وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
در میان علماء حنفی این است که زمانی میت را در قبر می گذارند، بسم الله وضعناک علی ملت رسول الله را می گویند ولی در سنگی یا در کلوخ چیزی می نویسند وجلوی سر میت می گذارند. آیا این جایگاهی شرعی دارد یا نه؟
الحمدلله
آری، سنت است کسی که میت را در لحد می گذارد، بگوید:
«بسم الله و علی سنه رسول الله» یا «و علی مله رسول الله ». در حدیث ابن عمر رضی الله عنه در این باره چنین آمده است:
«ان النبی صلی الله علیه وسلم کان اذا وضع المیت فی القبر قال: (و فی لفظ: ان النبی صلی الله علیه وسلم قال: اذا وضعتم موتاکم فی القبور فقولوا) بسم الله و علی سنه (و فی روایه: مله) رسول الله».
ابوداود، ترمذی ، ابن ماجه و ابن حبان.
یعنی: وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم میت را در قبر می گذاشت می گفت (در روایتی فرمود: هرگاه شما میت را در قبر می گذارید، بگوئید) بسم الله علی سنت یا علی مله رسول الله (به نام خدا و بر شیوه و ملت رسول خدا).
و در روایتی دیگر فرمود: بگوئید:
بسم الله و بالله و علی مله رسول الله.
(روایت حاکم).
و در مورد نوشتن بر روی سنگ یا کلوخ:
اگر تنها یک تکه سنگ را در قسمت سر میت بر قبر بصورت قائم نصب کنند و اسم و مشخصات میت بر روی آن نوشته شود، بعضی از علما فرموده اند که جایز است.
ولی از جابر رضی الله عنه روایت شده است:
«نَهَی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم أَنْ یُجَصَّصَ الْقَبْرُ وَأَنْ یُقْعَدَ عَلَیْهِ وَأَنْ یُبْنَی عَلَیْهِ (أو یزاد علیه) (أو یُکتب علیه)».
مسلم، ابوداود، نسائی، ترمذی، حاکم و بیهقی.
یعنی : رسول الله صلی الله علیه وسلم از گچ کاری قبر، نشستن روی آن ، از ساختن بنا (اطاق وگنبد) روی قبر، از افزایش خاک های بیرون و از نوشتن روی آن منع کرده است.
علامه البانی در “کتاب الجنایز” می گوید:
« اما نوشتن بر قبر آنطور که از ظاهر حدیث بر می آید، حرام است و ظاهراً فتوای امام محمد نیز همین است.
علمای شافعی و حنبلی به صراحت، آن را مکروه دانسته اند.
امام نووی می گوید:
اصحاب ما، (علمای شافعی) می گویند: نوشتن بر قبر چه روی سنگ و تخته یا هر چیز دیگری باشد، بدلیل حدیثی که بیان گردید،مکروه است.
البته بعضی علماء نوشتن نام و مشخصات میت را از منع وارده در حدیث مذکور مستثنی کرده اند. بشرط اینکه بمنظور افتخار نباشد. بلکه بخاطر شناسائی و تشخیص باشد،
چنانکه رسول الله صلی الله علیه وسلم بر قبر عثمان بن مظعون سنگی را به همین منظور گذاشت.
شوکانی این استثناء را تخصیص عام بوسیله قیاس می داند،جمهور نیز بر این باورند، نه این که قیاسی در برابر نص باشد،آنطور که در «ضوء‌النهار» آمده است.
البته آن چه را که من می دانم - والله اعلم – این است که صحت این قیاس بطور مطلق بعید به نظر می رسد، سخن درست این است که آن را اینگونه مقید سازیم و بگوئیم اگر چنانچه از گذاشتن سنگ،آن هدفی که رسول الله صلی الله علیه وسلم قصد داشت،
یعنی نشانی کردن، بخاطر قبرها و سنگ های زیاد محقق نشود، آنگاه نوشتن نام ،بخاطر نشانی کردن اشکالی ندارد.
و الله اعلم.
حاکم بعد از نقل حدیث (منع کتابت) می گوید: حدیث فوق، معمول به نیست.
زیرا بر قبور ائمه مسلمین از شرق تا غرب، مطالبی نوشته شده است و این روشی است که از گذشتگان مانده است.
ذهبی قول حاکم را رد می کند و می گوید: این بیهوده است. و ما از صحابه کسی را سراغ نداریم که چنین کرده باشد. بلکه بعضی از تابعین و تبع تابعین ، این عمل را انجام داده اند که به احتمال قوی حدیث (منع کتابت) به آنها نرسیده است».
والله اعلم