هر امتی امینی دارد و امین امت من ابوعبیده بن جراح است

اصحاب محمد رسول الله, [۲۰.۱۰.۱۶ ۱۳:۴۰]
ابو عبیده بن جراح رضی الله عنه [۱]
 
((هر امتی امینی دارد و امین امت من ابوعبیده بن جراح است)[۲].
 
ابوعبیده چه کسی بود؟
 
ابوعبیده بن جراح امین امت اسلام است، واین لقب را پیامبر صلی الله علیه وسلم را بر او گذاشت، نسب او در فهربن مالک به پیامبر صلی الله علیه وسلم می رسد نامش ابو عبیده بن جراح بن عامر بن عبدالله بن الجراح… بن فهر بن مالک است.
 
مادرش: امیمه دختر غنم بن جابر بن عبدالعزی است. کنیه اش ابوعبیده و پیامبر صلی الله علیه وسلم او را امین این امت لقب داد. ابوعبیده یکی از افرادی است که خیلی زود وقبل از دیگران در ابتداء اسلام را پذیرفت او یکی از ده نفری است که پیامبر صلی الله علیه وسلم به آنها مژده بهشت داده بود، احادیثی از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت کرده است ودر جنگهای زیادی همراه پیامبر صلی الله علیه وسلم بوده است[۳].
 
ابوعبیده لاغر اندام ودارای ریشی نازک وکم مو وچهره ای کم گوشت بود. قامتی دراز داشت وازبس که قدش دراز بود گویا پشتش کج بود، در جنگ احد، وقتی با دندان تیری را که به صورت پیامبر صلی الله علیه وسلم فرو رفته بود محکم کشید که به پشت سرافتاد وهنگامی که بلندشد، دید که از دهانش خون می ریزد ودندانهایش شکسته است.
 
 اسلام آوردن ابوعبیده  
 
ابو عبیده رضی الله عنه زمزمه مردم را در مورد دعوت محمد صلى الله علیه وسلم شنید و دانست که نزدیکترین فرد به پیامبر صلی الله علیه وسلم ابوبکر است وتمام کارهای پیامبر صلی الله علیه وسلم به دست اوست، بنابر این به خانه ابوبکر رضی الله عنه رفت واز نزدیک اسلام را شناخت، دیدار ابوبکر وابوعبیده پایان گرفت وبا هم قرار گذاشتند که روز بعد با پیامبر صلی الله علیه وسلم دیدار کنند.  
 
پیامبر به تازگی در خانه ارقم بن ابی ارقم اقامت گزیده بود، در روز بعد در وقت مقرر، ابوعبیده به قصد دیدار پیامبر صلی الله علیه وسلم حرکت کرد، در راه افرادی را دید که آنها هم قصد زیارت پیامبر صلی الله علیه وسلم را داشتند. آنها عثمان بن معظون، عبیده بن حرث بن مطلب وعبدالرحمن بن عوف و ابو سلمه بن عبدالاسد[۴] رضی الله عنهم بودند. همه با هم نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم آمدند و اسلام را پذیرفتند پیامبر صلی الله علیه وسلم از آنها به عنوان اولین شاگردان مکتب خود وافراد پیشرو در ایمان واسلام به گرمی استقبال نمود.
 
خبر مسلمان شدن ابوعبیده به خانواده اش رسید،‌ بعضی از خویشاوندان او پدرش را طعنه می زدند که پسرت ابو عبیده مسلمان شده است و با تو مخالفت کرده واز دین محمد که مخالف دین پدران و نیاکانت می باشد پیروی کرده است.
 
همچنان طعنه زدند تا اینکه پدر ابوعبیده به شدت خشمگین شد. شمشیرش را به دست گرفت وفریاد زد: من فرزندم عامر (ابوعبیده) را با این شمشیر می کشم. اما ابوعبیده از اسلام دست برنداشت تا اینکه جایگاه مهمی میان مسلمانان اول که به بهشت مژده داده شده بودند، کسب کرد.
 
هجرت وجهاد  
 
ابوعبیده رضی الله عنه هجرت کرد وافتخار هجرت به حبشه را با مسلمانان به دست آورد او سختی وخستگی فراوان در مسیر هجرت را تحمل نمود ودر حبشه ماند تا اینکه پیامبر صلی الله علیه وسلم به مدینه هجرت نمود، آن وقت ابوعبیده از حبشه به مدینه هجرت کرد وبه پیامبر صلی الله علیه وسلم پیوست.
 
درجنگ بدر، امین امت قهرمانی بزرگ واسب سواری دلیر و پیشرو بود وشرف افتخار آمرزش اهل بدر که خداوند گناهان گذشته و آینده آنها را بخشید، نصیب ابوعبیده نیز گردید.
 
 در جنگ احد، ابوعبیده مجاهدی بود که از پیامبر صلی الله علیه وسلم دفاع می کرد ودندانهایش در این روز شکسته شد، ابوعبیده از کسانی بود که در برابر تجاوز وسوء قصد قریش به جان پیامبر صلی الله علیه وسلم سینه سپر نمودند.  
 
بعد از اینکه در جنگ احد، دندانهای پیشین شکسته شده بود، عمر  رضی الله عنه می گفت: مردی که دندانهای پیشینش از ته شکسته باشد زیباتر وخوش قیافه تر از ابوعبیده ندیده ام.
 
در جنگ ذات السلاسل، وقتی پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر شد که گروه بزرگی از قبیله قضاعه جمع شده وقصد حمله به مدینه را دارند پرچم را به دست عمر وبن عاص داد واو را برای سرکوب دشمن فرستاد، عمرو بن عاص چون به آنجا رفت ومتوجه گردید که دشمن بیشتر از آن است که آنها فکر می کردند از پیامبر صلی الله علیه وسلم درخواست کمک نمود، پیامبر صلی الله علیه وسلم دویست نفر از مهاجرین وانصار را که ابوبکر وعمر رضی الله عنهم نیز در میان آنها بودند به فرماندهی ابوعبیده رضی الله عنه برای کمک به عمر و بن عاص فرستاد. ابوعبیده چون به آنجا رسید به عمرو بن عاص گفت: پیامبر صلی الله علیه وسلم به من توصیه نموده که در کنار شما باشم وبا یکدیگر اختلاف نکنیم. سوگند به خدا! اگر تو با من مخالفت کنی باز هم من از تو اطاعت خواهم کرد. همه راویان این سریه اتفاق نظر دارند که ابوعبیده خوش اخلاق ونرم خو بود، ومانند سایرین همه به عمرو بن عاص اقتدا می کرد. زیرا

اصحاب محمد رسول الله, [۲۰.۱۰.۱۶ ۱۳:۴۱]
در آن روز امیر مسلمین بود.
 
امین امت  
 
گروه مسیحیان نجران در مسجد پیامبر صلی الله علیه وسلم همراه با علمای یهود حاضر شدند آنها نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم با همدیگر اختلاف کردند علمای یهود گفتند: ابراهیم یهودی بوده است ومسیحیان گفتند: ابراهیم مسیحی بوده است در اینجا خداوند این آیه نازل کرد:
 
﴿یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لِمَ تُحَاجُّونَ فِی إِبْرَاهِیمَ وَمَا أُنْزِلَتِ التَّوْرَاهُ وَالْأِنْجِیلُ إِلَّا مِنْ بَعْدِهِ أَفَلا تَعْقِلُونَ * مَا کَانَ إِبْرَاهِیمُ یَهُودِیّاً وَلا نَصْرَانِیّاً وَلَکِنْ کَانَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ﴾ (آل عمران: ۶۶- ۶۷).
 
((ای اهل کتاب! چرا در باره ابراهیم مجادله می کند؟ ابراهیم نه یهودی، نه نصرانی ونه مشرک بود بلکه مسلمانی راستین بدور از هرگونه کجی ها بود)).
 
پیامبر صلی الله علیه وسلم همچنان با مسیحیان نجران گفتگو کرد تا اینکه آنها را قانع نمود، سپس آنها از پیامبر صلی الله علیه وسلم خواستند که کسی را پیش آنها بفرستد تا دین واحکام اسلام و قرآن را به آنها بیاموزد، ‌پیامبر صلی الله علیه وسلم دستش را روی شانه ابوعبیده بن جراح گذاشت و به آنها گفت: ((همراه شما مرد امینی را می فرستم، امین واقعی، امین به حق)) وامین امت به همراه آنها رفت تا به آنها دین جدید وقرآن را بیاموزد، پیامبر صلی الله علیه وسلم به ابوعبیده گفت: ((با آنها برو و به آنها دین را بیاموز ودر صورت بروز اختلاف در میانشان قضاوت کن)). این چنین پیامبر صلی الله علیه وسلم به امانت داری ابوعبیده گواهی داد، امانتداری تنها منحصر به ابوعبیده نیست بلکه او امین تمام امت محمدی می باشد.
 
روز سقیفه  
 
بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه وسلم، وقتی مردم در سقیفه بنی ساعده برای انتخاب جانشینی برای پیامبر صلی الله علیه وسلم جمع شدند، ابوعبیده نیز در آنجا بود. او مسلمانان را به وحدت وهمدلی فرا خواند. اما هنگامی که مردم با هم اختلاف کردند ابوعبیده در میان انصار ایستاد و به سخنرانی پرداخت وگفت: ((ای گروه انصار، شما اولین کسانی بودید که پیامبر را کمک وپشتیبانی نمودید مبادا اولین کسانی باشید که بعد از او تغییر کرده وایجاد اختلاف نمائید)).
 
این سخنان ابوعبیده آرامش مردم را بازگرداند ودلهای انصار تسکین یافت وکار با بیعت تمام مسلمین از انصار ومهاجر با ابوبکر صدیق رضی الله عنه خاتمه یافت وهمه او را به عنوان جانشین پیامبر صلی الله علیه وسلم پذیرفتند. ابوعبیده در مورد بیعت، با علی سخن گفت علی به ابوعبیده گفت: ((از من چیزی نمی بینی جز آنچه تو را خوشحال کند وابوبکر نیز از ما چیزی نمی یابد جز آنچه او را خشنود خواهد ساخت)).
 
این چنین امین امت در گفتارش امین بود، در مواضع خود صادق و مسلمین را به دوستی وهمدلی فرا می خواند. دارای ایمان قوی وزبانی صادق بود، خداوند از او راضی بود و او را خشنود کند.
 
جنگ یرموک
 
درجنگ یرموک، ابوعبیده فرمانده لشکر ویکی از قهرمانان مسلمین بود. ابوبکر رضی الله عنه خالد بن ولید را برای کمک ابوعبیده به شام فرستاد ودر نامه ای خطاب به ابوعبیده گفت: ((خالد بن ولید را برای کمک تو وعقب راندن لشکریان روم فرستاده ام ومن او را امیر تمام لشکر نموده ام، تو از او اطاعت کن وبا او در چیزی مخالفت نکن)).
 
در حالی که معرکه یرموک جریان داشت ابوبکر رضی الله عنه وفات کرد و خلافت به عمر بن خطاب رضی الله عنه رسید، عمر رضی الله عنه، خالد رضی الله عنه را از فرماندهی عزل وابوعبیده را فرمانده لشکر قرار داد. ابوعبیده هنوز به خالد نرسیده بود که پیروزی توسط خالد بدست آمد وهنگامی که خبر عزل خالد رضی الله عنه به وی رسید وگفت: ((خداوند بر ابوبکر رضی الله عنه رحم کند، من او را از همه مردم بیشتر دوست داشتم سپاس خدا را که بعد از ایشان امر خلافت را به عمر رضی الله عنه سپرد)). خالد اضافه کرد: ((خداوند به تو پاداش نیک بدهد، ای ابوعبیده! من سربازی از سربازانت هستم برای من فرق نمی کند که فرمانده لشکر باشم یا سربازی در لشکر)).
 
درگذشت ابوعبیده  
 
ابوعبیده بن جراح رضی الله عنه امین امت در سرزمین شام درگذشت. او در جایی بنام فحل نزدیک بیسان جان به جان آفرین تسلیم نمود.
 
رحمت خداوند بر او باد وخداوند قبر او را باغی از بهشت بگرداند.   
 

——————————————————————————–
 
[۱] منابع سیرت ابوعبیده: سیر أعلام النبلاء ج ص ۶ ترجمه ۱، طبقات ابن سعد ج ۳ ص ۲۶۷، تاریخ طبری ج ۱ سیره ابن هشام، السیره الحلبیه، زاد المعاد صحیح بخاری وصحیح مسلم.
 
[۲] بخاری ش ۳۷۴۴، درفضائل القرآن ۴۳۸۲ ودر مسلم ۲۴۱۹٫
 
[۳] سیر اعلام النبلاء ج ۱ ص ۷ و ۸٫
 
[۴] السیره الحلبیه ج ۳ ص ۱۹۸ و ۱۹۹ وسیر اعلام النبلاء ج ۱ ص ۹۱٫