ایمان به ملائکه (۲)

و ابوداود از جابر بن عبدالله رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «أُذِنَ لِی أَنْ أُحَدِّثَ عَنْ مَلَکٍ مِنْ مَلَائِکَهِ اللَّهِ مِنْ حَمَلَهِ الْعَرْشِ إِنَّ مَا بَیْنَ شَحْمَهِ أُذُنِهِ إِلَی عَاتِقِهِ مَسِیرَهُ سَبْعِ مِائَهِ عَامٍ»^[۱] «به من اجازه داده شد تا در مورد ملائکه‌ای از ملائکه‌های حامل عرش صحبت کنم که فاصله بین نرمه گوش تا شانه‌اش مسیر هفتصد سال است».

از جمله صفات دیگر آن‌ها این است که آن‌ها از نظر خلقت و اندازه متفاوتند و بر یک درجه واحد نیستند. بعضی از آن‌ها دو بال، سه بال، چهار بال و بعضی دیگر از آن‌ها ششصد بال دارند. الله تعالی می‌فرماید: ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ جَاعِلِ ٱلۡمَلَٰٓئِکَهِ رُسُلًا أُوْلِیٓ أَجۡنِحَهٖ مَّثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَۚ یَزِیدُ فِی ٱلۡخَلۡقِ مَا یَشَآءُۚ﴾ [فاطر: ۱]. «حمد و ستایش از آن خدایی است که آفریدگار آسمان‌ها و زمین است و ملائکه را پیام رسان فرستادگان بسوی انبیاء گردانیده است ملائکه‌هایی که دارای بالهای دوگانه و سه گانه و چهارگانه‌اند. در آفریدن هرچه بخواهد می‌افزاید».

از جمله صفات آن‌ها زیبایی و جمال آن‌ها در بالاترین حد خود است. الله تعالی در حق جبریل علیه السلام می‌فرماید: ﴿عَلَّمَهُۥ شَدِیدُ ٱلۡقُوَىٰ ۵ ذُو مِرَّهٖ فَٱسۡتَوَىٰ ۶﴾ [النجم: ۵-۶]. «آن ملائکه بسیار نیرومند او را تعلیم داد. دارای عقل فراوان، و رأی صحیح و رسا، و منظری خـوب که بخلقت کامل (به همان صورتی که خدا او را بر آن آفریده بود) بر رسول جلوه کرد». ابن عباس می‌فرماید: (ذو مره: ذو منظر حسن) «ذو مره یعنی صاحب شکل و صورت زیبا» و قتاده می‌گوید: (ذو خلق طویل حسن) «صاحب خلقتی که زیبایی‌اش بسیار زیاد است».

و الله تعالی از زنانی هنگام رؤیت یوسف علیه السلام خبر می‌دهد: ﴿فَلَمَّا رَأَیۡنَهُۥٓ أَکۡبَرۡنَهُۥ وَقَطَّعۡنَ أَیۡدِیَهُنَّ وَقُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا مَلَکٞ کَرِیمٞ ٣١﴾ [یوسف: ۳۱]. «هنگامی که او را دیدند وی را بس شگرف یافتند و دستهای خود را بریدند و گفتند: منزه است خداوند. این بشر نیست این جز ملائکه‌ای بزرگوار چیز دیگری نیست». و آن‌ها این را گفتند زیرا نزد مردم ملائکه با جمال زیبا و خیره کننده وصف شده‌اند.

و از صفات دیگر آن‌ها این است که آن‌ها بزرگوار و والا مقام هستند. الله تعالی می‌فرماید: ﴿بِأَیۡدِی سَفَرَهٖ ١۵ کِرَامِۢ بَرَرَهٖ ١۶﴾ [عبس: ۱۵-۱۶]. «به دست ملائکه‌هایی بزرگوار و نیکوکار و والا مقام» و می‌فرماید: ﴿وَإِنَّ عَلَیۡکُمۡ لَحَٰفِظِینَ ١٠ کِرَامٗا کَٰتِبِینَ ١١﴾ [الإنفطار: ۱۰-۱۱]. «البته و یقیناً نگهبان‌هایی برای مراقبت احوال و اعمال شما مأمورند، ملائکه‌هایی که بزرگوارند و اعمال بندگان را می‌نویسند».

از جمله صفات آن‌ها حیا می‌باشد. پیامبر صلی الله علیه و سلم در حق عثمان رضی الله عنه می‌فرماید: «أَلَا أَسْتَحِی مِنْ رَجُلٍ تَسْتَحِی مِنْهُ الْمَلَائِکَهُ»^[۲] «آیا از مردی که ملائکه از او شرم می‌کنند، شرم نکنم».

از جمله صفات دیگر آن‌ها علم است. خداوند در خطابش به ملائکه می‌فرماید: ﴿قَالَ إِنِّیٓ أَعۡلَمُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ ٣٠﴾ [البقره: ۳۰]. «من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید». الله عزوجل برای ملائکه علم را ثابت می‌کند و برای خودش علمی را ثابت می‌کند که آن‌ها نمی‌دانند. و خداوند در حق جبریل علیه السلام می‌فرماید: ﴿عَلَّمَهُۥ شَدِیدُ ٱلۡقُوَىٰ ۵﴾ [النجم: ۵]. «صاحب قدرت بسیار او را تعلیم داد» طبری می‌فرماید: (علم محمدًا صلی الله علیه وسلم هذا القرآن جبریل علیه السلام) «جبریل علیه السلام این قرآن را به محمد  صلی الله علیه و سلم یاد داد». و این متضمن وصف جبریل به علم و تعلیم دادن آن است.

و چیزهای دیگری در کتاب و سنت از صفات بزرگ و اخلاق کریمه آن‌ها ثابت است که بر بلندی شأن و منزلت آن‌ها دلالت دارد.

 

[۱] سنن أبی داود : (۵ / ۹۶)، برقم (۴۷۲۷). قال الهیثمی فی المجمع : رجاله رجال الصحیح.

[۲] صحیح مسلم برقم (۲۴۰۱).