اجتهاد به لحاظ حکم شرعی، چند نوع است، در بعض مواقع اجتهاد فرض عین است، و این هنگامی است که کسی میتواند در مورد اتفاقی جدید که حکم شرعی آن را نمیتوان مشخص کرد، اجتهاد کند یا هنگامی که درمورد اتفاقی جدید که افتاده است از او سئوال میشود و ترس از ترک اجتهاد و حکم شرعی آن بشود و همین طور بدون حکم شرعی باقی بماند. دراین دوحالت اجتهاد بر آن شخص فرض عین است.
و بعضی وقتها اجتهاد فرض کفایه است، و این هنگامی است که از کسی در مورد مسألهای که حکم آن مشخص نشده است و میتواند اجتهاد کند با وجود مجتهدین دیگر سئوال شود، هرگاه یکی از مجتهدین در مورد مساله مذکور فتوی بدهد، گناه عدم اجتهاد از دیگران ساقط میشودولی اگر همگی آنان اجتهاد را ترک کنند، جملگی مرتکب گناه میشوند، گاهی اوقات اجتهاد مندوب یا سنت است، البته این مورد زمانی است که مجتهد درباره حکم مسألهای که ممکن است اتفاق بیفتد یا اینکه در موردآن از او سئوال شود، بحث و تحقیق کند.