محک ایمان

باور و ایمان انسان در زندگی و چگونه زیستن او نقش مهمی را ایفاء می‌کند. ندانم‌گرایی‌ و خداناباوری و زندگی بدون باور و ایمان، حیرانی و بی‌نظمی و سرگردانی‌ است. کسانیکه به عالم آخرت باور ندارند هرگز از زندگی راضی و خشنود نمی‌شوند و هیچ جامی آنان را سیراب نمی‌کند، هر چند از شهوات و لذّت‌های دنیا بهره ببرند و مراتب زیاد و گوناگونی را از آن تجربه کنند.

ایمان و باور انسان اگر قوی و مستحکم باشد در ناملایمات و فراز و فرودهای زندگی او را نیرو می‌بخشد و از آسیب‌های احتمالی ایمن می‌سازد؛ زیرا قوانین الهی برای زندگی، برای همه‌ی چالش‌ها و بحران‌های فراروی بشر راهکار و راه‌ِ برون رفت دارد.

سرمایه ایمان بسیار ارزشمند است؛ از همین جهت مدعیان ایمان برای سنجش میزان صداقت در ادعای خود، در شرایط سخت و تنگناها آزموده می‌شوند و باید مراحلی از این آموزن را طی کنند تا صف مدعیان راستین ایمان، از مدعیان دروغین جدا شود. خداوند این نکته را با تعبیر ذیل گوش‌زد می‌کند: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا ۵آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ ﴿۲﴾ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَلَیَعْلَمَنَّ الْکَاذِبِینَ.» آیا مردم پنداشتند که تا گفتند ایمان آوردیم رها مى ‏شوند و مورد آزمایش قرار نمى‏ گیرند ¤ و به یقین کسانى را که پیش از اینان بودند آزمودیم تا خدا آنان را که راست گفته‏‌اند معلوم دارد و دروغگویان را [نیز] معلوم دارد.

ابتلا و امتحان از سنت‌های الهی است

به‌گواهی قرآن، تاریخ اسلام شاهد چنین صحنه‌های سرنوشت‌ساز و نفس‌گیری بوده است: «إِذْ جَاءُوکُمْ مِنْ فَوْقِکُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْکُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا ﴿۱۰﴾ هُنَالِکَ ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِیدًا.» هنگامى که از بالاى [سر] شما و از زیر [پاى] شما آمدند و آنگاه که چشم‌ها خیره شد و جان‌ها به گلوگاه‌ها رسید و به خدا گمان‌هایى [نابجا] مى ‏بردید. آنجا [بود که] مؤمنان در آزمایش قرار گرفتند و سخت تکان خوردند.

در چنین شرایطی ا‌ست که ایمان افراد به چالش کشیده می‌شود و شخصیت واقعی و باطنی آنان در قالب بروز رفتار و کردار مشخص می‌شود. بعضاً ایمان انسان به شکل دیگری نیز محک زده می‌شود؛ بدین شکل که زمینه ارتکاب گناهی فراهم است و هیچ مانعی وجود ندارد. فقط تو هستی و خدایی که تو را می‌بیند. این‌جا فقط ایمان و باور قوی به خداوند است که مانع ارتکاب گناه می‌شود و چنین ایمانی، واقعی و ارزشمند است و به چنین کسانی که در نهان و آشکارا وجود خدا را حس می‌کنند و از او حساب می‌برند، بخشش و پاداش بزرگی وعده داده شده است. «إِنَّ الَّذینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیْبِ لَهُمْ مَغْفِرَهٌ وَ أَجْرٌ کَبیرٌ.» کسانى که در نهان از پروردگارشان مى‏ترسند، آنان را آمرزش و پاداشى بزرگ خواهد بود.

اما ایمانی که سست و ضعیف باشد در شرایط بحرانی و طوفان‌های سهمگین زندگی خیلی زود رنگ می‌بازد و آسیب می‌بیند و گرفتار امواج نامتلاطم زندگی می‌شود. ایمان قوی بزرگترین سرمایه معنوی انسان است.

نویسنده: عبدالحکیم ناروئی