وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
خانه ی یک مسلمان باید همواره منظم باشد و نشانه ی پاکیزگی، زیبایی و سادگی در آن دیده شود. خانواده ی مسلمان بخشی از وقت و انرژی خود را صرف سامان دهی خانه و اتاق های خویش می نمایند.
بطوریکه فضا و موقعیت هرکدام از اتاق ها با کاربرد و استفاده ی آن متناسب باشد. همچنین خانواده ی مسلمان باید به سامان دهی همه ی اتاق ها و نظم و ترتیب موجود در آن ها، با چیدن مناسب اسباب و اثاثیه ی هر اتاق، توجه نماید تا بتواند به نتیجه و منظور مطلوب آن مکان دست یافته و آسودگی و زیبایی آن برای کسی که آن را می بیند معلوم باشد…
هرکدام از اتاق های خانه به تناسب کارکردی که دارد شأن و اهمیت خاص خود را دارد. هر کدام از اشیاء خانه باید مکان مشخص خود را داشته باشد تا هنگام نیاز بتوان آن را پیدا نماید. بهتر است اشیاء مشابه را کنار هم و در یک جا گرد آورد؛ مثلاً سوزن های خیاطی و نخ و غرغره ها در یک مکان نگاه داشته شوند، وسایل بهداشتی در یک جا و …. نظم و ترتیب حاصل از این حسن سلیقه ی فرد باعث بازیافتن وقت و زمان از دست رفته ای خواهد شد که صرف جستجو و پیدا کردن اشیاء در موقع نیاز می شود.
اتاق خواب: خواب یکی از نیازهای طبیعی و ضروری انسان است و اتاق خواب مکانی است که به دنبال کسب آرامش و راحتی به آن پناه می برد. بنابراین اصولاً باید جای دنج و آرامی را در منزل برای آن درنظر گرفت که از خیابان اصلی دور بوده و دارای فضای مناسبی برای چیدن درست و منظم اسباب و لوازم باشد و بتوان هر از چند گاهی تغییری را در دکوراسیون لوازم و چیدمان آن ها داد.
بهتر است که اندازه و نوع اسباب و وسایل اتاق خواب متناسب با فضای آن بوده و با کارکرد اتاق همخوانی داشته باشد. بگونه ای که به راحتی بتوان به مرتب کردن و آراستن آن پرداخت و در آن سلیقه بکار برد، اما این موضوع در تضاد با پرهیز از افراط در خرید وسایل و اسباب گرانقیمت نمی باشد. بهتر است اتاق خواب با پرده های مناسب آراسته گردد تا هم به بازتابیدن سکون و زیبایی اتاق و هم به آرامش روحی و پوشیده نگاه داشتن آن از دید نامحرم کمک کند.
تهویه مناسب برای اتاق خواب نیز از ضروریات آن می باشد. تهویه ی مناسب به بهداشت و سلامتی خانواده کمک می نماید. سعی شود اتاق خواب ها به اندازه ی کافی آفتاب گیر باشند و فرش های منزل در طول روز مدتی در معرض نور آفتاب قرار گیرند. نور اتاق خواب باید ملایم باشد تا باعث آرامش و راحتی بیشتر گردد. سعی شود فرش های اتاق خواب متناسب با ذوق و سلیقه ی زوجین باشد.
اتاق بچه ها: بهتر است اتاق ویژه ای برای بچه ها در نظر گرفته شود. البته بستگی به امکانات و توان مالی خانواده دارد. اتاق مخصوص برای کودکان در درون آنان حس اعتماد به نفس و استقلال را پرورش می دهد. بهتر است اتاق آنان به اندازه ی و متناسب با جست و خیز و بازی کودکان بوده و نزدیک جایی که مادرش آنجا است باشد تا بتواند به آن ها رسیدگی نموده و همواره زیر نظر وی باشند.
اسباب و لوازم اتاق بچه ها ساده و درحد نیازهای آنان بوده و اتاق را با انباشتن از اثاثیه برایشان تنگ و شلوغ نکنید و سعی کنید آن ها را ثابت و محکم نمایید تا در نتیجه ی جنب و جوش و حرکت زیاد بچه ها مشکلی ایجاد ننمایند. به یاد داشته باشید که بهتر است لوازم اتاق بچه ها از مواد شکستنی انتخاب نشود بلکه از جنس چوب یا پلاستیک باشد. رنگ فرش و لوازم اتاق کودکان از رنگ های تند و روشنی مانند قرمز، زرد و متناسب با ذوق و روحیات کودکان باشد.
دیوارهای اتاق را نیز به رنگهای شاد مانند شیری روشن، مغزپسته ای یا سبز روشن درآورید و باید درنظر داشته باشید که رنگ سقف همیشه سفید انتخاب شود. رنگ بکار رفته را از موادی باشد که به سهولت قابل شستشو بوده و دوام مناسبی داشته باشد.
نور کافی برای اتاق کودکان در حفظ سلامتی و بینایی آن ها اهمیت زیادی دارد. سعی کنید از لامپ هایی با نور سفید (و زرد باهم) مانند لامپ های فلورسنت استفاده نموده و چراغ خوابی را هم برای شب ها درنظر بگیرید برای آنکه وقتی کودک از خواب برخاست از تاریکی اتاقش نهراسد. درصورت وجود بیش از یک کودک در اتاق لوازم هرکدام درحدامکان از لحاظ شکل، اندازه، کیفیت و رنگ با هم در یک سطح باشند تا هیچ یک نسبت به دیگری احساس حسادت یا خودبرتربینی ننماید.
وقتی در خانواده چند دختر و پسر وجود داشته باشند، جدا ساختن مکان خواب های آن ها شرعاًً لازم است و حتماً باید در سن ده سالگی آن را رعایت نمود و قبل از این سن هم جدا نمودن اتاق هایشان بهتر است. بطوریکه جایی برای پسران و بخشی برای دختران اختصاص داده شود. پیامبر صلى الله علیه و سلم در این باره چنین می فرماید: (مروا أولادکم بالصلاه وهم أبناء سبع سنین، واضربوهم علیها وهم أبناء عشر سنین، وفرقوا بینهم فی المضاجع) یعنی: «اولاد خود را در هفت سالگی به نماز امر نموده و از ده سالگی به نماز امر نموده و آنها را بخاطر ترک نماز بزنید وخوابگاهشان را جدا کنید.» [أبو داود]
چنانچه به دلیل محدودیت فضای منزل امکان جدا نمودن اتاق دختران و پسران نباشد، می توان این مشکل را با به کارگیری تخت خواب های دوطبقه حل نمود و دخترها در طبقه ی بالا جا بگیرند و یا می توان با پرده یا دیوار متحرک اتاقشان را ازهم مجزا ساخت.
اتاق پذیرایی از مهمان ها: در آن از مهمانان و کسانی که برای دید و بازدید می آیند استقبال و پذیرایی به عمل می آید؛ بنابراین باید نسبت به نظم و فراهم آوردن اسباب و لوازم راحتی و آراستگی آن توجه نمود و این کارها جزئی از مهمان نوازی صاحبخانه است. پیامبر خدا صلى الله علیه و سلم فرموده است: (من کان یؤمن بالله والیوم الآخر فلیکرم ضیفه) یعنی: «هرکس که به خدا و روز قیامت، ایمان دارد، مهمان اش را گرامی بدارد.» [متفق علیه] سعی شود حتی الامکان اتاق مهمانان از باقی اتاق های منزل جدا و مستقل بوده و دور از ورودی بقیه ی اتاق ها باشد تا کسی که به دیدن شما می آید با اهل خانه و نامحرمان آن مواجه نگردد.
اتاق نشیمن: مکان اصلی خانه است که افراد خانواده بیشترین وقت خود را آن جا سپری می کنند، بنابراین باید توجه ویژه ای به آن داشت و به سادگی، استواری و دوام لوازم آن و همچنین انتخاب رنگ تیره برای آن تا بر اثر استفاده ی مداوم و بسیار رنگ روشن آن تغییر نیابد.
اتاق یا بخش غذاخوری در منزل: بهتر است که در منزل جای خاصی را برای صرف غذا درنظر گرفت و وسایل و لوازم مورد نیاز غذاخوری در آن موجود باشد. لازم است نسبت به نظم و ترتیب و هماهنگی آن به گونه ای دلنشین و زیبا اهتمام داشت. اسباب و لوازم آن به صورتی سازمان دهی کرد که به آسانی بتوان در آن حرکت نمود و نزدیک آشپزخانه باشد تا غذا راحت تر و سریع تر به آنجا منتقل گردد.
آشپزخانه: بهتر است بگونه ای مجهز شده باشد که درهنگام کار، با فراهم بودن انواع لوازم پخت و پز و نظم و ترتیب آن ها به صورتی زیبا و باسلیقه، منجر به راحتی بیشتر گردد. همچنین جایی را برای انبار مواد غذایی درنظر بگیرید.
می توان آشپزخانه را به دو بخش تقسیم کرد، بخش نخست: مخصوص انبار ظروف و لوازم پخت و پز. بخش دوم: برای آماده سازی و پختن غذا. بهتر است این بخش دارای یک کابینت یا قفسه ای برای گذاشتن سینی و دیگر ظروف را بر آن بگذارند. باید هرکدام از لوازم در جای مناسبی نصب شوند. مثلاً اجاق گاز نزدیک تهویه ی مناسب یا زیر هود (برای خروج بخار و گرمای گاز) بوده و یخچال در مکانی دور از اجاق گذاشته شود.
می توان از قفسه های چوبی بر دیوارهای آشپزخانه برای قرار دادن اشیائی که کم تر مورد نیاز می باشند استفاده نمود. همچنین می شود از طاقچه یا ردیف بزرگی زیر سقف به عنوان انباری بهره گرفت، بویژه در مکان های تنگ. البته باید نسبت به تهویه ی مناسب آشپزخانه، تابش نور کافی، رنگ کاری دیوارهای آن با نوعی رنگ که به سادگی قابل شستشو و پاک شدن بوده و مواد و ذرات چرب به آن نچسبند. گرچه بهتر است درصورت امکان آشپزخانه را کاشی کاری نمود تا بتوان به آسانی و با آب و مایع شستشو دیوارها را شست.
دستشویی: یکی از جاهایی است که نیازمند توجه ویژه است، تا بوی ناخوشایند آن جو خانه را متاثر ننماید. بنابراین در پاکیزه نگاه داشتن و تهویه ی مناسب آن کمال دقت و توجه به عمل بیاید. این کار را می توان با بازگذاشتن روزانه ی پنجره ها به مدت کافی یا با استفاده از دستگاههای تهویه ی برقی انجام داد. بهتر است دیوارهای حمام با کاشی و سرامیک پوشانده شود تا راحت تر تمییز شده و آب و رطوبت موجود آن را خراب نکند.
کاسه ی روشویی کمی گود باشد ولی ارتفاع آن متوسط باشد و آینه را کمی دورتر از شیرهای آب نصب کنید تا آب موجب خرابی آن نشود.
کتابخانه: شایسته است که خانواده نسبت به داشتن یک کتابخانه ی شامل انواع کتاب های اسلامی و علمی، اگرچه به اندازه ی کوچک، کوشا باشند تا در آن انواع کتاب ها، مجلات و برخی نوارهای ویدئو و کاست را در حدامکان گردآوری نمایند. لزومی ندارد که این کتابخانه در یک جا جمع شده باشد، بلکه می توان، برحسب نیاز و ذوق افراد خانواده و درنظر گرفتن تعداد آن ها و سن و سالشان، آن را در مکان های مختلف دایر نمود.
کتابخانه ی موردنظر می تواند از چند قفسه ی ثابت یا متحرک یا یک یا چند کمد دیواری و مانند آن تشکیل شده باشد. بهتر است کتابخانه دردسترس و دیدرس بوده تا استفاده از آن آسان تر و بیشتر باشد.
جعبه ی کمک های اولیه: نباید خانه از وجود یک داروخانه ی خانگی محروم باشد، چون فواید زیادی دارد. جعبه ی مذکور باید حاوی انواع داروهای مسکن و غیره باشد و بتوان به عنوان کمک های اولیه در صورت بروز حوادث از آن استفاده کرد؛ اقداماتی همچون پانسمان زخم ها و تسکین دادن برخی دردها. جعبه ی کمک های اولیه باید در مکانی قابل دسترس که به خوبی دیده شود قرار گیرد تا در هنگام نیاز بتوان به سهولت از آن استفاده نمود. اما بگونه ای باشد که از دسترس اطفال به دور باشد. همچنین باید اسم داروها بر روی شیشه ها و ظروف دارو با خطی واضح نوشته شود و داروهای سمی با برچسبی قرمز رنگ از بقیه جدا شود.
سازمان دهی زمان: نظم و سازمان دادن زمان و استفاده ی بهینه از آن بهترین چیزی است که به خانواده ی مسلمان کمک می کند تا به خواسته هایش دست یابد. زمان همان عمر آدمی است، دین اسلام بسیار بر سامان دهی آن و حفاظت از آن تاکید نموده و برای ما اوقاتی را برای نماز، حج، روزه و بسیاری دیگر از عبادات مشخص نموده است وبه ما توصیه می کند تا از راه حرکت خورشید و ماه و آمدن پیاپی شب و روز به شناسایی زمان بپردازیم. جایی که خداوند متعال می فرماید: {الشمس والقمر بحسبان} [الرحمن: ۵] یعنی: «خورشید و ماه بر حسابى [روان]اند.»، همچنین می فرماید: {ولتعلموا عدد السنین والحساب} [الإسراء: ۱۲] یعنی: «و تا شماره سالها و حساب [عمرها و رویدادها] را بدانید.»
هریک از اعضای خانواده باید بکوشند تا وقتشان را در مسائل بی فایده صرف ننمایند؛ چون وقتی روز قیامت فرابرسد از وی خواهند پرسید که عمر خویش را در چه راهی صرف نموده است؟
برخی مردم به خاطر زیاد بودن کار و وظایفی که برعهده دارند احساس کمبود وقت می کنند و برخی دیگر نمی دانند اوقات فراغتشان را چه کار کنند و اوقاتشان را چگونهو در چه کاری صرف نمایند. پیامبر صلى الله علیه و سلم می فرماید: (نعمتان مغبون فیهما کثیر من الناس: الصحه، والفراغ) یعنی: « درباره ی دو نعمت، بسیاری از مردم، دچار ضرر و زیان می شوند (از آنها بهره برداری نمی کنند): یکی صحت و دیگری، فرا غت است.» [البخاری والترمذی وابن ماجه]
انسان مسلمان موظف است که وقت خویش را نظم و ترتیب ببخشد. خوشا به حال خانواده ای که تک تک افراد آن دفتر مخصوص خود را داشته و در آن چگونگی سپری نمودن اوقاتش را شرح داده و بهره وری از ساعات محدود روزانه را برای خود مشخص ساخته باشد و ساعات روزانه اش را برای انجام کارهایی که برعهده اش می باشد و امور مورد علاقه اش تقسیم کند. با پرکردن چنین جدولی انسان می تواند به این پرسش مهم پاسخ بگوید: اوقات من چگونه سپری شد؟ و برای هر فردی براساس حجم و نوع کارهایش و با توجه به اندازه ی امکانات موجود و مهارت شخص و میزان همکاری های میان وی و دیگران برای به انجام رساندن عمل زمان کافی اختصاص خواهد یافت.
بهتر است که کارها را به کارهای روزانه، هفتگی یا ماهانه و فصلی تقسیم بندی کرده و برای هر کدام از کارهایش وقت مورد نیاز را به دقت و رعایت تعادل میان اهمیت و اولویت آن کار و وقت لازم برای انجام آن تعیین نماید.
بانوی خانه – مخصوصاً- باید کارهای خانه را نظم و سامان داده و براساس برنامه عمل کند تا بتواند موقعی که شوهرش سرکار رفته و فرزندانش در مدرسه هستند به همه ی آن ها برسد و وقتی که شوهرش به خانه بازمی گردد وقتش تا حدامکان برای او خالی بماند و بین کارهای خانه و شوهرداری تعادل ایجاد نماید.
می توان از تعطیلات و مرخصی ها برای جمع نمودن افراد خانواده و رفع مشکلات آن ها و تفریح و سرگرمی خانواده استفاده نمود. در یک خانواده ی اسلامی باید اوقات کودکان را هم تنظیم کرده و سعی شود به آنان در بهره بردن هرچه بیشتر از زمانی که دارند کمک شود تا از همان کودکی دقت و نظم را در زندگی خویش بیاموزند.
بعضی از کارها موجب از دست رفتن زمان می شوند که می توان از این حالت جلوگیری نموده و وقت زیادی را برای خود نگاه داشت. از جمله ی این کارها:
– پرهیز از گفتگوی بسیار و غیرضروری درباره ی تلویزیون و دیگر وسایل.
– پرهیز از افتادن در رودربایستی موقعی که مهمانی در زمان نامناسب و یا بدون برنامه ریزی بیاید، که به آن ها اجازه ی دخول بدهد. چون این کار باعث می شود انسان از انجام کارهای مهم تر در زمان و ساعت معین آن بازبماند.
– اولویت بندی و زمانبندی کارهایی که به هم دیگر مربوط بوده و انجام آن ها باهم؛ برای اختصار در وقت و انرژی.
– دوری از تماشای زیاد تلویزیون و ویدئو و دیگر وسایل سرگرمی که در بسیاری از اوقات تنها باعث اتلاف وقت می شود.
– عدم خروج از منزل برای موارد غیر ضروری و وقتی نیازی به بیرون رفتن نباشد. این کار وقت و انرژی زیادی را بی جهت به خود اختصاص می دهد.
– برنامه ریزی دقیق برای کارهای مختلف، می توان از یک جدول برنامه ریزی توضیحی نیز کمک گرفت که در آن کارهای موردنظر روزانه، هفتگی یا ماهانه قید شده باشد و به طور تخمینی مدت زمان موردنیاز هرکدام را نیز ذکر کرده باشد و نیز بیان شود که چه زمان هایی برای اجرای آن ها مناسب تر است. هربار که کاری را به انجام رسانید در برابرش علامتی بگذارد و ببیند کدام کارها را هنوز انجام نداده است و از خود سؤال کند که چرا نتوانسته است آن ها را به موقع کامل کند؟ و برنامه ریزی مجددی برای به انجام رسانیدن آن کارها صورت داده و یا درصورت عدم ضرورت آن را لغو نماید.
شایسته است که این جدول زمانبندی یک روز پیش تر تهیه شده و در آن اوقات عبادت را نیز درنظر بگیرد. مانند: نمازهای پنجگانه، زمان های افطار و سحری در زمانی که روزه باشد و اوقات غذا خوردن در روزهای عادی. البته در زمانبندی مذکور زمانی را هم برای امور غیرمترقبه درنظربگیرید.
ترجمه: مسعود