گناهان کبیره دو نوع هستند: نوعی از آن باعث کافر شدن و نوعی دیگر شخص را از اسلام خارج نمیکند. اما آنکه باعث کافر شدن میشود، شریک قرار دادن با الله تعالی، زیرا آن از بزرگترین گناهان است که به وسیله آن خداوند نافرمانی میشود، نفاق اعتقادی، دشنام دادن به خداوند و رسولش و مانند اینها.
و نوع دوم گناهان کبیره ای که شخص مادامی که آن را حلال نداند از اسلام خارج نمیشود و فاسق و عاصی نامیده میشود.
و حکم آن در آخرت تحت مشیت و اراده پروردگار است اگر خواست او را با رحمت خود میبخشد و اگر خواست او را با عدل خود عذاب میدهد همراه با این توضیح که برای همیشه در آتش نمیماند بلکه عاقبت و سرانجام او بخاطر توحید و ایمانش بهشت است. الله تعالی میفرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا یَغۡفِرُ أَن یُشۡرَکَ بِهِۦ وَیَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَآءُۚ وَمَن یُشۡرِکۡ بِٱللَّهِ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلَۢا بَعِیدًا ١١۶﴾ [النساء: ۱۱۶]. «خداوند از اینکه برای او شریک قرار داده میشود را نمیبخشد و جز آن برای هرکس که بخواهد میبخشد و هرکس به خداوند مشرک شود در گمراهی بسیار دوری افتاده است».
در صحیحین از انس رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم میفرماید: «یَخْرُجُ مِنْ النَّارِ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَفِی قَلْبِهِ وَزْنُ شَعِیرَهٍ مِنْ خَیْرٍ وَیَخْرُجُ مِنْ النَّارِ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَفِی قَلْبِهِ وَزْنُ بُرَّهٍ مِنْ خَیْرٍ وَیَخْرُجُ مِنْ النَّارِ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَفِی قَلْبِهِ وَزْنُ ذَرَّهٍ مِنْ خَیْرٍ»[۱] «هرکس که لا اله الا الله بگوید و به اندازه یک دانه جو ایمان در دل او باشد، از دوزخ بیرون آورده میشود. و هر کس که لا اله الا الله را بر زبان آورد و به اندازه یک دانه گندم ایمان در دل او باشد، از دوزخ بیرون آورده میشود. و هر کس که لا اله الا الله بگوید و به اندازه ذره ای ایمان در دل او باشد، از دوزخ بیرون آورده میشود».
و این چیزی است که نصوص بر آن دلالت دارد و سلف امت از صحابه، تابعین و تابع تابعین که بر خیر و هدایت بودند در حکم کسی که مرتکب گناه کبیره میشود بر آن هستند و این منهج وسط بین افراط و تفریط است.
افراط مذهب خوارج در قدیم و جدید است آنها کسانی هستند که مرتکبین گناهان کبیره را تکفیر میکنند و آنها را از امت اسلام خارج میگردانند و خونشان را حلال میدانند و معتقدند که در روز قیامت برای همیشه در آتش ماندگارند و اهل تفریط و تقصیر کسانی که مرتکبین گناهان کبیره را صاحب ایمان کامل میدانند و بین کسی که مرتکب گناه کبیره میشود و مؤمن کاملی که به ادای طاعت و عبادت میپردازد و از حرامهای خداوند دوری میگزیند فرقی نمینهند کما اینکه این مذهب غلاه مرجئه میباشد.
[۱] صحیح البخاری برقم (۴۴)، وصحیح مسلم برقم (۱۹۲).