از غرب: جمره عقبه؛ از شرق: وادی مُحَسِّر؛ از شمال: کوه بزرگ و مرتفع؛ از جنوب: کوه بزرگ و مرتفعی که روبه‌روی آن قرار دارد. در هر سو تابلوهایی قرار داده شده که حدود منا را مشخص می‌‌کنند بنابراین حجاج باید متوجه این تابلوها باشند. چون خورشید در روز نهم طلوع کرد که روز عرفه می‌‌باشد، لبیک‌‌گویان و درحالی‌‌که تکبیر …

۱- منا و مزدلفه و عرفات از مشاعر حج هستند. بنابراین برای هیچ‌کس جایز نیست مالک آن‌ها باشد. منا محل اقامت کسانی بود که ذکر آن‌ها گذشت. و هرکس خوابیدن دو یا سه شب از ایام تشریق را در منا ترک کند، یا اینکه توقف در منا را به مقدار یک روز بدون این‌که عذری داشته باشد ترک کند، گنه‌‌کار …

روش حجی که رسول الله صلی الله علیه وسلم بیان کرده و صحابه را به آن امر نمود. روش حج مبرور: و آن حجی است که خالصانه برای الله متعال باشد و بر طبق سنت قولی و فعلی رسول الله صلی الله علیه وسلم انجام شود؛ مناسک در وقت‌‌های مشخص شده خود انجام شود؛ از مال پاک باشد؛ وقت حج‌‌گزار …

طواف وداع بر کسانی واجب است که اهل مکه نیستند؛ و آن زمانی است که قصد خروج از مکه و بازگشت به سرزمین خود دارند. این طواف بر زنی که دچار عادت ماهیانه یا خونریزی بعد از زایمان شده، واجب نیست. اما عمره‌‌گزار طواف وداع ندارد چه از اهل مکه باشد یا نه؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم غیر …

رسول الله صلی الله علیه وسلم عموم مسلمانان را به انجام مکرر حج و عمره تشویق فرموده است. و این در راستای تعظیم و بزرگداشت الله متعال و تعظیم خانه‌‌ی الله و شعایر آن می‌‌باشد. بنابراین برای هر مسلمان مستحب است که به کرات برای حج و عمره عازم سفر شود. و انجام مکرر عبادات و افزون‌‌طلبی خیر و خوبی …

طواف و سعی دو عبادت هستند و فقط محل ذکر و دعا می‌‌باشند. پس کسی‌که در اثنای انجام این دو عبادت سخن می‌‌گوید، نباید جز خیر چیزی بگوید. مانند امر به معروف یا نهی از منکر، پاسخ دادن به سوال، جواب سلام دادن؛ و مواردی از این قبیل. و در حین انجام این دو عبادت از مجادله و قیل و …

۱- مستحب است که خانه کعبه زیاد طواف شود. و این در راستای تعظیم و بزرگداشت الله متعال و کسب اجر فراوان است. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُبَیْدِ بْنِ عُمَیْرٍ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ یَقُولُ لِابْنِ عُمَرَ رضی الله عنهما مَا لِی لَا أَرَاکَ تَسْتَلِمُ إِلَّا هَذَیْنِ الرُّکْنَیْنِ الْحَجَرَ الْأَسْوَدَ، وَالرُّکْنَ الْیَمَانِیَ، فَقَالَ ابْنُ عُمَرَ ب: إِنْ أَفْعَلْ فَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ …

بوسیدن حجرالاسود، لمس کردن آن، اشاره به آن، تکبیر گفتن، مسح رکن یمانی، همه و همه سنت است. کسی‌که یکی از این اعمال برای وی دشوار است، یا این‌که آن ‌‌را فراموش کند، می‌‌تواند آن ‌‌را ترک کند و به عمل بعدی بپردازد و هیچ گناهی بر او نخواهد بود و طوافش صحیح است. سنت، بوسیدن حجرالاسود و لمس کردنِ …

اگر نماز اقامه شد و وی مشغول طواف یا سعی بود، همراه جماعت نماز می‌‌خواند؛ مردان در صفوف مردان و زنان در صفوف زنان؛ وقتی نماز به پایان رسید، از همان قسمتی که طواف یا سعی را متوقف کرده و به صفوف نماز جماعت پیوسته، دور طواف یا سعی را ادامه می‌‌دهد. و لازم نیست این دور را از اول …

روش عمره‌‌ای که رسول الله صلی الله علیه وسلم انجام داده و آن‌‌ را بیان کرده‌‌ است کسی‌که نیت عمره دارد و از میقات می‌‌گذرد، از آن احرام می‌‌بندد و کسی‌که در فاصله‌‌ی مواقیت و مکه است، از هر جایی که نیت عمره کرده، احرام می‌‌بندد. مستحب است که در شب یا روز از قسمت بالای مکه از ناحیه کَداء …

برای صحت طواف، طهارت از حدث اصغر و اکبر شرط است. و عمل رسول الله صلی الله علیه وسلم چنین بوده است. رسول الله صلی الله علیه وسلم قبل از طواف وضو می‌‌گرفت و دستور می‌‌داد تمام مناسک را از او دریافت کنند و زنی را که حیض شده بود از طواف خانه نهی کرد تا اینکه از عادت ماهیانه …

نیت؛ طهارت از حدث اصغر و اکبر؛ پوشاندن عورت؛ هفت بار طواف کردن؛ اینکه هر دور از حجرالاسود شروع و به آن ختم شود؛ طواف تمام خانه؛ طواف در جهت خلاف عقربه‌‌های ساعت چنان‌‌که خانه سمت چپ قرار گیرد؛ هفت دور پشت سر هم انجام دادن طواف مگر به دلیل عذری.

احرام از میقات، تراشیدن یا کوتاه کردن موی سر.

عمره سه رکن دارد: اِحرام، طواف و سعی بین صفا و مروه.

رسول الله صلی الله علیه وسلم در ماه‌‌های حج، چهار عمره انجام دادند که عبارتند از: عمره حدیبیه، عمره القضاء، عمره‌‌ی جعرانه و عمره‌‌ای که همراه حج انجام دادند. عمره‌‌های رسول الله صلی الله علیه وسلم در ماه‌‌های ذی‌‌القعده بود.

عمره عبادتی است برای الله متعال که شامل طواف خانه، سعی بین صفا و مروه، تراشیدن موی سر یا کوتاه کردن آن می‌‌باشد. حکم عمره عمره سنت موکده می‌‌باشد. و در هر وقتِ سال، سنت است اما در ماه‌‌های حج، فضیلت بیش‌تری دارد. عمره در ماه رمضان پاداشی معادل حج دارد. تکرار عمره و زیاد انجام دادن آن سنت است …

۱- با وضو به سوی مسجد حرکت کند. ۲- از انواع خوشبویی استفاده کرده و لباس پاک و زیبا بپوشد. ۳- با آرامش و وقار به سوی مسجد برود. ۴- وقتی وارد مسجد شد، نماز تحیه ‌‌المسجد بخواند. ۵- در مسجد از مزاحمت برای برادرانش و گذاشتن پا بر گردن آن‌ها -در هنگام عبور از صفوف- خودداری کند. ۶- به …

مساجد خانه‌‌های الله متعال هستند. هر مسلمانی به حضور در مسجد و انواع عبادت در آن دعوت شده است. واجب است که بنده قدر و منزلت پروردگارش را بداند که به او اجازه ورود به خانه‌‌اش را داده است. و خانه‌‌اش را برای مناجات با او آماده کرده است. و باید در خانه‌‌اش ادبی را رعایت کند که شایسته عظمت …

خارج شدن از مناسک، به یکی از روش‌‌های زیر می‌‌باشد: پایان دادن به مناسک؛ خارج شدن از مناسک به دلیل عذری اگر به هنگام نیت شرط کرده باشد؛ خارج شدن از مناسک به دلیل مانعی بعد از ذبح قربانی و تراشیدن سر.

۱- چون مُحرمی که برای حج یا عمره احرام بسته وارد مسجدالحرام شد، بلافاصله به طواف مشغول شود مگر اینکه وقت نماز فرض یا جنازه باشد که در این صورت ابتدا نماز خوانده و پس از آن طواف می‌‌کند. ۲- کسی‌که احرام عمره یا تمتع دارد، با طواف عمره آغاز می‌کند و کسی‌که احرام حج قِران یا اِفراد بسته است، …

اگر مسلمانی برای حج یا عمره احرام بست، به قصد مکه لبیک‌‌گویان عازم سفر می‌‌شود. سنت است در صورت امکان از بالای مکه وارد شود و غسل کند. سپس از هر جهتی که خواست وارد مسجدالحرام شود؛ به هنگام ورود به مسجدالحرام با پای راست وارد شده و دعای ورود به مسجد را بخواند: «اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ»[۱]: «یا …

بهتر آن است که نیت حج تمتع داشته باشد؛ زیرا برترین حج‌‌ها می‌‌باشد و رسول الله صلی الله علیه وسلم اصحابش را به ادای آن امر نمود و در حجه‌‌الوداع به آنان دستور داد هرکس با خود قربانی (هدی) نیاورده است، از احرام خارج شود. تمتع آسان‌‌ترین مناسک است و بیش‌ترین اجر و پاداش و اعمال را به همراه دارد. …

مناسک حج سه گونه‌‌اند: تمتع، قِران، اِفراد. ۱- حج تمتع: در ماه‌‌های حج احرام عمره بسته می‌‌شود و مناسک عمره را به پایان می‌‌برد. سپس از مکه یا نزدیک آن برای حج احرام می‌‌بندد و تا رمی جمره عقبه در روز عید و تراشیدن سر، در احرام خواهد بود. و بر او قربانی تمتع واجب بوده و کیفیت نیت آن …

آنچه حجاج ذبح می‌‌کنند از سه حالت خارج نیست: ۱- قربانی تمتع یا قِران که در حرم ذبح می‌‌شود و خود از آن می‌خورد و به فقرا می‌‌دهد. در این مورد جایز است آن ‌‌را به خارج از حرم انتقال دهد. ۲- آنچه داخل حرم ذبح می‌‌شود و جزای شکار یا فدیه الاذی بوده و یا به دلیل انجام یکی …

هر قربانی یا غذا دادنی باید برای فقرای حرم باشد. فدیه الاذی و فدیه پوشیدن لباس و از این قبیل و خون احصار در مکانی خواهد بود که سبب آن ایجاد می‌‌شود. و جزای شکار در حرم برای فقرای حرم می‌‌باشد و روزه گرفتن در هر مکان جایز است. قربانی تمتع و قِران و نافله، در حرم ذبح می‌‌شود. و …

اهل مسجدالحرام تمام کسانی که در محدوده حرم ساکن هستند و کسانی‌که در مسجدالحرام هستند و خانه‌‌های‌‌شان به حرم نزدیک‌‌تر است را شامل می‌‌شود. و همچون کسانی نیستند که در روستاهای اطراف مکه سکونت دارند و بر آن‌ها قربانی واجب نیست. و همچون اهل حرم، طواف وداع بر آن‌ها واجب نیست. و بر کسی‌که حجش تمتع یا قران است، اگر …

خون‌‌های واجب در حج و عمره به چهار بخش تقسیم می‌‌شوند: ۱- خون (دَم) تمتع و قِران؛ حجاج از گوشت آن می‌‌خورند، قربانی می‌کند و به فقرا می‌‌بخشد. الله متعال می‌‌فرماید: ﴿فَمَن تَمَتَّعَ بِٱلۡعُمۡرَهِ إِلَى ٱلۡحَجِّ فَمَا ٱسۡتَیۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡیِ﴾ [البقره: ۱۹۶]. «هرکس از عمره بهره‌مند گردید و سپس [اعمال] حج را آغاز کرد، آنچه از قربانی [برایش] میسر شد …

هرکس به کرات یکی از ممنوعات احرام را مرتکب شود، تنها یک فدیه می‌‌پردازد؛ بر خلاف شکار حرم که در برابر هر شکار، یک فدیه می‌‌پردازد. و هرکس در احرام چندین امر ممنوع را مرتکب شود، مثلا سرش را بتراشد و خوشبویی استفاده کند، در برابر هریک از این ممنوعات باید فدیه بپردازد. عقد و نکاح به هنگام احرام حرام …

۱- بر مُحرم و غیر مُحرم، قطع کردن درخت و گیاهی که در حرم مکه وجود دارد، حرام است مگر گیاه اِذخِر و آنچه انسان‌‌ها می‌‌کارند که فدیه‌‌ای ندارد. و کشتن شکار حرم حرام است و چون آن‌‌را شکار کند، باید فدیه بپردازد. ۲- کشتن شکار حرم مدینه حرام است و نیز قطع درخت آن؛ اما در آن‌ها فدیه نیست. …

۱- شکاری که مانند دارد: فدیه شترمرغ یک شتر چاق و فربه است. فدیه هریک از گورخر، گاومیش، بز کوهی و گوزن یک گاو است. فدیه کفتار یک قوچ است. فدیه آهو یک بز است. فدیه خرگوش رومی و سوسمار، یک بچه بز است. فدیه‌‌ی موش صحرایی یک بچه بز است. فدیه خرگوش یک بزغاله ماده زیر یک سال است. …

هرکس شکار خشکی را عمدا و در حالت احرام بکشد، اگر مثل آن شکار وجود داشته باشد، مخیر است مانند آن‌‌ را ذبح کند و بین فقرای مکه تقسیم کند یا اینکه مبلغ آن ‌‌را سنجیده و با توجه به مبلغ آن غذایی را تهیه دیده و به هر فقیری نصف صاع بدهد. یا اینکه در برابر غذای هر فقیری …

اگر کسی از روی جهل یا فراموشی یا اجبار مرتکب یکی از ممنوعات احرام شود، نه گناهی بر اوست و نه فدیه‌‌ای؛ بلکه باید هرچه زودتر از آن دست بکشد. اگر کسی عمدا و به خاطر ضرورت و نیازی مرتکب یکی از آن‌ها شود، فدیه‌‌الاذی بر او لازم است و گناهی بر او نیست. کسی‌که عمدا و بدون عذر و …

فدیه‌‌ای است که محرم در بین سه امر مختار می‌‌باشد: ۱- روزه گرفتن. ۲- غذا دادن به شش فقیر؛ برای هر فقیر به اندازه نصف صاع برنج یا خرما یا گندم؛ یا یک وعده غذایی برای هر فقیر بر حسب عرف و عادت مرسوم در جامعه. ۳- ذبح گوسفند و تقسیم آن میان فقرا؛ و خود نباید از آن چیزی …

ممنوعات احرام از جهت فدیه به سه بخش تقسیم می‌‌شود: ۱- آنچه فدیه‌‌ای ندارد مانند عقد و نکاح. ۲- آنچه فدیه‌‌اش، جزای مثل است. همچون کشتن شکار خشکی حلال گوشت. ۳- آنچه فدیه‌‌اش، «فدیه ‌‌الاذی» می‌‌باشد. و این بخش شامل باقی ممنوعات چون تراشیدن موی سر، استفاده از خوشبویی و … می‌‌باشد. و هرکس بیمار یا معذور باشد و نیازمند …

کسی‌که در حین مناسک حج یا عمره بمیرد، آنچه از اعمال و مناسک حج یا عمره‌‌ی وی باقی مانده، به نیابت از وی انجام نمی‌‌شود. و با همان لباس احرام دفن می‌‌شود؛ زیرا روز قیامت در حالی حشر خواهد شد که لبیک می‌‌گوید. اما هرکس در حالی بمیرد که هرگز نماز نخوانده است (تارک الصلاه) جایز نیست به نیابت از …

۱- برای مُحرم جایز است چهارپایانی چون گاو و گوسفند و شتر و مرغ و غیره را ذبح کند. و برای او کشتن حیوانات موذی در محدوده‌‌ی حرم و خارج از آن جایز است. حیواناتی چون شیر، گرگ، پلنگ، یوزپلنگ، مار، عقرب، موش و هر جانوری موذی همچون مارمولک؛ افضل این است که با یک ضربه کشته شود که در …

برای مُحرم جایز نیست که موی سرش و یا مویی از بدنش یا ناخنش را کوتاه کند. باقی ماندن موی سر خود یکی از مناسک است و تراشیدن آن نیز همچنین؛ چنانکه الله متعال می‌‌فرماید: ﴿وَأَتِمُّواْ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَهَ لِلَّهِۚ فَإِنۡ أُحۡصِرۡتُمۡ فَمَا ٱسۡتَیۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡیِۖ وَلَا تَحۡلِقُواْ رُءُوسَکُمۡ حَتَّىٰ یَبۡلُغَ ٱلۡهَدۡیُ مَحِلَّهُ﴾ [البقره: ۱۹۶]. «و حج و عمره را برای …

چون زنی که نیت حج تمتع داشته، قبل از طواف حیض شود و ترس فوت حج داشته باشد، احرام حج بسته و وارد مناسک عمره می‌‌شود و این‌گونه حج وی قِران خواهد شد. و معذور نیز چنین می‌‌کند. زنی که دچار حیض یا نفاس می‌‌شود، همه‌‌ی مناسک حج جز طواف خانه را انجام می‌‌دهد. و اگر زنی به هنگام طواف …

۱- در تحلل اول در حج، همه چیز برای حج‌‌گزار حلال می‌‌شود، مگر زنان؛ و با رمی جمره‌‌ی عقبه و تراشیدن سر میسر می‌‌شود. و چون طواف خانه کند همه چیزهایی که با احرام بر او حرام شده بود، حلال می‌‌شوند حتی زنان؛ و هرکس قربانی آورده باشد، خارج شدن وی از احرام، وابسته به قربانی کردن و رمی و …

چنان‌‌که پیش‌‌تر گذشت، مرد و زن در بخش امور ممنوعه (محظورات) یکسان هستند مگر در پوشیدن لباس دوخته شده؛ چنان‌‌که زن می‌‌تواند هر لباسی را که دوست دارد بپوشد به شرط این‌که مزین و باعث جلب توجه نباشد و از پوشیدن نقاب یا روبند پرهیز کند و سرش را می‌‌پوشاند و چون در حضور مردان بیگانه بود، با روسری چهره‌‌اش …

کسی‌که برای حج یا عمره احرام بسته و در این حالت جماع کند، دو حالت دارد: الف) اگر از روی جهل یا فراموشی یا اجبار با همسرش جماع کند، گناه و فدیه‌‌ای بر او نخواهد بود و مناسک وی صحیح است. ب) اگر عمدا در حالت احرام با همسرش جماع کند، گناه بزرگی را مرتکب شده است و مناسک وی …

محظورات احرام عبارتند از اعمالی که بر مُحرم به سبب احرام ممنوع است. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رضی الله عنهما أَنَّ رَجُلًا قَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا یَلْبَسُ المُحْرِمُ مِنَ الثِّیَابِ؟ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «لاَ یَلْبَسُ القُمُصَ، وَلاَ العَمَائِمَ، وَلاَ السَّرَاوِیلاَتِ، وَلاَ البَرَانِسَ، وَلاَ الخِفَافَ إِلَّا أَحَدٌ لاَ یَجِدُ نَعْلَیْنِ، فَلْیَلْبَسْ خُفَّیْنِ، وَلْیَقْطَعْهُمَا أَسْفَلَ مِنَ الکَعْبَیْنِ، وَلاَ تَلْبَسُوا مِنَ …

بر حج‌‌گزار و عمره‌‌گزار واجب است که مناسک را همچون عمل رسول الله صلی الله علیه وسلم یا اوامرش انجام دهد. تا اینکه حج یا عمره‌‌ی وی مورد قبول واقع شود. بر حج‌‌گزار یا عمره‌‌گزار واجب است که در انجام انواع عبادات و دوری از امور حرام تلاش کند و زبانش را از دروغ و غیبت و جر و بحث …

سنت است که مُحرم زیاد تلبیه بگوید؛ زیرا تلبیه شعار و نشانه‌‌ی حج و عمره است. مردان با صدای بلند تلبیه می‌‌گویند و زنان نیز در صورت عدم خوف فتنه بلند می‌‌گویند. گاهی لبیک می‌‌گویند و گاهی لااله الا الله و گاهی تکبیر؛ در عمره، با ورود به محدوده‌‌ی حرم، تلبیه قطع می‌‌شود و در حج به هنگام رَمی جمره …

۱- سنت است که مُحرم پس از احرام و هنگامی‌که سوار بر مرکب یا وسیله نقلیه شد، بعد از حمد الله متعال و تسبیح و تکبیر بگوید: «لَبَّیْکَ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ لَبَّیْکَ، إِنَّ الحَمْدَ وَالنِّعْمَهَ لَکَ وَالمُلْکَ، لاَ شَرِیکَ لَکَ».[۱] ۲- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که می‌‌گوید: یکی از صیغه‌‌های تلبیه گفتن رسول الله …