و از ایشان، ملائکه کوهها است و ذکر آن در حدیثی که پیامبر صلی الله علیه و سلم در ابتدای بعثت به سوی اهالی طائف رفت و آنها را به اسلام دعوت نمود و آنها استجابت ننمودند موجود است و در آن پیامبر صلی الله علیه و سلم میفرماید: «فَإِذَا أَنَا بِسَحَابَهٍ قَدْ أَظَلَّتْنِی فَنَظَرْتُ فَإِذَا فِیهَا جِبْرِیلُ فَنَادَانِی فَقَالَ: إِنَّ اللَّهَ قَدْ سَمِعَ قَوْلَ قَوْمِکَ لَکَ وَمَا رَدُّوا عَلَیْکَ وَقَدْ بَعَثَ إِلَیْکَ مَلَکَ الْجِبَالِ لِتَأْمُرَهُ بِمَا شِئْتَ فِیهِمْ، فَنَادَانِی مَلَکُ الْجِبَالِ فَسَلَّمَ عَلَیَّ ثُمَّ قَالَ: یَا مُحَمَّدُ، فَقَالَ ذَلِکَ فِیمَا شِئْتَ إِنْ شِئْتَ أَنْ أُطْبِقَ عَلَیْهِمُ الأَخْشَبَیْنِ فَقَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و سلم: «بَلْ أَرْجُو أَنْ یُخْرِجَ اللَّهُ مِنْ أَصْلابِهِمْ مَنْ یَعْبُدُ اللَّهَ وَحْدَهُ لا یُشْرِکُ بِهِ شَیْئًا»[۱] «ناگهان چشمم به ابری افتاد که بر سرم سایه انداخته است. به آن ابر نگاه کردم. جبریل را در میان آن دیدم. مرا صدا زد و گفت: همانا خداوند، سخنان قومت و پاسخشان را شنید.
هم اکنون، ملائکه کوهها را بسوی تو فرستاده است تا هر چه را که دوست داری، در مورد آنها به او دستور دهی. سپس ملائکه کوهها مرا صدا زد و سلام داد و گفت: ای محمد! هر چه میخواهی، انجام میدهم. اگر میخواهی، دو کوه اطراف را بر آنان، فرود میآورم. نبی اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: بلکه من امیدوارم که خداوند از نسلهای آنان، کسانی را بوجود آورد که فقط خدا را عبادت کنند و چیزی را با او شریک نسازند».
و از ایشان ملائکه رحِم است کما اینکه انس بن مالک رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت میکند که فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَکَّلَ مَلَکًا یَقُولُ یَا رَبِّ نُطْفَهٌ یَا رَبِّ عَلَقَهٌ یَا رَبِّ مُضْغَهٌ فَإِذَا أَرَادَ أَنْ یَقْضِیَ خَلْقَهُ قَالَ أَذَکَرٌ أَمْ أُنْثَى شَقِیٌّ أَمْ سَعِیدٌ فَمَا الرِّزْقُ وَالْأَجَلُ فَیُکْتَبُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ»[۲] «الله عزوجل ملائکهای را مقرر کرده است که میگوید: یا رب: نطفه. یا رب: خون بسته. یا رب: گوشت. هنگامی که خداوند خواست او را خلق کند. ملائکه میگوید: او مذکر یا مؤنث است؟ بدبخت یا سعادتمند است؟ روزی او چیست و اجل و زمان مرگش کی میرسد؟ پس در شکم مادرش آنها را مینویسد.»
و از آنها ملائکههایی هستند که حامل عرش میباشند: ﴿ٱلَّذِینَ یَحۡمِلُونَ ٱلۡعَرۡشَ وَمَنۡ حَوۡلَهُۥ یُسَبِّحُونَ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ وَیُؤۡمِنُونَ بِهِۦ وَیَسۡتَغۡفِرُونَ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْۖ﴾ [المؤمن: ۷]. «کسانی که عرش با عظمت الهی را حمل میکنند، و آنهایی که پیرامون عرش به تسبیح و ستایش پروردگارشان مشغولند، هم خود به خدا ایمان دارند و هم برای اهل ایمان از خدا آمرزش و مغفرت میطلبند» و میفرماید: ﴿وَیَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّکَ فَوۡقَهُمۡ یَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِیَهٞ ١٧﴾ [الحاقه: ۱۷]. «عرش پروردگارت را در آن روز (یعنی قیامت) هشت ملائکه حمل میکنند». دستهای از علما میگویند: کسانی که اطراف عرش هستند ملائکههای مقرب هستند و ایشان با آنکه حامل عرش هستند اشرفترین ملائکه میباشند[۳].
و از جمله آنها نگهبان بهشت است. الله تعالی میفرماید: ﴿وَسِیقَ ٱلَّذِینَ ٱتَّقَوۡاْ رَبَّهُمۡ إِلَى ٱلۡجَنَّهِ زُمَرًاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوهَا وَفُتِحَتۡ أَبۡوَٰبُهَا وَقَالَ لَهُمۡ خَزَنَتُهَا سَلَٰمٌ عَلَیۡکُمۡ طِبۡتُمۡ فَٱدۡخُلُوهَا خَٰلِدِینَ ٧٣﴾ [الزمر: ۷۳]. «و کسانی که از پروردگارشان پروا داشتند گروه گروه به سوی بهشت سوق داده شوند تا هنگامی که به آنجا رسیدند درهای آن گشوده شود و نگهبانان آن به آنها گویند: سلام بر شما خوش آمدید در آن جاودانه داخل شوید» و میفرماید: ﴿جَنَّٰتُ عَدۡنٖ یَدۡخُلُونَهَا وَمَن صَلَحَ مِنۡ ءَابَآئِهِمۡ وَأَزۡوَٰجِهِمۡ وَذُرِّیَّٰتِهِمۡۖ وَٱلۡمَلَٰٓئِکَهُ یَدۡخُلُونَ عَلَیۡهِم مِّن کُلِّ بَابٖ ٢٣﴾ [الرعد: ۲۳]. «بهشتهای عدنی که آنان با پدران، همسران و فرزندانشان که درستکارند در آن داخل شوند و ملائکه از هر دری بر آنها درآیند».
[۱] صحیح البخاری، برقم (۳۲۳۱)، ومسلم برقم (۱۷۹۵).
[۲] صحیح البخاری برقم (۳۱۸)، ومسلم برقم (۲۶۴۶).
[۳] تفسیر ابن کثیر (۷ / ۱۲۰).