معنی بعث و حقیقت آن (۱)

بعث در کلام عرب بر دو وجه می‌آید:۱٫ به معنی ارسال کردن است. الله تعالی می‌فرماید: ﴿ثُمَّ بَعَثۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِم مُّوسَىٰ﴾ [الأعراف: ۱۰۳]. «سپس بعد از آن‌ها موسی را فرستادیم». ۲٫ به معنی تحریک و برانگیختگی است. گفته می‌شود شتر را تحریک کرد پس او شورید. و از آن جمله زنده شدن مرده است که به صورت زنده شدن آن‌ها و خارج شدنشان از قبرها می‌باشد. الله تعالی می‌فرماید: ﴿ثُمَّ بَعَثۡنَٰکُم مِّنۢ بَعۡدِ مَوۡتِکُمۡ﴾ [البقره: ۵۶]. «سپس بعد از مردنتان شما را زنده می‌کنیم».

بعث در شریعت بدین معنی است که خداوند مردگان را زنده می‌کند و از قبرهایشان خارج می‌گرداند.

و حقیقت زنده شدن این است که الله تعالی اجساد قبرها را که در آن حل شده‌اند، جمع می‌کند و به قدرت خود آن را برمی‌گرداند همانگونه که بود سپس به سوی آن ارواح را برمی‌گرداند و آن‌ها را به سوی مشحر برای حکم نهایی سوق می‌دهد. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَضَرَبَ لَنَا مَثَلٗا وَنَسِیَ خَلۡقَهُۥۖ قَالَ مَن یُحۡیِ ٱلۡعِظَٰمَ وَهِیَ رَمِیمٞ ٧٨ قُلۡ یُحۡیِیهَا ٱلَّذِیٓ أَنشَأَهَآ أَوَّلَ مَرَّهٖۖ وَهُوَ بِکُلِّ خَلۡقٍ عَلِیمٌ ٧٩﴾ [یس: ۷۸-۷۹]. «و برای ما مثل می‌آورد و خلقت خود را فراموش کرده است گفت کیست که این استخوان‌ها را بعد از اینکه پوسیده است، زنده کند».

و از حذیفه رضی الله عنه روایت است که رسول الله  صلی الله علیه و سلم فرمودند: «إِنَّ رَجُلًا حَضَرَهُ الْمَوْتُ لَمَّا أَیِسَ مِنْ الْحَیَاهِ أَوْصَى أَهْلَهُ إِذَا مُتُّ فَاجْمَعُوا لِی حَطَبًا کَثِیرًا ثُمَّ أَوْرُوا نَارًا حَتَّى إِذَا أَکَلَتْ لَحْمِی وَخَلَصَتْ إِلَى عَظْمِی فَخُذُوهَا فَاطْحَنُوهَا فَذَرُّونِی فِی الْیَمِّ فِی یَوْمٍ حَارٍّ أَوْ رَاحٍ فَجَمَعَهُ اللَّهُ فَقَالَ لِمَ فَعَلْتَ قَالَ خَشْیَتَکَ فَغَفَرَ لَهُ»^[۱] «مردی در آستانه مرگ قرار گرفت و وقتی از برگشت به زندگی دنیا نا امید شد به خانواده‌اش وصیت کرده که: وقتی مْردم چوب بسیاری برایم گرد آورید سپس آتشی روشن کنید تا گوشتم را از بین ببرد و به استخوانهایم برسد، جسدم را بردارید و آن را خُرد کنید و در روزی بسیار گرم یا روزی که باد بوزد در دریا اندازید. خداوند جسمش را جمع کرد و به او فرمود: چرا چنین کردی؟ گفت: به خاطر ترس از تو. پس خداوند او را بخشید».

آیه و حدیث بر این امر دلالت دارند که الله تعالی اجساد را برمیگرداند و آنچه جدا شده و در زمین حل شده‌اند را جمع می‌کند تا آنجا که به حالت اول همانگونه که بود برمی گرداند پس ارواحشان را به آن برمی گرداند. پاک و منزه است الله تعالی از اینکه چیزی او را ناتوان کند و او بر هر چیزی تواناست.

[۱] صحیح البخاری برقم (۳۴۷۹).