مسلم در صحیح[۱] خود از ابن مسعود روایت میکند که گفت: پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم را در مورد بوزینهها و خوکها پرسیدند که آیا این حیوانات از همان انسانهای مسخ شده هستند؟ پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: «خداوند هیچ قومی را هلاک نکرده یا مسخ نکرده که از آنها نسل و ذریهای باقی گذاشته باشد، میمون و خوک قبل از مسخ شدن آنها بودهاند». و این داستان دلیل قاطعی است بر حرامبودن نیرنگی که بوسیلهی آن، امور حرام، حلال کرده میشود و حلال را حرام میکنند.
و گفتهاش: (و عبد الطاغوت) شیخ الاسلام میگوید: درست این است که این جمله بر (مَن لعنه الله وغضب علیه وجعل منهم القرده والخنازیر) معطوف است، چون فعل ماضی است و بر افعال ماضی قبل از خود معطوف میشود؛ یعنی بر: (مَن لعنه الله ومن غضب علیه ومن جعل منهم القرده والخنازیر، ومن عبد الطاغوت) عطف است، اما فاعل فعلهای مقدم بر آن اسم الله است که به صورت ظاهر و مضمر فاعل قرار گرفته است و در اینجا فاعل ضمیر در «عَبَدَ» است. و کلمهی «مَن» را تکرار نکرد چون همه این افعال را صفت یک گروه که یهود هستند قرار داده است.
مؤلف میگوید: و خداوند متعال میفرماید: ﴿قَالَ ٱلَّذِینَ غَلَبُواْ عَلَىٰٓ أَمۡرِهِمۡ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیۡهِم مَّسۡجِدٗا﴾ [الکهف: ۲۱]. «آنان که بر کارشان دست یافتند, گفتند: برغارشان مسجدی میسازیم».
خداوند از کسانی که بر امر اصحاب کهف غالب آمدند خبر میدهد که گفتند: بر آنان مسجدی میسازیم. ابن جریر در مورد کسانی که این سخن را گفتند دو قول ذکر کرده است:
-
گویندگان مسلمان بودند.
-
گویندگان این سخن مشرک بودند.
اگر هر یک از این دو گروه باشند مورد مذمت هستند. چون پیامبر صلی الله علیه و سلم میفرماید: «لعنت خدا بر یهودیان و نصارا باد که آنان قبور انبیاء و صالحان خود را مسجد قرار دادند»[۲]. پیامبر صلی الله علیه و سلم از کار آنها بر حذر میداشت. بخاری و مسلم رویات کردهاند.[۳] چون این کار سبب میشود صاحبان قبور شریک خدا قرار داده شوند، چنانکه مشاهده میکنیم. از این رو وقتی یهود و نصارا این کار را کردند این کار آنان را به سوی شرک کشانید و این دلالت میکند که این امت این کار را انجام میدهد همانطور که یهودیان و نصارا این کار را کردند و این کار امت را به سوی شرک کشاند چون آنچه یهود و نصارا کردهاند این امت وجب به وجب از کارهای آنان پیروی میکند چنانکه پیامبر صلی الله علیه و سلم (صادق المصدوق) خبر داده است و خداوند میفرماید: ﴿وَمَا یَنطِقُ عَنِ ٱلۡهَوَىٰٓ٣ إِنۡ هُوَ إِلَّا وَحۡیٞ یُوحَىٰ۴﴾ [النجم: ۳-۴]. «و از روی هوای نفس سخن نمیگوید. سخنش، چیزی جز وحی نیست که به او نازل میشود».
مؤلف میگوید: (از أبی سعید رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: شما دقیقا از سنتهای امتهای گذشته پیروی میکنید حتی اگر آنها در سوراخ سوسماری در آمده باشند شما نیز وارد آن خواهید شد، گفتند: ای رسول خدا آیا از یهود و نصارا پیروی میکنیم؟ فرمود: پس از چه کسی؟). [روایت مسلم و بخاری].
مؤلف این حدیث را با این کلمات آورده و منبع آن را صحیحین ذکر کرده است و شاید از منبعی دیگر حدیث را نقل کرده است. لفظ صحیحین ـ سیاق صحیح مسلم ـ چنین است: از أبی سعید خدری روایت است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: «شما از سنتهای کسانی که پیش از شما بودهاند وجب به وجب و ذراع به ذراع پیروی میکنید حتی اگر آنان وارد سوراخ سوسماری شوند شما از آنها پیروی خواهید کرد». گفتیم: ای رسول خدا! آیا آنها یهود و نصارا اند؟ فرمود: «پس چه کسی؟[۴].
و احتمال دارد حدیث در منابع دیگر غیر از بخاری و مسلم با عباراتی روایت شده که مؤلف ذکر کرده است و مرادِ مؤلف اصل حدیث بوده نه لفظ و کلمات آن[۵].
و گفتهاش: (لَتتبِعُنَّ سَنَنَ) یعنی شما از سنتهای امتهای گذشته کاملاً پیروی میکنید.
(حَذوَ القُذَّه بالقذه)، «القذه» یعنی پری که در انتهای تیر وجود دارد و دو پر در آنها مساوی و هم اندازه هستند. یعنی شما از آنها پیروی میکنید طوری که با آنها مشابه، یکسان و برابر خواهید بود همانطور که نوک پر یک تیر با نوک پر دیگر برابر است، این خبر به معنی نهی از پیروی و اطاعت از امتهای دیگر است و پیامبر صلی الله علیه و سلم آنها را از توجه و روی آوردن به غیر از دین اسلام منع میکند، چون همهی نورها در برابر نور اسلام رنگ میبازند و شریعت اسلام همه ادیان را نسخ کرده است و این از معجزات پیامبر صلی الله علیه و سلم است، چون بسیاری از امت ایشان از سنتهای یهود، نصاری و فارس و از شیوههای آنان در سواری، لباس پوشیدن، برپایی مراسم دینیشان، ادیان، جنگها، عادتهایشان از تزیین مساجد، تعظیم قبور و قرار دادنشان به عنوان سجدهگاه پیروی کردهاند، حتی قبور صالحان را به جای الله مورد پرستش قرار دادهاند و مانند آنها حدود و تغییرات را بر ضعفا اجرا میکنند اما توانمندان را مورد تعزیر و تنبییه قرار نمیدهند و مانند آنها روز جمعه کار نمیکنند و با انگشت سلام میدهند و روز شنبه به عیادت بیماران نمیروند و از پنجشنبهی تخم مرغی خوشحال میشوند.[۶] و میگویند که زن در دوران قاعدگی آرد خمیر نکند و مانند آنها، علما و دیرنشینان را خدایانی جز الله قرار دادهاند. و از کتاب خدا روی بر تافتهاند و به کتابهای گمراهی از قبیل جادو، فلسفه و کلام روی آوردند و صفات خدا را که خودش را به آن توصیف نموده یا پیامبرش صلی الله علیه و سلم او را به آن وصف کرده تکذیب میکنند و خداوند را به عیبها و نقایصی توصیف میکنند که شایستهی الله تعالی نیست و دیگر اموری که در آن از یهود و نصار پیروی کردهاند.
و گفتهاش: (حتی اگر وارد سوراخ سوسماری شدهاند شما نیز وارد آن خواهید شد) و در حدیثی دیگر آمده است: «حتی اگر کسی از امتهای دیگر آشکارا با مادرش زنا کرده باشد در امت من کسانی پیدا خواهند شد که این کار را انجام میدهند»[۷]. و در حدیثی دیگر آمده است: «حتی اگر کسی از آنان سر راه با زنش همخوابی کرده شما نیز همان کار را خواهید کرد[۸]». چنانکه احادیث صحیحی در این مورد روایت شده است، پس پیامبر صلی الله علیه و سلم خبر داده که امتش همانکار و آیین هایی که یهود، نصارا و فارسها انجام میدادهاند را انجام خواهند داد.
[۱]– صحیح مسلم ۲۶۶۳٫
[۲]– صحیح بخاری۴۳۵-۴۳۶ و صحیح مسلم۵۳۱ از عایشه، ابن عباس و بخاری در صحیح خود ۴۳۷ و مسلم در صحیح خود ۵۳۰ از حدیث ابوهریره روایت کردهاند.
[۳]– صحیح بخاری ۴۱۷۷ و ۱۳۲۴ و صحیح مسلم ۵۲۹٫
[۴]– صحیح بخاری ۷۳۲۰ و صحیح مسلم ۲۶۶۹٫
[۵]– مسند احمد۴/۱۲۵، المعجم الکبیر طبرانی۷۱۴۰، السنه مروزی ۴۹، الشریعه آجری ۳۴ و غیره از شداد بن اوس روایت کردهاند که پیامبر فرمود: «بدترین این امت دقیقا از سنتهای امتهای پیشینیان(اهل کتاب) پیروی میکنند». در اسناد آن شهر بن حوشب است که در مورد او بحث شده است، اما حدیث شواهدی دارد که با آن صحت مییابد. والله اعلم.
[۶]– در این روز تخم مرغها را با رنگهای مختلف رنگ آمیزی کرده و آن را به مناسبت عید فصح تقدیم میکنند و این نماد به تاریخ بت پرستی گذشتهی آنها بر میگردد و این کار نماد زندگی آینده است. الاصول الوثنیه للمسیحیه ص۵۶ و نگا: اقتضاء الصراط المستقیم۱/۲۲۶٫
[۷]– ترمذی در سنن ش۲۶۴۱ ومستدرک حاکم۱/۱۲۸- ۱۲۹ و به سبب تفرد، افریقی حدیث را معلول قرار داده و ابن جوزی در تلبیس ابلیس ص ۱۵ از عبدالله بن عمرو با همین سند روایت کرده است که در اسناد آن عبدالرحمان بن زیاد افریقی قرار دارد که ضعیف است وحاکم به سبب آن روایت را معلول قرار داده و مناوی در فیض القدیر۵/۳۴۷ و ترمذی میگوید غریب است و ابن جوزی از او نقل کرده است و عجلونی در کشف الخفا ۱/۱۷۰ گفته که حسن و غریب است و حدیث با شواهدش حسن است.
[۸]– مسند بزار۳۲۸۵- کشف الأستار الدولابی در کُنی۲/۷۳۱، مروزی السنه۴۳ ومستدرک حاکم۴/۴۵۵ و آن را صحیح قرار داده است و همه کلمهی «أمه» را آوردهاند جز حاکم که به جای آن «امرأته» را آورده و اسنادش حسن است. و نگا: السلسله الصحیحه ۱۳۴۸٫