سلف صالح

ادامه­ ی مسیر تاویل کلامی معتزله اگر پیوسته باشد و باز نایستد، در عقل برخی از آنان انکار حدیث پیامبر و عیبجویی از آن­را زنده می­کند هرچند انگیزه ­ی آنان با انگیزه و مشوق­های پیشینیان آنان و امامان اعتزال متفاوت باشد. برای مواجهه با اینان تنها استدلال­های عقلی در قالب جملاتی کوتاه و آسان کافی است، جملاتی که یک متفکر …

تردیدی نیست که علاقه و انگیزه دفاع از عقیده­ ی اهل سنت به طور خاص و دفاع از اسلام به طور کلی، عاملی بود که اشاعره را به استفاده از کلام و – به گمان آنها منهج و – شیوه­ی درست برای رسیدن به این هدف سوق داد اما پس از تجربه ­ی کلام بر ایشان روشن شد که این …

سلف صالح، به شدت در برابر علم کلام موضع گرفتند و با اهل کلام مخالفت و مبارزه نموده و از غوطه ­ور شدن در این علم دوری گزیدند. زمانی که معتزله قوت گرفتند، به میدان آمده و در برابر آنان ایستادند و با منهجی مخالف با منهج و روش آنان، علامات منهج خالص سلفی را در عنایت و توجه به …

  مناقشه­ با کسانی که گرایش اعتزالی دارند می ­طلبد که با دلیل و براهین عقلی آنها را مورد خطاب قرار دهیم و بیان کنیم که حقایقی که شریعت آورده است، هیچ­گونه منافاتی با احکام عقل انسانی و معیارهای آن ندارد: شریعت به روشنی از عالم غیب به ما خبر داده است و به صورت دقیق تفاصیل آن­را آورده است …

علمای اهل سنت، معتزله را نکوهش می­ کنند چرا که آنها احادیثی را که موافق با اغراض، اهداف و مذهب­شان نباشد، رد می­کنند و ادعا می­ کنند که آن احادیث مخالف با عقل است (پس بدون نیاز به دلیلی باید آنها را رد نمود، مانند منکرین عذاب قبر، صراط، میزان، دیدن پروردگار عزوجل در آخرت.)[۱] علاوه بر اختلاف آنها در …

انسان در برابر این حقیقت نمی­ تواند فرار کند و او میان امر و نهی قرار دارد که باید به امر گردن نهاده و از نواهی اجتناب کند و صبر بر این دو، لازم و ضروری است و از دو شکل خارج نیست: اول: موافق هوس، اراده و خواست او است مانند سلامتی، مقام و مال. و دیگری: با خواست …

کسی که با توجه ژرف، قرآن را بخواند و بر سنت نبوی مطلع شود، عنایت روشن و آشکار این دو مصدر وحی به اثبات اسما و صفات پروردگار برایش مشهود می­ شود و اینگونه به نتیجه، فواید و آثار آن در حیات بشری خود پی می­بریم و به امید و آرزو دل بسته و در برابر عوامل غلبه و ترس …

معتزله: اصول معتزله و اعتراض و انتقاد علمای اهل سنت نسبت به آن تعریف: تقریباً تمام مصادر تاریخی و کتاب­های مربوط به فرقه­ ها آورده ­اند که به وجود آمدن مذهب اعتزال به اختلاف و اصل بن عطا با استادش حسن بصری (۱۱۰ هـ) پیرامون حکم مرتکب کبیره، باز می­گردد. و به همین سبب واصل بن عطا مجلس حسن بصری …

الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم ‏الدین و اما بعد ‏:‏ ولایت ضد دشمنی است و در اصل ولایت به معنی محبت و نزدیکی است و اصل عداوت به معنی کینه و دوری است. ولایت در اصطلاح نزدیک شدن به الله تعالی با انجام عبادات می‌باشدولی در شریعت به …

جمهیه: پیروان جهم بن صفوان؛ بدعت جبر و نفی صفات پروردگار جهم بن صفوان در سمرقند خراسان رشد کرد و پرورش یافت و شاگرد جعد بن درهم بود و منهج تاویلی وی را فراگرفت. روایت شده است که خالد بن عبدالقسری (در خطبه­ی نماز) خطاب به مردم گفت: (ای مردم، قربانی کنید، الله متعال از شما قبول کند و من …

ابن تیمیه می­گوید: در اواخر عهد صحابه، قدریه به وجود آمدند و اصحابی که باقی مانده بودند همچون ابن عمر، ابن عباس، وائله بن اسقع و … با آنها مناظره و مباحثه کردند.[۱] آنها می­ گویند: امور پیش­روی انسان به دست اوست و خداوند اعمال و امور را مقدر نکرده است. گفته می ­شود اولین کسی که این ایده و …

کلمه ­ی (مرجئه) مشتق از (ارجاء) است یعنی «امهل» مهلت داد. آنها امر و سرانجام کسانی را که در موردشان اختلاف دارند، به روز قیامت واگذار می ­کنند و برخی از آنها نام فرقه­ ی خود را، مشتق از «أرجاء» به معنی برانگیختن امید در انسان­های گناهکار، می­ دانند و آنها هر مسلمانان گناهکاری را به توبه و بازگشت به …

ابنُ_تیمیَّه -رحمه الله: طلب یاری از الله، توکل نمودن بر الله، پناه بردن به درگاهش و دعا خواستن -تنها- از او، اموری هستند که بنده را نیرومند می سازند، و مشکلات و دشواری ها بر او آسان می گردند. از این جهت است که بعضی از سلف صالح گفته اند: هر کس دوست دارد که قوی ترین مردم باشد، پس …

    شیعه به فرقه ها و گروه های زیادی تقسیم می شود که در این مختصر به توصیف دو فرقه از آنها اکتفا می کنیم. الف: غالیان: چنانکه خوارج ظهور کردند، شیعه های غالی نیز برای اعلان الوهیت علی سربرآوردند. علی رضی الله عنه به آنها دستور کرد که از این عقیده و چنین سخنانی توبه کنند و سه …

روشن شد که برخی ظالمان و فتنه جویان، عثمان بن عفان رضی الله عنه را به شهادت رساندند و پس از آن مسلمانان پراکنده شدند به گونه ای که جنگ صفین به مانند انفجاری مهیب، بر پا شد، بمب تحکیم به میان شان انداخته شد و بلافاصله قیام خوارج منفجر شد. معاویه بن ابوسفیان از جمله کسانی بود که اعتقاد …

  پس از کشته شدن عثمان رضی  الله  عنه، انگیزه های فتنه و توطئه فراهم شد. حوادثی که آتش آن  را عبدالله بن سبأ روشن کرد بیانگر این مطلب است که عبدالله بن سبأ محور اساسی بود که کینه  توزان، حسودان و منافقان گرداگرد او جمع شدند و پس از اینکه شیخین، این گروه  ها را قبل از او نابود کردند، …

  پس از شهادت عثمان رضی الله عنه فرقه های مختلف یکی پس از دیگری ظهور کردند و پس از  شهادت ایشان پیامدهای متعدد، حوادث و رویدادهای بسیاری به وقوع پیوست. زمانی که صحابه با علی رضی الله عنه بیعت کردند، معاویه ابتدا تقاضای قصاص قاتلان عثمان را کرد، سپس جنگی میان این دو گروه به وقوع پیوست و داوری …

سلف صالح از جمله صحابه به لغت قرآن عالم ­تر و آگاه ­تر بودند و در فهم آیات محکم و متشابه بسیار دقیق بودند به همین سبب در عصر و زمان آنها در اصول عقیده اختلافی به وجود نیامد و در این اصول، همگی اجماع و اتفاق نظر داشتند. پس از این بود که اندک اندک جدایی ­ها و تفرقه …

مطالعه­ی تاریخ مسلمانان بیانگر تکرار بدعت ­هاست. ریشه­ های اهل بدعت عبارتند از: خوارج، شیعه، قدریه و مرجئه؛ ما نمی ­خواهیم بر حسب طبیعت حال از (فرقه ­ها)، اختلاف، انشقاق و جدایی صحبت کنیم بلکه می­ خواهیم از تکرار بدعت­ ها باز داریم چرا که این بدعت­ها تنها مربوط و مخصوص به یک عصر و زمان نیست، به قول امام …

علمای علم کلام در دفاع از منهج خود به دلایل زیر اتکا می­کنند.: اول: ظهور علم کلام در زمان تبع تابعین بوده است و استحسان اقتضای پیروی از آن­را می ­کرد و کتاب­ های مختلفی این علم را تدوین نموده است پس بدعت حسنه به شمار می­ آید و سبب دور شدن شبهه از قلب اهل باطل و ثبات یقین …

ابن خلدون علم کلام را این­گونه معرفی می­کند: «علمی است متضمن دفاع از عقاید ایمانی با دلایل عقلی و پاسخ دادن به اهل بدعت در زمینه اعتقادات بر مبنای مذاهب سلف و اهل سنت.» با اینکه علم کلام دفاع از عقاید ایمانی را به واسطه ­ی دلایل عقلی اجازه می­دهد اما توضیح می­دهد که مسائل مربوط به عالم غیب در …

با هم در مورد عصر رسول الله و صحابه صحبت کردیم و گفتیم که با نص صریح آیه ­ی قرآن، دایره­ ی دین کامل گشت و اصحاب فهم و درایت عمیقی نسبت به عقیده­ ی اسلامی و اصول آن داشتند. فهم و تطبیق آن در قلوب آنان درست مانند قلب یک شخص بود. و همگی فهم یکسانی داشتند. در پرده …

مناقشات در اصول دین که متکلمان درباره ی آن صحبت کرده و مناظره می کنند، پیرامون مسائل زیر می باشد: اولا: «رد بر دهری ها که معتقد به قدمت عالم هستنند. متکلمان بر حادث بودن اجسام دلیل و برهان آورده و آن را دال بر وجود پروردگاری می دانند که عالم حادث را به وجود آورده است و او الله …

استفاده از دلیل عقلی آشکار می­ کند که حواریون و اصحاب پیامبران نسبت به دیگران، رسالت رسولان و اصول و فروع دقیق آن­را بیشتر می­شناختند و می­فهمیدند. و متأخرین بیش از دیگران از رسالت رسولان و فهم رسالت آنها بدورند. مگر آن عده ­ی اندکی که بر پیروی از سابقین حریص­ اند و پیرو منهج نقل دقیق می­باشند چنانکه اهل …

الله متعال در فضل و برتری صحابه می ­فرماید: «وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَالأَنصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ»: «پیشگامان نخستین مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی روش آنان را در پیش گرفتند و راه ایشان را به خوبی پیمودند.» (توبه: ۱۰۰) پس آنها برترین ­ها معرفی شدند و پس از آنها این وصف شامل کسانی می­شود که تا قیامت …

چنانکه مشاهده کردیم، اسلام قلب را مورد خطاب قرار داده است و انسان را به اندیشیدن و تدبر در آیات و آثار مخلوقات فرا خوانده است. عصر صحابه براساس همین منهج قرآنی روشن، گذشت و در روش و منهجش، تنها قدوه و اسوه و الگوی آنها رسول الله بود به ­گونه­ای که با او زندگی کرده و شاهد نزول وحی …

کتاب­ ها و صفحات تاریخ بر فهم و شناخت کامل صحابه از تمامی اصول دین خبر می­ دهد و این به سبب توجه و اطاعت آنها از آیاتی است که به غور و تدبر تشویق می­کند، مانند این کلام الله متعال که می­ فرماید: «کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِّیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ»: «کتاب پر خیر و برکتی است و آن­ را برای …

عده­ ای از مفسران آورده­ اند: عمر رضی الله عنه در بالای مدینه زمینی داشت و چون می ­خواست به آنجا رود باید از مدارس یهود می ­گذشت و هر زمان از آنجا گذر می­کرد سخنان­ شان را می ­شنید، روزی درحالی ­که وارد آنجا شد، به او گفتند: ای عمر، از اصحاب محمد هیچیک نزد ما از تو محبوب­تر …

امام مسلم در صحیح خود در باب ایمان از ابوهریره روایت کرده است که رسول الله فرمود: «لَا یَزَالُ النَّاسُ یَسْأَلُونَکُمْ عَنِ الْعِلْمِ حَتَّى یَقُولُوا: هَذَا اللهُ خَلَقَنَا، فَمَنْ خَلَقَ اللهَ؟»: «مردم پیوسته در باب علم و مسائل علمی از تو سوال می­ کنند و این سوال ­ها بدان جا می­رسد که می ­گویند: این الله است که ما را …

موارد متعددی وجود دارد که بیانگر جهت­ گیری و رای و نظر صحابه در مورد آیات قرآن است. اگر بحث را به شیوه ه­ای استقرائی و کوتاه با بیان این موارد شروع کنیم می ­توانیم به استنباط­ های آنها در باب نصوص شرعی یعنی کتاب و سنت دست یابیم و چگونگی شروع اختلاف و کشمکش و اسباب به وجود آمدن …

اغلب مباحث اسلامی پیرامون عقیده، متکی به کتاب­های متکلمین و غالباً معتزله و اشاعره است و در استدلال به اصول دین توجه ی به اولین مسلمانان و منهج شرعی و عقلی آنان نمی ­شود. مشاهده می ­شود که اغلب بحث­ های امروزی اعتماد خود را به آرای مستشرقانی معطوف دارد که معمولا در بررسی اعتقاد و باور صحیح اسلامی به …

اکنون در باب عقیده ­ی اسلامی در زمان رسول الله و صحابه ایشان بحث خواهیم کرد و شروع بحث ما در این مورد به این سبب است که یقین داریم باید نقطه ­ی شروع بیداری اسلامی حقیقی، تأسی و پیروی از رسول خدا و خلفای راشدین پس از ایشان باشد. تردیدی نیست انسان­ هایی که در اولین قرن (ظهور اسلام) …

برخی از شیعیان در صحت صحیح بخاری و صحیح مسلم رحمهما الله شک دارند. دلیل اولشان این است که دست نویس اصلی این دو کتاب که به خط خود این دو نویسنده باشد، موجود نیست و دلیل دوم اینکه برخی از مفسران صحیح بخاری، بعضی احادیث را که در این کتاب نیست، تفسیرکرده اند. تقاضا دارم به این مسأله به …