اخلاق

شناسایی روح مریض

– اگر شخصی در مجلس دینی و موعظه خوابش بگیرد و یا در مساجد نسبت به خواندن نماز سستی بورزد، ولی هنگام تماشای تلوزیون بی­حرکت باشد و آدامس بجود روح چنین شخصی مریض است و باید مورد معالجه قرار گیرد چون بیشتر به باطل گرایش دارد.

بیشتر بخوانید »

ربا خواری

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: در شب معراج صدای رعد و برق شدیدی از آسمان می‌شنیدم و گروهی را مشاهده نمودم که شکم‌های آن‌ها مانند دیگ‌های بسیار بزرگ بود و در درون آن‌ها مارها و عقرب‌های وحشتناکی بود که مرتّباً آن‌ها را از درون نیش می‌زدند. گفتم: سبحان الله این‌ها چه کسانی هستند؟ به من گفته شد رباخواران! …

بیشتر بخوانید »

چهار حجّت در قیامت برای چهار گروه

خداوند متعال در قیامت چهار گروه را به چهار کس حجّت قرار می‌دهد: ۱- ثروتمندان – وقتی‌که ثروتمندی می‌گوید خداوندا ثروتم نگذاشت که تو را عبادت نمایم خداوند متعال حضرت سلیمان را پیش می‌آورد و می‌گویند ما به سلیمان همه­ی ثروت‌ها و قدرت‌های دنیا را دادیم، پس چرا او باز از ما غفلت ننمود؟ ۲- غُلامان – می‌گویند: پروردگارا ما …

بیشتر بخوانید »

چهار مروارید از میان چهار هزار مروارید

شقیق بلخی گفت: من از چهار هزار سخن چهار صد تا و از چهارصد تا چهار سخن را برگزیده‌ام: ۱- گوش به خواهش‌های زن جاهل نده. چون انسان را تا جهنّم می‌کشاند. ۲- محبّت به مال را از دلت بیرون کن چون امروز در دست توست و فردا در دست دیگری است. ۳- از کارهای شک­برانگیز دوری کن چون دل …

بیشتر بخوانید »

هفت کیلومتر برای هفت حکمت

هفت کیلومتر برای هفت سخن با ارزش. دانشمندی برای هفت سؤالش هفت کیلومتر را طی نمود تا آن‌ها را از عالمی بپرسید. ۱- چه چیزی سنگین‌تر از آسمان است؟ ۲- چه چیزی از زمین وسیع‌تر است؟ ۳- چه چیزی از سنگ سخت‌تر است؟ ۴- چه چیزی از آتش سوزاننده‌تر است؟ ۵- چه چیزی از زمهریر سردتر است؟ ۶- چه چیزی …

بیشتر بخوانید »

شش چیز تعجّب‌آور از شش کس

شش چیز تعجّب آور از شش شخص!! ۱- شخص که می‌گوید بنده­ی خدا هستم ولی از دیگران می‌ترسد. ۲- شخصی که می‌گوید روزی‌دهنده و رزاق خداست ولی زمانی‌که بی‌پول می‌شود نزدیک است از ترس سکته کند. ۳- شخصی که می‌گوید آخرت از دنیا بهتر است ولی شب و روز دنبال دنیاست و از آخرتش خبر ندارد. ۴- شخصی که می‌گوید …

بیشتر بخوانید »

سه عامِل هلاک

سه عامل، هلاک کننده است: ۱- کسی‌که علمش زیاد باشد ولی به آن عمل نکند. ۲- کسی‌که عمل نیک انجام دهد ولی اخلاص نداشته باشد. ۳- کسی‌که با عُلما بنشیند ولی قدر آن‌ها را نداند([۱]). [۱]– عقل، علم و عمل / ج / ۲ / ص / ۴۰۹ / تألیف بابک محمودی

بیشتر بخوانید »

پنچ چیز بدون پنچ چیز

پنچ چیز بدون پنچ چیز بی‌فایده است: اوّلی ادّعای ترس از خدا بدون پرهیز از گناه. دوّمی دوست داشتن بهشت بدون عمل صالح. سوّم استغفار بدون ندامت. چهارم عبادت بدون اخلاص و پنجم دُعای بدون نیت سالم([۱]). [۱]– عقل، علم و عمل / ج / ۳ / ص ۲۰۸ / تألیف بابک محمودی.

بیشتر بخوانید »

بی‌شرمی در مقابل رزق

دو برادر بودند که یکی پیش سلطان خدمت می‌کرد و دیگری با زور بازوانش نان می‌خورد. روزی برادر ثروتمند به برادر فقیرش گفت: تو هم اگر به خدمت پادشاه در آمده بودی الآن از زحمت کارت خلاص می‌شدی! برادر فقیرش به او گفت: تو هم اگر با زحمت و زور بازویت نان می‌خوردی الآن از ذلّت و بندگی به پادشاه …

بیشتر بخوانید »

زود به پاداش رسیدن

روزی انوشیروان با همراهانش به شکار می‌رفت، در راه دهقان پیری را دید که درخت گردو می‌کارد، انوشیروان به او گفت: تو دیگر پیر شده‌ای و درخت گردو سال‌ها طول می‌کشد تا بار بیاورد؟ پیرمرد در جواب گفت: بله راست می‌گویی ولی دیگران کاشته‌اند، ما خورده‌ایم و اکنون هم ما می‌کاریم تا دیگران بخورند! انوشیروان از این جمله­ی پیرمرد خوشش …

بیشتر بخوانید »

از دست دادن قرآن

شخصی با عجله پیش ابن سیرین آمد و گفت: در خواب دیدم دنیا و آخرتم را از دست داده‌ام سپس شخص نیز آمد و گفت: در خواب دیدم دنیا و آخرتم را بدست آورده‌ام! ابن سیرین به اوّلی گفت: تو قرآن را گُم کردی و به دوّمی گفت: تو قرآن را پیدا کردی.

بیشتر بخوانید »

راست و دروغ

بزرگی گفت: سه پسر دارم اوّلی هرچه می‌گوید باور می‌کنم چون راستگوست، دوّمی هرچه می‌گوید باور نمی‌کنم، چون دروغگوست و سوّمی را خدا مرگش دهد چون مرا سرگردان کرده است هم راستگوست و هم دروغگو!

بیشتر بخوانید »

وجود و دقّت خداوند

برای دانشجوی علوم پزشکی باید گفت: اگر در شهری داروخانه­ی بزرگی وجود داشته باشد و داروها بر حسب نیاز و اسم، مرتّب روی هم چیده شده باشند، این نشان از دقّت شخص ماهر و زبر دست است. حالا کُره­ی زمین داروخانه­ی بسیار بزرگی است که خداوند روی تمام میوه‌ها و حیوانات خواصّ‌شان را مشخّص نموده است. اگر وارد منزلی شوی …

بیشتر بخوانید »

نتایج اعمال

مرد ستمگری از غلامش خواست تا برود گندم بکارد ولی او رفت جو کاشت، وقت درو مَرد با عصبانیّت به غلامش گفت: چرا جو کاشتی؟ غلام گفت: هرگز با کاشتن گندم جو نمی‌روید و با کاشتن جو گندم نمی‌روید پس تو هم چگونه انتظار داری که با اعمال زشتت در پیشگاه پروردگار متعال صاحب پاداش بشوی؟ از مکافات عمل غافل …

بیشتر بخوانید »

إعتماد به چشم

شنیدن کِی بُوَد مانند دیدن! فاصله­ی گوش تا چشم تنها چهار انگشت است و بعضی وقت‌ها چشم‌ها نیز به انسان دروغ می‌گویند، ولی عقل هرگز به انسان‌ها دروغ نمی‌گوید و به صاحبانش خیانت نمی‌کند. شنیدن مهم است ولی دیدن از آن مهم‌تر. دیدن مهم است ولی تفکّر از آن مهمتر، تفّکر مهم است ولی عمل به آن مهمتر و عمل …

بیشتر بخوانید »

راز خلیل شدن حضرت ابراهیم

از حضرت ابراهیم علیه السلام پرسیدند: چگونه شد که تو دوست و خلیل خداوند متعال شدی؟ فرمود: تنها با سه کار: اوّل فرمان خدا را بر سایر فرمان‌ها برتری دادم، دوّم هر رزقی که خدا داده بود به آن قانع بودم و سوّم آن‌که هرگز بدون مهمان غذا نخورده‌ام([۱]). [۱]– احیاء العلوم الدّین / ج ۱٫

بیشتر بخوانید »

سرانجام اعمال

یکی از حُکما جوانی را دید که پوست پلنگی را روی اسبش انداخته است و گردش می‌کند به او گفت: این پوست را نگذاشتند پلنگ بر تن داشته باشد حالا با تو چکار خواهند کرد([۱])؟! انسان نیکوکار زنده است گرچه مرده باشد و انسان بدکار مرده است گرچه زنده باشد و چه بسا انسان‌هایی مرده‌اند ولی اسم‌شان هنوز هم زنده …

بیشتر بخوانید »

دنیا و آخرت

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: کسی‌که دنیایش را دوست بدارد به آخرتش ضرر می‌رساند و کسی‌که آخرتش را دوست بدارد به دنیایش ضرر می‌رساند، پس اختیار کنید و انتخاب کنید آنچه را که فانی می‌شود و می‌رود یا آنچه را که باقی می‌ماند و می‌آید([۱]). [۱]– ریاض الصّالحین.

بیشتر بخوانید »

عاقبت بی عملی کسانی‌که بدون عمل به خداوند اُمیدوارند، وقتی‌که به دنیا دست یافتند، سیر نمی‌شوند و وقتی که دنیا را از دست دادند، قناعت ندارند، از نیکوکاران خوش‌شان می‌آید ولی عمل آن‌ها را انجام نمی‌دهند و از گناه‌کاران بدشان می‌آید ولی خودشان گناهکارند به علّت سنگینی گناه از مرگ متنفّرند و خدا در کمین­گاه است. سرانجام به دنیا آمدن …

بیشتر بخوانید »

فرار از چه چیزی

فرار کنید از زنی که حیا ندارد و از مردی که غیرت ندارد و از مرضی که پایانی ندارد و ثروتمندی که از دادن صدقه بخل بورزد و از بیچاره‌ای که آخرتش را به دنیا بفروشد و از عالمی که به علم خود عمل نکند و از جاهلی که از آموختن شرم نماید.

بیشتر بخوانید »

خوبی و بدی

آن خوبی که پشت آن آتش جهّنم باشد خوبی نیست، آن بدی که پشت آن بهشت باشد بدی نیست، هر نعمتی غیر از بهشت بی‌ارزش است و هر بلایی غیر از جهنّم سلامتی است. چقدر فرق است میان دو عمل، اوّلی که لذّتش تمام شود و عذابش باقی بماند و دوّمی که رنجش تمام شود و پاداشش باقی بماند. همه …

بیشتر بخوانید »

إعتماد

اعتماد به دنیا و به آنچه در آن دیده می‌شود نادانی است، کوتاهی در کار نیک با اعتماد به پاداشش فریب است و به دوست اعتماد کردن قبل از آزمایشش عَجز است.

بیشتر بخوانید »

انتخاب دوستان

از عیسی علیه السلام پرسیدند با چه کسانی باید دوست شد؟ فرمود: با کسی که این سه خصلت در او باشد: اوّل – هنگام دیدن او به یاد خدا بیفتی، دوّم – هنگام حرف زدن علم تو زیاد شود و سوّم – زمانی‌که رفتار او را می‌بینی به یاد قیامت بیفتی([۱]). در انتخاب دوستت کسی را انتخاب کن که سنّش …

بیشتر بخوانید »

از خدا خواستن

خداوندی که عُمر طولانی به نوح داد، صبر طولانی به ایّوب داد، عصای موسی را تبدیل به اژدها کرد، آهن را در دست داوود تبدیل به موم کرد، باد و جنّ و موجودات را برای سلیمان مسخّر کرد، یونس را در شکم نهنگ سالم نگه داشت و عیسی را از صلیب نجات داد و محمّد صلی الله علیه وسلم در غار …

بیشتر بخوانید »

کیفر

سه چیز به طور حتم در دنیا کیفرشان داده می‌شود: اوّلی ظلم و دوّمی بدرفتاری با پدر و مادر و سوّمی دزدی کردن.

بیشتر بخوانید »

ظاهر و باطن

اگر باطن و ظاهرت یکی باشند، خوش به حالت چون مؤمن هستی، ولی اگر باطن و ظاهرت مختلف باشند یعنی ظاهرت آراسته و باطنت خراب، ظاهرت موسی و باطنت فرعون و صورتت پیامبر و قلبت ابوجهل، بدان‌که سردسته­ی منافقان تو هستی. ﴿وَأَسِرُّواْ قَوۡلَکُمۡ أَوِ ٱجۡهَرُواْ بِهِۦٓۖ إِنَّهُۥ عَلِیمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ١٣﴾ [الملک: ۱۳]([۱]). [۱]– «چه سخنان خود را آهسته گویید و …

بیشتر بخوانید »

بهترین عمل

تواضع هنگام ثِروت، عفو هنگام قُدرت، عزلت هنگام شُهرت، روزه گرفتن هنگام شَهوت از بهترین و سنگین‌ترین اعمال محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید »

پول همه چیز نیست!

خیلی‌ها می‌گویند با پول همه­ی چیزها را می‌توان خرید ولی اشتباه می‌کنند، زیرا جوانی را نمی‌توان خرید، ایمان را نمی‌توان خرید، محبّت را نمی‌توان خرید و از همه مهمتر نمی‌توان با پول مرگ را از خود دفع کرد.

بیشتر بخوانید »

تربیت فرزندان

توجّه – اگر کودک را با خُرده گیری بزرگش کنی مَلامت کردن می‌آموزد و اگر با دشمنی بزرگش کنی ستیزه‌جو می‌شود و اگر با مسخره کردن بزرگش کنی کم رو می‌شود و اگر با تشویق بزرگش کنی اعتماد به نفس می‌آموزد و اگر با انصاف بزرگش کنی عادل می‌شود و اگر در امنیت بزرگش نمایی با ایمان و با ادب …

بیشتر بخوانید »

بزرگی

اشخاص بزرگ مانند کوه هستند، هرچه به آن‌ها نزدیک می‌شوی آن‌ها را بزرگ‌تر می‌بینی و افراد پست مانند سَراب هستند، هرچه به آن‌ها نزدیک شوی ناچیزتر و ناپدیدتر می‌شوند.

بیشتر بخوانید »

دروغ گفتن

اگر می‌خواهی رزقت کم شود و دشمن خدا شوی و حافظه‌ای ضعیف داشته باشی دروغ بگو! ﴿وَیَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡکَذِبَ وَهُمۡ یَعۡلَمُونَ﴾ [آل عمران: ۷۵]([۱]). [۱]– «و بر خدا دروغ می‌بندند (و چنین چیزی حکم خدا نیست) و حال آن که ایشان (این را) می‌دانند.

بیشتر بخوانید »

جرأت

برای شنا کردن به جهت مُخالف رودخانه قدرت و جُرأت لازم است والّا ماهی مرده هم می‌تواند موافق جهت رودخانه حرکت نماید. هر کس می‌خواهد لحظه‌ای خوشحال شود انتقام بگیرد و هرکس می‌خواهد تا اَبَد خوشحال شود باید عفو نماید. ﴿وَٱلۡکَٰظِمِینَ ٱلۡغَیۡظَ وَٱلۡعَافِینَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ یُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِینَ﴾ [آل عمران: ۱۳۴]([۱]). [۱]– «و خشم خود را فرو می‌خورند و از …

بیشتر بخوانید »

دو بار فکر کردن و یک بار سخن گفتن

اندیشه کردن قبل از گفتن بهتر از پشیمانی بعد از گفتن است و پشیمانی بعد از نگفتن بهتر از شرم ساری بعد از گفتن است و هرگز نگذارید دیگران از شما عبرت بگیرند، بلکه خودتان از دیگران عبرت بگیرید تا به سعادت واقعی دست پیدا نمایید. «مَا اَکْثَرُ العِبَرُ واَقَلُّ الاعِتِبِار»([۱]). «امروز می‌توانی امّا نمی‌دانی و فردا نیز می‌دانی امّا …

بیشتر بخوانید »

نمایش با چهره

فرد شرور خود را با لباس صالحان نشان می‌دهد و فرد خائن با امانت مردم زندگی می‌کند و فرد حیله‌گر با صدق و امانت خود را می‌پوشاند و شخص دیکتاتور با چهره­ی آزادی خود را به مردم نمایش می‌دهد: ﴿وَلَوۡ نَشَآءُ لَأَرَیۡنَٰکَهُمۡ فَلَعَرَفۡتَهُم بِسِیمَٰهُمۡۚ وَلَتَعۡرِفَنَّهُمۡ فِی لَحۡنِ ٱلۡقَوۡلِۚ وَٱللَّهُ یَعۡلَمُ أَعۡمَٰلَکُمۡ٣٠﴾ [محمد: ۳۰]([۱]). [۱]– یعنی: «اگر ما می‌خواستیم آنان را …

بیشتر بخوانید »

(لذّت با دوام)

حکیم ابی قور می‌گوید: لذّتی بپذیرید که رنجی را به دنبال نداشته باشد و آن خوشی را بپذیرید که خوشی بزرگ‌تر را از شما نگیرد و زحمتی را قبول کنید که بلای بزرگ‌تری بعد از خودش را در پی نداشته باشد([۱]). [۱]– تنبیه الغافلین / ج ۲ – ابولیث سمرقندی.

بیشتر بخوانید »

(دانستن و ندانستن)

انسان در جوانی چیز‌هایی دارد که دیگران ندارند مانند قلب پاک، و در میانسالی چیزهایی دارد که هم دیگران دارند و هم خودش مانند ثروت یا علم، و در پیری چیزهایی دارد که خودش آن‌ها را نمی‌بیند ولی دیگران آن‌ها را می‌بینند مانند: پُر حرفی، فراموشی و نسیان.

بیشتر بخوانید »

پیامبر فرمودند مسلمان واقعی کسی است که مردم از شرّ او در امان باشند

پیامبر فرمودند مسلمان واقعی کسی است که مردم از شرّ او در امان باشند ایشان در این باره می‌فرمایند: «المُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ المُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَیَدِهِ»[۱]؛ «مسلمان [واقعی] کسی است که مسلمانان از زبان و دست او در امان باشند.» مختصری از جایگاه سلام در دین اسلام بیان گردید. [۱]– صحیح بخاری، شمارۀ حدیث: ۱۰؛ صحیح مسلم، شمارۀ حدیث: ۴۰٫

بیشتر بخوانید »

الله تعالی مؤمنانی که بی‌خردی و نادانی را با سلام پاسخ می‌دهند، ستوده است

الله تعالی مؤمنانی که بی‌خردی و نادانی را با سلام پاسخ می‌دهند، ستوده است الله در بیان صفات بندگان الهی می‌فرماید: ﴿وَإِذَا خَاطَبَهُمُ ٱلۡجَٰهِلُونَ قَالُواْ سَلَٰمٗا﴾ [الفرقان: ۶۳] «و هنگامی‌ که جاهلان این افراد را مخاطب قرار دهند [و سخنان نابخردانه و ناسزا گویند]، به آنان سلام گویند [و از این افراد روی می‌گردانند].» و در جایی دیگر می‌فرماید: ﴿وَإِذَا …

بیشتر بخوانید »

بهترین تحیّت و درود در بین مسلمانان، سلام است

بهترین تحیّت و درود در بین مسلمانان، سلام است یعنی اینکه تحیّت‌گوینده بگوید: السّلام علیکم، یا السّلام علیکم ورحمه الله، یا السّلام علیکم ورحمه الله وبرکاته. و فردی که به وی سلام عرض شده، پاسخ دهد: وعلیکم، یا وعلیکم السّلام، یا وعلیکم السّلام ورحمه الله، یا وعلیکم السّلام ورحمه الله وبرکاته. نووی می‌گوید: «مستحب است کسی که شروع به سلام …

بیشتر بخوانید »

تشویق اسلام بر نظافت عمومی

تشویق اسلام بر نظافت عمومی متون فراوانی دربارۀ نظافت خانه‌ها، راه‌ها، لباس‌ها و امثال آن بیان شده است؛ از جمله: ۱- دورکردن اسباب آزار و اذیّت مردم از میان راه‌ها، شاخه‌ای از شاخه‌های ایمان است. ابوهریره روایت می‌کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «الْإِیمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ -أَوْ بِضْعٌ وَسِتُّونَ – شُعْبَهً، فَأَفْضَلُهَا قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَأَدْنَاهَا …

بیشتر بخوانید »

مشروعیّت وضو

مشروعیّت وضو وضو نوعی طهارت و پاکی به‎وسیلۀ آب و مربوط به صورت، دو دست و پاهاست. شستن این اعضا [علاوه بر مسح سر] فرایض وضو به شمار می‌روند. وضو سنّت‌هایی نیز دارد؛ مانند گفتن «بسم الله» در ابتدای وضو، مسواک‌زدن قبل از آن، شستن دست‌ها [تا مچ] سه مرتبه در آغاز وضو، سه بار مضمضه‌کردن، سه مرتبه بینی‌افشاندن؛ یعنی …

بیشتر بخوانید »

مضمضه

مضمضه یعنی حرکت‌دادن و چرخاندن آب در دهان به هنگام وضو تا دهان پاک و تمیز شود. دانش معاصر به این نتیجه رسیده که مضمضه دهان و حلق را در برابر عفونت‌ها حفاظت می‌کند و ترشّحات لثه را از بین می‌برد و نیز دندان‎ها را سالم نگه‌ می‌دارد و آن‎ها را از زواید غذایی باقی‌مانده در لابلای دندان‎ها، تمیز می‌نماید. …

بیشتر بخوانید »