وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
نوع اول: میانه روی اهل سنت و جماعت در اسماء و صفات الهی:
اهل سنت و جماعت در بحث اسماء و صفات الهی جایگاه میانه را در بین اهل تعطیل[۱] و اهل تمثیل (تشبیه) دارا است. اهل تعطیل در منزه شمردن خداوند متعال غلو نموده و هیچ صفتی را برای اوتعالی اثبات نکردند و تنها بخشی از دلیل شرعی را مستند خود قرار دادند، آنجا که خداوند متعال می فرماید:«لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ»[۲] حتی غالیان آنها چون جهمیه هیچ صفتی را برای الله عزوجل ثابت نکردند چنانکه تمام صفات الهی را انکار نمودند.
اما اهل تمثیل (تشبیه) کسانی هستند که در اثبات
صفات برای خداوند متعال غلو کردند چنانکه صفات الهی را با ویژگی های صفات مخلوقات و اسامی آنها اثبات نمودند بدون اینکه صفات خداوند متعال را از مشابهت با صفات مخلوقات پاک و منزه بدانند و آنها نیز بخشی از آیه را مستند خود قرار دادند، آنجا که می فرماید:«هُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ» و اینگونه این صفات را با تشبیه آنها به صفات مخلوقات، برای خداوند ثابت نمودند.
اما اهل سنت و جماعت به تمام آیه استناد نموده و بخش های مختلف آن را در نظر گرفتند: «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ» و اینگونه در رد کسانی که صفات الهی را مانند صفات مخلوقات می دانستند، این همانندی با مخلوقات را نفی کردند و با اثبات دو صفت شنیدن و دیدن برای خداوند متعال، دیدگاه کسانی را که اسما و صفات الهی را منکر می شدند، رد نمودند.[۳]
بنابراین اهل سنت و جماعت خداوند متعال را از شباهت به مخلوقات پاک و منزه می دانند و از سوی دیگر صفات الهی را نیز اثبات می کنند چنانکه شایسته و سزاوار حضرت حق می باشد.
[۱] – پیروان جهم بن صفوان گمراه: اولین کسی که صفات الهی را انکار کرد و این اعتقاد را از جعد بن درهم دریافت کرده بود.
[۲] – (شوری ۱۱) « هیچ چیز همانند او نیست».
[۳] – الجواب الصحیح: ۱/۷؛ الصفویه: ۲/۳۱۳؛ و براین اساس است که برخی از علما می گویند: کسی که اسما و صفات الهی را منکر می شود، مانند کسی است که عدم را عبادت می کند و کسی که صفات الهی را مانند صفات مخلوقات می داند، همچون کسی است که بتی را عبادت می کند.