اقسام شرک

۱- شرک در ربوبیت: عبارت است از شریک قائل شدن برای خداوند متعال در افعال او تعالی؛ که به دو بخش تقسیم می شود:

• شرک تعطیل: و آن عبارت است از نفی برخی از افعال خداوند یا همه ی آنها؛ مانند شرک دهری ها و غلاه جهمیه و شرک فرعون و نمرود در گذشته و شرک کمونیست ها و ملحدان در این عصر و زمان. (در واقع چنین باوری به کفر و جهود نزدیک تر است تا شرک)
• شرک ورزیدن کسانی که معبود دیگری را با الله متعال در خلق کردن و تصرف نمودن شریک می کنند و افعال خداوند را تعطیل نمی کنند. مانند مجوسیان که معتقدند دو اله وجود دارد. اله و معبود نور و اله و معبود ظلمت و تاریکی؛ و از این دسته است شرک غلاه رافضه که معتقدند برخی از ائمه ی آنها در هستی تصرف می کنند. چنانکه غلاه متصوفه چنین اعتقاد و باوری در مورد شیوخ و مرشدان خود دارند.

۲- شرک در اسماء و صفات: این نوع شرک به چهار بخش تقسیم می شود که عبارتند از:

بخش اول: شرک تشبیه

تشبیه مخلوق به خالق: مانند شرک قبرپرستان و شرک نصاری که برخی از صفات الله متعال را به مخلوقات می دهند. صفاتی چون: علم و قدرت؛ و در افعال مانند: جلب منفعت و دفع ضرر؛ این دو نوع شرک در نهایت به شرک در الوهیت نیز منجر می شود.

تشبیه خالق به مخلوق: مانند شرک مشبهه؛ کسانی که می گویند: خداوند دستی دارد همچون دست ما؛ و مانند یهودیان معتقد بودند خداوند خسته می شود و بخیل است و فریب می خورد. (والعیاذ بالله)

بخش دوم: شرک اشتقاق؛ و آن عبارت است از اینکه از اسمای نیکوی خداوند اسامی مشتق می گیرند که برخی از آنها اسامی معبودان شان می باشد. چنانکه مشرکان عرب پیش از بعثت رسول خدا، از اسم خداوند متعال «المنان» اسم (مناه) و از اسم «العزیز» اسم (العزی) و از اسم «الله» اسم (اللات) را مشتق گرفتند. و این اسامی را بر معبودان باطل خود اطلاق کردند.

بخش سوم: شرک تسمیه؛ و آن عبارت است از اینکه خداوند را با اسامی می خوانند و می نامند که خود را با آنها معرفی نکرده است. چنانکه نصاری اسم «الاب» را بر خداوند اطلاق کردند و فلاسفه اسم «العله الفاعله» را بر خداوند اطلاق نمودند.

بخش چهارم: انکار چیزی از اسماء و صفات الله متعال

خداوند متعال می فرماید: «وَ هُمْ یَکْفُرُونَ بِالرَّحْمنِ» (رعد: ۳۰) «آن‌ها به (الله) رحمان کفر می‌ورزند».

«وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمنِ قالُوا وَ مَا الرَّحْمنُ» (فرقان: ۶۰) «و هنگامی‌که به آن‌ها گفته شود: برای (الله) رحمان سجده کنید. گویند: رحمان چیست؟!».

«وَذَرُوا الَّذینَ یُلْحِدُونَ فی‏ أَسْمائِهِ» (اعراف: ۱۸۰) «و کسانی را که در نام‌هایش تحریف (و کجروی) می‌کنند، رها کنید».

۳- شرک در الوهیت: شرک در الوهیت به دو بخش تقسیم می شود که عبارتند از:

بخش اول: شرک اکبر؛ شرک اکبر عبارت است از انجام دادن یکی از انواع عبادات برای غیرالله، مانند ذبح و پناه بردن و ترس و امید و نذر و تعظیم و سجده و رکوع؛ خداوند متعال می فرماید: «وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً» (نساء: ۳۶) «و الله را بپرستید و چیزی را با او شریک مگردانید».