسحق را او نوشته است([۱]).   [۱]– زرقانی –  مواهب ۳/ ۱۰٫

محدث مشهور شام و بسیار قوی الحافظه بود، در عصر وی در شام، عالم‌تر از وی کسی نبود، در فن تاریخ و مغازی، مقامش از «وکیع» بالاتر تلفی می‌شد، تعداد تصنیفات وی به هفتاد می‌رسد، یکی از آن‌ها «کتاب المغازی» می‌باشد که در «کتاب الفهرست» مذکور است.

شاگرد هشام بن عروه و ابن جریج بود، ابن سعد می‌گوید: گرچه قلیل الروایه است، اما مورد اعتماد است، صاحب کشف الظنون در بیان مصنفین مغازی، نام او را نیز ذکر کرده است.

شاگرد ابن اسحق و راوی سیرت است، قاضی ری بوده است، نزد اهل نقد قابل حجت نیست؛ ولی ابن معین که متخصص بزرگ اسماء رجال است، در فن مغازی او را مورد اعتماد قرار داده و سیرت او را بهترین سیرت‌های نبوی شمرده است، در «تاریخ طبری» روایات بسیاری از طریق وی روایت شده است.

او شاگرد ابن اسحق و استاد ابن هشام است، و واسطه این هردو بزرگوار در عشق به سیرت، خانه خود را فروخت و همراه با استاد خود خارج شد و تا مدت‌ها در سفر و حضر با وی همراه بود، گرچه نزد محدثین از اعزاز و اکرام اندکی برخوردار است، اما بزرگترین راوی کتاب السیرت، به حساب می‌آید.

از شاگردان ابومعشر نجیح است، امام ابن حنبل از وی روایت کرده است. گردآورنده و مصنف مغازی است، ولی از نظر ارباب نقد و تحقیق، تصنیف وی قابل اعتبار نیست.

کسی است که قبل از همه به دستور خلیفه، عمر بن عبدالعزیز فن حدیث را تدوین کرد، مادر بزرگ خاندانی او «عمره» تربیت‌یافتۀ مکتب حضرت عایشه ل بود، او عالم به فن سیرت و مغازی و نزد پدر و عموی خود تعلیم حاصل کرده بود. خلیفه هارون الرشید او را به عنوان قاضی تعیین نمود، مردم از وی مغازی می‌آموختند، …

فرزند نوۀ صحابی مشهور، حضرت «مسور بن مخرمه» است. در فن حدیث مقام خاصی داشت و از بزرگان علمای سیرت نبوی بود. ابن سعد دربارۀ وی چنین مرقوم داشته: «من رجال المدینه عالماً بالمغازی». «از مردان علم در مدینه و عالم به مغازی بود».

شاگرد هشام بن عروه است، ثوری و واقدی از وی روایت کرده‌اند، گرچه محدثین در روایت حدیث او را تضعیف نموده‌اند، ولی در سیرت و مغازی به عظمت شأن وی اعتراف کرده‌اند. امام احمد ابن حنبل می‌گوید: او در این فن، صاحب رأی و نظر بود. ابن ندیم از «کتاب المغازی» وی یاد کرده است، نام وی در کتب سیرت …

از شاگردان امام زهری و استاد واقدی است. ابن سعد می‌گوید: او عالم به سیرت و مغازی بود. اکثر محدثین او را مورد اعتماد قرار داده‌اند. «ابوالزناد» که از محدثین بلندمرتبه است می‌گوید: «اگر می‌خواهید مغازی را به طور صحیح فرا بگیرید، از محمد بن صالح بیاموزید».

شاگرد زهری بود، امام «مسلم» فقط یک روایت از وی ذکر کرده است، از نظر محدثین ضعیف الروایه است؛ عالم به فن سیره بود. ابن سعد دربارۀ وی نوشته است: «کان عالماً بالسّیره» «او آگاه به فن سیرت بود».

از شاگردان امام زهری و از بزرگان علم حدیث است. رتبۀ وی بعد از امام مالک قرار دارد، در مغازی کتابی نوشته که ابن ندیم نام آن را «کتاب المغازی» گذاشته است.

هشام، بیشتر از پدر خود روایت می‌کند، شاگرد زهری و از علمای مدینه بوده است. روایاتی که در بغداد به دست آورد، طبق نظر محدثین در آن‌ها از تساهل استفاده کرده است. در مجموعۀ روایات سیرت، بخش بزرگی به او تعلّق دارد که به واسطۀ پدر خود از حضرت عایشه ل روایت می‌کند، در فن سیرت شاگردان متعدد و مشهوری …

وهب از خاندان عجمی یمن بود، از حضرت ابوهریره تعدادی حدیث شنیده بود، درباره رسول اکرم  صلی الله علیه و سلم بشارات و پیشگویی‌های کتب عهد قدیم، به کثرت از وی روایت شده‌اند.

محدّث مشهوری است در بیشتر فنون، کمال و مهارت تام داشت. از جانب خلافت دمشق، به عنوان سفیر به قسطنطنیه رفته بود. در فن مغازی و سیره به حدّی آگاهی داشت که حضرت «عبدالله بن عمر» می‌فرماید: گرچه من در بسیاری از این غزوه‌ها شرکت داشته‌ام، اما شعبی حالات آن غزوه‌ها را از من بهتر می‌داند.

الحمدلله ‏ بدون شک کسی که واجبات اسلام، مانند زکات و روزه و حج و نیکی با والدین را ترک میکند یا کارهای ‏حرامی، مانند زنا، ربا و حیف و میل مال یتیم را مرتکب شود، یقیناً او چهره ایمان را خدشه دار نموده است و ‏به میزان ترک طاعات از یک طرف و ارتکاب گناهان از سوی دیگر، از …

ابن قیم درباره ی تغییر و اختلاف فتوا بر اساس تغییر زمان، مکان، حالت، نیت و عرف می گوید: این مبحثی بسیار سودمند است که به سبب ندانستن آن برخی در فهم شریعت بسیار به اشتباه افتاده اند و باعث تنگنا، دشواری و مشقت شده اند، زیرا شریعت در بالاترین درجه ی رعایت مصلحت است و همواره در زندگی آخرت …

آنها مانند خوارج از نصیحت همچون نردبانی برای فتنه انگیزی استفاده نمی‌کنند، و همچنین مانند مرجئه از فتنه به عنوان ابزاری برای بستن دروازه‌ی نصیحت بهره برداری نمی‌کنند… شیخ عبدالعزیز طریفی

عبدالله بن عون رحمه الله می‌گوید: «پیشینیان هرچه از آخرتشان اضافه می‌شد به دنیا اختصاص می‌دادند، و امروزه شما هر چه از دنیایتان اضافه می‌آید به آخرت اختصاص می‌دهید». این را عبدالله بن عون که در دوران تابعین می‌زیست به مردم دوران خود می‌گوید!

نمونه دیگرى از ثبات در راه حق تابعى جلیل القدر سعید بن جبیر (رح) است که در زمان حجاج بن یوسف ثقفی، در مقابل آن حاکم ستمگر و سفاک به مقاومت استاد و هنگامى که او را پیش حجاج بردند تا به قتل برسانند. حجاج با تمسخر در حالیکه اسم او را میدانست. پرسید: اسم تو چیست؟ گفت: سعید بن …

سلف صالح ما بر این مسئله بسیار حساس بودند و سعی داشتند که از اهل فسق و بدعت دوری کنند، و بیشترین برائت را از آنها داشتند. شایسته است که ما نیز در برخورد با اهل بدعت و گمراهان همین برخورد را داشته باشیم تا دین و اخلاق خود را از آفت محفوظ کرده باشیم. غالب قطان گفت： مالک بن …

سیدنا علی رضی الله عنه فرمودند: «همانا بهترین چیزى که انسان‏ها می ‏توانند با آن به الله سبحان نزدیک شوند، ایمان به الله و ایمان به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم ،و جهاد در راه الله است، که جهاد قلّه بلند اسلام، و یکتا دانستن الله بر اساس فطرت انسانى است. بر پاداشتن نماز آیین ملّت اسلام، …

”توسل به دعای شخص صالح زنده“ در زمان خلافت: سیدنا عمر رضی الله عنه در مدینه چنان خشکسالی شدیدی رخ داد، که آن سال را به نام ”عام الرماده“ یعنی سال هلاکت نامیدند، سیدنا عمررضی الله عنه برای اینکه باران ببارد، به عموی پیامبر سیدنا عباس رضی الله عنه گفت: دعا کن تا الله بر ما باران بباراند و می …

«وَ عُلَمَاءُ السَّلَفِ مِنَ السَّابِقینَ و مَنْ بَعْدَهُمْ مِنّ التَّابِعِینَ – أهلِ الْخَیْرِ وَ الأَثَرِ، وَ أَهْلِ الْفِقْهِ وَ النَّظَرِ – لَا یُذْکَرونَ إلّا بِالجَمیْل، وَ مَنْ ذَکَرَهُمْ بِسُوءٍ، فَهُوَ عَلَی غَیْرِ السَّبیل». دانشمندان و علمای سلف از پیشینیان و نیز کسانی که پس از ایشان آمده از ادامه دهندگان راه آنان که دارای خیر و آثار نیک و اهل …

اگر مردم قدر و منزلت علما را بشناسند، این معرفت و آگاهی ثمرات آشکاری خواهد داشت از جمله: اعتقاد و اعمال شان به طور کلی بر وفق شریعت الهی خواهد بود. چرا که علما با علم خود راه را برای راهروان روشن می گردانند و آنها را به سوی حق راهنمایی می کنند. وحدت صفوف و یکبارچگی و انسجام کلمه؛ …

خداوند متعال می فرماید: «فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ» (نحل: ۴۳، انبیاء: ۷) «پس (ای مردم) اگر نمی‌دانید از اهل علم بپرسید.» خداوند متعال در این آیه به سوال کردن از اهل علم به هنگام عدم علم دستور می دهد. چرا که آنان راهنمای حکم الله و حکم رسولش می باشند. از جابر روایت است که می گوید: …

چنان که جایگاهی برای علمای اصحاب نمی شناختند و منزلتی برای آنها قائل نبودند، بلکه اقوال آنها را رد کرده و نمی پذیرفتند و از آنها برائت جسته و بلکه تکفیرشان کردند و خون و اموال شان را حلال دانستند. درحالی که اگر قدر و منزلت صحابه را می شناختند، از فساد انحراف و مفاسد غلو و افراط سالم می …

ارتباط مسلمان با سلف صالح و علمای ربانی، چه کسانی که در گذشته بودند و چه کسانی از آنها که معاصرند. و این ارتباط با پایبندی به منهج آنها در علم و عمل می باشد. خداوند متعال می فرماید: «وَالَّذِینَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ» (حشر: ۱۰) « (نیز) کسانی‌که بعد از آن‌ها (مهاجران …

« الخلف» در لغت به معنای تمام کسانی است که پس از گذشتگان می­آیند. تفاوت لغوی میان الخلف (با سکون لام) و الخَلَف: الخلف با سکون لام به کسی گفته می­شود که پس از اولین آمده باشد. جانشین در شر یا خیر باشد.[۱] و معنای هر دو، نسلی از مردم است. خداوند متعال می­فرماید: «فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاهَ …

سلفی عبارت است از هرکس که بر مذهب سلف باشد.[۱] چه در عقیده و چه در شریعت و اخلاق و دعوت؛ و یکسان است به مدلول این اسم آگاه یا نسبت به آن جاهل باشد. شیخ عبدالعزیز بن باز رحمه­ الله می­گوید: «سلف همان کسانی هستند که در قرون برتر می­ زیستند؛ هرکس از آنها پیروی کند و راه و …

سلفیت اصطلاحی جامع برای منهجی است که سلف صالح در دریافت دین و فهم آن در زمینه اعتقادات، معاملات، احکام، تربیت، دعوت و تزکیه نفس بر آن اعتماد کرده و در مسیر آن حرکت نمودند. و نیز بر کسانی که در قدیم و جدید پایبند به این منهج هستند، دلالت می­ کند. و این منهج در دریافت دین و فهم …

زمانی که امت اسلامی فرقه فرقه و گروه گروه شد و دیدگاه­ های فکری متفاوت در مورد اصول دین ظهور کرد، نیاز انتساب به سلف صالح خود را نشان داده و این مهم، علمای ربانی امت و استوانه­ های شاخص آن­را واداشت تا به طور مختصر به اصول و قواعد دیدگاه سلفی و اعتقاد قرآنی و نبوی بپردازند. و از …

سلف در اصطلاح: مقصود از سلف، صحابه[۱] و تابعین و کسانی که به نیکویی از آنها پیروی کردند و پیشوایان عادلی است که امت بر امامت آنها و جایگاه والای آنها در دین اتفاق­نظر دارند و مسلمانان کلام آنها را سینه به سینه دریافت و قبول کرده­ اند و هیچگاه به بدعت یا لقبی ناخوشایند همچون خوارج،[۲] رافضه،[۳] قدریه،[۴] مرجئه،[۵] …

سلف در لغت: به معانی متعددی می باشد  از جمله: ۱-         التسویه: صاف و هموار کردن. و «مِسلَفَه» ابزاری است که با آن زمین را صاف و هموار می کنند و چون بوسیله ی آن زمین را صاف و هموار کنند، گفته می شود: «سلف الارض». ۲-         به معنای «السَّلم»: سلم نوعی از انواع معاملات است که در آن ثمن …

هنگامی کهپیامبر خدا صلى الله علیه وسلم خواست جهت مبارزه با مشرکان به طرف بدر روانه شود، نوجوانی شانزده ساله به نام عُمَیر بن ابی وقاص هم بیرون شد.عمیر می‌ترسید که مبادا پیامبر صلى الله علیه وسلم او را به خاطر کوچک بودنش نپذیرد؛ به همین خاطر می‌کوشید تا کسی او را نبیند و خود را مخفی نگه می‌داشت اما برادر …