کیفیت ایمان به پیامبران(۲)

در قرآن از بیست و پنج نبی و رسول نام برده شده است. ذکر هیجده نفر آن‌ها در این سخن الله تعالی است: ﴿وَتِلۡکَ حُجَّتُنَآ ءَاتَیۡنَٰهَآ إِبۡرَٰهِیمَ عَلَىٰ قَوۡمِهِۦۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ إِنَّ رَبَّکَ حَکِیمٌ عَلِیمٞ ٨٣ وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَیَعۡقُوبَۚ کُلًّا هَدَیۡنَاۚ وَنُوحًا هَدَیۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَمِن ذُرِّیَّتِهِۦ دَاوُۥدَ وَسُلَیۡمَٰنَ وَأَیُّوبَ وَیُوسُفَ وَمُوسَىٰ وَهَٰرُونَۚ وَکَذَٰلِکَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ٨۴ وَزَکَرِیَّا وَیَحۡیَىٰ وَعِیسَىٰ وَإِلۡیَاسَۖ کُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰلِحِینَ ٨۵ وَإِسۡمَٰعِیلَ وَٱلۡیَسَعَ وَیُونُسَ وَلُوطٗاۚ وَکُلّٗا فَضَّلۡنَا عَلَى ٱلۡعَٰلَمِینَ ٨۶﴾ [الأنعام: ۸۳-۸۶]. «و این حجتِ ماست. آن را به ابراهیم بر (ضدِ) قومش دادیم. هرکس را بخواهیم در مراتب (و منزلت) فرا می‌بریم، بی‌گمان پروردگارت کاردانِ داناست. و اسحاق و یعقوب را به او بخشیدیم، هر یک (از آنان) را هدایت کردیم و به نوح (نیز) پیش از این راه نمودیم. و از فرزندان او (ابراهیم) داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون (را نیز هدایت کردیم). و بدینسان به نیکوکاران پاداش می‌دهیم.

و (نیز) زکریا و یحیی و عیسی و الیاس (را هدایت کردیم) هر یک (از آنان) از صالحان بودند. و (نیز) اسماعیل و یسع و یونس و لوط (را هدایت کردیم) و هر یک (از آنان) را برجهانیانِ (روزگارشان) برتری دادیم» و ذکر بقیه آن‌ها در جاهای دیگر از قرآن آمده است. الله تعالی می‌فرماید: ﴿۞وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمۡ هُودٗاۚ﴾ [الأعراف: ۶۵]. «و به سوی عاد برادرشان هود را فرستادیم» و می‌فرماید: ﴿وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمۡ صَٰلِحٗاۚ﴾ [الأعراف: ۷۳]. «و به سوی ثمود برادرشان صالح را فرستادیم» و می‌فرماید: ﴿وَإِلَىٰ مَدۡیَنَ أَخَاهُمۡ شُعَیۡبٗاۚ﴾ [الأعراف: ۸۵]. «و به سوی مدین برادرشان شعیب را فرستادیم» و می‌فرماید: ﴿۞إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰٓ ءَادَمَ وَنُوحٗا﴾ [آل‌عمران: ۳۳]. «خداوند آدم و نوح را برگزید» و می‌فرماید: ﴿وَإِسۡمَٰعِیلَ وَإِدۡرِیسَ وَذَا ٱلۡکِفۡلِۖ کُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰبِرِینَ ٨۵﴾ [الأنبیاء: ۸۵]. «و اسماعیل، ادریس و ذوالکفل همه از صبر کنندگان بودند» و می‌فرماید: ﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِینَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡکُفَّارِ رُحَمَآءُ بَیۡنَهُمۡۖ﴾ [الفتح: ۲۹]. «محمد، رسول خداست و کسانی که با او هستند بر کافران سختگیر و با همدیگر مهربانند». ایمان به این انبیاء و فرستادگان بصورت تفصیلی واجب است. و اقرار کردن به اینکه هریک از آن‌ها بر اساس آنچه خداوند و رسولش  صلی الله علیه و سلم از آن‌ها خبر داده‌اند صاحب نبوت یا رسالت می‌باشند.

همچنین واجب است به درستی آنچه نصوص از ذکر فضیلت‌ها، ویژگی‌ها و خبرهایشان آمده، معتقد باشیم مانند اینکه خداوند ابراهیم و محمد را به عنوان خلیل برگزیده است. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱتَّخَذَ ٱللَّهُ إِبۡرَٰهِیمَ خَلِیلٗا ١٢۵﴾ [النساء: ۱۲۵]. «و خداوند ابراهیم را به عنوان خلیل برگزید» و پیامبر  صلی الله علیه و سلم می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ اتَّخَذَنِی خَلِیلًا کَمَا اتَّخَذَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا»^[۱] «خداوند همانگونه که ابراهیم را به عنوان خلیل برگزید مرا نیز برگزیده است». مانند سخن گفتن الله تعالی با موسی. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَکَلَّمَ ٱللَّهُ مُوسَىٰ تَکۡلِیمٗا ١۶۴﴾ [النساء: ۱۶۴]. «و خداوند با موسی سخن گفت». همچنین مسخر کردن کوه‌ها و پرندگان برای داود که همراه تسبیح داود، آن‌ها نیز تسبیح می‌کردند. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَسَخَّرۡنَا مَعَ دَاوُۥدَ ٱلۡجِبَالَ یُسَبِّحۡنَ وَٱلطَّیۡرَۚ وَکُنَّا فَٰعِلِینَ ٧٩﴾ [الأنبیاء: ۷۹]. «و همراه داود کوه‌ها و پرندگان را مسخر نمودیم که تسبیح گویند و ما انجام دهنده آن بودیم» و نرم کردن آهن برای داود همانگونه که الله تعالی می‌فرماید: ﴿۞وَلَقَدۡ ءَاتَیۡنَا دَاوُۥدَ مِنَّا فَضۡلٗاۖ یَٰجِبَالُ أَوِّبِی مَعَهُۥ وَٱلطَّیۡرَۖ وَأَلَنَّا لَهُ ٱلۡحَدِیدَ ١٠﴾ [سبأ: ۱۰]. «به داود از جانب خود فضیلتی دادیم. ای کوه‌ها و پرندگان با او تسبیح گویید و آهن را برای او نرم کردیم» و مسخر کردن باد برای سلیمان که به امر او حرکت کند. و مسخر کردن جن برای او که به هر شیوه که او می‌خواهد عمل نمایند. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَلِسُلَیۡمَٰنَ ٱلرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهۡرٞ وَرَوَاحُهَا شَهۡرٞۖ وَأَسَلۡنَا لَهُۥ عَیۡنَ ٱلۡقِطۡرِۖ وَمِنَ ٱلۡجِنِّ مَن یَعۡمَلُ بَیۡنَ یَدَیۡهِ بِإِذۡنِ رَبِّهِۦۖ﴾ [سبأ: ۱۲]. «و برای سلیمان باد را مسخر کردیم که رفتن آن، بامداد، یک ماه و شبانگاه یک ماه بود و برای او معدن مس را ذوب نمودیم و از جنیان کسانی به فرمان پروردگار پیش او کار می‌کردند». و سخن گفتن سلیمان با پرندگان. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَوَرِثَ سُلَیۡمَٰنُ دَاوُۥدَۖ وَقَالَ یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ عُلِّمۡنَا مَنطِقَ ٱلطَّیۡرِ وَأُوتِینَا مِن کُلِّ شَیۡءٍۖ﴾ [النمل: ۱۶]. «و سلیمان از داود ارث برد و گفت ای مردم ما زبان پرندگان را تعلیم یافته‌ایم و از هر چیزی به ما داده شده است».

همچنین واجب است بصورت تفصیلی به آنچه خداوند در کتابش برای ما بازگو نموده از اخبار پیامبران با قومشان و از خصومت و دشمنی که بینشان روی داده و خداوند پیامبران و یارانشان را نصرت و یاری داده، ایمان داشته باشیم. مانند داستان موسی با فرعون، ابراهیم با قومش، داستان نوح، هود، صالح، شعیب و لوط با قومشان. و آنچه خداوند بر ما در شأن و منزلت یوسف با برادرانش و اهل مصر، داستان یونس با قوش و … که در کتاب خداوند از اخبار انبیاء و رسولان آمده ایمان داشته باشیم و همچنین آنچه در سنت آمده واجب است به آن بصورت تفصیلی به اندازه آنچه در نصوص آمده ایمان داشته باشیم.

ایمان به پیامبران به دو بخش مجمل و مفصل تحقق پیدا می‌کند. و الله تعالی اعلم.

[۱] صحیح مسلم برقم (۵۳۲).