اقوال سلف صالح

از ابن قیم (رحمه الله) سوال شد: هنگامی که خداوند به انسان نعمتی را داد چگونه بفهمد که آن فتنه بوده یا نعمت؟ گفت: اگر او را به خدا نزدیک کند نعمت است و اگر او را از خدا دور کند فتنه است .

شیخ عثیمین رحمه اللّٰه می فرماید: “اوراد شرعی پناهگاهی بس استوارتر از سد یاجوج وماجوج اند،اما با کمال تاسف اکثر مردم چیزی از این اوراد نمی دانند”. [تفسیر جزء عم:۳۰۰]

ایوب ‌سختیانی ‌رحمه‌الله‌‌: هرکس ”ابوبکر صدیق“ را دوست بدارد، براستی که دین را برپا داشته و هرکس ”عمر“ را دوست بدارد، براستی که روشن ترین راه (را یافته است) و هرکس ”عثمان“ را دوست بدارد، براستی که به نور دین منور گشته و هرکس ”علی ابن ابی طالب“ را دوست بدارد، براستی که به دستاویزی‌ محکم‌ و استوار چنگ‌ زده‌ …

نصیحتی پندآموز از علامه ابن عثیمین رحمه الله: ای امت محمد ﷺ ! چه کسی از شما خود را از مرگ در امان می داند تا برای توبه کردن و نماز خواندن فرصت داشته باشد؟ آیا چنین نیست که هرکس از مرگ می ترسد و نمی داند که مرگش شب هنگام فرا می رسد یا در روز؟ آیا غیر از …

امام‌ابن‌تیمیه‌رحمه‌الله‌می گوید: تمامی کارھایی که به سبب آن صحابه رسول الله صلی الله علیه وسلم طعن و بدگوئی شده و مورد ملامت و نکوھش قرار گرفته دروغ و بھتان اند. غالباً درست آن است که این اعمال، خطا و سھو بوده، و خطا و سھو ھم از صحابه رسول الله صلی الله علیه وسلم بخشوده شده است و برای آمرزش …

سفیان ثوری رحمه الله علیه میگوید : برای شیطان سلاحی در برابر انسان همچون ترساندن وی از فقر نیست. وقتی چنین مرضی در قلب افتاد از دادن حق امتناع میکند و با هواء و خواهش نفسانی صحبت میکند و به پروردگارش ظن و گمان بد پیدا میکند. (المغنی عن حمل الأسفار ۴/۳۲).

ﻗﺎﻝ ﺃَﯾُّﻮﺏُ ﺍﻟﺴَّﺨْﺘِﯿَﺎﻧِﯽُّ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠﻪ : ‏« ﻣَﻦْ ﺃَﺣَﺐَّ ﺃَﺑَﺎ ﺑَﮑْﺮٍ ﺍﻟﺼِّﺪِّﯾﻖَ ﻓَﻘَﺪْ ﺃَﻗَﺎﻡَ ﺍﻟﺪِّﯾﻦَ، ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﺣَﺐَّ ﻋُﻤَﺮَ ﻓَﻘَﺪْ ﺃَﻭْﺿَﺢَ ﺍﻟﺴَّﺒِﯿﻞَ، ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﺣَﺐَّ ﻋُﺜْﻤَﺎﻥَ ﻓَﻘَﺪِ ﺍﺳْﺘَﻨَﺎﺭَ ﺑِﻨُﻮﺭِ ﺍﻟﺪِّﯾﻦِ، ﻭَﻣَﻦْ ﺃَﺣَﺐَّ ﻋَﻠِﯽَّ ﺑْﻦَ ﺃَﺑِﯽ ﻃَﺎﻟِﺐٍ ﻓَﻘَﺪِ ﺍﺳْﺘَﻤْﺴَﮏَ ﺑِﺎﻟﻌُﺮْﻭَﺓَ ﺍﻟْﻮُﺛْﻘَﯽ، ﻭَﻣَﻦْ ﻗَﺎﻝَ ﺍﻟْﺤُﺴْﻨَﯽ ﻓِﯽ ﺃَﺻْﺤَﺎﺏِ ﻣُﺤَﻤَّﺪٍ ﺻَﻠَّﯽ ﺍﻟﻠﻪُ ﻋَﻠَﯿْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ ﻓَﻘَﺪْ ﺑَﺮِﺉَ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻨِّﻔَﺎﻕِ ‏». ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﻼﻟﮑﺎﺋﯽ ﻓﯽ ” ﺷﺮﺡ ﺃﺻﻮﻝ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ …

در شریعت اسلام هیچ نژاد و زبانی از بقیه برتر و گرامی تر نیست، بلکه آن کسی گرامی و مکرم هست که ایمان آورده و طاعت خدای عزوجل کند. پس هرکس با هر نژادی مقیدتر و پایبندتر به احکام شریعت باشد، به همان اندازه نیز گرامی تر و مکرم تر هست. قال سعید بن المسیب: «ما أکرمت العباد أنفسها بمثل طاعه …

چند خصلتی که هر انسانی چه مسلمان یا کافر باید از آن برخوردار باشند: عن میمون بن مهران، قال: «ثلاث المؤمن والکافر فیهن سواء: الأمانه تؤدیها إلى من ائتمنک علیه من مسلم وکافر، وبر الوالدین، والعهد تفی به لمن عاهدت من مسلم أو کافر». میمون بن مهران رحمه الله فرمود: «سه چیز هستند که مؤمن و کافر در آن همسان …

امام جلال الدین سیوطی رحمه اللّٰه می فرماید: “هر کس حدیث پیامبر صلی اللّٰه علیه وسلم، حال چه بیانگر قول یا فعل ایشان باشد و با شروط معروف (در علم حدیث شناسی) ثابت شده باشد،را به عنوان دلیل انکار کند،کافر می شود و با یهود ونصاری و یا هر یک از دیگر کافرانی که اللّٰه بخواهند؛محشور می شود”. [مفتاح الجنه …

امام ابن تیمیَّه (ت: ٧٢٨ه) رحمه الله می گوید: ” بزرگترین لذّت‌ و خوشی‌های سرای آخرت، لذّت نگاه کردن به الله سبحان است، همانطور که در حدیث صحیح از نبی اکرم صلی الله علیه وسلم روایت شده که: « (به الله سوگند)، نعمتی از سوی الله، دوست داشتنی‌تر از دیدن چهرۀ او به آنان (بهشتیان) داده نشده است». این نعمت، …

همت نفس و همت قلب شیخ رحمه الله فرمود: همت خود را در این صرف مکن که چه بخوری ، چه بنوشی، چه بپوشی، چه بیندوزی و در کجا سکونت کنی، تمام اینها دغدغه نفس و طبع حیوانی است. پس همت و دغدغه قلب و درون تو که طلب خداوند عزوجل است ، کجاست؟ همت تو همان است که تو …

یکی از سلف می گوید: ”تَـکّـبـُر و حَـسَـد“ دو دردی هستند، که اولین انسانها و آخرین آنها را هلاک نموده و می کند، این دو جزو بزرگترین گناهان هستند، که بوسیله این گناهان از الله متعال سرپیچی می کنند. فراموش نکنید: که ابلیس،تکبر ورزید و حسادت نمود به آدم، همین عوامل باعث شد، که از امر الله متعال سرپیچی نموده …

در شریعت اسلام هیچ نژاد و زبانی از بقیه برتر و گرامی تر نیست، بلکه آنکسی گرامی و مکرم هست که ایمان آورده و طاعت خدای عزوجل کند. پس هرکس با هر نژادی مقیدتر و پایبندتر به احکام شریعت باشد، به همان اندازه نیز گرامی تر و مکرم تر هست. قال سعید بن المسیب： « ما أکرمت العباد أنفسها بمثل …

عبدالله بن مسعود رضى الله عنه： از جمله ی ایمان این است که شخصی، شخصی را نه به خاطر رابطه فامیلی و نه به خاطر مالی که به او میبخشد، دوست داشته باشد، بلکه محبتش جز برای الله نباشد. [موسوعه ابن أبی الدنیا ۸/۱۵۶]

امام ابن قیم رحمه الله تعالی می فرمایند: اگر الله متعال دروازه قیام شب را بر رویت گشود، به آنهایی که خواب اند با دیده حقارت منگر. اگر الله متعال دروازه روزه را بر رویت گشود، به آنهایی که روزه نمیگیرند با دیده حقارت منگر. اگر الله متعال دروازه جهاد را بر رویت گشود، به آنهایی که نشسته اند جهاد …

قَالَ إبن مفلح رحمه اللَّه: استاد ما { شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله } چنین گفت: عموم فتنه و آشوب هایی که رخ داده، از بزرگترین اسباب شکل گیری آنها کمبود صبر و شکیبائی (در میان مردمان) بوده است. زیرا زائیده شدن فتنه به دو سبب نیاز دارد: کمبود علم و ضعفِ آن اندک بودن صبر (افراد) (بدانید و …

امام ابنُ تَیْمِیَّه رحمه الله میفرماید: هرگاه بنده نسبت به ربـش (الله عزوجل) احساس فقر و نیازمندی نمود، . و به مناجاتش اُنس گرفت، و پایبند به مطالعه و پژوهش در آیات الله و سخنان رسولش و صحابه و تابعین و اهل علم بود، . بطور یقین راه رستگاری (و هدایت) برایش نمایان می شود. فَإِذَا افْتَقَرَ الْعَبْدُ إلَى اللَّهِ …

امام ابن القیم رحمه الله تعالی می فرماید: سه دروازه است که باعث ورود مردم به آتش می شود: ۱٫ دروازه شبهات که حاصل شک کردن در دین است. ۲٫ دروازه شهوات که حاصل برتر شمردن هوی و هوس بر اطاعت الله سبحانه و تعالی می باشد. ۳٫ دروازه خشم و غضب که حاصل دشمنی با خلق الله سبحانه و …

علامه البانی رحمه الله،بزرگترین محدث عصر،می فرمایند： ای مسلمان تلاش کن تا که اسلامت را از کتاب الله و سنت پیامبرت بشناسی و هیچگاه مگو فلانی گفته است؛زیرا حق بوسیله اشخاص شناخته نمی شود بلکه اشخاص هستند که بوسیله حق ماهیتشان مشخص می شود. (به عبارتی حق ملاک افراد است نه افراد ملاک حق). (سلسله صحیحه ١/١٣٩)

قال حسن البصری رحمه الله： «اعلم أنک لن تحب الله حتى تحب طاعته». [«جامع العلوم والحکم» (ص : ۸۵)] امام حسن بصری رحمه الله فرمود: «بدان که تو خدا را دوست نمی‌داری تا آنکه طاعتش را دوست نداشته باشی». و قال یحیى بن معاذ رحمه الله： «لیس بصادق من ادعى محبه الله ولم یحفظ حدوده» [«جامع العلوم والحکم» (ص : …

یکی‌از سلف‌این‌آیه‌‌را شنید: که الله متعال می فرماید: {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاهَ وَأَنْتُمْ سُکَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ…} «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حالی که مست هستید به نماز نایستید تا آن گاه که می‌دانید چه می‌گوئید» (نساء/۴۳) و چنین گفت: چه بسا نمازگزارانی که، مشروب نمی نوشند، ولی نمی دانند که در نماز چه می …

قال ابن القیم رحمه الله : وسیلتان لاستجابه الدعاء : التوسُّل إلى الله بأسمائه وصفاته، التوسُّل إلى الله بعبودیته، هاتان الوسیلتان لا یکاد یُرد معهما الدعاء . [بدائع التفسیر ٣۶/١] ابن القیم رحمه الله میفرمایند ؛ برای استجابه دعا دو وسیله وجود دارد، ۱-توسل به الله متعال با اسماء و صفاتش ۲-توسل به الله با عبودیت و بندگی کردن که …

امام ابن‌قیم رحمه‌الله گوید : با ذکر الله متعال… همه‌ی سختی‌ها و دشواری‌ها سهل و آسان می‌شود و مشقت‌ها سبک‌تر و خفیف‌تر می‌گردد و همه‌ی تنگناها و ناگواری‌ها از میان می‌رود و همه‌ی غم‌ها و غصه‌ها زدوده می‌شود. (الوابل الصیب، ص۷۷) پس شایسته است که به جای شکایت و گلایه از تلخی‌ها و سختی‌های زندگانی، به سوی الله برگردیم و …

شیخ علی الطنطاوی رحمه الله می گفت: این سوال فکر مرا به خودش مشغول کرد!!بخاطر آوردم که محبت خدا نسبت به بندگانش بواسطه اسباب واوصافی که خداوند در کلامش ذکر کرده است حاصل می شود: لذا در حافظه ام بدنبال آن اوصاف گشتم تا ببینم من هم شاملش می شوم یا نه .. که برای سوالم جوابی نیافتم..!! دیدم خداوند …

امام علی رضی اللّٰه عنه می فرماید: “آنان اهل(قرائت و تدبر در)قرآن نیستند،و فقه و فهی از دین ندارند،و در تفسیر جاهل اند.و در این امر کسی از اینان،هیچ اقدام و سابقه ای ندارد.قسم به الله اگر بر شما حکمرانی کنند،همانند:کسری و هرقل با شما رفتار می کنند”. (تاریخ الطبری:۷۸/۵) انگار امام از عصر ما حرف میزنن. و هبیره می …

امـام ابـن الـقـیـم رحـمه الـلـه: {الـعـمـل بـخـیـر إخـلـاص ولـا اقــتداء کـالـمـسـافـر یـمـلأ جـرابـه رمـلـا یـثـقـلـه ولـا یـنـفـعـه}. «عـمـل بـدون اخـلـاص و پـیـروی، مـانـنـد مـسـافـری اسـت کـه کـیـف مـسـافـرتـی خـود را پـر از ریـگ کـرده و جـز سـنـگـیـنـی فـایـده ای بـرایـش نـداشـتـه اسـت». [الـفـوائـد ص ۴۹]

شیخ بن باز رحمه الله می فرمایند: برادر تو کسی ست که ؛ خیر خواهت باشد. یادت کند. یاداوریت کند. برادرت نیست انکه؛ از تو غافل باشد. از تو رویگردان شود. نمایش دوستانه دهد. (مجموع الفتاوی والمقالات المتنوعه ۲۱/۱۴)

امام ابن القیم رحمه الله تعالی می فرماید: سه دروازه است که باعث ورود مردم به آتش می شود: ۱٫ دروازه شبهات که حاصل شک کردن در دین است. ۲٫ دروازه شهوات که حاصل برتر شمردن هوی و هوس بر اطاعت الله سبحانه و تعالی می باشد. ۳٫ دروازه خشم و غضب که حاصل دشمنی با خلق الله سبحانه و …

اﺑﻦ اﻟﻘﻴﻢ ﺭﺣﻤﻪ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ: ﻗﻮاﻋﺪﻭﺳﻨﮕﺮﻫﺎﻱ ﺩﻫﮕﺎﻧﻪو ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﻱ ﻛﻪ ﻗﻂﻌﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ اﺯﺁﻧﻬﺎ اﻧﺴﺎﻥ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺑﻠﻴﺲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭاﺯ ﺷﺮ اﻭ ﺩﺭ اﻣﺎﻥ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭاﺯ ﺁﻥ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ. ﺳﻨﮕﺮ ﻳﻜﻢ : اﺳﺘﻌﺎﺫﻩ ﻭﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﺧﺪاﻭﻧﺪ “ج”. ﺳﻨﮕﺮ ﺩﻭﻡ : ﺧﻮاﻧﺪن ﺩﻭ ﺳﻮﺭﻩ “ﻓﻠﻖ ” و” ﻧﺎﺱ ” ﺯﻳﺮا ﺭﺳﻮﻝ اﻟﻠﻪ “ص” ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ اﻧﺪ : ” …

ﺍﺑﻦ ﻗﺪﺍمه رحمه الله می فرماید: محبوب ترین افراد در نزد سلف (گذشتگان) صالح کسانی بودند که آن ها را از عیوبشان با خبر می ساختند. ولی اکنون بیشترین بغض ما نسبت به کسانی است که ما را از عیوبمان با خبر سازند. (ﻣﻨﻬﺎﺝ ﺍﻟﻘﺎﺻﺪﻳﻦ / ۱۵۸)

امام ابن القیم رحمه الله می‌گوید: للعبد ستر بینه وبین الله و ستر بینه و بین الناس فمن هتک ستر الذی بینه و بینه الله هتک الله الستر الذی بینه و بین الناس ‘` بین بنده و الله متعال پرده ای وجود دارد و بین بنده و مردم نیز پرده ای دیگر؛ لذا هرکس پرده‌ی بین خود و الله را …

امام ﺍﺑﻦ ﺍﻟﻘﯿﻢ ﺭﺣﻤﺔ ﺍﻟﻠﻪ تعالی： ‏ﻣِﻦ ﺃﻋﻈﻢ ﺍﻟﻔﻘﻪ ﺃﻥ ﯾﺨﺎﻑ ﺍﻟﺮﺟﻞُ ﺃﻥ ﺗﺨﺪﻋَﻪ ﺫﻧﻮﺑُﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﻤﻮﺕ؛ ﻓﺘَﺤُﻮﻝَ ﺑﯿﻨﻪ ﻭ ﺑﯿﻦ ﺍﻟﺨﺎﺗﻤﺔ ﺍﻟﺤُﺴﻨﻰ. ( ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯾﻦ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻫﺎ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺘﺮﺳﺪ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺮﮒ ﻓﺮﯾﺐ ﺩﻫﻨﺪ؛ ﻭ ﺑﺪﯾﻦ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺍﻭ ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯼ ﻧﯿﮑﻮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ. [ ﺍﻟﺪﺍﺀ ﻭﺍﻟﺪﻭﺍﺀ ۱۷۱ ]

علامه محمد بن صالح العثیمین رحمه الله تعالی： یک اصل یا قاعده کلی وجود دارد که اگر انسان آن را به خاطر بیاورد، نیکی کردن بر او آسان می شود. این اصل، از پیامبر صلی الله علیه و سلم به ثبوت رسیده است： ” من کان فی حاجه أخیه کان الله فی حاجته ” (صحیح بخاری ش: ۶۹۵۱ ، ۲۴۴۲ …

امام ابن قدامه مقدسی رحمه الله می فرماید: “قد تکتسب الأخلاق الحسنه بمصاحبه اهل الخیر،فإن الطبع لص،یسرق الخیر والشر”. [مختصر منهاج القاصدین:۱۵۳] ترجمه: “معمولا با همنشینی اهل خیر،اخلاق نیک را کسب می کنی،چرا که طبع و روان آدمی همچون دزد است،خوب و بد را می دزدد.”

قَالَ إبْنِ قیِّمِ الْجَوزِیَّهِ در زبان دو آفت بزرگ نهفته است، که اگر انسان از دست یکی نجات پیدا کند، از دست دیگری نمی تواند رهایی یابد. آفت کلام (سخن گفتن) و آفت سکوت و هر کدام می تواند در وقت خودش گناهش از دیگری بزرگتر باشد.. پس آن کس که از گفتن حق ساکت است، شیطانی لال است و …

سعید بن مسیب رحمه الله می فرماید: شخص مومن نماز شب را که به جا می آورد،الله در چهره اش نوری قرار می دهد که به سبب آن هر مسلمانی او را دوست می دارد،و گاها افرادی او را می بینند،در حالیکه قبلا اصلا او را ندید و می گوید:من این مرد را دوست دارم.!!

قال ابن القیم رحمه الله: “زندگانی حقیقی و پاک همان،زندگانی کسانی است که ندای الله و رسولش را ظاهرا و باطنا اجابت کردند،همینان اند زندگان حقیقی گرچه از این دنیا کوچ کرده باشند”. [الفوائد۱۲۷]

حسن بصری رحمه الله می فرماید : “آنکه بداند مرگ در کمین اش است و قیامت موعدگاهش است و اینکه فردا باید جلوی الله متعال بیایستد،پس شایسته است که حزن و اندوهش در دنیا زیاد باشد”. ( الفتح۱۱ / ۳۲۰ )

”توسل به دعای شخص صالح زنده“ در زمان خلافت: سیدنا عمر رضی الله عنه در مدینه چنان خشکسالی شدیدی رخ داد، که آن سال را به نام ”عام الرماده“ یعنی سال هلاکت نامیدند، سیدنا عمر رضی الله عنه برای اینکه باران ببارد، به عموی پیامبر سیدنا عباس رضی الله عنه گفت: دعا کن تا الله بر ما باران بباراند و …

شیخ‌آلبانی رحمه‌الله می‌گوید: «قرآن نازل نشده تا با آن دیوارها تزئین شود، بلکه هدف از نزول قرآن بازسازی قلوب به وسیله‌ ی حکمت‌ها و ‌پندهای نیکوی آن است». [الهدی و النور]

یقول ابن کثیر رحمه الله : ومن اتصف بهذه الصفه أی : “صفه الاستغفار” یسر الله علیه رزقه ، وسهَّل علیه أمرَه ، وحفظ علیه شأنه وقوته. امام ابن کثیر میفرمایند: هر کس متصف به صفت استغفار باشد،خداوند روزی اش را بر روی او میگشاید، و کارهایش را آسان میگرداند،و شان و مقام و قوتش را محفوظ میدارد.

برخی از علما‌ی سلف گفته‌اند: هیچ کرداری ولو اندک نیست که در آن، از انسان دو پرسش صورت نگیرد؛ اول؛ چرا آن را انجام دادی؟ دوم؛ چگونه و به چه صورتی به آن اقدام نمودی؟ اولی، سوال در مورد اخلاص و دومی، در مورد تبعیت و التزام به سنت است. (طب القلوب، امام ‌ابن‌القیم رحمه الله تعالی)

حفظ اسرار : کسی که اسرار خودش را افشاء کند نباید انتظار داشته باشد که دیگران اسرار او را افشاء نکنند. قال علیّ بن أبی طالب رضی الله عنه: «سرّک أسیرک، فإن تکلّمت به صرت أسیره». علی بن ابیطالب رضی الله عنه فرمود: «اسرارت اسیر تو هستند، هرگاه آن را افشاء کردی این بار تو اسیر آن خواهی شد». ‏ «أدب …

قالَ الإمَام أدرِیسَ الشَّافِعی رَحِمَهُ اللَّه: یاران پیامبر صلی الله علیه وسلم از همه ما در جایگاه بالاتری قرار دارند، در تمامی علوم، در فقاهت، در دینداری، در هدایت، در همه چیز، آنان در هر سبب و واسطه‌ای که منجر به دانش یا هدایت شود از ما پیشی گرفتند. رای آنان برای ما از رای خودمان برای خودمان بهتر و …