دلایل یگانگی الله تعالی

دلایل یگانگی الله تعالی

ادلّۀ فراوانی دلالت بر یگانگی الله Uدارند و گواهی الله تعالی برای خودش کافی است که می­فرماید:

﴿شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِکَهُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ ۚ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ﴾ [آل­عمران: ۱۸]

«الله گواهی داده که معبودی [بر حق] جز او نیست و فرشتگان و صاحبان دانش [نیز بر این مطلب گواهی می‌دهند] در حالی ‌که [الله متعال در جهان هستی] قیام به عدالت دارد، معبودی [بر حق] جز او نیست، که توانمند حکیم است».

فطرت، شریعت، عقل و حسّ و واقع نیز دلالت بر یگانگی الله متعال در آفرینش و روزی­دادن و اینکه تنها او شایستۀ عبادت است، می­کنند.

تمامی این دلایل، بیانگر وجود الله Iبوده و بر انواع سه­گانۀ توحید دلالت دارند؛ یعنی توحید ربوبیّت، توحید الوهیّت و توحید اسماء و صفات که لازم و ملزوم یکدیگرند و کسی که در یکی از آن‎ها دچار شرک شود، در بقیّه نیز مشرک می­گردد.

به عنوان نمونه، اگر فردی غیرالله را برای کاری که تنها الله تعالی توان انجامش دارد، فرا خواند، این عملش عبادتی است که متوجّه غیرالله شده و شرک در توحید الوهیّت به شمار می­رود.

درخواست چنین فردی نشان می­دهد که وی اعتقاد دارد غیرالله به همراه الله تعالی در انجام این کار شریک و صاحب اختیار است و توان انجام آن را دارد که این عمل، شرک در توحید ربوبیّت محسوب می­شود.

علاوه بر این، وی اعتقاد داشته که غیرالله درخواستش را می­شنود و به همین علّت وی را فرا خوانده است و این عمل، شرک در توحید اسماء و صفات به شمار می­رود، چون فکر می­کند که فرد خوانده­شده، تمامی صداها و شنیدنی­ها را می­شنود و نزدیکی یا دوری مانع از شنیدنش نمی­شود. بنابراین دانستیم که شرک در توحید الوهیّت، متضمّن شرک در توحید ربوبیّت و اسماء و صفات است.[۱]

در مباحث بعدی، دلایل توحید با بررسی دلیل عقلی و حسّی به طور گسترده بیان خواهد شد.

قبلاً در مبحث: اسلام دین فطرت است و اینکه بنا بر قول صحیح، مراد از فطرت مذکور در قرآن، دین اسلام است، مطالبی دربارۀ فطرت بیان گردید.

دلالت شریعت نیز بر توحید و ایمان به الله تعالی روشن و مشخّص است. آنچه پیامبران bآورده­اند و در کتاب­های آسمانی بیان شده است، به طور قطع بیانگر یگانگی الله متعال هستند. تمامی کتاب­های آسمانی دلالت بر این موضوع دارند؛ احکامی که متضمّن مصالح دنیوی و اخروی بندگان است؛ مانند نماز، زکات، حج و … و نیز اخبار هستی و امور غیب که واقعیّت و تجربه گواه بر صداقت آن‎هاست؛ تمامی این موارد نشان می‌دهند که امور مذکور، از جانب پروردگاری حکیم و دانا و شایستۀ عبادت و بی­همتاست.[۲]

در این زمینه، دلایل بی­شماری وجود دارد که برخی از آن‎ها در لابلای بسیاری از مطالب این بخش، بیان خواهد شد.

[۱]– نک: أعلام السّنّه المنشوره، ص ۷۷، شمارۀ سؤال: ۷۳٫

[۲]– نک: رسائل فی العقیده، صص ۱۱- ۱۲٫