منهج سلف صالح

بدین ترتیب روشن و واضح گردید که هواداران منهج سلفی، با چالش‌ها و مشکلات جدی مواجه هستند و این، وظیفه آنان را در عرصه فعالیت دعوتی سنگینتر می‌کند. اینک جبهه‌ها و چالش‌های زیادی بطور همزمان فراروی سلفی‌ها باز شده است. از اینرو فراوانی و گستردگی چالش‌های فراروی منهج سلفی، توان رویارویی همزمان با تمام این مشکلات را کاهش داده و …

در این عرصه منهج سلفی را به تحجر و عقب ماندگی متهم می‌کنند و این شیوه را قشری نگر می‌پندارند و ادعا می‌نمایند که سلفی‌ها، از درک واقعیت و مسائل روز عاجزند و در دنیایی که رو به جهانی شدن نهاده و با وجود گسترش ارتباطات، از حالت خودجوشی درآمده و حالتی مجموعی گرفته، همچنان در گیر و دار انحصارگرایی …

اهمیت دادن بیش از حد به عقل و ترجیح آن بر نصوص شرعی؛ بدین سان هرگاه یکی از آموزه‌های دینی بر خلاف عقل باشد و یا مورد تأیید عقل قرار نگیرد، دیدگاه عقلی بر آموزه دینی مقدم قلمداد می‌گردد. صدور احکام و یا ارائه برخی از دیدگاه‌ها به نام دین بر اساس زیرساخت‌هایی که مصلحت تلقی می‌شود بدون در نظر …

مخالفان منهج اهل سنت و جماعت در این راستا کوشیده‌اند تا کتاب و سنت و اجماع را که منابع حل اختلاف هستند، به حاشیه برانند. آنان، این هدف را از طرق زیر دنبال نموده‌اند: ادعای تنوع و تعدد قرائت‌ها از نصوص شرعی؛ بدین معنا که می‌توان از یک نص شرعی، برداشت‌ها و قرائت‌های مختلف و متفاوتی داشت و با اسلوب‌ها …

کسانی که می‌خواهند به‌کلی به دین پشت کنند و یا مرجعیت کتاب و سنت را رد نمایند، چاره‌ای جز این ندارند که با منهج سلفی درگیر شوند؛ چراکه هواداران منهج سلفی، همان کسانی هستند که با دلیل و برهان رویاروی مخالفان دین یا منکران عملی و اعتقادی کتاب و سنت می‌ایستند و دروغ و بی‌اساسی ادعای‌شان را برملا می‌کنند. در …

مخالفان و دشمنان منهج سلفی، همواره کوشیده‌اند تا برخی از مفاهیم و برداشت‌های نادرست از منهج سلفی را در اذهان عموم مردم رواج دهند و بر پایه‌ی این مغلطه‌کاری، تعریف و سیمای نادرستی از منهج سلفی ارائه نمایند. چنانچه برخی، سلفیت را منهجی تند، خشن و متعصبانه تعریف کرده‌اند که مسلمانی دیگران را زیر سؤال می‌برد و با رویکردی تکفیری، …

واژه‌ی (سلف) در لغت به چیزی اطلاق می‌شود که پیشتر بوده و گذشته است. چنانکه خدای متعال، می‏ فرماید: ﴿وَأَحَلَّ ٱللَّهُ ٱلۡبَیۡعَ وَحَرَّمَ ٱلرِّبَوٰاْۚ فَمَن جَآءَهُۥ مَوۡعِظَهٞ مِّن رَّبِّهِۦ فَٱنتَهَىٰ فَلَهُۥ مَا سَلَفَ وَأَمۡرُهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَنۡ عَادَ فَأُوْلَٰٓئِکَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِیهَا خَٰلِدُونَ﴾ [البقره: ۲۷۵]. یعنی: «و خداوند، خرید و فروش را حلال کرده و ربا را حرام نموده …

اهل سنت و الجماعت ـ در هر زمان و مکانی بدون هیچ تفاوتی این ویژگی‌ها را به همراه دارد. برای خواننده محترم به وضوح روشن می‌گردد که آنچه می‌گویند که «سلفی‌گری مرحله‌ای زمانی بود، نه مذهبی اسلامی!!» دروغ است، چون مذهب سلف صالح ـ اهل سنت و الجماع ـ بر دو اساس بزرگ مشتمل است که عبارتند از: الگوی نیکو …

چرا عقیده سلف صالح به پیروی کردن سزاواتر است؟! اساس این دین عقیده درست و صحیح است و همه دانش‌ها براساس آن بنا می‌شود، پس هر کسی که عقیده و باورش درست باشد عمل و رفتارش درست خواهد بود، و هر کسی که عقیده‌اش فاسد باشد سایر عمل او فاسد خواهد بود و همه آنچه که بر این اساس، بنا …

ویژگی‌ها و صفاتی که اهل سنت دارد آنان را از دیگر گروه‌ها متمایز می‌کند، و برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از: آنان میانه رو هستند و از افراط و تفریط و زیاده‌روی و جفا به دورند. و این میانه‌روی در عقاید و احکام و سلوک آن‌ها مشهود است و برداشت و فهم و دیدگاهی میانه در بین فرقه‌های امت دارند، …

سنت در لغت از سَنَّ سِنُّ و لَسُنُّ سَنَّاً، فهو مسنونٌ، مشتق شده است. و سنّ الامر: یعنی آن روش را مقررکرد. و سنت یعنی راه و سیرت، خواه این راه و روش پسندیده باشد و خواه ناپسند باشد، چنان که پیامبر= می‌فرماید: «لتقبعنّ سنن من کان قبلکم بشراً بشیرٍ و ذراعاً بذراع»[۱] شما از سنّت‌های کسانی که قبل از …

فرض کنیم یک نفر مسلمان که در علوم شرعی و ادبی لیسانسیه گرفته و دارای اجازه نامه است، و مدت بیست سال از عمر خود را در مطالعۀ کتاب‌های اسلامی، صرف کرده است، و مقیّد و مقلد به مذهب حنفی بوده و قرآن را می‌خواند و با آیه برخورد پیدا کرده که می‌فرماید: ﴿أَمۡ نَجۡعَلُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ کَٱلۡمُفۡسِدِینَ …

صدق رسول الله صلی الله علیه و سلم، (نکته ای که در مورد این آیات می‌خواهم متذکر شوم این است که استناد به این آیات و احادیث و حمل آن بر علما مجتهد مسلمان مخصوصاً ائمه اربعه و مقایسه آن با پیشوایان و بزرگان دورۀ جاهلیت قیاس مع الفارق است و به فرق‌های واضح این قیاس توجه نکرده‌اند، و گویا …

خداوند- تبارک و تعالی- می‌فرماید: ﴿وَمَآ أَکۡثَرُ ٱلنَّاسِ وَلَوۡ حَرَصۡتَ بِمُؤۡمِنِینَ ١٠٣﴾ [یوسف: ۱۰۳]. «بیشتر مردم ایمان نمی‌آورندهر چند تلاش کنی و زحمت بکشی». ﴿وَلَٰکِنَّ أَکۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا یَعۡلَمُونَ ٢١﴾ [یوسف: ۲۱]. «ولی بیشتر مردم خفایای لطف و حمکت تدبیرش را نمی‌دانند» ﴿وَإِن تُطِعۡ أَکۡثَرَ مَن فِی ٱلۡأَرۡضِ یُضِلُّوکَ عَن سَبِیلِ ٱللَّهِ﴾ [الأنعام: ۱۱۶]. «اگر از اکثریت (بیشترمردم) که پیروی …

اعتراف می‌کنیم به اینکه میلیون‌ها نفراز مردم مذهبی بوده و مقیّد و ملتزم به مذهب هستند، آنطور که البوطی می‌گوید و کتاب‌ها مملو از اسامی افراد علمی مذهبی است. ما به این موضوع اقرارکرده وآن را عملا می‌بینیم وبا آن زندگی می‌کنیم و می‌دانیم که بسیاری از کسانی که ادعای علم شرعی را می‌کنندخود را عالم دینی می‌دانند، مقلّد و …

لازم است اشاره کنیم به اینکه بسیاری از علماء بزرگ صراحتاً بدون ترس، شجاعانه دعوت خود را ابرازمی کنند و بعضی دیگر از آنان زمانی که می‌بینند که در اثر این کار چه اذیت و آزار و فشار و سختی بربرادرانشان وارد شده است، می‌ترسند که آنان نیز دچار این مصیبت‌ها شوند و توانایی تحمل این سختی‌ها را نداشته باشند، …

ولی خداوند خود تعهد کرده است به این که زمین را از کسانی که اجرا کنند گان احکامات الهی هستند، خالی نمی‌گذارد، رسول الله صلی الله علیه و سلم  راست گفته زمانی که می‌گوید: «لاَ تَزَالُ أُمَّهٌ مِنْ أُمَّتِى ظَاهِرِینَ عَلَى الْحَقِّ لاَ یَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ أو خَذَلَـهُمْ حَتَّى یَأْتِىَ أَمْرُ اللَّهِ وَهُمْ ظَاهِرُونَ عَلَى النَّاسِ».[۱] [همیشه دسته‌ای، گروهی از …

بنابر این هیچ یک از علمای مجتهد به این نوع تقلید‌ها اقرار نکرده و آن را تایید نکرده‌اند: قبل از بوجود آمدن تقلید و مذهب گرایی متعصبانه مشخص است، اما بعد از بوجود آمدن آن، از هیچ مجتهدی از مجتهدان بزرگ اسلامی نشنیده‌ایم که کار این مقلدان را، کسانی که دردین خدا تفرقه وجدایی انداختند، وبین مسلمانان اختلاف ایجاد کردند، …

امام شوکانی بعد از اینکه کلام سند پسر عثمان مالکی را نقل می‌کند، می‌گوید: «به حقیقت التزام و تقلید به یک مذهب را عامّه مقلدان، خود بوجود آورده‌اند، بدون این که امامی از ائمه مجتهدین به آنان اجازه داده باشد». روایتی که در بین امام مالک و رشید خلیفه اتفاق افتاد به حدّ تواتر رسیده است: همانا رشید خلیفه از …

همانطور که مشهور و معروف است، شاگردان ائمه همان کسانی که از آنان علم یاد گرفته‌اند، در بسیاری از مسائل با اساتید خود یعنی امامان مجتهد در آن زمان مخالفت می‌کردند، ائمه نه تنها از کار آنان ناراحت نشده و مانع آنان نمی‌شدند، بلکه این روش و طریقه آنان بود، کتاب‌های فقهی مذهبی خود شاهد و گواه براین مساله است، …

آنچه که این موضوع بالا را تاکید و تقویت می‌کند آن است که امامان مجتهد خود به سبب اطلاع از احادیثی که قبلاً از آن‌ها مطلع نبودند یا احادیثی که قبلاً فکر می‌کردند صحیح است ولی ضعف آن احادیث برای آنان مشخص می‌شد و یا بر عکس احادیثی را که قبلاً ضعیف می‌دانستند ولی صحت آن‌ها برایشان ثابت می‌شد، نظرات …

شیخ حافظ الدین السبکی – رحمه الله – به گونه‌ای دیگر که ابن الصلاح آن را بیان نکرده موضوع مورد نظر را مطرح می‌کند بدین صورت که هر گاه شخص مسلمانی کسی را پیدا نکرد که به حدیث مورد نظر او عمل کرده باشد باید چه کار بکند؟ سبکی در جواب این سوال می‌گوید: «معتقدم که باید از حدیث تبعیّت …

علاوه بر آنچه که ذکر کردیم، امام نووی – رحمه الله – بعد از سخنان خود خلاف شرایطی را که البوطی در ارتباط با عمل کردن به حدیث توهم کرده است، از ابن الصلاح نقل کرده و می‌گوید: «استاد ابو عمرو می‌گویدهر کس از پیروان مذهب شافعی حدیثی را دید که با مذهب او مخالف است، نگاه می‌کند اگر آلات …

امام بزرگوار، امام شافعی – رحمه الله- علاوه بر این موضوع، اصلی را نیز به آن اضافه کرده وصراحتا در کتاب خود(اختلاف الحدیث)به آن اشاره کرده ومی گوید:وآن دعوت کردن به سوی عمل به سنّت (حدیث)است اگر چه هر انسانی یا هر کسی با این دعوت مخالفت کند و اعترافات ضعیف و بی‌اساسی که دشمنان ما بر می‌انگیزند، ردّ و …

همانطوری که در زمان او اتفاق افتاده که سیدنا عمر  به سبب تقوی و واجب بودن تبعیت از دستورالله – جل جلاله – بر خود احساس می‌کرد، که اگر دستوری یا فتوی بر خلاف حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم صادر کرده است، از قول خود برگشته و به آن حدیث عمل می‌کرد. امام شافعی – رحمه الله علیه- …

سلفی بزرگوار، یاری دهنده دین، امام شافعی – رحمه الله تعالی – این مسأله را به خوبی روشن کرده است، زیرا دراین مورد سخنان گهر باری بیان داشته که بعضی از آن را اگر چه طولانی است ولی بخاطر فایده زیاد و زیبایی بیان و اتمام حجّت آن و محکمی کلام و همچنین شیوه خوب بیان، آن را نقل خواهم …

امام شافعی نیز با تمام قوّت و در صراحت کامل مردم را به عدم التزام و تقیّد به مذهب معین دعوت می‌کند، شاگرد او اسماعیل پسر یحیی مزنی در اولین جمله از مختصر خود که بر روی کتاب الآم امام شافعی نوشته است می‌گوید: “این کتاب را مختصراً از روی علم محمد پسر ادریس شافعی – رحمه الله – نوشته‌ام، …

امام احمد نیز طبق منهج اصحاب کرام عمل کرده است او نیز از تقلید کردن از خود و از غیر خود و التزام به یک مذهب معین نهی کرده است بطوری که او دوست نداشت کتابی را که شامل نظرات و رأی‌های متفاوت است بنویسد، فقط تمسک جستن به آثار صحابه و علماء سلف را می‌پسندیدند ([۱]). الحافظ ابن الجوزی …

امام ابوحنیفه نیز تقلید از خود را انکار کرده و گفته است: «برای هیچ کس حلال نیست که به قول، عمل کند تا زمانی که نداند که این قول را از کجا گرفته‌ام». و در روایتی دیگر می‌گوید: «حرام است برای کسی که دلیل قول من را نمی‌داند ولی به آن فتوی می‌دهد». در روایات دیگر به آن اضافه کرده …

خلیفه منصور به امام مالک – رحمه الله – پیشنهاد کرد که می‌خواهد در کشورهای اسلامی به عمل کردن به مذهبی که او در کتاب خود بنام الموّطا تدوین کرده ونوشته است، دستور دهد و مردم را به عمل کردن به آن و نهی از عمل کردن به غیر آن وادار کند، ولی امام مالک – رحمه الله – این …

دلیل آخری که دکتر البوطی برای حائز شمردن التزام به مذهب معین به آن استدلال کرده است آن است که گفته ; تمامی علما از زمان صحابه کرام تا الآن به این موضوع اقرارو اشاره کرده‌اند وبیشتر علمایانی که از قرن چهارم هجری به بعد تا امروز آمده و رفته‌اند، مذهبی بوده و ملتزم به یک مذهب واحدبوده‌اند و از …

 دکتر البوطی برای جائز شمردن التزام و تقیّد به یک مذهب معین به آن استناد کرده است، آن است که او تقلید از مذاهب را به تقلید یکی از قراءتهای دهگانه متواتر قیاس کرده است معتقد است به این که با وجود کثرت در قرءتهای مختلف، همان طور که التزام به خواندن یکی از شیوه قراءتهای مختلف حائزاست به همین …

خداوند- تبارک و تعالی می‌فرماید: ﴿ٱلَّذِینَ یَسۡتَمِعُونَ ٱلۡقَوۡلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحۡسَنَهُۥ﴾ [الزمر: ۱۸]. ترجمه شده است. به بحث مورد نظر برمی گردیم ومی‌گوییم: تقسیم شدن مردم به دسته هاو گروه‌ها‌ی مختلف طور یک هر طایفه یا گروه یا دسته‌ای از امام مشخصی تقلید کند، بدعت است. و این حالت در زمان صحابه و تابعین و تابع تابعین وجود نداشت. رسول الله …

جواب ما برای التزام به یک مذهب مشخص یا عدم التزام به آن با هم یکی نیستند و هیچکدام جایز نیست، بلکه، التزام به یک مذهب اشتباه و بدعتی است در دین برای اینکه: اولاً: عدم التزام به مذهب واحد، اصل و آسان‌تر و نزدیک تر است به هدف و منظور خداوند- تبارک و تعالی- زیرا زمانیکه خداوند به مسلمانان …

قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم باید بگوییم که، نظر ما را درباره عدم التزام به یک مذهب معین را نفهمیده اند، بلکه آن ها فکر می‌کنند که منظور ما از عدم التزام این است که ما معتقدیم شخص ناآگاه التزام و تقلید خود رادر هر فاصله زمانی بین یک مذهب و مذهب دیگر تقسیم کند، مثلا یک ماه …

دکتر البوطی تلاش کرده است تا در رابطه با مساله تقلید و تقیّد و التزام به یک مذهب معین از لحاظ علمی گفتگو و بحث کند، که در صفحه ۶۰ کتاب «لا مذهبیه» به نتیجه‌ای که ما نیز با او موافق هستیم، رسیده است، وآن این است: کسی که نسبت به دلیل حکمی ناآگاه و بی‌اطلاع باشد، واجب است که …

در حقیقت روش بد شما که باعث شدید مردم را از دادن رأی و نظر در رابطه با ادله‌های احکام شرعی خودداری کنند، و همچنین باعث قطع رابطه بین مردم و کتاب پروردگارشان و سنت پیامبرشان شدید با این ادعا که علمای گذشته تمامی آنچه را که امکان ارتباط با احکام شرعی و کتاب و سنت را فراهم می‌سازد، بطور …

پس شما در بین دو وضعیت یا دو حالت قرار دارید یا این گفته البوطی را رد کرده و انکار کنید و یا اینکه آن را قبول داشته به آن اعتراف و اقرار کنید که در این حالت شما خود را به جهل و تقلید نسبت می‌دهید، و اقرار می‌کنید که این حدیث در مورد شما صدق پیدا می‌کند، و …

البوطی حین صحبت کردن درباره رای و نظر ابن القیم در ارتباط با مساله اجتهاد و تقلید به این واقعیت تلخی که از جهت مسایل فقهی، مسلمانان با آن درگیر هستند، اعتراف کرده، ومباحثه و مجادله علمی، او را وادار به گفتن این حقیقت اسفناک و ناراحت کننده کرده است، همان حقیقتی که دعوتگران سلفی مردم را به اصلاح آن …

کسی که تعصب و خشم از بحث علمی آزاد، او را کورو نابینا کرده است کجا می‌تواند ارزش علم و اجتهاد و صاحبان علم و اجتهاد را تشخیص دهد؟ البوطیدرصفحه (۷۴و۷۵) معتقد به باقی ماندن بر تمام چیزهایی که در کتاب‌های فقهی مذاهب است، می باشد، اگر چه بعضی از این اقوال مخالف دلایل صحیح و واضح کتاب و سنت …

چه چیزی می‌تواند شرعاً و عقلاً برای بوجود آوردن مجتهدین جدید، مانع ما باشد، و اینکه ما فضا و زمینه مناسب برای نهضت علمی و قانون گذاری بزرگ در این عصر و زمان فراهم سازیم؟ اعتقاد به اینکه علم و فضیلت و برتری و اجتهاد فقط مخصوص گذشته گان بوده و باب اجتهاد تعطیل وکلید آن گم شده و در …

 همانطور که درگذشته علماء امامان بزرگ، مجتهدان و محققان بزرگی وجود داشته‌اند، امکان بودن آن‌ها امروز و فردا و پس فردا هم، وجود دارد، ولی به شرطی که ما راهی را طی کنیم که امامان و علمای گذشته ما طی کرده‌اند، و این همان راه و روشی است که دعوتگران سنّت، پیشگامان، جلوه داران پرچم اسلامی جدید انتخاب نموده و …

چیزی که ما مسلمانان را به سوی آن می‌خوانیم. ای مسلمانان: دعوتی است که شامل مصلحت عمومی است همراه و متناسب با علم و دانش و انقلابی است که ما امروز به آن نیاز داریم. ما هیچگاه راضی نیستیم به اینکه زمان در گذرد و ما در خواب غفلت بمانیم، چرخه‌های زندگی و پیشرفت حرکت کنند و ما متوقف بمانیم …

هدف دکتر از این ایهام، گمراه سازی و فریب این است که بگوید بحقیقت کسانی که شریعت را بازیچه دست خود قرار داده‌اند و ربا را حلال می‌دانند، و تعددّ زوجات را محدود کرده و زن و مرد را در ارث گرفتن برابر می‌دانند، همان سلفیون هستند؟ دکتر چطور به خود اجازه داده است که خوانندگان را به وهم و …

بیان این حقیقت را فراموش نخواهیم کرد که دعوت ما: دعوتی است معتدل ومیانه رو در باره آنچه که متعلق به مذاهب فقه اسلامی در عصر حاضر است، می‌باشد. عصری که افراد زیادی اصرار بر تقلید آنچه را که از آباء و اجداد خود به ارث برده‌اند، دارند. جدایی از آنچه که به آن عادت کرده و به آن الفت …