مفسر بزرگ امام فخر الدین رازی در تفسیر خود ذیل آیه: ﴿ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَٰنَهُمۡ أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ﴾ [التوبه: ۳۱].  بعد از نقل حدیث عدی[۱] که بیانش گذشت می‌گوید: (ربیع از ابی العالیه تابعی بزرگوار پرسید اینکه بنی اسرائیل احبار و رهبان (علماء و عابدان) خویش را به غیر از خدا به خدائی و رب می‌گرفتند به چه صورت بود؟ …

در حدیثی پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «لَتَتَّبِعُنَّ سَنَنَ مَنْ قَبْلَکُمْ شِبْرًا بِشِبْرٍ، وَذِرَاعًا بِذِرَاعٍ، حَتَّى لَوْ سَلَکُوا جُحْرَ ضَبٍّ لَسَلَکْتُمُوهُ. قُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ، الْیَهُودَ وَالنَّصَارَى قَالَ: فَمَنْ»[۱]. «به تحقیق شما وجب به وجب و ذراع به ذراع از راه و روش پیشینان خود پیروی می‌کنید حتی اگر آنان در سوراخ سوسماری داخل شوند شما نیز داخل خواهید …

تقلید بدترین دردی است که هر گاه ملتی به آن گرفتار شد هلاک و نابود می‌شود، و در پرتگاه ضعف و عقب ماندگی سقوط می‌کند و تقلید نتیجه‌ای جز ذلت و ضعف و جهل و عقل ماندگی برای مسلمانان نداشته، زیرا تقلید نورانیت قلب‌ها را از بین می‌برد تا فاقد بصیرت باشد، و گوش‌ها را از شنیدن کر و احساس …

مقلدین بی‌سواد مدعی هستند نظر انداختن (بحث و بررسی کردن) در قرآن و حدیث ناممکن است و در میان مردم دیگر کسی که قرآن و حدیث را بفهمد و تفسیر نماید باقی نمانده. گویا قرآن و حدیث (معاذ الله) طلسم‌هائی هستند که رموزشان حل ناشدنی و اسرارشان بازنشدنی است، (با این حساب) ادعا می‌کنند وظیفه ما فقط خواندن کتاب‌های متاخرین …

اضافه بر مطالب گذشته به مقلدین خشک و متعصب می‌گوییم: به نظر شما همین که شما گفتید دروازه اجتهاد بسته شده، کسانی که کاردانی و صلاحیت اجتهاد را ندارند دست نگه می‌دارند، و اهل غرض و هواپرستان دیگر وارد دروازۀ اجتهاد نمی‌شوند؟ آیا فکر می‌کنید با صحبت شما، مردم از نظر و فتوا دادن باز می‌آیند؟ اگر چنین می‌بود مردم …

همانا یگانه ضامن بقاء و صلاح دین و زدودن و دور کردن خطرها فقط علماء حقیقی یعنی مجتهدین هستند و هیچ خطری از جمله بحران دینی که گمان می‌کنید مسلمانان را مادام که از کتاب خدا و سنت رسولش صلی الله علیه وسلم طلب راه می‌کنند تهدید نمی‌کند و هر نوع اجتهاد باطل یا هرج و مرج دینی و هر …

از کسانی که اجتهاد را بعد از قرن چهارم هجری ممنوع اعلام می‌کنند می‌پرسیم: به استناد کدام دلیل شرعی حکم به بسته بودن دروازۀ اجتهاد می‌دهید؟ ما کتاب‌ها و مقالاتی را که در آن به اثبات این مسئله پرداخته‌اند مورد بررسی قرار داده‌ایم هیچ دلیل شرعی از قرآن و حدیث نداشته‌اند، اکنون دو مرتبه سوال را تکرار می‌کنیم، اگر بر …

درمیان فقهای متاخرین دعوتی متعصبانه و خطرناک شیوع پیدا کرده است مبنی بر اینکه دوران اجتهاد سپری شده و پس از قرن چهارم هجری دروازۀ اجتهاد تا روز قیامت بسته شده و درمیان امت اسلامی زنجیره طلایی مجتهدین از هم گسسته و مجتهدین از بین رفته‌اند و امکان ندارد از این به بعد تا قیام قیامت کسی به درجۀ اجتهاد …

برای مفتی شرط نیست از هر مسئله‌ای که سوال شود حتماً جواب دهد، چهل سوال از امام مالک رحمه الله پرسیده شد در جواب سی‌وشش سوال فرمود: نمی‌دانم، چه بسا در بسیاری از مسائل امام شافعی رحمه الله و حتی صحابه توقف نمودند. بنابراین شرط و اساس صدور فتوا، علم و بصیرت است، فتوا باید براساس بصیرت باشد و شخص …

در مورد شرایط مجتهدین بین دو گروه سخت‌گیر و آسان‌گیر، إختلاف نظر وجود دارد، متأخرین کار اجتهاد را عملی بسیار سخت می‌دانند حتی گاهی معتقد به عاجز بودن افراد از اجتهاد هستند، و اجتهاد را مانند چیزی ترسناک در نظر آورده و در واقع تصور عملی چنین چیزی را ناممکن می‌دانند، یا تحمل دیدن اهل اجتهاد را ندارند، و احاطه …

اجتهاد انواعی دارد گاهی اجتهاد فرض عین است و این در صورتی است که برای کسی که توان اجتهاد دارد حادثه و واقعه‌ای رخ می‌دهد که حکم آن را نمی‌داند و یا هر گاه از مجتهد درباره حادثه‌ای که اتفاق افتاده سوال شود و خوف از دست رفتنش باشد. و گاهی اجتهاد فرض کفایه است و آن زمانی است که …

اجتهاد در اصطلاح عبارت است از بکارگیری آخرین حد توان در شناخت و استنباط احکام از دلایل شرعی بگونه‌ای که مجتهد در طلب بیش از آن در وجود خود احساس عجز کند. ما معتقدیم هستیم که اجتهاد یکی از منابع و مصادر مهم شریعت اسلام است و اجتهاد دلیلی است بر اینکه اسلام دینی سازگار و مناسب با هر زمان …

تعلقات دنیایی و عوارض آن، قیودی هستند که انسان را از پیمودن مدارک ایمانی و تزکیۀ درون باز می‌دارد، و هرگاه فرد مومن بر «سلوک» و «تزکیه» مصمم شد، باید خود را از تعلقات دنیایی و تبعات آن رها ساخته و در این کار مادامی که رضایت خدا را مد نظر داشته باشد، با هیچ مشکلی مواجه نمی‌شود، و از …

مادامی که انسان در درون خود انگیزۀ خیر نداشته باشد، موفق به کسب خیر نخواهد شد، زیرا کار خیر از خیر برمی‌خیزد، همچنانکه شر نیز از شر تراوش می‌کند، قضیۀ طاعت نیز اینگونه است، وقتی که انسان موفق به انجام کار خیری بشود باید از این امر خیر، خیر دیگری متولد گردد. عروه بن زبیر رضی الله عنه می‌گوید: «هرگاه …

خداوند نیز آن‌هایی را که در راه تربیت نفس رنج و مشقت فراوانی متحمل شده‌اند، از عذاب دنیا که همانا اضطراب و غم و اندوه درونی است و از عذاب برزخ و آخرت رستگار خواهد کرد. اما نجات او از عذاب قبر و برزخ همان است که در حدیث روایت شده است که پیامبر  صلی الله علیه و سلم فرمود: …

هر انسانی می‌خواهد دل مردم را به دست آورد و در میان آنان محبوب و دارای موقعیت و منزلت مناسبی باشد. چیزی که طاغوت‌ها خواهان آن بوده و در این راه هزینه‌های سرسام‌آوری را پرداخت می‌کنند، به دست‌آوردن پشتیبانی و حمایت مردم است. بیشتر انسان‌ها گمان می‌کنند که پایگاه اجتماعی را با زرق و برق و ثروت و مقام و …

مؤمنی که واجبات خدا را ادا کرده و با نوافل آن را تکمیل می‌کند و بر آن راه استقامت می‌ورزد، مژدۀ رضوان خداوندی شامل او خواهد شد. در حدیث صحیح از عبادۀ بن صامت نقل است که رسول الله  صلی الله علیه و سلم فرمود: «مَنْ أَحَبَّ لِقَاءَ اللَّهِ أَحَبَّ اللَّهُ لِقَاءَهُ، وَمَنْ کَرِهَ لِقَاءَ اللَّهِ کَرِهَ اللَّهُ لِقَاءَهُ. قَالَتْ …

هرگاه بنده فرایض را به جا آورد و نوافل را برآن بیفزود و با نفس خود مبارزه کرد و آن را تربیت نمود، به محبت خداوندی نایل خواهد شد و خداوند در هرجا و همه حال با او خواهد بود و او را از لغزش و خطا مصون می‌دارد. از ابی هریره رضی الله عنه نقل شده است که رسول …

ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺻﺤﺎﺡ ﺳﺘﻪ ﯾﻌﻨﯽ : ۱ – ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎﺭﯼ ۲ – ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﻠﻢ ۳ – ﺳﻨﻦ ﻧﺴﺎﺋﯽ ۴ – ﺳﻨﻦ ﺍﺑﯽ ﺩﺍﻭﺩ ۵ – ﺳﻨﻦ ﺗﺮﻣﺬﯼ ۶ – ﺳﻨﻦ ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ. ۱- ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺑﻮﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺇﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﺳﺎﻝ ﺻﺪ ﻭ ﻧﻮﺩ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ‏(۱۹۴ ‏) ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺑﺨﺎﺭﺍ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻧﺪ، ﺑﺨﺎﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ …

{وَإِن تُطِعْ أَکْثَرَ مَن فِی الأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَن سَبِیلِ اللّهِ إِن یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ یَخْرُصُونَ} [أنعام:۱۱۶] . اگر از بیشتر مردم پیروی کنی، تو را از راه خدا دور می سازند. چرا که آنان جز از ظنّ و گمان پیروی نمی ‌کنند، و آنان جز به دروغ و گزاف سخن نمی ‌گویند. بعضی از سلف صالح گفته …

اولین چیزی که شناخت آن بر بندگان واجب است، امریست که خداوند به خاطر آن امر، آن ‌ها را آفریده و از آن‌ ها پیمان و میثاق گرفته است و پیامبران را همراه آن، برایشان فرستاده و کتاب‌ های آسمانی را با آن، نازل کرده است و به خاطر آن، دنیا و آخرت و بهشت و جهنم خلق شده ‌اند و …

{مَّن کَانَ یُرِیدُ الْعَاجِلَهَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاء لِمَن نُّرِیدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلاهَا مَذْمُوماً مَّدْحُوراً}. «هر کس‌ خواهان‌ دنیای‌ زودگذر است‌» یعنی‌: هر کس‌ با اعمال‌ نیک‌ یا اعمال ‌آخرت‌ خویش‌، بهره‌ زودگذر دنیا و آسایش‌ و رفاه‌ آن‌ را خواسته‌ باشد «وی‌ را درآن‌» یعنی‌: در دنیای‌ زودگذر «هر چه‌ که‌ بخواهیم‌ به‌ شتاب‌ دهیم‌» نه‌ …

ﺷﻴﺦ ﺍﻻﺳﻼﻡ ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﺭﺣﻤﺔ ﺍﻟﻠﻪ تعالی： ﻛﻔﺮ ﻭ ﺑﺪﻋﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻛﺮﺩﻧﺪ، ﺯﻳﺎﻥ ﻭ ﺧﺴﺮﺍﻥ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺁﺧﺮﺕ ﺍﺯ ﺩﺍﻣﻦ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ. ﺷﻴﻄﺎﻥ ﺑﺪﻋﺖ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﮔﻨﺎﻩ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ، ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺪﻋﺖ ﺩﺷﻤﻦ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺑﺪﻋﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻭ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻲ ﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻟﻠﻪ …

امام ابوحنیفه رحمه الله تعالی： کسی که حدیثی را فرا می گیرد و احکامش را نمی داند، مانند داروفروشی است که داروها را گرد آورده؛ اما نمی داند که کدامیک برای چه دردی مفید است. امام مالک رحمه الله تعالی： با دست خودم یک‌صد هزار حدیث را یادداشت کرده‌ام. و می‌افزاید: این علم دین است، توجه داشته باشید که از …

شیخ صالح الفوزان حفظه الله می فرماید： دین و مسائل آن را جز از عالم با تقوا نگیر الله می فرماید： {إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ} (فاطر ۱۸) از میان بندگان خدا، تنها دانشمندان و عالمان از او می‌ترسند؛ پس از عالمان خداترس و باتقوا دین خود رو یاد بگیر پس به دو شرط： ۱ – دانشمند و عالم …

شیخ عبدالعزیز طریفی： عبادت‌ها باعث دوری حرام از انسان می‌شود، حتی اگر اسباب آن مهیا باشد： ﴿ … کَذَلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ و َالْفَحْشَاء إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِینَ﴾ [یوسف: ۲۴]. « چنین [کردیم] تا بدی و زشتکاری را از او (یوسف) بازگردانیم؛ چرا که او از بندگان مخلص ما بود».

شیخ عبدالعزیز طریفی： اقرار به توحید و اعتراف به ستم در حق خود، از جمله اسباب اجابت دعا است： ﴿ … فَنَادَى فِی الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمِینَ (۸۷) فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَم ِّ… ﴾ [ انبیاء： ۸۷ ]. « تا [آنکه یونس] در [دل] تاریکی‌ها ندا زد که معبودی [به حق] جز …

گروهی از مردم هستند که نقش به سزایی در دین و اعتقادات مردم دارند؛ از جمله آنها می‌توان به علماء و حکام اشاره نمود. هرگاه علماء و حکام بر صراط مستقیم باشند تأثیر آنها بر اصلاح اعتقادات مردم چشم گیر خواهد بود، و هرگاه دچار لغزش و انحراف گردند باز تاثیر خواهند گذاشت اما این بار موجب نابودی دین و …

شیخ عبدالعزیز طریفی： آنکه نیتش مشکل دارد علم هم برایش سودی نخواهد داشت، بلکه [برعکس] هر چه علمش بیشتر شود، دشمنی و اختلاف و نفاقش هم بیشتر خواهد شد، چرا که علم همانند باران است؛ هم حنظل را می‌رویاند و هم انگور را： ﴿ … فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمْ الْعِلْمُ بَغْیًا بَیْنَهُم ْ… ﴾. « و دستخوش …

کسی که عاقل باشد خود را در مقابل شبهات قرار نمی‌دهد، زیرا از جمله آفت های دین و اعتقاد سالم، شبهات هستند. قال شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله： « من عرف الشبهه و لم یعرف فسادها قد یستضر بها». شیخ الاسلام رحمه الله فرمودند: « هرکس شبهه را بشناسد ولی فساد آن را نداند، بزودی بوسیله آن زیان می‌بیند». …

دکتر سعود الشریم： گروهی از مردم از تو بدشان خواهد آمد چون تو در زمانه‌ای حق را به زبان آورده‌ای که آنان خواهان شنیدنش نیستند، و چه بسا برخی از دوستانت را به این خاطر از دست بدهی. اما مطمئن باش خشنودی پروردگارت را از دست نخواهی داد. ﴿ وَلاَ تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ إِلاَّ الْحَقِّ ﴾ [نساء： ۱۷۱ ] ( و درباره‌ی …

شیخ عبدالعزیز طریفی： عمر بن الخطاب  رضی الله عنه  هجرت پیامبر صلی الله علیه و سلم و نه ولادت ایشان را سرآغاز تاریخ اسلامی قرار داد؛ خلافِ اهل کتاب که تاریخ خود را با تولد عیسی مسیح آغاز نمودند. چرا که امت اسلام امت عمل است نه امت مناسبت‌ها و سالگردها. می‌توان برای آغاز تاریخ هجری این سخن الله متعال …

منظور از پاک شدن گناهان به سبب روزه‌ی روز عاشورا، گناهان صغیره است، اما گناهان کبیره نیاز به توبه‌ای خاص دارد. شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می گوید: «پاک شدن گناهان توسط وضو و نماز و روزه‌ی رمضان و عرفه و عاشورا فقط مربوط به گناهان صغیره است» (فتاوی/جلد۵) امام نووی‌ رحمه الله می‌گوید: «روزه‌ی روز عرفه همه‌ی گناهان …

ما معتقدیم هر مسلمانی وظیفه دارد از آنچه که خداوند در کتابش و سنت رسولش امر نموده اطاعت کند زیرا اصل اسلام و حقیقت ایمان همین است و کسی که به پیروی کردن از آنچه که از جانب خدا و رسولش آمده راضی نباشد هرگز مسلمان نیست. چنان‌چه خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا کَانَ قَوۡلَ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ إِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ …

ذکر خداوند یکتابودن استثناء از مهمترین اعمال و بزرگترین اسباب محو گناهان و تصفیه قلوب است. و چرا چنین نباشد؟ حال آن که خداوند در آیات بیشماری ما را به کثرت ذکر دستور داده است. چنانکه فرموده است: ٰ {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا}. الأحزاب (۴۱) «ای کسانی که ایمان آورده اید خداوند را بسیار یاد کنید». و …

{وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا}. الإنسان (۸) و غذا را با این که (نیاز و) دوست دارند به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌بخشند. {وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا}. الإسراء (۲۶) و حق خویشاوندان را بپرداز، و (همچنین حق) مسکین ، و در راه مانده را (بپرداز) و هرگز اسراف (و تبذیر) نکن . {فَآتِ …

هر چه ایمان انسان به آخرت بیشتر شود، تواضعش هم بیشتر می‌شود. تنها کسی که یقینش به دیدار پروردگار ضعیف است دچار تکبر می‌شود: {وَقَالَ مُوسَى إِنِّی عُذْتُ بِرَبِّی وَرَبِّکُم مِّن کُلِّ مُتَکَبِّرٍ لَّا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسَابِ}. [غافر/۲۷] «و موسی گفت: من از هر متکبری که به روز حساب ایمان ندارد به پروردگار خود و پروردگار شما پناه برده‌ام». (ابن …

ابن قیم رحمه الله فرمود: مردم از سه در وارد جهنم می شوند: در شبهات،که موجب شک در دین الله می شوند… در شهوت،که موجب مقدم شماردن هوای نفس بر طاعت الله می شود… :zap:و در عصبانیت،که موجب دشمنی و کینه توزی میان مخلوقات می شود…

منتشر کردن القاب زشت و نامناسبی که یک انسان به آن مسمی می شود و یا او را به آن القاب صدا کردن و یا در غیابش آن القاب را ذکر کردن ،گناه بسیار بزرگی است. مثل کر ، کور ، کل و…… البته اگر لقب کسی به حدی مشهور شد ، که بدون ذکر لقب شناخته نمی شد در …

احادیث متعددی در مورد پرهیز از اعمال و سخنان دنیوی وارد شده است ، در حدیثی آمده است که گفتن سخن های دنیوی در مسجد آن چنان نیکی های شخص را از بین می برد همانند آتش چوب خشک را. اگر احیانا کسی می خواهد حرف ضروری بگوید بهتر آنست که آن را در بیرون از مسجد (مثلا کنار درب …

سعید بن جبیر رحمه الله علیه: حقیقـــــت آن است که از خداوند آنگونه بترسی که بین تو و گناهت فاصله بیــــــــــندازد،و ذکر خدا طاعـــــت کردن اوست. پس هرکـــــس او را اطاعت نکند او ذاکر نیست هر چند تســـــبیح گوید یا قرآن قرائــــــــــت کند.

آری این بود حال کوفیان (آنچه در قسمت قبلی بیان شد) کوفیانی که شیعه بودند! شیخ باقر شریف قریشی که یکی از علمای شیعه است، می گوید : «کوفه مهد تشیع و یکی از سرزمین های علوی هاست و در بسیاری اوقات اخلاصش را برای اهل بیت به نمایش گذاشته است  بذر تشیع در کوفه بعد از زمان خالفت عمر …

وضـوء مـواظب وضویـت بـاش،وسعـی کـن همیشـه طهـارت داشتـه باشـی. قبـل ازخـواب طهـارت بگیـر. وضـوءگرفتـن رابـابسـم الله شـروع کـن. بـه مـوقـع وضـوءبـرای نمـازازمسـواک استفـاده کـن. درموقـع روزه دهـانت راهـرقـدر میتوانـی بشـوی. درشستن اعضـای وضـو کوشـا بـاش ریشت راخلل و مـا بیـن انگشتان دسـت و پـایـت را تمیـز کـن. ازراسـت شـروع کـن. مسـح سـرراانجـام ده. داخـل وخـارج گـوش راتمیـزکـن. بعـدازهـروضـوء دورکعـت نمـازبخـوان.

 بدهکاری از جمله مواردی که باعث می ‌شود انسان در قبر خود عذاب ببیند، بدهکاری است. از سعد بن اطول روایت است که فرمود: (برادرم درگذشت و سیصد دینار و کودکانی به جای گذاشت. خواستم [آن پول را] خرج کودکانش کنم، پس رسول الله صلی الله علیه و سلم به من فرمودند: برادرت اکنون محبوس بدهیِ خود است، برو و …

داستان حضرت معاویه بن حکم سلمی رضی الله عنه از واضح ترین داستان ها در این مورد می باشد، آنگاه که از بادیه به مدینه آمد واز تحریم سخن گفتن در نماز اطلاعی نداشت، می گوید: پشت سر حضرت پیامبر صلى الله علیه وسلم نماز می خواندم که مردی از میان صف عطسه ای زد، من جوابش گفتم، «یَرْحَمُکَ اللَّه» …