فقه

عَنْ عَائِشَهَ رضی الله عنها قَالَتْ: دَخَلَ أَبُو بَکْرٍ وَعِنْدِی جَارِیَتَانِ مِنْ جَوَارِی الأَنْصَارِ تُغَنِّیَانِ بِمَا تَقَاوَلَتِ الأَنْصَارُ یَوْمَ بُعَاثَ، قَالَتْ: وَلَیْسَتَا بِمُغَنِّیَتَیْنِ، فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ: أَمَزَامِیرُ الشَّیْطَانِ فِی بَیْتِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم وَذَلِکَ فِی یَوْمِ عِیدٍ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم: «یَا أَبَا بَکْرٍ، إِنَّ لِکُلِّ قَوْمٍ عِیدًا وَهَذَا عِیدُنَا». عایشه رضی الله عنها …

۱- یا به صورت زوج تکبیر می‌‌گوید: «اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاللَّهُ أَکْبَرُ، اللَّهُ أَکْبَرُ وَلِلَّهِ الْحَمْدُ». ۲- یا اینکه به صورت فرد تکبیر می‌‌گوید: «اللَّهُ أَکْبَرُ، اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاللَّهُ أَکْبَرُ، اللَّهُ أَکْبَرُ، اللَّهُ أَکْبَرُ وَلِلَّهِ الْحَمْدُ». ۳- یا اینکه در بخش اول به صورت فرد و در بخش دوم …

۱- در عید فطر وقت تکبیر از شب عید آغاز می‌‌شود و تا خوانده شدن نماز عید ادامه دارد. ۲- در عید قربان وقت تکبیر از آغاز روز اول ذی‌‌الحجه شروع شده و تا غروب خورشید روز سیزدهم ادامه دارد.

سنت است عموم مسلمانان در ایام عید، در خانه و بازار و در مسیر راه و مساجد و … تکبیر بگویند. اما زنان در حضور افراد بیگانه با صدای بلند تکبیر نمی‌‌گویند.

چون عید روز جمعه باشد، هرکس نماز عید را بخواند، نماز جمعه از وی ساقط می‌‌شود و به جای نماز جمعه، نماز ظهر می‌‌خواند. اما امام و کسی‌که نماز عید را نخوانده است باید نماز جمعه را بخواند. و اگر امام در نماز عید، یکی از تکبیرات اضافی را فراموش کند و قرائت را شروع کند، تکبیر فراموش شده ساقط …

چون امام سلام داد، رو به مردم خطبه بخواند. در این خطبه حمد و ثنای الله متعال گفته و به شکرگزاری پرداخته و تکبیر بگوید. و مردم را به عمل به شریعت و پایبندی به اطاعت از الله و پرهیز از نافرمانی او تعالی تشویق کند. در عید قربان مردم را به قربانی کردن تشویق کند و احکام قربانی را …

چون وقت نماز عید فرا رسید امام حاضر شده و دو رکعت نماز بدون اذان و اقامه بخواند. به این صورت که دو رکعت اول هفت یا نه تکبیر با تکبیر احرام می‌‌گوید و در رکعت دوم پس از قیام، پنج تکبیر می‌‌گوید. سنت است که بعد از خواندن سوره‌‌ی فاتحه به صورت جهری، در رکعت اول سوره‌‌ی (اعلی) و …

۱- سنت این است که نماز عید در بیابان نزدیک شهر خوانده شود. و چون نمازگزار به محل نماز رسید مشغول ذکر الله شود. نماز عید در مساجد خوانده نمی‌‌شود مگر به دلیل عذری چون باران یا سرما یا مشقت و مشکلاتی از این قبیل؛ مگر در مکه که نماز عید در مسجدالحرام خوانده می‌‌شود. ۲- برای کسی‌که وارد مصلای …

۱- سنت است کسی‌که در نماز عید شرکت می‌‌کند، نظافت کند و بهترین لباسش را بپوشد و از عطر و خوشبویی استفاده کند. و در واقع به مناسبت این روز اظهار شادی و سرور کند. زن‌‌ها نباید آرایش کنند و از عطر استفاده کنند اما همراه مردان برای نماز عید خارج شوند. و زنانی که در حالت عادت ماهیانه هستند، …

وقت نماز عید از ارتفاع خورشید به اندازه‌‌ی یک نیزه آغاز می‌‌شود و تا زوال خورشید ادامه دارد. اما اگر تا زوال خورشید از عید بودن روز عید مطلع نشدند و پس از زوال متوجه عید شدند، نماز عید را فردای آن روز در وقت مشخص آن می‌‌خوانند. و در عید قربان جز بعد از نماز عید، قربانی نمی‌‌کنند.

نماز عید بر هر مرد و زن مسلمان سنت موکده می‌‌باشد. الله متعال می‌‌فرماید: ﴿فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَٱنۡحَرۡ٢﴾ [الکوثر: ۲]. «[ای پیامبر،] به راستی که ما خیرِ بی‌نهایت [از جمله حوض کوثر در بهشت را] به تو عطا کردیم».

نماز عید فطر پس از اتمام روزه‌‌ی ماه رمضان و نماز عید قربان بعد از ادای فریضه‌‌ی حج و پایان یافتن ده روز ابتدای ذی‌‌الحجه، از محاسن اسلام می‌‌باشد. مسلمانان این دو عید را پس از این دو عبادت بزرگ برای شکرگزاری از الله متعال انجام می‌‌دهند. عَنْ أَنَسٍ رضی الله عنه قَالَ: قَدِمَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم …

عید عبارت از روزهایی است که (هر سال) تکرار می‌‌شوند و شریعت آن‌ها را عید قرار داده است. در اسلام سه عید وجود دارد: ۱- عید هفتگی که روز جمعه هر هفته است که پیش‌‌تر به آن پرداخته شد. ۲- عید فطر؛ اولین روز شوال هر سال. ۳- عید قربان؛ دهمین روز ماه ذی‌‌الحجه از هر سال.

خطبه‌‌های رسول الله صلی الله علیه وسلم دو گونه بود: الف) خطبه‌‌های راتبه یا همان خطبه‌‌هایی که همیشه خوانده می‌‌شد؛ مانند خطبه جمعه و استسقاء و کسوف. در نماز جمعه دو خطبه قبل از نماز خوانده می‌‌شود و در نماز عید و کسوف تنها یک خطبه بعد از نماز خوانده می‌‌شود. و در نماز استسقاء یک خطبه قبل از نماز …

حکم جمع شدن برای انواع عبادات به دو گونه است: الف) سنت مؤکده: یا واجب است مانند نمازهای پنج‌گانه و جمعه؛ و یا سنت است مانند نماز دو عید فطر و قربان و تراویح و نماز کسوف و استسقاء؛ تمام این موارد سنت مؤکده است که شایسته محافظت و مداومت می‌‌باشند. ب) آنچه سنت مؤکده نیست مانند جمع شدن برای …

دعا کردن به هنگام ختم قرآن در نماز، اصل و اساسی از سنت نبوی ندارد و نیز از هیچ‌یک از صحابه ثابت نشده است. اما دعا کردن به هنگام ختم قرآن و بیرون از نماز، از انس رضی الله عنه ثابت است. پس انجام و ترک آن اختیاری است. و دعای مخصوصی برای ختم قرآن وجود ندارد. بنابراین هرکس می‌‌تواند، …

سزاوارتر از همه به امامت نماز تراویح در رمضان، کسی است که از بهترین قرائت و بهترین حفظ برخوردار باشد. در صورتی که امام حافظ نباشد، از روی مصحف بخواند. اما قرائت مصحف از روی موبایل، ممنوع است؛ زیرا با هیأت نماز و وقار مناجات، منافات دارد و احتمال هرگونه اشکالی چون قطع شدن موبایل یا … می‌‌رود و تنها …

۱- نماز تراویح در ماه رمضان پس از نماز عشا تا طلوع فجر خوانده می‌‌شود و برای مردان و زنان سنت است. و سنت این است که امام نماز تراویح را یازده رکعت بخواند -و این تعداد رکعات افضل است- و گاهی سیزده رکعت بخواند اما در ده روز آخر رمضان قیام و رکوع و سجده را طولانی کند؛ زیرا …

عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إِیمَانًا وَاحْتِسَابًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ».[۱]‌ از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «هرکس با ایمان و امید ثواب، – شب‌های- رمضان را در عبادت سپری کند، گناهان گذشته وی بخشیده می‌‌شود». [۱]– …

نماز تراویح سنت موکده است و از عمل رسول الله صلی الله علیه وسلم و عملکرد صحابه y ثابت می‌‌باشد. نماز تراویح از جمله نوافلی است که خواندن آن در رمضان و بعد از نماز عشا مشروع شده است. چنین نام گرفته چون نمازگزاران بین هرچهار رکعتِ آن، استراحت نموده و قرائت در نماز را طولانی می‌‌کردند. بهترین نماز انسان …

هرکس از خواندن نماز وتر خواب رفت یا فراموش کرد، هرگاه که بیدار شد یا به یادش آمد، بخواند. اگر قضای آن را بین اذان صبح و اقامه به جای آورد آن را به همان صورتی که شب می‌خواند – تعداد رکعات فرد – بخوانَد؛ اما در روز قضای آن را به صورت شفع – زوج – بخواند، نه فرد. …

کسی‌که در سفر در جایی اتراق کرد، وتر بخواند و کسی‌که در سفر بر ماشین، قطار، هواپیما یا کشتی سوار باشد، سنت است که نماز وترش را بر سواری و هنگام تکبیر اول رو به قبله بخواند، البته اگر میسر شد. و گرنه به هر جهتی که ممکن بود، ایستاده بخواند و اگر نتوانست نشسته و با سرش اشاره کند. …

در غیر نماز وتر قنوت مشروع نیست، مگر اینکه بر مسلمانان مصیبتی فرود آید. آن‌گاه سنت است که امام یا فرد تنها در نمازهای فرض پس از رکعت آخر و گاهی قبل از رکوع قنوت بخواند و همچنان ادامه دهد تا اینکه الله آن بلا را دور کند. اما قنوت در نماز صبح در هنگام غیر مصیبت به صورت دایمی …

هرگاه مثلاً سه رکعت می‌خواند، پس از قیامِ رکعت سوم یا پس از پایان قرائت قبل از رکوع، دست‌هایش را بلند کند و حمد و ثنای الله را به‌جای آورَد. سپس بر پیامبر صلی الله علیه وسلم درود بفرستد و هرچه خواست، دعای مأثور بخواند، مانند این دعا: «اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیمَنْ هَدَیْتَ، وَعَافِنِی فِیمَنْ عَافَیْتَ، وَتَوَلَّنِی فِیمَنْ تَوَلَّیْتَ، وَبَارِکْ لِی …

گاهی در نماز وتر قنوت خوانده شود. کسی‌که خواست بخواند و هرکس خواست ترک کند. افضل این است که بیش‌تر اوقات، قنوت ترک شود. از پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت نشده که در نماز وتر قنوت خوانده باشد.

مسلمان نماز وتر را پس از نماز تهجد بخواند. اگر ترسید که از خواب بیدار نمی‌شود، قبل از خوابش وتر بخواند؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «مَنْ خَافَ أَنْ لَا یَقُومَ مِنْ آخِرِ اللَّیْلِ فَلْیُوتِرْ أَوَّلَهُ، وَمَنْ طَمِعَ أَنْ یَقُومَ آخِرَهُ فَلْیُوتِرْ آخِرَ اللَّیْلِ، فَإِنَّ صَلَاهَ آخِرِ اللَّیْلِ مَشْهُودَهٌ، وَذَلِکَ أَفْضَلُ».[۱] «هرکس بیم دارد که آخر شب بیدار …

۱٫ حداقل وتر یک رکعت و حداکثرش یازده یا سیزده رکعت است که دو رکعت، دو رکعت خوانده می‌شود، و سپس با یک رکعت پایان می‌یابد. به خاطر عمل نمودن به سنت و همه‌ی موارد جایزش به همه، عمل نماید و بر یازده رکعت مداومت کند. ۲٫ کمترین رکعات کامل آن سه رکعت با دو سلام و گاهی هم با …

وقت وتر پس از نماز عشا تا طلوع فجر دوم است و برای کسی‌که مطمئن است، بیدار می‌شود، آخر شب بهتر است. عَنْ عَائِشَهَ، قَالَتْ: «مِنْ کُلِّ اللَّیْلِ قَدْ أَوْتَرَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم مِنْ أَوَّلِ اللَّیْلِ، وَأَوْسَطِهِ، وَآخِرِهِ، فَانْتَهَى وِتْرُهُ إِلَى السَّحَرِ».[۱] عایشه رضی الله عنها می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم در تمام بخش‌های شب، …

وتر سنت مؤکده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم با گفتار و کردارش به آن تشویق نمود و در اقامت و سفر، آن را به جای آورده است. عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه قَالَ: أَوْصَانِی خَلِیلِی صلی الله علیه وسلم بِثَلاَثٍ لاَ أَدَعُهُنَّ حَتَّى أَمُوتَ: «صَوْمِ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ، وَصَلاَهِ الضُّحَى، وَنَوْمٍ عَلَى وِتْرٍ».[۱] ابوهریره رضی …

سنت است که انسان هنگام خوابیدن نیت نماز شب داشته باشد. اگر خواب بر او غلبه کرد و بلند نشد، برایش پاداش نیت نوشته می‌شود و خوابش از جانب الله کریم و رحیم برایش صدقه به شمار می‌آید. هرگاه برای تهجد بلند شد، خواب را از چهره‌اش پاک کند و ده آیه‌ از آخر سوره‌ی آل عمران بخواند: ﴿إِنَّ فِی …

وقت نماز تهجد پس از نماز عشا تا طلوع فجر دوم است. برترین نماز شب در یک سوم آخر شب است. باید شب را به چند بخش تقسیم کرد؛ در ثلث اول از بخش دوم برخیزد، سپس آخر شب بخوابد یا شب را به شش بخش تقسیم کند و در بخش چهارم و پنجم بلند شود. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ …

یازده یا سیزده رکعت با وتر است. بیش‌ترین عمل رسول الله صلی الله علیه وسلم یازده رکعت بوده است.

مناسب است که مسلمان بر نماز شب حریص باشد و آن را ترک نکند. پیامبر صلی الله علیه وسلم شب زنده‌داری می‌کرد، طوری که پاهای‌شان ورم می‌کرد. فَقَالَتْ عَائِشَهُ ل: لِمَ تَصْنَعُ هَذَا یَا رَسُولَ اللَّهِ، وَقَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَمَا تَأَخَّرَ؟ قَالَ: «أَفَلاَ أُحِبُّ أَنْ أَکُونَ عَبْدًا شَکُورًا…».[۱] عایشه رضی الله عنها گفت: ای رسول الله، …

سنت است که مسلمان پس از نماز عشا با وضو و زود بخوابد تا برای نماز شب با نشاط باشد. و سنت است که هرگاه خروس در آخر شب بانگ سر داد، بلند شود. عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «یَعْقِدُ الشَّیْطَانُ عَلَى قَافِیَهِ رَأْسِ أَحَدِکُمْ إِذَا هُوَ نَامَ ثَلاَثَ عُقَدٍ یَضْرِبُ …

عَنْ جَابِرٍ رضی الله عنه قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم یَقُولُ: «إِنَّ فِی اللَّیْلِ لَسَاعَهً لَا یُوَافِقُهَا رَجُلٌ مُسْلِمٌ، یَسْأَلُ اللهَ خَیْرًا مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ، إِلَّا أَعْطَاهُ إِیَّاهُ، وَذَلِکَ کُلَّ لَیْلَهٍ».[۱] از جابر رضی الله عنه روایت شده است که گفت: از پیامبر صلی الله علیه وسلم شنیدم که می‌فرمود: «در شب، لحظه‌ای است که اگر …

نماز شب از برترین اعمال است و از نمازهای نفل روز با فضیلت‌تر است؛ زیرا اخلاص در آن، به خاطر مخفی بودن، بیش‌تر است و سختی ترک خواب، و شیرینی لذت مناجات با پروردگار عزیز و گرامی را به همراه دارد. آخر شب برترین زمان شب است؛ زیرا نزول الله به آسمان دنیا در همان موقع است. الله می‌فرماید: ﴿إِنَّ …

نماز شب جزو مطلق نوافل و سنت مؤکده است. کسی‌که آن را بخواند، الله از او تعریف نموده و به پیامبرش نیز دستور داده تا این نماز را بخواند و پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز خواند و آن را برای امتش مشروع کرد و ترغیب و تشویق‌شان نمود. الله متعال می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡمُزَّمِّلُ١ قُمِ ٱلَّیۡلَ إِلَّا قَلِیلٗا٢ نِّصۡفَهُۥٓ أَوِ …

در نمازهای مستحبی جایز است که فرد با وجود توانایی بر ایستادن بنشیند، گرچه ایستاده نماز خواندن بهتر است. اما در نمازهای فرض، قیام رکن است، مگر کسی‌که نمی‌تواند بایستد، هرگونه که می‌تواند نماز بخواند. کسی‌که بدون عذر، نماز نفل را نشسته بخواند، نصف پاداش نماز ایستاده به او می‌رسد. البته اگر معذور باشد، اجر ایستاده به او می‌رسد. معذور …

خواندن نماز مستحبی مطلقاً در شبانه روز دو رکعت، دو رکعت جایز است و بهترین آن نماز شب است. عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم: «أَفْضَلُ الصِّیَامِ، بَعْدَ رَمَضَانَ، شَهْرُ اللهِ الْمُحَرَّمُ، وَأَفْضَلُ الصَّلَاهِ، بَعْدَ الْفَرِیضَهِ، صَلَاهُ اللَّیْلِ».[۱] ابوهریره رضی الله عنه می‌گوید: من از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم …

کسی‌که به خاطر عذری سنت‌های رواتبش فوت شد، سنت است که قضای آن را به جای آورَد. اگر بدون عذر بود، قضایی به جای نیاورد. و کسی‌که فراموش کرد، هرگاه به یادش آمد، قضا بیاورد. کسی‌که دو رکعت سنت صبح از او فوت شد، بهتر است که ربع ساعت پس از طلوع خورشید یا پس از نماز صبح آن دو …

دو رکعت سنت صبح از بقیه سنت‌ها بیشتر مورد تاکید قرار گرفته است و دارای فضیلت بزرگی است که در اقامت و سفر، خواندنش مسنون است. عَنْ عَائِشَهَ رضی الله عنها عَنِ النَّبِیِّ ج، قَالَ: «رَکْعَتَا الْفَجْرِ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَمَا فِیهَا».[۱] عایشه رضی الله عنها روایت می‌کند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «دو رکعت سنت صبح از دنیا …

سنت‌های رواتب بر دو قسم‌اند: ۱٫ مؤکده که دوازه رکعت‌اند: ۱- چهار رکعت قبل از نماز ظهر ۲- دو رکعت بعد از نماز ظهر ۳- دو رکعت بعد از نماز مغرب ۴- دو رکعت بعد از عشا ۵- دو رکعت قبل از فرض صبح. عَنْ أُمِّ حَبِیبَهَ رضی الله عنها زَوْجِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم أَنَّهَا قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ …

نماز مستحب به اقسام زیر تقسیم می‌شود: سنت‌های راتبه، نماز تهجد، نماز وتر، نماز تراویح، نماز دو عید، نماز کسوف و خسوف، نماز استسقا، نماز ضحی (چاشت)، نماز استخاره، که اکنون بیان می‌شوند.

قاعده چنین است: هر نمازی که وابسته به سببی باشد، اگر از سببش تأخیر شود، و نماز فوت شود، در اوقات نهی نیز مشروع است، مانند نماز کسوف، تحیت المسجد و امثال آن. و اگر نماز فوت نمی‌شود، در اوقات نهی نیز مشروع نیست، مانند نماز استسقا.  

نمازهایی که سبب دارند، هنگام وجود سبب، در هر وقتی حتی وقت نهی و جز آن نیز خوانده می‌شوند. برخی از این نمازها فرض عین، فرض کفایه، سنت مؤکده و مستحب هستند که از جمله عبارت‌اند از: قضای نمازهای فرض از کسی‌که خواب رفته یا فراموش کرده است، نماز جنازه، نماز کسوف (خورشید گرفتگی)، دو رکعت وضو، تحیت المسجد، دو …