توقف در مشاعر (منا، مزدلفه، عرفات)

۱- منا و مزدلفه و عرفات از مشاعر حج هستند. بنابراین برای هیچ‌کس جایز نیست مالک آن‌ها باشد. منا محل اقامت کسانی بود که ذکر آن‌ها گذشت. و هرکس خوابیدن دو یا سه شب از ایام تشریق را در منا ترک کند، یا اینکه توقف در منا را به مقدار یک روز بدون این‌که عذری داشته باشد ترک کند، گنه‌‌کار خواهد بود و مناسک وی صحیح اما ناقص است؛ بنابراین باید توبه و استغفار کند.

کسی‌که مکانی را جهت اقامت در منا نیافت، در کنار آخرین خیمه‌‌ای که در سرزمین منا مستقر شده، جا گیرد، (از هر جهت بود تفاوتی نمی‌‌کند) هرچند خارج از منا باشد. در این شرایط چنین کاری نه اشکالی دارد و نه ریختن خون می‌‌طلبد. و نباید در منا در مسیر راه قرار بگیرد؛ زیرا موجب زیان دیدن خود و اذیت و آزار دیگران می‌‌شود.

۲- منا و مزدلفه و عرفات مشاعر الهی هستند مانند مساجد؛ برای هیچ‌کس جایز نیست در این مناطق خانه‌‌ای بسازد و آن ‌‌را به اجاره دهد یا اینکه بخشی از زمین آن‌‌ را خریداری کرده و اجاره دهد. و اگر کسی چنین کند و حجاج ناچار به پرداخت اجاره باشند، گناه بر کسی خواهد بود که اجاره می‌‌گیرد.

۳- بر امام و حاکم اسلامی واجب است در مشاعر شرایط مناسب جهت تحقیق مصالح و امنیت و آسایش حجاج را فراهم نموده و در رعایت نظم و سر و سامان دادن امور کوشا باشد.

عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُعَاذٍ، عَنْ رَجُلٍ، مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم قَالَ: خَطَبَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم النَّاسَ بِمِنًى وَنَزَّلَهُمْ مَنَازِلَهُمْ فَقَالَ: «لِیَنْزِلِ الْمُهَاجِرُونَ هَا هُنَا» وَأَشَارَ إِلَى مَیْمَنَهِ الْقِبْلَهِ «وَالْأَنْصَارُ هَا هُنَا» وَأَشَارَ إِلَى مَیْسَرَهِ الْقِبْلَهِ «ثُمَّ لِیَنْزِلِ النَّاسُ حَوْلَهُمْ».^[۱]

از عبدالرحمن بن معاذ از مردی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت است که فرمود: پیامبر صلی الله علیه وسلم در منی به ایراد خطبه پرداخت و مردم را در جایگاه‌هایشان مستقر کرد و فرمود: «مهاجرین در اینجا مستقر شوند» و به سمت راست قبله اشاره کرد؛ «و انصار در اینجا مستقر شوند» و به سمت چپ قبله اشاره کرد؛ «سپس باید بقیه مردم پیرامون آن‌ها مستقر شوند».

– برای اهل مکه و کسانی‌که در مکه حضور دارند و احرام نبسته‌‌اند، سنت است که غسل و نظافت نموده و خوشبویی استفاده کنند و در روز ترویه و قبل از زوال برای حج احرام ببندند. روز ترویه برابر است با هشتم ذی‌حجه؛ و اینان از مکه احرام بسته و در نیت احرام می‌‌گویند: «لَبَّیْکَ حَجًّا».

اما قارِن و مفرِد بر احرام خود باقی می‌‌ماند و قبل از زوال همراه حجاج به سوی منا خارج می‌‌شود.

و کسی‌که صبح روز هشتم و پس از آن، به نیت حج تمتع به مکه می‌‌آید، عمره را انجام نمی‌دهد؛ زیرا وقت حج آغاز شده است. پس مناسکش را به حج قِران تغییر می‌‌دهد. و طواف کرده و سعی می‌کند و بلافاصله به سوی منی حرکت می‌‌کند.

– سپس هرکس با هر نیتی که در حج داشته (اِفراد، قِران، تَمتُّع) لبیک‌‌گویان و قبل از زوال به سوی منا حرکت می‌‌کند.

اگر میسر بود نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا و صبح را همراه امام در منا با جماعت می‌‌خواند. چنان‌‌که هر نماز در وقت خودش و به صورت قصر و نه جمع خوانده می‌‌شود. و اگر این امر میسر نبود همراه گروه خود نماز را به جماعت به صورت قصر می‌‌خواند و بین نمازها جمع نمی‌‌کند. و این شب را در منا سپری می‌‌کند. در این روز مشغول تلبیه و ذکر و دعا، سلام کردن، نصیحت و خیرخواهی، امر به معروف، نهی از منکر، غذا دادن به دیگران – اگر میسر بود – و دیگر اعمال نیک می‌‌شود.

[۱]– صحیح؛ ابوداود حدیث شماره ۱۹۵۱ و نسایی حدیث شماره ۲۹۹۶ با لفظ ابوداود