یکی از اصول مهم و بزرگ ایمان، ایمان به قدر است

یکی از اصول مهم و بزرگ ایمان، ایمان به قدر است. الله تعالی می­فرماید:

﴿إِنَّا کُلَّ شَیْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ۴۹﴾ [القمر: ۴۹]

«بی‌گمان ما همه چیز را به ‌اندازه [بر اساس تقدیر] آفریدیم».

﴿وَکَانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَرًا مَّقْدُورًا﴾ [الأحزاب: ۳۸]

«و فرمان الله حساب­شده و دقیق است».

﴿وَخَلَقَ کُلَّ شَیْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیرًا﴾ [الفرقان: ۲]

«پس اندازۀ هر چیز را چنان که می‌باید؛ معیّن کرده است».

مسلم در صحیح خود[۱] از ابوهریره چنین روایت می­کند: «مشرکان قریش نزد رسول الله  آمده و با وی، دربارۀ قدر مخاصمه کردند و از این رو، آیات زیر نازل شد:

﴿إِنَّ الْمُجْرِمِینَ فِی ضَلَالٍ وَسُعُرٍ۴٧ یَوْمَ یُسْحَبُونَ فِی النَّارِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَّ سَقَرَ۴٨ إِنَّا کُلَّ شَیْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ۴۹﴾ [القمر: ۴۷-۴۹]

«بی‌گمان گناهکاران در گمراهی و دیوانگی هستند. روزی‌که بر چهره‌هایشان، در آتش [جهنّم] کشیده شده [و به آنان گفته می‌شود:] [طعم] آتش دوزخ را بچشید. بی‌گمان ما همه چیز را به ‌اندازه [بر اساس تقدیر] آفریدیم».

کسی که به قدر ایمان نداشته باشد، به الله Uنیز ایمان ندارد. امام احمد می­گوید: «قدر، قدرت الهی است».[۲]

بنابراین انکار قدر به معنای انکار قدرت الله متعال است و انکار صفاتش یا یکی از آن‎ها، با ایمان به الله تعالی منافات دارد، زیرا یکی از اصول ایمان به اللهU، ایمان به تقدیرهایش است.

ابن عبّاس  می­گوید: «قدر نظام توحید است و هر کس که الله متعال را یگانه بداند و به قدر ایمان آورد، این ریسمان محکمی است که هرگز گسسته نمی­شود، ولی فردی که الله تعالی را یگانه بداند، امّا قدر را تکذیب نماید، توحید را نقض کرده است».[۳]

عوف می­گوید که از حسن چنین شنیدم: «کسی که قدر را تکذیب کند، اسلام را انکار کرده است. همانا الله   تقدیرهایی را مقدّر ساخت و مخلوقات را بر اساس قدر آفرید، اجل­ها را با قدر تقسیم نمود، روزی­ها را بر اساس تقدیر قسمت کرد، مصیبت­ها را با قدر تقسیم نمود و سلامتی­ها را بر پایۀ تقدیر قسمت کرد».[۴]

ایمان به قدر، از بزرگ­ترین ویژگی­های عالمانِ به آن است. ابن جریر در تفسیر خود، از ابن عبّاس  نقل نموده که دربارۀ آیۀ: ﴿إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ﴾ [فاطر: ۲۸]؛ «از میان بندگان الله، فقط دانایان از او می‌ترسند»، می­گفت: مراد کسانی هستند که می­گویند:

﴿أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ﴾ [الطّلاق: ۱۲]

«همانا الله بر هر چیزی تواناست».

علاوه بر مواردی که بیان گشت، در مبحث رکن ششم از ارکان ایمان؛ یعنی ایمان به قدر، توضیحات بیشتری دربارۀ قدر و آثار و نتایج پسندیده و شایستۀ آن بیان خواهد.

[۱]– شمارۀ حدیث: ۲۶۵۶٫

[۲]– منهاج السّنّه، شیخ الإسلام ابن تیمیّه، ج ۳، ص ۲۵۴؛ شفاء العلیل، ابن قیّم، ص ۲۸٫

[۳]– القدر، فریابی، شمارۀ: ۲۰۵٫ عبارت فوق از وی نقل شده است؛ الإبانه، ابن بطّه، شمارۀ: ۱۶۲۴؛ أصول الإعتقاد، لالکائی، شمارۀ: ۱۲۲۴ و دیگران.

[۴]– الإبانه، ابن بطّه، شمارۀ: ۱۶۷۶؛ أصول الإعتقاد، لالکائی، شمارۀ: ۱۲۵۵٫