اقوال سلف صالح

امام ابن قیم رحمه الله می فرماید: “فهذه ست صفات فی الصلاه من علامات النفاق: الکسل عند القیام إلیها, ومراءاه الناس فی فعلها, وتأخیرها, ونقرها, وقله ذکر الله فیها, والتخلف عن جماعتها.” ترجمه: “این شش صفت در نماز از علامات نفاق است: سستی به هنگام برپا شدن نماز، انجام آن برای مردم، به تاخیر انداختن نماز، عجله عجله خواندن نماز …

امام ابن قیم رحمه الله می فرماید : “فالراغب فی الشیء لا یرى عیوبه، حتى إذ زالت رغبته فیه أبصر عیوبه، فشده الرغبه غشاوه على العین، تمنع من رؤیه الشیء على ما هو به.”   [ الجواب الکافی : ۳۰۷ ] ترجمه : ” آنکه – مشتاقانه – خواهان چیزی باشد عیوب آن را نمی بیند، تا اینکه رغبتش زدوده شود، …

امام ابن تیمیه رحمه الله می فرماید: “الاستطاعه فی الشرع ” هی ما لا یحصل معه للمکلف ضرر راجح.”  [ مجموع الفتاوی : ۱۰۳/۱۴ ] ترجمه : “استطاعت در شرع به آن مقدار از توانایی گویند که همراه با آن – در انجام دستورات شرع – ضرری آشکار صورت نگیرد.

سیدنا عبد الله بن مسعود رضی الله عنه : “أبغض الکلام إلى الله أن یقول الرجل للرجل: اتق الله،فیقول: علیک نفسک”. ترجمه : ” مبغوض ترین سخن نزد الله این است که مردی به دیگری بگوید: تقوای الهی پیشه کن، و او نیز در جواب بگوید: به تو چه، به خودت برس! [سلسله الاحادیث الصحیحه ۲۹۳۹]

امام ابن تیمیه رحمه الله می فرماید: “وانتقال الإنسان من قول إلى قول لأجل ما تبین من الحق هو محمود فیه، بخلاف إصراره على قول لا حجه معه علیه.” [ مجموع الفتاوی : ۲۱۳/۲۰ ] ترجمه : “بر خلاف اصرار نمودن بر قولی که شخص هیچ حجتی برای آن ندارد، تغییر دیدگاه از قولی به قول دیگری به خاطر آنچه …

ابراهیم بن ادهم می فرماید: “الحزن حزنان : فحزن لک وحزن علیک،‏فالحزن الذی لک حزنک على الآخره وخیرها؛‏والحزن الذی علیک فحزنک على الدنیا وزینتها.”  [ الهم والحزن لابن أبی الدنیا ] ‏‎ترجمه : “حزن و اندوه آدمی دو نوع است : یکی از آن توست و دیگری بر علیه تو. آن حزنی که برای توست حزن و اندوهت به خاطر …

سلیمان بن سالم می گوید: زید بن سنان اسدی به من گفت: “اذا کان طالب قبل أن یتعلم مسأله فی الدین یتعلم الوقیعه فی الناس متیٰ یفلح؟!” ترجمه : ” طالب علم اگر قبل از یادگیری مساله ای در دین، در مورد مردم زبان درازی کند، چگونه رستگار خواهد شد؟! [ تدریب المدارک : ۱۰۴/۴ ]

امام ابن تیمیه رحمه الله می فرماید: “فمن جعل شخصا من الأشخاص غیر رسول الله صلى الله علیه وسلم من أحبه ووافقه کان من أهل السنه والجماعه ومن خالفه کان من أهل البدعه والفرقه – کما یوجد ذلک فی الطوائف من اتباع أئمه فی الکلام فی الدین وغیر ذلک – کان من أهل البدع والضلال والتفرق.” [ مجموع الفتاوی : …

امام ابو شامه مقدسی رحمه الله می فرماید : ” ولا ینبغی تخصیص العبادات بأوقات لم یخصصها بها الشرع فالمکلف لیس له منصب التخصیص، بل ذلک إلى الشارع.” [الباعث على إنکار البدع والحوادث ١۶۵ ] ترجمه : “شایسته نیست که عبادات را به زمان های خاصی که شریعت آن را تخصیص نداده است، تخصیص داد؛ چرا که منصب تخصیص عبادات …

امام ذهبی رحمه الله در کتاب خود سیر اعلام النبلاء کلماتی را از آخرین سخنان امام فخرالدین رازی رحمه الله در پایان عمرش بیان می کند،که فرمود: “لقد تأملت الطرق الکلامیه،والمناهج الفلسفیه،فما رأیتها تشفی علیلا،ولا تروی غلیلا،ورأیت أقرب الطرق طریقه القرآن.” ترجمه : “در مناهج کلامی و فلسفی بسیار اندیشیدم، اما در آن ها چیزی نیافتم که بیماری را شفا …

شیخ الإسلام ابن تیمیه رحمه الله می فرماید: “فالمبتدع هو من خالف أصلا من أصول أهل السنه رحمهم الله.” [ مجموع الفتاوی : ۴۸۵/۱۲ ] ترجمه : “مبتدع کسی است که با یکی از اصول اهل سنت – رحمهم الله – مخالفت کند.” اما با این وجود علما از خارج نمودن مردم از جماعت اهل سنت وجماعت بدون اقامه حجت …

سیدنا خالد بن ولید رضی الله عنه قرآن را به دست می گرفتند و می فرمودند : “لقد منعنی کثیراً من القراءه الجهادُ فی سبیل الله.” ترجمه : “جهاد در راه الله مرا از بسیار خواندن قرآن منع نمود.” [ ابن حجر در ” المطالب العالیه : ۲۷۷/۴ گفته صحیح است. ]

« قال أبو بکر بن عیاش : رأیت أبا إسحاق السّبیعی یبکی .. فقلت : یا أبا إسحاق ما یُبکیک ؟! قال : ذهبَت قُوَّتِی ، وذهبَت الصلاه منی ؛ ما أستطیع أن أصلی قائمًا إلا بالبقره وآل عمران » [ الثقات لابن حبان/ حدیث: ۴٩٩ ] ترجمه : «”ابوبکر بن عیاش می گوید : ابو اسحاق سبیعی را دیدم …

علما سه دوره و یا مرحله عقیدتی امام ابو الحسن اشعری رحمه الله را این چنین بیان نموده اند : “أولها: حال الاعتزال التی رجع عنها لا محاله. الحال الثانی: إثبات الصفات العقلیه السبع وهی: الحیاه, والعلم, والقدره, والإراده, والسمع, والبصر, والکلام. وتأویل الخبریه کالوجه والیدین والقدم والساق ونحو ذلک. الحال الثالث: إثبات ذلک کله من غیر تکییف, ولا تشبیه, …

امام ابن تیمیه رحمه الله می فرماید : «من قال: إنَّ ذات الله تحلّ فی قلوب الناس، فهو أکفر من النصارى، الذین خصّوا ذلک بالمسیح وحده» [ مجموع الفتاوى ۳۷۸/۱۸ ] ترجمه : ” هر کس بگوید : ذات الله در قلب های مردم حلول می کند ،از نصرانی هایی که حلول را تنها به مسیح نسبت می دادند کافرتر …

امام ابن جوزی رحمه الله به طلابش فرمود : ” إذا دخلتم الجنه ولم تجدونی بینکم فسألوا عنی وقولوا یارب : إن عبدک فلان کان یذکرنا بک ثم بکى رحمه الله.” ترجمه : “زمانی که وارد بهشت شدید و مرا در بین خود نیافتید،سراغم را بگیرید و به الله بگویید : یا رب فلان بنده ات ما را به یاد …

ابن ابی ملیکه می گوید : همراه با عبد الله بن عمرو در مجلسی نشسته بودیم که فرمود : “ابکوا، فإن لم تجدوا بکاء فتباکوا، لو تعلمون العلم لصلّى أحدکم حتى ینکسر ظهره، ولبکى حتى ینقطع صوته.” ترجمه : ” گریه کنید،و اگر اشکی نیافتید خود را به حالت گریستن بیندازید،که اگر آنگونه که شایسته است می دانستید،هر یک از …

سیدنا عثمان بن عفان رضی الله عنه می فرمایند : ” لَوْ أَنَّ قُلُوبَنَا طَهُرَتْ مَا شَبِعَتْ مِنْ کَلامِ رَبِّنَا،وَإِنِّی لأَکْرَهُ أَنْ یَأْتِیَ عَلَیَّ یَوْمٌ لا أَنْظُرُ فِی الْمُصْحَفِ ” [ الأسماء والصفات للبیهقی : ۵۲۸ ] ترجمه : “اگر قلب هایمان پاک می گشت هرگز از کلام پروردگارمان سیر نمی شد،و من بسیار برایم ناپسند و سخت است که …

امام ابن قیم رحمه الله می فرماید : “‏أهل السنه یترکون أقوال الناس ﻷجل السنه و أهل البدع یترکون السنه ﻷجل أقوال الناس.” [ الصواعق : ۱۶۰۳/۴ ] ترجمه : “اهل سنت به خاطر سنت ، به سخنان مردم پشت با می زنند .. اما اهل بدعت سنت را به خاطر سخنان مردم ترک می کنند.”

امام ابن قیم رحمه الله می فرماید : “الْإِخْلَاص هُوَ مَا لَا یُعلمهُ ملک فیکتبه وَلَا عَدو فیفسده وَلَا یعجب بِهِ صَاحبه فیبطله.” ترجمه : “اخلاص عبارت است از آنچه که هیچ فرشته ای به آن آگاه نیست تا آن را بنویسد و هیچ دشمنی نمی تواند آن را از بین برود،و بعلاوه صاحب آن نیز دچار عجب نمی شود …

حافظ ابن حجر عسقلانی رحمه الله می فرماید : ” فخطاب الموتى بالسلام فی قول الذی یدخل المقبره : السلام علیکم أهل القبور من المؤمنین لا یستلزم أنهم یسمعون ذلک : بل هو بمعنى الدعاء , فالتقدیر : اللهم اجعل السلام علیکم , کما نقدر فی قولنا الصلاه والسلام علیک یا رسول الله , فإن المعنى : اللهم اجعل الصلاه …

سول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند : «إن من أشراط الساعه أن یلتمس العلم عند الأصاغر» .  [ صحیح الجامع : ۲۲۰۷ ] ترجمه : « “از علامات قیامت کسب علم نزد صغائر است.” » “از سیدنا ابن مبارک رحمه الله در مورد اصاغر سوال شد فرمود : منظور اهل بدعت استـــــ.”

امام ابن قیم رحمه الله : ‏”من طلب العلم لیحیى به الإسلام فهو من الصدیقین ودرجته بعد درجه النبوه.” [ مفتاح دار السعاده ۱\ ۱۸۵ ] ترجمه : “هر کس به دنبال کسب علم برود تا بوسیله آن – امت – اسلام را زنده کند از صدیقین است،و مقام او بعد از درجه پیامبران می باشد.”

امام ابن مفلح رحمه الله از ابو الوفاء بن عقیل چنین نقل می کند : “من صدر اعتقاده عن برهان لم یبق عنده تلون.” [ الآداب الشرعیه : ۲۶۳/۱ ] ترجمه : ” هر کس اعتقادش برخواسته از دلیل و برهان باشد،دگرگونی برایش پیش نمی آید.”

امام ابن القیم رحمه الله تعالى می فرماید : “اذا اشتدت غربه الإسلام قل العلماء وغلب السفهاء. ” [ زاد المعاد : ۴۴۳/۳ ] ترجمه : “هرگاه غربت اسلام شدت بگیرد،علما کمیاب و سفیهان زیاد می شوند.”

عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الدَّیْلَمِیِّ  رحمه الله می فرماید : ” بَلَغَنِی أَنَّ أَوَّلَ ذَهَابِ الدِّینِ تَرْکُ السُّنَّهُ ، یَذْهَبُ الدِّینُ سُنَّهً سُنَّهً ، کَمَا یَذْهَبُ الْحَبْلُ قُوَّهً قُوَّهً ” . [ سنن الدارمی : ۵۸/۱ ] ترجمه : ” چنین به ما آموخته اند که اولین – پله پرتگاه – از بین رفتن دین،ترک سنت است .. دین – شخص …

امام سفیان ثوری رحمه الله می فرماید : “لیس شیء أقطع لظهر ابلیس من قول : #لا_إله_إلا_الله ” [ سیر أعلام النبلاء ] ترجمه : ” هیچ چیزی همانند قول لا اله الا الله کمر ابلیس را نمی شکند.”

ابو ادریس الخولانی می فرماید : ” لأنأرى فی المسجد نارا لا أستطیع إطفاءها، أحب إلی من أنأرى فیه بدعه لا أستطیع تغییرها “. [ الإعتصام : ۱۱۲/۱ ] ترجمه : “اگر در مسجد آتشی ببینم و نتوانم آن را خاموش کنم،برایم دوست داشتنی تر است از اینکه بدعتی در آنجا ببینم و نتوانم تغییرش بدهم.”

امام ابن رجب رحمه اللّٰه می فرماید : “لیس الخائف من بکیٰ و عصر عینیه؛و إنما الخائف من ترک مااشتهیٰ من الحرام اذا قدر علیه” ترجمه : “خاشع – و آنکه ادعای ترس از الله می کند – آن نیست که گریه و زاری کند؛بلکه خاشع – و خدا ترس واقعی – کسی است که حرام را آنگاه که قدرت …

ابن عساکر رحمه الله می فرماید: “اعلم یا أخی -وفقنا الله وإیاک لمرضاته،وجعلنا ممن یخشاه ویتقیه حق تقاته- أن لحوم العلماء رحمه الله علیهم مسمومه،وعاده الله فی هتک أستار منتقصیهم معلومه” [ تبیین کذب المفتری۳۰ ] ترجمه : “بدان ای برادرم – الله من و شما را به اسباب رضایتشان توفیق دهند و مارا از جمله کسانی قرار بدهند که …

یحیى بن معاذ رحمه الله می فرماید : “إن للتوحید نورأ وللشرک نارأ وإن نور التوحید أحرق سیآت الموحدین کما أن نار الشرک أحرقت حسنات المشرکین.” [ روح البیان – تفسیر حقی – : ۱۰۳/۶ ] ترجمه : “توحید دارای نوری است و برای شرک آتشی است،و همانا نور توحید پلیدی های موحدین را می سوزاند چنانچه آتش شرک حسنات …

قال الإمام ⁧ابن القیم رحمه الله  ⁩ صوت ⁧ القرآن یسکن النفوس ویطمئنها ویوقرها، وصوت الغناء یستفزها ویزعجها ویهیجها. ‏ ‏بدائع التفسیر (۲/۱۴۳). ابن قیم رحمه الله میفرماید : صدای قرآن نفسها را آرام و مطمئن و با وقار میکند و صدای ترانه آنها را تحریک و اذیت و مهییج میکند.

حافظ ابن رجب رحمه الله می فرماید : کان السلف لقله ذنوبهم یعدونها . قال ریاح القیسی رحمه الله : لی نیف وأربعون ذنبا قد استغفرت لکل ذنب مائه ألف مره. [ مجموعه الرسائل ۱-۳۶۴ ] ترجمه : سلف گناهانشان به قدری کم بود که آن را می شماردند . ریاح القیسی رحمه الله می فرماید : چهل و اندی …

امام ابن قیم رحمه اللّٰه می فرماید : “الکفر ذو أصل وشعب. فکما أن شعب الإیمان إیمان فشعب الکفر کفر, والحیاء شعبه من الإیمان, وقله الحیاء شعبه من شعب الکفر … والمعاصی کلها من شعب الکفر کما أن الطاعات کلها من شعب الإیمان.” * ترجمه : “کفر دارای شعب و اصولی است،و همانگونه که شعب ایمان؛ایمان نامیده می شود .. …

امام ابن تیمیه رحمه اللّٰه می فرماید : “فمن قال أو فعل ما هو کفر کفر بذلک وإن لم یقصد أن یکون کافرا إذ لا یقصد الکفر أحد إلا ما شاء الله.” * ترجمه : “هر کس سخنی بگوید یا فعلی انجام دهد که کفر – اکبر – باشد ، به سبب آن کافر می شود ، هر چند هم …

ابراهیم نخعی رحمه اللّٰه نابینا بود ؛ و شاگردش سلیمان بن مهران رحمه اللّٰه چشمانش بسیار ضعیف … ابن جوزی رحمه اللّٰه در کتاب خود [ المنتظم ] روایت می کند که روزی این دو بزرگوار در مسیر مرکز علمی کوفه بودند ، در مسیر امام نخعی رحمه اللّٰه علیه می فرماید : «ای سلیمان ! تو از راهی دیگر …

از سلف صالح روایت است که می فرمودند : “ضاحک معترف بذنبه، خیر من باک مدلّ على ربه.” [ أدب الدنیا والدین للماوردی ] ترجمه : “آنکه به گناهش معترف است و می خندد،بهتر از کسی است که گریه می کند اما در مقابل پروردگارش پر جرات است.”

امام ابن بطه عبکری رحمه اللّٰه : “من سمع الحق فأنکره بعد علمه له فهو من المتکبرین علی اللّٰه،ومن نصر الخطأ فهو من حزب الشیطان .” [ الإبانه : ۵۴/۲ ] ترجمه : “هرکس حق را بشنود و آن را انکار کند در حالیکه به آن آگاه است،از متکبرین در برابر اللّٰه متعال است،و هرکس اشتباهات را نصرت دهد از …

امام ابن قیم رحمه الله فرمود: خوشا بحال کسی که پرداختن به عیبش وی را از عیوب مردم غافل کرده، و وای بر آنکسی که عیب خود را فراموش کرده و به عیوب مردم پرداخته، اولی نشانه سعادت است و دومی نشانه شقاوت. طریق الهجرتین(ص : ۱۷۶)

امام شافعی رحمه الله تعالی فرموده اند : « مهمترین و سخت ترین اعمال ، این سه کارند : عطاء و بخشیدن مال ، با وجود فقر و تنگدستی . ورع و تقوا در خلوت . گفتن کلمه ی حق در مقابل کسیکه از او چشمداشت نیکی داری، یا از او میترسی. صفه الصفوه ۲ / ۱۹۷

ابن‌القیم رحمه‌الله میفرماید: بنده در پیشگاه پروردگارش دو ایستگاه دارد: آن‌گاه که در برابرش به نماز می‌ایستد. و روز قیامت که برای حساب‌رسی به اعمالش در برابر پروردگارش حاضر می‌گردد و می‌ایستد. آن‌کس که حق ایستگاه نخست را به‌جای آورد، ایستگاه دوم بر او آسان خواهد بود. و آن‌کس که حق ایستگاه نخست را ادا نکند، ایستگاه حساب‌رسی بر او …

امام شافعی رحمه الله می‌گوید: درودِ بسیار بر پیامبر صلی الله علیه وسلم در همه حال و بیشتر در روز جمعه یا شب آن برایم دوست‌داشتنی است، و خواندن سوره‌ی کهف را در شب و روز جمعه به سبب آنچه در این باره وارد شده دوست دارم. الأم: ۱/ ۲۳۹

چه خوب است همانطور که خوب سخن گفتن را می‌آموزیم، خوب گوش دادن را هم یاد بگیریم. خوب گوش دادن نشانه‌ی ادب است… عطاء بن ابی رباح رحمه الله می‌گوید: گاه شخص حدیثی را به من می‌گوید و من طوری به او گوش فرا می‌دهم که انگار آن را نشنیده‌ام، در حالی که پیش از به دنیا آمدنش آن را …

می‌گویند: «یک عمر فرصت و همه‌ی آینده در برابر توست»! اما آیا کسی تضمین می‌کند که این فرصت واقعا فراهم شود؟ ابن حبان می‌گوید: «عاقل آرزویش را طولانی نمی‌کند؛ زیرا کسی که اَمَلش (آرزویش) قوی شد، عملش ضعیف می‌شود و هرگاه اجلش فرا رسد، آرزویش فایده‌ای ندارد!» [روضه العقلاء: ۴۴]

عبدالله پسر محمد بن عبد الوهاب می‌گوید: «وأما قول من یقول: إن من تکلم بالشهادتین ما یجوز تکفیره، وقائل هذا القول لا بد أن یتناقض، ولا یمکنه طرد قوله، فی مثل من أنکر البعث، أو شک فیه، مع إتیانه بالشهادتین، أو أنکر نبوه أحد من الأنبیاء الذین سماهم الله فی کتابه، أو قال الزنى حلال، أو نحو ذلک، فلا أظن …