حدیث ضعیف:
هر حدیثی که شروط صحیح و حسن را نداشته باشد، ضعیف گویند.[۱]
مثال برای حدیث ضعیف: حدیث «إحترسوا من الناس بسوء الظن»؛ یعنی: خودتان را با سوء ظن داشتن از دست مردم در امان بدارید.[۲]
و از جمله منابعی که محل گمان احادیث ضعیف است: احادیثی را که عقیلی یا ابن عدی یا خطیب بغدادی، یا ابن عساکر در تاریخ خود یا دیلمی در «مسند الفردوس» به تنهایی آوردهاند، و همچنین احادیثی را ترمذی حکیم[۳] در «نوادر الأصول» یا حاکم و ابن جارود در تاریخ خود به تنهایی آوردهاند.
[۱]– بعبارتی؛ هر روایتی که یک یا چند مورد از شروط حدیث حسن را نداشته باشد، ضعیف خواهد بود. و گفتیم که حدیث حسن دارای تمامی شروط پنجگانهی حدیث صحیح است، بجز آنکه شرط ضابط بودن راویان در آن خفیف است. پس اگر در سلسله راویان حدیث، یک یا چند راوی یافت شوند که قدرت حفظ و ضبط آنها خفیف نبوده بلکه اصلا ضابط نیستند، یا اگر ضابط هستند مابقی شروط در حدیث بوجود نیامده، در آنصورت حدیث حسن نیز نخواهد بود بلکه در رتبهی احادیث ضعیف قرار میگیرد.
و احادیث ضعیف با توجه به شدت ضعف راویان آن، یا نبود شروط صحت و تحسین حدیث، متفاوت هستند چنانچه برخی ضعیف هستند و برخی بسیار ضعیف هستند (معمولا گویند: «ضعیف جدا») و بعضی منکر و بعضی دیگر موهوم هستند.
[۲]– عجلونی در کشف الخفاء مینویسد: «این حدیث را امام احمد در «الزهد» و بیهقی و دیگران از طریق مطرف بن شخیر که یکی از تابعین است روایت کردهاند، و طبرانی در معجم الاوسط از انس بصورت مرفوع روایت کرده است». سپس در ادامه مینویسد: «تمامی طرق آن ضعیف است که بعضی طرق بعضی دیگر را قوی میکنند». همچنین علامه ناصرالدین البانی در سلسله احادیث ضعیفه آن را شدیدا ضعیف دانسته است.
[۳]– این شخص با امام ترمذی صاحب کتاب سنن ترمذی یکی نیست.