مختصری از زندگی‌نامه امام محمد بن اسماعیل بخاری(۲)

شاگردان ایشان:

امام بخاری در عنفوان جوانی تدریس را آغاز نمود وآوازه‌اش به گوش تشنگان علم رسید، لذا جمعیت انبوهی برای شنیدن درس حدیث در محضرش حاضر شدند، امام در شهرهای بصره، بغداد، حجاز، بلخ وغیره به تدریس پرداخت، ودر اواخر عمرش به زادگاهش بخارا بازگشت، ومدت طولانی مشغول تدریس وتحدیث گردید، بیش از نود هزار نفر کتاب «صحیح» را از زبان ایشان شنیده‌اند، برخی از شاگردان برجسته‌ی امام را ذکر می‌نماییم:

• مسلم بن حجاج نیشاپوری (ت:۲۶۱هـ)
• ابو عیسی محمد بن عیسی ترمذی (ت:۲۷۹هـ)
• ابو عبد الرحمن احمد بن علی نسائی (ت:۳۰۳)
• ابو علی صالح جزره (ت: ۲۹۳هـ).
• ابو عبد الله محمد بن نصر مروزی (ت:۲۹۴هـ)
• ابو جعفر محمد بن عبدالله حضرمی (ت:۲۹۷هـ)
• ابوبکر محمد بن اسحاق ابن خزیمه (ت:۳۱۱هـ).
• محمد بن یوسف فربری
• ابراهیم بن معقل نسفی
• و….

تألیفات:

امام بخاری خدمات شایانی برای اسلام انجام داد، وکتاب‌های گرانبهای از خود بجای گذاشت که مهمترین آن‌ها کتاب ایشان در حدیث [الجامع الصحیح] «صحیح بخاری» می‌باشد، امام بخاری در عنفوان جوانی به تصنیف و تألیف روی آورده است. کتاب‌های دیگر امام بخاری عبارتند از:

• الأدب المفرد.
• التاریخ الکبیر.
• التاریخ الأوسط.
• التاریخ الصغیر.
• التفسیر الکبیر.
• المسند الکبیر.
• کتاب العلل.
• کتاب رفع الیدین.
• کتاب الأشربه.
• کتاب القراءه خلف إمام.
• کتاب الضعفاء.
• بر الوالدین.
• کتاب الکنی.
• خلق افعال العباد.
• أسامی الصحابه.

صحیح بخاری و انگیزه‌ی تألیف:

همچنان که ذکر نمودیم امام بخاری علاوه از کتاب «صحیح» کتاب‌های گرانبهای دیگر نیز به رشته تحریر در آورده است، اما کتاب «صحیح» که نام کاملش: «الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله وسننه وأیامه» می‌باشد، شهرت و مقام خاصی دارد، که باتفاق مسلمانان، صحیح‌ترین کتاب بعد از قرآن کریم می‌باشد، امام بخاری در مدت ۱۶ سال تلاش و زحمت فراوان از میان ششصد هزار احادیثی که حفظ داشت انتخاب و تألیف نمود.

 امام بخاری می‌گوید: هر حدیثی را که می‌خواستم در کتابم بنویسم ابتدا غسل می‌کردم و دو رکعت نماز می‌خواندم سپس استخاره می‌کردم، آنگاه بعد از اینکه به صحت آن یقین می‌کردم، آن را در کتاب «صحیح» ثبت می‌نمودم.

در عصر امام بخاری کتاب‌های مختلفی در متن حدیث تألیف شده بود، اما اکثر آن کتاب‌ها شامل احادیث صحیح و ضعیف بود، روزی امام اسحاق بن راهویه، استاد امام بخاری خطاب به شاگردانش فرمود: چه خوب بود اگر احادیث صحیح رسول خدا صلی الله علیه وسلم را در کتابی مختصر جمع‌آوری می‌کردید.

بنابراین، این سخن توجه امام بخاری را جلب نمود، لذا تصمیم گرفت که کتابی مختصر که فقط حاوی احادیث صحیح باشد، جمع‌آوری نماید.

همچنین امام بخاری شبی در خواب می‌بیند که روبروی رسول خدا صلی الله علیه وسلم ایستاده و با یک بادبزنی حشرات را از ایشان دور می‌کند، آنگاه از معبرین؛ تعبیر خوابش را پرسید، آن‌ها گفتند که شما احادیث ساختگی و دروغ را از رسول خدا صلی الله علیه وسلم دور می‌کنید.

سرانجام این خواب نیز اراده‌اش را مصمم‌تر نمود؛ و کتاب صحیح را تألیف کرد.