رابطه‌ی آیه‌ سوره‌ی حج با آیه‌ سوره‌ی آل عمران

آیه‌ای که از سوره‌ی حج بود و پیش از این بیان شد شبیه آیه‌ای سوره‌ی آل عمران است و آن را تفسیر می‌کند:

بعد از آیه‌ی ۵۳ در سوره‌ی حج که ذکر شد این آیه می‌آید:

﴿لِیَجْعَلَ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِتْنَهً لِلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْقَاسِیَهِ قُلُوبُهُمْ﴾ [الحج:۵۳].

«این وسوسه‌های شیطانی (و ایجاد مشکلات در راه دعوت آسمانی توسّط مخالفان برنامه‌های یزدانی) بدان خاطر است که خداوند می‌خواهد آن‌ها را آزمایش کسانی سازد که در دل‌هایشان بیماری (نفاق ریشه دوانده) است، و آزمون کسانی کند که سنگین دل (از کفر و ضلال) هستند».

این آیه شبیه به آیه‌ی ۷ آل عمران است:

﴿فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَهِ﴾ [آل عمران: ۷].

فرموده‌ی: ﴿مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ﴾ در مقابل فرموده‌ی ﴿مَا تَشَابَهَ مِنْهُ﴾ قرار دارد.

فرموده‌ی: ﴿لِلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْقَاسِیَهِ قُلُوبُهُمْ﴾ [الحج: ۵۳] در برابر فرموده‌ی ﴿الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ﴾ [آل عمران: ۷] است. فتنه در هر دو آیه به معنی (آزمایش) است.

سپس خداوند در آیه‌ی بعدی می‌فرماید:

﴿وَلِیَعْلَمَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَیُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِینَ آمَنُوا إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ۵۴﴾ [الحج: ۵۴].

«و این که عالمان و آگاهان بدانند که آنچه (پیغمبران به مردم می‌گویند) حق بوده و از جانب پروردگار تو است، پس باید بدان ایمان بیاورند تا دل‌هایشان بدان آرام گیرد و در برابرش تسلیم و خاضع شود. قطعاً خداوند مؤمنان را به راه راست رهنمود می‌نماید (و شبهه‌ها و وسوسه‌های شیطانی را در پرتو هدایت و وحی آسمانی بدیشان می‌شناساند و حیران و سرگردانشان نمی‌گذارد)».

که این آیه مشابه بقیه‌ی آیه‌ی ۷ در آل عمران می‌باشد.

﴿وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا یَذَّکَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ٧﴾ [آل عمران: ۷].