علی رغم اینکه الله جل جلاله امت اسلام را به اتحاد و انسجامِ دینی دستور داده است و آنان را از تفرقه و اختلاف باز داشته است، همان بلایی که بر سر امتهای دیگر آمد، گریبان این امت را هم گرفت. الله جل جلاله فرموده است: ﴿وَٱعۡتَصِمُواْ بِحَبۡلِ ٱللَّهِ جَمِیعٗا وَلَا تَفَرَّقُواْ﴾ [آل عمران: ۱۰۳].
یعنی: «و همگی به ریسمان الهی چنگ زنید، و پراکنده و گروه گروه نشوید».
وفرمود: ﴿وَلَا تَکُونُواْ کَٱلَّذِینَ تَفَرَّقُواْ وَٱخۡتَلَفُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡبَیِّنَٰتُۚ وَأُوْلَٰٓئِکَ لَهُمۡ عَذَابٌ عَظِیمٞ١٠۵﴾ [آل عمران: ۱۰۵].
یعنی: «و مانند کسانی نباشید که پس از آنکه دلایل روشن برای آنان آمد، پراکنده و گروه گروه شدند و اختلاف کردند، و آنان را عذابی بزرگ است».
و نیز: ﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ فَرَّقُواْ دِینَهُمۡ وَکَانُواْ شِیَعٗا لَّسۡتَ مِنۡهُمۡ فِی شَیۡءٍۚ إِنَّمَآ أَمۡرُهُمۡ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُم بِمَا کَانُواْ یَفۡعَلُونَ١۵٩﴾ [الأنعام: ۱۵۹].
یعنی: «مسلماً کسانی که دینشان را بخش بخش کردند، وگروه گروه شدند، تو را هیچ پیوندی با آنان نیست؛ کار آنان فقط با الله است، سپس به اعمالی که همواره انجام میدادند، آگاهشان میکند».
ابن کثیر رحمه الله گوید: این کلام الهی ﴿وَلَا تَفَرَّقُواْ﴾ به جماعت و اتحاد دستور داده و از پراکندگی و تفرقه باز میدارد. احادیث زیادی نیز به همبستگی و انسجام فرا خوانده و از تشتّت و جدایی طلبی باز میدارد. و این فرمودهی الهی﴿یَوۡمَ تَبۡیَضُّ وُجُوهٞ وَتَسۡوَدُّ وُجُوهٞ﴾ [آل عمران: ۱۰۶]
یعنی: «روزی که چهرههایی سفید و چهرههایی سیاه میگردند».
یعنی در روز قیامت چهرههای اهل سنت سپید و صورت اهل بدعت و تفرقهانداز، سیاه میگردد[۱].
وی در شرح آیهی ﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ فَرَّقُواْ دِینَهُمۡ وَکَانُواْ شِیَعٗا لَّسۡتَ مِنۡهُمۡ فِی شَیۡءٍۚ إِنَّمَآ أَمۡرُهُمۡ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُم بِمَا کَانُواْ یَفۡعَلُونَ١۵٩﴾ [الأنعام: ۱۵۹]: «مسلماً کسانی که دینشان را بخش بخش کردند، وگروه گروه شدند، تو را هیچ پیوندی با آنان نیست، کار آنان فقط با الله است، سپس به اعمالی که همواره انجام میدادند، آگاهشان میکند»، میگوید: ﴿وَکَانُواْ شِیَعٗا﴾ یعنی خوارج. و گفته شده است: منظور، اهل بدعت هستند؛ لیکن ظاهر آیه بر هر کس که دین الله جل جلاله را رها کرده و با آن از درِ مخالفت درآید، شامل میگردد. چرا که الله جل جلاله رسولش صلی الله علیه وسلم را با دین حق و هدایت فرستاد تا دینش را بر همهی ادیان پیروز گرداند؛ شریعتش یکی است و گنجایش اختلاف و پراکندگی را ندارد. در نتیجه هر کس همچون دستهها و فرقههای گمراه و هواپرست در آن اختلاف کند، ﴿وَکَانُواْ شِیَعٗا﴾ یعنی گروه گروه شود، باید بداند که الله جل جلاله رسولش صلی الله علیه وسلم را از آنچه آنان بدان گرفتار آمدند، مبرّا دانسته است[۲].
[۱]– مختصر ابن کثیر ج۱ ص ۳۰۵-۳۰۷.
[۲]– مختصر ابن کثیر ج۲ ص ۶۳۷-۶۳۸.