اقوال سلف صالح

عبدالله ابن مبارک از عابدان مجتهد و عالم به قرآن و سنت بود که در مجلس علم وی بسیاری از مردم حضور می یافتند تا از علم وی بهره گیرند. روزی وی با مردی در راه می رفت… ناگهان آن مرد عطسه کرد ولی فراموش کرد که الحمدلله بگوید (سنت است که شخصی عطسه کننده بگوید: الحمد لله و شخص …

عمر (رضی الله عنه) روزی بر منبر بالا رفت و مردم را به عدم زیاده روی در مهریه فراخواند زیرا پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم و اصحابش در مهریه بیش از ۴۰۰ درهم پرداخت نکرده اند. بر این اساس وی مردم را دستور داد بیش از این مهریه ندهند و نگیرند. پس از آنکه وی از منبر پایین …

عمر بن عبدالعزیز به حکمت و آسانگیری مشهور بود. روزی یکی از فرزندانش که گمان می برد پدرش در برخورد با مردم و انحرافات جامعه آسان می گیرد، بر وی وارد شد و گفت: پدرم! چرا در برخی مسائل سهل انگاری می کنی؟ به خداوند سوگند که اگر من به جای تو بودم در راه حق از هیچ کس نمی …

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله در مورد اهل هوا و هوس و اهل بدعت جاهل می فرماید: فمن عیوب أهل البدع تکفیر بعضهم بعضا ، ومن ممادح أهل العلم ؛ یخطّؤون ولا یکفّرون.  وسبب ذلک أن أحدهم یظن ما لیس بکفر کفرا ، وقد یکون کفرا ، لأنه تبین له أنه تکذیبٌ للرسول وسبٌ للخالق ، والآخر لم یتبین …

نظام الدین هندی از علمای حنفی می فرماید: الرَّافِضِیُّ إذَا کَانَ یَسُبُّ الشَّیْخَیْنِ وَیَلْعَنُهُمَا وَالْعِیَاذُ بِاَللَّهِ، فَهُوَ کَافِرٌ، وَإِنْ کَانَ یُفَضِّلُ عَلِیًّا کَرَّمَ اللَّهُ تَعَالَى وَجْهَهُ عَلَى أَبِی بَکْرٍ – رَضِیَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُ – لَا یَکُونُ کَافِرًا إلَّا أَنَّهُ مُبْتَدِعٌ وَالْمُعْتَزِلِیُّ مُبْتَدِعٌ إلَّا إذَا قَالَ بِاسْتِحَالَهِ الرُّؤْیَهِ، فَحِینَئِذٍ هُوَ کَافِرٌ کَذَا فِی الْخُلَاصَهِ. وَلَوْ قَذَفَ عَائِشَهَ – رَضِیَ اللَّهُ …

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله در مورد روافض می فرماید: أَمَّا الْفِتْنَهُ فَإِنَّمَا ظَهَرَتْ فِی الْإِسْلَامِ مِنَ الشِّیعَهِ، فَإِنَّهُمْ أَسَاسُ کُلِّ فِتْنَهٍ وَشَرٍّ، وَهُمْ قُطْبُ رَحَى الْفِتَنِ …لْیَنْظُرْ کُلُّ عَاقِلٍ فِیمَا یَحْدُثُ فِی زَمَانِهِ، وَمَا یَقْرُبُ مِنْ زَمَانِهِ مِنَ الْفِتَنِ وَالشُّرُورِ وَالْفَسَادِ فِی الْإِسْلَامِ، فَإِنَّهُ یَجِدُ مُعْظَمَ ذَلِکَ مِنْ قِبَلِ الرَّافِضَهِ، وَتَجِدُهُمْ مِنْ أَعْظَمِ النَّاسِ فِتَنًا وَشَرًّا، وَأَنَّهُمْ لَا …

غالب قطان گفت: مالک بن دینار را در خواب دیدم که گویا در مسجد نشسته بود و می فرمود: «صنفان من الناس لا تجالسوهما فإن مجالستهما مفسده لقلب کل مسلم: صاحب بدعه قد غلا فیها، وصاحب دنیا مترف فیها». «دو دسته از مردم هستند که هرگز با آنها منشین، زیرا همنشینی با آنها قلب هر مسلمانی را فاسد می کنند: …

ابن تمیمه رحمه الله فرمود: «هجران أهل البدع کافرهم وفاسقهم والمتظاهرین بالمعاصی، وترک السّلام علیهم فرض کفایه، ومکروه لسائر النّاس، ولا یسلّم أحد علی فاسق معلن، ولا مبتدع معلن داعیه». «ترک و دور شدن و سلام نکردن از اهل بدعت چه کافر یا فاسق یا کسانی که آشکارا گناه می کنند، فرض کفایی است و بر دیگر مردم مکروه است، …

عروه بن زبیر از بزرگان تابعین بود… او فرزند صحابی جلیل، زبیر بن العوام بود… پایش دچار جذام شد و گوشت آن شروع به ریختن کرد… پزشکان او را معاینه کردند و تصمیم گرفتند پای او را ببرند تا بیماری‌اش گسترش نیابد… وقتی شروع به بریدن پایش نمودند از هوش رفت… آن را بریدند و گوشه‌ای گذاشتند… محل بریدگی شروع …

ابن قیم در مدارج الساکین نقل کرده است که ابن تیمیه فرمود: موسی -علیه السلام- الواحی را که در آن، سخنان خدا نوشته شده بود، آورد و بر زمین انداخت و با وجودی که برادرش هارون؛ پیامبری مانند او (موسی) بود، در حضور مردم، ریش‌اش را گرفت و او را به سوی خود کشید. اما خداوند عزوجل او را بخشید. …

مردی سخن امام لیث بن سعد را به والی مصر رساند و سعی کرد برای او پاپوش درست کند والی، لیث را احضار کرد و گفت: این مرد از تو نقل می‌کند که چنین و چنان گفته‌ای. لیث گفت: «ای امیر از او بپرس چیزی که از من نقل می‌کند آیا من او را امین پنداشته بودم و او خیانت …

داوود طائی که یکی از شاگردان امام ابوحنیفه(رح) بود فرموده است: مدت بیست سال در خدمت امام ابوحنیفه(رحمه الله) بودم در این مدت در موقعیتهای مختلف در میان مردم و هنگام آرامش و استراحت ، در رفتار و حرکات وی نگریستم ، هیچ گاه ندیدم امام عمّامه از سر بردارد یا پایش را دراز کند ، روزی به وی عرض …

أبی معمر عن حفص فقال قال عمر لعلی وأصحابه عنده لا إله إلا الله وسبحان الله والله أکبر قد عرفناها فما الحمد لله قال علی کلمه أحبها الله تعالى لنفسه ورضیها لنفسه وأحب أن تقال… (ابن ابی حاتم۱۵/۱ص۲۳) ابو معمر از حفص روایت می کند که: عمر رضی الله عنه به علی رضی الله عنه در حالی که یارانش حضور …

ابن‌القیم رحمه‌الله گوید: بنده در پیشگاه پروردگارش دو ایستگاه دارد: آن‌گاه که در برابرش به نماز می‌ایستد. و روز قیامت که برای حساب‌رسی به اعمالش در برابر پروردگارش حاضر می‌گردد و می‌ایستد. آن‌کس که حق ایستگاه نخست را به‌جای آورد، ایستگاه دوم بر او آسان خواهد بود. و آن‌کس که حق ایستگاه نخست را ادا نکند، ایستگاه حساب‌رسی بر او …

امام عبدالقادر گیلانی رحمه الله می فرماید: وای بر تو، شرم نمی کنی از غیر الله درخواست می کنی حال آنکه اوی از هر کسی به تو نزدیکتر است،از مخلوقی درخواست می کنی که هیچ نیازی به او نداری؟…… ای مشرک (کسی که مخلوق را شریک الله قرار می دهی)…..از(مخلوقات)دوری جوی(از آنان طلب مکن)آنان نه ضرری می رسانند نه نفعی،ونه …

ابن قیم رحمه الله می‌گوید: «نرمخویی صفتی پسندیده و سازشگری صفتی زشت و ناپسند است و تفاوت بین آنها اینست که: نرمخو با همنشین خویش نرمی می‌کند تا اینکه او را به حق‌خواهی واداشته یا باطل را از او دور سازد، ولی سازش‌گر و چاپلوس با او به نرمی رفتار می‌کند تا اینکه او را به باطل خویش راضی نموده …

وی به تقوا و ورع و دوری از گناه و شبهات معروف است. از وی نمونه‌های بسیاری در این مورد در کتب تراجم و طبقات نقل شده است. طلق بن وهب طاحی می‌گوید: بر محمد بن سیرین وارد شدم در حالی که از بیماری رنج می‌بردم پس به من گفت: پیش فلانی برو که او نسبت به پزشکی آگاهی خوبی …

از ابن مسعود ـ رضی الله عنه ـ روایت است که گفت: «گناهان کبیره این‌هایند: شرک آوردن به خداوند، و در امان دانستن خود از مکر خداوند، و نومیدی و یاس از رحمت خداوند» [به روایت طبرانی و بیهقی] برای همین عارف‌ترین بندگان نسبت به خداوند و پارساترین آنان ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ هنگامی که ابری می‌دید …

ابن قیم ـ رحمه الله ـ می‌گوید: مسخ ناگزیر در این امت رخ خواهد داد که در میان دو گروه خواهد بود: نخست، علمای بد که بر خدا و رسول وی دروغ می‌بندند، کسانی که دین خدا و  شریعت او را تغییر داده‌اند و خداوند نیز همانطور که دین او را دچار تغییر کردند چهرهٔ آنان را دچار تغییر خواهد …

شیخ عبدالرحمن وکیل در مقدمه کتابش (مصرع التصوف) می‌گوید: «تصوف پست‌ترین حیله‌ای بود که شیطان برای مسخره کردن بندگان، در جنگ با خدا و پیامبران او ابداع کرد، این حربه زردتشتیان بود که به وسیله آن به ربانی بودن تظاهر می‌کردند، بلکه تصوف نقاب همه دشمنان صوفی برای دین حق است. اگر به خوبی در آن تحقیق کنی، تعالیم برهمایی، …

ربیع بن صبیح روایت می‌کند که مردی به حسن بصری گفت: ای ابا سعید؛ من چیزی را می‌بینم که آن را خوش نمی‌دارم. حسن گفت: «آن چیست؟» گفت: کسانی را می‌شناسم که در مجالس تو حضور می‌یابند و اشتباهات غیرعمد تو را به یاد سپرده و سپس آن را برای مردم بازگو می‌کنند و از تو عیب‌جویی می‌کنند. حسن بصری …

از عمر بن عبدالعزیز روایت است که مردی بر او وارد شد و در مورد کس دیگری چیزی گفت. عمر به او گفت: «اگر بخواهی در امر تو نظر خواهیم کرد، اگر دروغ گفته باشی از اهل این آیه خواهی بود که: {اگر فاسقی برای شما خبری آورد [آن را] به درستی وارسی کنید} [حجرات: ۶] و اگر راست گفته …

طوق بن منبه می‌گوید: به حضور محمد بن سیرین رسیدم؛ به من گفت: «گویا تو را بیمار می‌بینم» گفتم: آری. گفت: «به نزد فلان پزشک برو تا تو را معاینه کند» سپس گفت: «نه، به نزد فلانی برو که از وی ماهرتر است» سپس گفت: «استغفر الله، گمان می‌کنم او را غیبت کردم»

در طبقات ابن سعد آمده است که: سعید بن جبیر در مورد علوم حضرت ابن عباس رضی الله عنهما فرمودند: زمانی که من در محضر ابن عباس رضی الله عنهما بودم و از محضر ایشان کسب فیض و استفاده می‌کردم علم او را چنان وسیع و گسترده و با ارزش دیدم که تمام آن اوراقی که همراه من بودند پر …

یکی از وزرای خلیفه عمر بن عبد العزیز – رضی الله عنه – شب هنگام برای ارائه ی مسائل حکومتی نزد ایشان رفت. در پایان کار، شروع به تعریف داستان و بحث های خصوصی کرد و در این هنگام خلیفه عمر بن عبدالعزیز از او خواست تا دست نگه دارد و برخاست و چراغ را خاموش نموده و چراغ دیگری …

بشر بن الحارث رحمه الله می فرماید: سخت ترین اعمال سه نوع هستند؛ بخشیدن مال در حالت تنگدستی. دوری از گناه در هنگام خلوت. گفتن سخن حق در نزد کسی که از او ترس وجود دارد یا به او امید هست. الإبتهاج بنور السراج للبلغیثی ٢/١٧٠

‏قال ابن تیمیه رحمه الله من تعوَّد معارضه الشرع بالرأی لا یستقر فی قلبه الإیمان هر کس به معارضه ی شرع با رأی ( مخالفت با شرع با استناد به نظرات خودش و یا غیر خودش ) عادت پیدا کند ایمان در قلبش استقرار پیدا نخواهد کرد [کتاب درء تعارض العقل والنقل]

مردان امتم کجا بودند و ما کجا؟ حفاظ بغداد روایت میکنند که: امام احمد را دیدیم که در بازار بغداد چند قطعه هیزم را خرید و ان را بر روی دوشش گذاشت. وقتی که مردم او را شناختند اهل تجارت تجارتشان و صاحب مغازه ها مغازیشان را ترک کردند و پیاده ها نیز بر سر راهش ایستادند و به او …

از حسن بصری نقل شده که: جهت عیادت نزد بیماری رفت، او را در سکرات مرگ دید، به مشکل و سختی های او نگاه کرد و در آن تأمل نمود، با رنگی دیگر به خانه اش بازگشت. زنش خطاب به او گفت: غذا حاضر است. امام در جواب گفت: شما غذا بخورید، من امروز صحنه ای را دیدم که تا …

قرطبی رضی الله عنه از یزید رقاشی نقل می کند که اینگونه با خودش به سخن می آید: نابود شو ای یزید، بعد از مرگ چه کسی برای تو نماز می خواند؟ بعد از مردن چه کسی برای تو روزه می گیرد؟ بعد از مردن چه کسی پروردگارت را خشنود و راضی می سازد؟ بعد می گوید: ای مردم چرا …

بعضی از نیاکان صالح میگویند: پروردگار هیچ پیامبری را مبعوث نکرده است مگر اینکه در شام بوده است… و اگر در شام مبعوث نشده به سوی آن هجرت کرده است… و در آخرالزمان علم و ایمان در شام مستقر میشود و نور نبوت در شام بیشتر و واضحتر از سایر سرزمینهای مسلمان نشین میباشد… الطائف المعارف (۸۸/۱)

قال مالک بن دینار رحمه الله: قولوا لمن لم یکن صادقًا لا یتعنّى صفه الصفوه ٣/ ٢٠١ مالک بن دینار رحمه الله میفرمایند: به آن شخصی که (با الله و دینش) صادق نیست بگویید خودش را خسته نکند

از وهبُ بنُ مُنبَّه روایت است که  ایشان میفرمود: از من سه نصیحت را به یاد داشته باشید بر حذر باشید از تبعیت از هوا و هوس و دوستان بد(ناباب) و اینکه فردی به (عبادات و اعمال خودش)خودش مغرور شود… [ السِّیر للذَّهبی  ۴ / ۵۴٩ ]

ابنُ القیِّم – رَحِمَهُ اللَّه -میفرمایند : هیچ چیزی همانند عُجْب و مغرور شدن به خود، اعمال صالح را فاسد نمیکند… [ الـفوَائِد || ١ / ١۵٢ ] توضیحات: عُجْب یعنی اینکه انسان با دیدن کمیت و یا کیفیت عبادات خود تعجب کند و به آنها مغرور شود…

حاتم الاصم رحمه الله میفرمایند: مصیبت دین از مصیبت دنیا بزرگتر (و سنگینتر) است… یکی از دخترهایم فوت کرد بیشتر از ده هزار نفر به من تسلیت گفتند… ولی یکی از نمازهای جماعتم را از دست دادم اما کسی به من تسلیت نگفت… مفتاح التأهب لدار القرار

از حسن بصری سؤال شد: آیا درست است که بعضی از مردم می گویند کسی که بگوید: لا اله الا الله داخل بهشت می شود؟ حسن بصری جواب داد: کسی که این کلمه را بگوید و حق آن را ادا کند و واجبات و شرایط آنرا بجا آورد داخل بهشت می شود. وهب بن منبه در جواب کسی که از …

ای مسلمانان: از اسباب جلب عذاب عمومی، غفلت و غرق شدن در لهو و بیهودگی است. در مسند از عقبه بن عامر ـ رضی الله عنه ـ از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ روایت شده است که فرمودند: «اگر دیدی خداوند به بنده‌ای با وجود گناهانش چیزهای دوست‌داشتنی از دنیا را می‌دهد، بدان که این استدارج …

علامه ابن القیم رحمه الله میفرمایند: این شش صفت از علامات نفاق هستند: کسالت هنگام پا شدن برای ادای نماز ریا در انجام نماز و به تأخیر انداختن آن و زود خواندن آن و کم ذکر کردن الله در آن(مثلا در سجده ها یک بار سبحان الله و بحمده گفتن) و تخلف از نماز جماعت(و نرفتن به آن) الصلاه وحکم …

زبَیْدٌ بن الحارث الْیَامِیُّ  – رحمه الله تعالى -میفرمایند: یک جمله از ابن مسعود مرا بیست سال ساکت کرد (باعث شد که سخن گفتنم به کمترین حد خودش برسد) هرکس که کلامش موافق فعلش نباشد پس فقط باید نفسش را توبیخ (سرزنش و تنبیه) کند. (عیون الأخبار) (٢٠۴/١)

بنُ  قُتَیْبَه – رَحِمَهُ الله تعالى -میفرمایند: قبلا جوینده ی علم (شرعی) می شنید تا یاد بگیرد و یاد می گرفت تا عمل کند و در دین الله فکر می کرد و جست و جو می نمود تا خود سود بگیرد و سود برساند ولی الان جوینده ی علم (شرعی) می شنود تا جمع کند و جمع می کند تا …

بعضی از پیشینیان میگویند : هنگامی که ابلیس و لشکریانش با هم جمع می شوند خوشحال شدنشان برای این سه عمل بی پایان است. مومنی که مومن دیگری را کشته است. و شخصی که بر کفر مرده است. و قلبی که ترس فقر در ان است. طریق الهجرتین لابن القیم(٣٣/١)

از سهل بن اسلم “رحمه الله” روایت است که: بکر بن عبدالله “رحمه الله” هرگاه کسی را می دید که” سنش از او بیشتر بود”، می گفت: این از من بهتر است،قبل از من خداوند را عبادت کرده است. و هنگامی که “جوانی” را می دید، می گفت: این از من بهتر است ،من بیشتر از او مرتکب گناه شده …

امام حافظ  ابن القَیِّم – رحمه الله تعالى -میفرمایند: بدون شک مؤمن متوکل بر الله متعال هنگامی که مردم برای (دشمنی با او و ضرر رساندن به او) چاره اندیشی می کنند الله متعال خود برای (نجات و ثباتش) چاره اندیشی می کند و او را یاری می دهد بدون اینکه خود (مومن) کاری انجام دهد… (إعلام الموقعین) (٢٢٠/٣)

امام ابن قیم رحمه الله میفرماید: هر کسی از انفاق مال خویش در راه پیروی از (امر) الله سبحانه وتعالی بخل ورزد به انفاقش در راه غیر الله مبتلا می شود در حالی که ضررمند است و همچنین کسی که نمی خواهد در راه خدا (با انجام طاعت و عبادت) خسته شود به خستگی در خدمت کردن به مخلوقاتش مبتلا …

هدهد ساعتی از حضور نزد سلیمان علیه السلام غایب شد (سلیمان علیه السلام)وعده داد که(اگر عذر موجهی نداشته باشد) او را عذاب دهد… ای کسی که عدم حضورت نزد الله تعالی به طول انجامیده آیا از غضبش در امانی؟؟؟ بدائع الفوائد۳/۲۲۸